نگاهی به ارزشیابی پیشرفت تحصیلی

خبرنگار واحد مرکزی خبر از ارزشیابی پیشرفت تحصیلی در نظام جدید آموزشی پرسید و اینجانب به مفاد راهکار 2-19 سند تحول بنیادین آموزش و پرورش در خصوص ارزشیابی پیشرفت تحصیلی اشاره کردم، در این راهکار بر سه شیوه ارزشیابی تصریح شده است، ارزشیابی های فرایند محور، نتیجه محور و تلفیقی. اشاره شد که پژوهشی در این رابطه به سفارش شورای عالی آموزش و پرورش در حال انجام است که هنوز به پایان نرسیده است و گزارش آن به زودی به شورای عالی ارائه شده و متعاقب آن در مورد اعمال این روش ها در دوره های تحصیلی اتخاذ تصمیم خواهد شد.

 

تبیین و ایضاح هر یک از این مفاهیم که در پژوهش یاد شده به آن پرداخته شده است مستلزم تصویب در مرجع ذیصلاح یاد شده است. توضیح دادم که هر یک از این سه شیوه ی ارزشیابی می تواند در یکی از ادوار چهار گانه نظام جدید آموزشی مورد تاکید بیشتر یاکمتر باشد.

 

بدیهی است در شرایطی که کودکان در پایه های اول دوره ابتدایی در حال تحصیلند، با توجه به روان شناسی رشد دانش آموزان در این دوره، ارزشیابی پیشرفت تحصیلی آنها غالبا فرایند محور است و نمی توان بر نتیجه محوری به عنوان هدف ارزشیابی در این دوره تاکید زیادی داشت و هر چه از پایه های اولیه تحصیلی دورتر می رویم ارزشیابی تلفیقی که هم ناظر بر فرایندهای مورد نظر و هم نتیجه محور است پر رنگ تر می گردد.

 

کارنامه ی تحصیلی دانش آموزان که ناظر بر ارائه بازخورد عملکرد آموزشی و تربیتی آنهاست نیز گزارشی است از ماحصل دستاوردهای دانش آموزان و معلمان در حوزه های یاددهی و یادگیری و این کارنامه امروزه در دوره ی ابتدایی مطابق مصوبات شورای عالی آموزش و پرورش، حالتی کیفی و توصیفی دارد و شایان توضیح است که ارزشیابی که برایند نتایج حاصل از اندازه گیری عملکرد تحصیلی و تربیتی یادگیرندگان است، هر چه کیفی تر باشد ما را نسبت به صحت نتایج به دست آمده اطمینان بیشتری می بخشد.

 

 از جمله ی سوء تعبیرهایی که در بحث ارزشیابی توصیفی اتفاق افتاده این است که تصور می شود در ارزشیابی توصیفی جایی برای استفاده از مقیاس های کمی نیست، در حالی که ارزشیابی از ابزارهای گوناگونی از جمله نمره به عنوان نتیجه ی اندازه گیری و نه بازخورد ارزشیابی بهره می گیرد و این نمرات در نهایت در بازخوردی کیفی حالتی توصیفی خواهند یافت و نتیجه همان چیزی است که اکنون روال معمول نظام آموزشی کشورما در ارزشیابی کیفی و توصیفی دوره ی ابتدایی است. این ها همه ی آن چیزی است که با تحریف مصاحبه به عنوان بازگشت نمره به کارنامه تلقی شده است.

 

 ارزشیابی دوره ابتدایی مطابق مصوبات موجود امری کیفی است، خوشبختانه با اصلاحاتی که همکاران ما در معاونت آموزش ابتدایی در کارنامه دانش آموزان این دوره به انجام رسانده اند، کیفیت ارائه بازخورد از طریق کارنامه تحصیلی دانش آموزان برای سال تحصیلی آینده از مطلوبیت بیشتری نیز برخوردار شده است.

 

 اگر چه این مصاحبه را به صورت تقطیع شده به گونه ای پخش کردند که تصور برگشت نمره به کارنامه ی تحصیلی دانش آموزان را به ذهن متبادر می کرد، اما این کار یک نکته مثبت هم داشت و آن این که بحث ارزشیابی پیشرفت تحصیلی که از اهم مباحث نظام تعلیم و تربیت است در کانون توجه قرار گرفت.

 

عبدالرسول عمادی

 

رئیس مرکز سنجش وزارت آموزش و پرورش