مدرسه شما چرخی برای گشتن دارد؟

تداوم و تکرار این موضوع سر دراز و سابقه ای دیرینه دارد از تکذیب و تهدید مسوولان آموزش و پرورش گرفته تا والدین شاکی؛ در این بین هم پیگیری های موسمی رسانه ها، سنتی دیرینه و رسمی آشنا برای این ایام است.

به منظور بررسی ابعاد پنهان اما واقعی ماجرا سراغ تنی چند از مدیران مدارس دولتی رفته که آنان در مورد صحت و سقم اخذ کمک های نقدی از والدین دانش آموزان، نه تنها در صدد انکار آن برنیامدند، بلکه از چگونگی اخذ کمک ها آنهم طوری که به خانواده ها فشار وارد نشود، صحبت و مدعی بودند بدون دریافت کمک مالی، چرخ مدرسه نمی چرخد.

 صراحت و قاطعیت مدیران در بیان مشکلات مدارس دولتی مجابم می کند با پرسش هایی در مورد میزان بودجه سرانه مدرسه، برآورد هزینه سالانه، هزینه های جاری مدرسه، رقم کمبود بودجه و راه های تامین آن؟ به انگیزه آنها برای دریافت این به اصطلاح هدایا و چگونگی صرف آن دست یابیم.

مدیر یک دبیرستان، تعداد دانش آموزان مدرسه اش را در دو شیفت 800 نفر عنوان و می گوید: امسال با رایزنی های متعدد تنها 3.5 میلیون تومان به حساب مدرسه واریز شده، در حالی که هزینه سالانه اداره مدرسه بین 15 تا 20 میلیون تومان برآورد می شود.

وی در ادامه هزینه گاز سال 93 مدرسه اش را چهار میلیون تومان اعلام و اظهار می کند: همچنین هزینه ماهیانه آب این مدرسه، حداقل 70 هزار تومان، قبض تلفن و اینترنت آن ماهیانه 100 هزار تومان، هزینه خرید لوازم بهداشتی و شوینده سالانه حدود 800 هزار تومان و هزینه 250 بسته کاغذ برای مصرف سالانه 2.5 میلیون تومان است.

وی از اینکه چطور می توان با رقم پرداختی آموزش و پرورش هزینه های مدرسه را جبران کرد، تعجب می کند و به هزینه های نوسازی و بازسازی مدرسه اشاره می کند و می گوید: سال گذشته برای ایزوگام سقف مدرسه 12 میلیون تومان هزینه شد که تنها سه میلیون تومان آن بازپرداخت شد بنابراین مجبور شدیم برای تامین 9 میلیون تومان باقی مانده به کمک های مردمی اتکا کنیم. همچنین ماه پیش تنها برای تعمیر چاه فاضلاب سرویس های بهداشتی 4.5 میلیون تومان هزینه کردیم، ولی هنوز یک ریال از اداره دریافت نکرده ایم.

 

وی درباره آن ماجرا این طور توضیح می دهد: وقتی چاه فاضلاب سرویس ها بالا زد برای دریافت بودجه با بخش خدمات اداره تماس گرفتم، گفت یک نامه بنویس و بفرست. من که فرصتی برای نامه نگاری نداشتم و در آن وضعیت نمی توانستم منتظر جواب نامه از سوی اداره بمانم. چون من جز اهالی بومی این منطقه هستم و مردم مرا می شناسند، فروشنده ها راضی شدند مصالح را بدون هیچ پولی در اختیارم قرار دهند و بنا و کارگر ها هم بدون پول کار کردند، تا بعد از دریافت پول با آنها تسویه حساب کنم. هنوز یک ریال هم از اداره برای تعمیر سرویس های بهداشتی دریافت نکرده ام و احتمالا مجبور شوم برای تسویه کارگرها به روی کمکهای مردمی حساب باز کنم.

 

این مدیر دبیرستان دو شیفته ادامه می دهد: از بین 800 دانش آموز دبیرستانم حدود 250 نفرشان تحت پوشش کمیته امداد هستند و بالطبع از لیست دریافت کمک به مدرسه کنار می روند. بقیه آنها هم باید در صورت توان مالی سالانه 20 هزار تومان کمک کنند که در کل حدود 10 میلیون تومان می شود.

 مدیر هنرستان دخترانه در تهران نیز در گفت وگو با ایسنا، مدعی می شود که بودجه سالانه مدرسه تحت امرش 2.5 میلیون تومان برای 164 دانش آموز است، درحالی که برآورد هزینه این هنرستان، 10 تا 12 میلیون تومان است.

 وی هزینه سه قبض ماه پیش مدرسه اش را 700 هزار تومان اعلام می کند.

همچنین مدیر یک مدرسه مقطع های ابتدایی- متوسطه در کرج می گوید: به ازای هر دانش آموز مقطع ابتدایی 3500 تومان و هر دانش آموز مقطع متوسطه 4000 تومان سرانه تعیین شده، اما برآورد هزینه اداره مدرسه رقمی معادل هفت تا 10 میلیون تومان است.

این در حالیست که مدیر یک مدرسه ابتدایی 480 نفره در تهران نیز در گفت وگویی بودجه سالانه مدرسه تحت مدیریتش را دو میلیون تومان عنوان می کند حال آنکه هزینه های مدرسه حدود 15 میلیون تومان است.

  براساس ادعای این مدیران، آنها راهی جز اخذ کمک های مردمی برای تامین مخارج ندارند چرا که علاوه بر هزینه های یاد شده بحث فرسودگی مدارس، بازسازی و زیباسازی نیز مطرح است.

 مدیران مدارس با تاکید بر اینکه بدون اخذ هدایای نقدی چرخ مدرسه به هیچ وجه نمی چرخد، به دریافت کمک های خاص و عام از خانواده دانش آموزان، خیرین، روحانیون، شهرداری، شورای شهر و غیره اشاره کردند.

یکی از آنها از رایزنی های هرساله اش با شهرداری و شورای شهر می گوید که چطور توانسته سال پیش دو میلیون از شورای شهر برای مدرسه کمک بگیرد.

مدیر مدرسه دیگر درباره کمک مالی که دانش آموزان ماهانه پرداخت می کنند، می گوید: هر دانش آموز ماهیانه سه هزار تومان کمک به مدرسه می دهد که این طرح در ابتدا با مقاومت خانواده ها مواجه شد اما وقتی دیدند این پول ها صرف امکانات و تسهیلات مدرسه فرزندانشان می شود، خودشان داوطلبانه و به طور منظم ماهیانه ی فرزندانشان را پرداخت می کنند.

وقتی ازمدیران مدارس دولتی درباره غیرقانونی بودن اخذ هدایای نقدی که مسئولین ارشد آموزش و پرورش هرساله با آغاز سال تحصیلی آن را اعلام می کنند، سئوال کردم، یکی از مدیران در پاسخ می گوید: بله آقایان در رسانه ها می گویند حق ندارید پول بگیرید، اما در جلسات به ما می گویند مدیری که نتواند مدرسه اش را بچرخاند، بی عرضه است. نمی دانیم کدام حرفشان را باور کنیم.

وی در ادامه درباره قبوض «کمک به مدرسه» یا «قبوض بیست بیست» که از سوی ادارات آموزش و پرورش تحویل مدارس می شود، می گوید: اداره به مدارس قبوض کمک های مردمی یا بیست بیست می فرستد و سال پیش من بر سر همین قبوض با مدیر منطقه درگیر شدم چون باید چهار درصد کمک های مالی دریافت شده را به حساب مدیریت منطقه و اداره آنها می ریختم. من هم که با وجود مشکلات بسیار مدرسه راضی به پرداخت پول بچه ها و هزینه آن در جایی غیر از رفاه و افزایش تسهیلات دانش آموزان نبودم به آنها اعتراض کردم و برای همین از گرفتن این قبوض اجتناب می کنم.

 نگاهی گذرا به وضعیت مالی مدارس، دریافت کمک های مالی از والدین راه حلی گریز ناپذیر به نظر می رسد اما انداختن توپ در زمین مدیران و متهم کردن آنها جای سوال دارد چرا که مسوولان این وزاتخانه با توجیه مردم می توانند نسبت به میزان هزینه نگهداری مدارس در کنار کمک های خیران از کمک های کوچک والدین همراه با رضایتمندی آنها برخوردار شوند؛ لذا سیاست کتمان واقعیتهای موجود و خبررسانی مبنی بر برخورد ضربتی با مدارس متخلف راه گشا نیست .

 طبق اصل سی ام قانون اساسی، «دولت موظف است وسائل آموزش و پرورش رایگان را برای همه ملت تا پایان دوره متوسطه فراهم کند» این در حالیست که محدودیت منابع از دیر باز تا کنون مانع دستیابی کامل به آن شده است.

 حکایت مشکلات مدیران مدارس دولتی امروز کم شباهت با دغدغه های قهرمان داستان «مدیر مدرسه» اثر جلال آل احمد نیست، شباهتی که ما را بر آن می دارد تا گزارش را با پاراگرافی از این داستان معروف به پایان برسانیم.

«رییس فرهنگ گفت زنگ را زودتر از موعد زدند و در حضور معلم ها و ناظم، نطق غرایی در خصایل مدیر جدید - که من باشم- کرد و بعد هم مرا گذاشت و رفت. دیگر حسابی مدیر مدرسه شده بودم. خوشحال بودم که فرصتی به دست خواهم آورد و به دنیاهای دربسته تازه ای وارد خواهم شد. قبلا فکر کرده بودم که می روم و فارغ از دردسر کلاس در را به روی خودم می بندم و کار خودم را می کنم، اما حالا می دیدم به این سادگی ها هم نیست.» (مدیر مدرسه، ص 14، 17، 19، چ دوازدهم)