بهترین سالهای عمر کودکان و نوجوانان

کودکان و نوجوانان، بهترین سال های عمر خود را در مدرسه می گذرانند و تجربه هرگونه شکست یا موفقیت در این دوران، تاثیری عمیق بر نگرش مثبت یا منفی آن ها از خود و توانایی هایشان بر جا می گذارد. موفقیت و پیشرفت در تحصیل می تواند علاوه بر رشد علمی، به سلامت روانی دانش آموزان نیز کمک نماید. از سوی دیگر، عدم موفقیت تحصیلی و فشارهای روانی ناشی از آن، باعث برهم خوردن نظام بهداشت روانی گردیده و دانش آموز و در نهایت کل جامعه را متحمل خسارت های جبران ناپذیری می نماید.

 

«احساس خودکارآمدی» و «انگیزش پیشرفت» دو عامل مهم و تاثیرگذار در زندگی افراد هستند که اگر در وجود افراد مختلف به ویژه دانش آموزان نهادینه شوند، موجبات رشد و تعالی آن ها را فراهم آورده و در نهایت به بالندگی جامعه منجر می شوند. دانش آموزانی که باورهای خودکارآمدی بالایی دارند، تکالیف دشوار را به عنوان چالش می بینند، نسبت به اهدافشان متعهد باقی می مانند و در صورت شکست به تلاش خود می افزایند و نهایتا پشتکار آن ها موجب موفقیت شان می گردد. از سوی دیگر داشتن انگیزش پیشرفت موجب می گردد که دانش آموز میل به انجام دادن دادن خوب کارها متناسب با معیارهای برتر داشته باشد و از طریق رقابت، خود را نیرومند گرداند.

 

در همین زمینه، پژوهشگرانی از دانشگاه پیام نور تهران، تاثیر آموزش گروهی مهارت های تحصیلی را در افزایش خودکارآمدی و انگیزش پیشرفت مورد مطالعه قرار داده اند.

 

این پژوهش که نتایج آن در دو فصل نامه «پژوهش های علوم شناختی و رفتاری» سال 4 شماره 2 منتشر گردیده است، به شیوه پیش آزمون - پس آزمون و بر روی دانش آموزان پسر سال اول دبیرستان های شهرستان خمینی شهر به انجام رسیده است.

 

در این مطالعه، افراد در ابتدا به دو گروه «آزمایش» و «کنترل» تقسیم گردیدند. سپس گروه آزمایش به مدت 8 هفته تحت آموزش گروهی مهارت های تحصیلی به صورت هفتگی و هر جلسه به مدت 90 دقیقه قرار گرفتند، ولی گروه کنترل آموزشی دریافت نکرد. سپس و به فاصله 5 روز پس از پایان جلسه هشتم آموزش، هر دو گروه تحت آزمون های خودکارآمدی و انگیزش پیشرفت قرار گرفتند و نتایج آزمون ها مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.

 

یافته های این پژوهش جالب نشان می دهد که آموزش گروهی مهارت های تحصیلی می تواند به طور قابل توجهی خودکارآمدی و انگیزش پیشرفت را در دانش آموزان افزایش دهد. بنا بر تحلیل پژوهشگران این طرح

 

تحقیقاتی، آشنا نمودن دانش آموزان با مهارت های تحصیلی و استفاده از راهبردهای یادگیری موثری نظیر برنامه ریزی، مدیریت زمان، تمرکز حواس و موارد دیگر باعث می شود که دانش آموز به موفقیت تحصیلی دست یابد. از سوی دیگر کسب چنین موفقیتی در تحصیل به عنوان یک تجربه مثبت، خود باعث بهبود انگیزش پیشرفت و باورهای خودکارآمدی دانش آموز می گردد.

 

محققین در این پروژه پژوهشی از «آزمون خودکارآمدی شرر» و «آزمون انگیزش پیشرفت هرمنس» به عنوان ابزارهای پژوهشی استفاده نموده و برای آموزش مهارت های تحصیلی از کتابی تحت عنوان «مهارت های تحصیلی» نوشته کیانی بهره گیری نمودند که در آن 10 مهارت برنامه ریزی، مدیریت زمان، تمرکز حواس، تقویت حافظه، اصول و روش مطالعه صحیح هر درس، یادداشت برداری، خلاصه نویسی، تندخوانی، تست زنی و کنترل اضطراب امتحان معرفی و آموزش داده شده است.

 

با توجه به نتایج چنین پژوهش هایی و به توصیه محققین، به نظر می رسد که برنامه ریزان و سیاست گذاران آموزش و پرورش، لازم است در خصوص گنجاندن آموزش مهارت های تحصیلی در برنامه آموزشی دانش آموزان از همان سال های ابتدایی تحصیل و به فراخور درک و رشد ذهنی این عزیزان اهتمام ویژه ای داشته باشند.