روش مطالعه درس زیست شناسی ۱ و ۲ ـ گروه تجربی
زیست شناسی و آزمایشگاه 1
این کتاب در کنکور، درحدود 13 تا 15 سؤال را به خود اختصاص میدهد، که بارمبندی سؤالات آن، تقریباً از یک اصول خاصی تبعیت میکند.
فصل 1) یک سؤال
فصل 2) یک سؤال
فصل 3) دو سؤال
فصل 4) دو سؤال
فصل 5) یک سؤال
فصل 6) دو یا سه سؤال
فصل 7) دو سؤال
فصل 8) دو سؤال
را به طور معمول میباشند.
در فصل 1: دقت در مطالبی همچون چگونگی فعالیت آنزیمها، جایگاه گوارش پلیساکاریدها. نوع پلیساکاریدهای ذخیرهای و ساختاری در جانداران مختلف و ویژگی آنزیمها و انواع پروتئینها از لحاظ عملکرد، و چگونگی تأثیر گروه های فعال در مولکول ی زیستی، اهمیت قابل توجهی دارند.البته نحوه عملکرد آنزیم کاتالاز، تأثیر H2O2 بر سلول و نوع واکنشهایی که آنزیمها در سلول انجام میدهند، قابل توجه است.
در فصل دوم: ویژگیهای تک سلولی مژکدار تریکودینا از لحاظ شکلی و تغذیه ای، ویژگیهای غشاهای سلولی از لحاظ نوع مولکولهای سازنده غشاء، وظیفه غشاء، وظیفه اندامک های فاقد غشاء، جایگاه آنها، وظیفه اندامکهای غشاءدار، ویژگیهای ریخت شناسی و عملکردی آنها، چگونگی نقل و انتقال مولکولها از غشاهای زیستی و همچنین خاستگاه اندامکهای غشادار، اهمیت ویژهای دارد.
در فصل سوم: تقسیم بندی بافتهای جانوری، از لحاظ بافتهای اصلی و فرعی، نوع مولکولهای سازنده غشای پایه، و اینکه همه انواع بافتهای پوششی غشای پایه دیده میشود یا خیر؟ و اینکه مولکولها از چه موادی تشکیل شده و یا در بافتهای پیوندی، چگونگی توزیع این بافت و عملکرد آنها و در بافت ماهیچه ای، شکل و عملکرد سلولها، توجه شود.
ویژگیها و طبقه بندی بافتهای گیاهی از لحاظ نوع، عملکرد، محل استقرار، و حتی نوع گیاهانی که در آنها دیده میشود، باید مدنظر واقع شود.
در فصل 4: یعنی بحث گوارش، دقت در نوع سیستم گوارشی جانوران مختلف و اینکه آیا همه جانوران لزوماً سیستم گوارشی احتیاج دارند یا خیر؟ و اگر سیستم گوارشی خاصی را دارا هستند آیا از نوع کیسه گوارشی یا لوله گوارشی است؟
دقت در مسیر و بخشهای لوله گوارشی جانوران، جایگاه های شروع گوارش مکانیکی، شیمیایی، جایگاه های ادامه گوارش شیمیایی و مکانیکی و جایگاه چگونگی جذب مواد مختلف در مسیر لوله گوارشی اهمیت دارد.
بخشهای مختلف لوله گوارش انسان از دهان تا مخرج. نوع ماهیچه های موجود در هر بخش، اینکه کدام بخش ارادی و کدام بخش غیرارادی هستند؟ و ترتیب بخشهای سازنده لوله گوارش از مری تا مخرج، به ترتیب از بیرونی ترین لایه تا درونی ترین لایه و نوع ترشحات و ویژگیهای مواد ترشحی به درون لوله گوارش و چگونگی ترشحات وارده به لوله گوارش و چگونگی ترشحات وارده به لوله گوارش، اهمیت دارد.
در انتها، مقایسه سیستم گوارشی علفخواران نشخوارکننده و غیرنشخوارکننده نیز توصیه میشود.
در فصل 5: دقت در سیستم پرندگان، نحوه نقل و انتقال هوای ورودی به سیستم تنفسی پرنده.چگونگی ورود هوا به بخشهای مختلف سیستم تنفسی پرندگان.دقت در سیستم تنفس جانوران مختلف، بخشهای تشکیل دهنده سیستم تنفسی انسان، چگونگی عملکرد آنها، اهمیت قابل توجهی دارد.
در فصل 6: دقت در سیستم گردش خون از قبیل بسته یا باز بودن، موضوعی تحت عنوان تیره و روشن بودن خون در بخشهای ورودی به قلب یا خروجی از قلب.
توجیه گردش بزرگ و کوچک خونی در جانوران، موضوعی تحت عنوان گردش خون ساده یا مضاعف یا ناقص و کامل بودن.
● بررسی عملکرد میوکارد قلب، الکتروکاردیوگرام، و موضوعات وابسته به آن، توزیع خون در بافتها، مبادله مدار بین خون و بافت در مویرگها و نیز مکانیسم های توجیه نوار الکتروکاردیوگرام، وضعیت دریچه ها و حفره های قلبی و صداهای قلبی در بررسی نوار قلب به همراه گروههای خونی اصلی و فرعی، اهمیت قابل توجهی دارد.
در موضوع بحث گیاهی نیز:
چگونگی انجام نقل و انتقال مواد از تار کشنده تا آوند چوب.
عوامل موثر در جریان یافتن شیره خام در بافت هادی چوبی.
مکانیسم تعرق، وضعیت بخشهای مختلف سلول نگهبان در هنگام باز و بسته بودن روزنه ها.
پدیده تعرق، بذرافشانی و جریان توده ای باید بیشتر و با دقتتر مطالعه شود.
در موضوع بحثهای فصل 7 یعنی دفع مواد زائد.
نوع ماده زائد نیتروژندار دفعی در جانداران مختلف در زیستگاه های مختلف.
● میزان مصرف آب و انرژی لازم برای دفع مواد زائد نیتروژندار
بررسی بخشهای مختلف نفرون، مبنی بر اینکه، این بخشها در کجای کلیه قرار داشته و هر بخشی چه عملی را انجام میدهند.
بررسی فرآیند تراوش، بازجذب و ترشح مواد از لحاظ نوع مواد در بخشهای مختلف هم بسیار مهم هستند.
بررسی عمل دیالیز و چگونگی عملکرد کلیه در تنظیم PH خون نیز مهم به نظر میرسند.
در بخش حرکت :
چگونگی حرکت کرم خاکی، و اینکه ماهیچه های طولی و حلقوی آن در بخش کشیده و حجیم چگونه هستند.
اصطلاحاتی که درمورد بخشهای سازنده تار ماهیچه ای نظیر تارچه، سارکومر، سارکولم و ... مهم هستند.
چگونگی پرواز پرنده، نوع باله های موجود در ماهیها و عملکرد هرکدام از این باله ها بسیار با اهمیت هستند.
نوع مفصلها، به ویژه بخشهای موجود در مفصلهای متحرکی مثل مفصل لولایی و بررسی ظاهری ساختارهای استخوانی هم بسیار مهم هستند.
نوع حرکتهای گیاهی، اعم گرایشی، تاکتیکی، تنگشی و نوع گیاهانی که این حرکتها را انجام میدهند، بسیار مهم هستند.
زیست شناسی و آزمایشگاه 2
این کتاب حدود 17 تا 20 سؤال را معمولاً در آزمون سراسری به خود اختصاص میدهد.
در مورد 4 فصل اول این کتاب، شیوه دقت در مطالب، دقیق خواندن مطالب کتاب درسی و نطق برداری از مطالب مطروحه، بسیار کارساز میباشد چون بیشتر مطالب جنبه حفظی داشته و مطالب تحلیلی زیادی وجود ندارد. عمده مطالب تحلیلی این کتاب مربوط به بخشهای فصل 5 تا 8 کتاب میباشد.
فصل 5 یعنی ماده ژنتیک : بحث پایه ای برای فصول 6، 7 میباشد که دقت در انواع نوکلئوتید، مراحل آزمایش گریفیث، ایوری، کشف عامل ترانسفورماسیون و ویژگیهای یک مولکولی که به عنوان ماده ژنتیک مطرح میشود و نیز چگونگی برقراری پیوند بین منومرها در DNA، مکانیسم همانندسازی DNA و آنزیمها مؤثر در آن نیز اهمیت دارد.
در فصل 6: شناسایی ماهیت کروماتین، کروموزوم، چگونگی انجام مراحل مختلف تقسیم میتوز و مکانیسم انجام سیتوکینز در سولولهای گیاهی و جانوری مهم هستند.
در فصل 7: که از مهمترین مباحث است، نیاز به دقت و تجزیه و تحلیل بیشتری دارد، به ویژه در زمینه وضعیت کروموزومها در مراحل مختلف تقسیم میوز و اینکه سلول در کدام مرحله پلوئید و دیپلوئید است، اهمیت دارد.
و همچنین بررسی دقیق حرفه های زندگی در سیستمهای جنسی یوکاریوتی، اینکه سلول تخم آیا میوز انجام میدهد یا میتوز؟ و اینکه واژهه ای تحت عنوان اسپروفیت و گامتوفیت چه مفهومی دارند؟ اهمیت دارد.
درک مفاهیمی نظیر اسپروفیت و گامتوفیت نقش بسیار مهمی در یادگیری بهتر حرفه های زندگی گیاهان در فصل 9 دارد.
فصل 8 یا ژنتیک : که ظاهراً به صورت کابوسی برای دانش آموزان میباشد نیز به سادگی قابل یادگیری بوده. این فصل نیازی مبرم به درک صحیح از مطالب فصل 6 و 7 دارد که دانش آموز باید بتواند مفاهیمی نظیر الل، ژن و چگونگی نوشتن گامت قوانین مندل و قوانین احتمالات را به خوبی یاد گرفته، آنگاه اقدام به حل مسائل ژنتیک کند.
سؤالاتی که از این فصل مطرح میشود، نیاز به هوش و ذکاوت بیشتری دارد که این کار صرفاً با تمرین آرام از سؤالات سادهتر و اینکه آرام آرام سطح سؤالات را دشوارتر کرده تا بتواند خلاقیتهای ذهنی و ریاضی را در حل مسائل بهکار ببندد.
در فصل 8 مسائل مربوط به شجره نامه نیز مهم هستند چرا که همواره یک سؤال در کنکور برای آن در نظر گرفته میشود که دانستن قوانینی مربوط به حل آن، بسیار موثر هستند.
فصل 9، 10، 11 :به دلیل این که بیشتر حظفی هستند، اهمیت فوق العاده ای دارند.
دقت در مطالعه در این بخشها بسیار راهگشا هستند. به ویژه در فصل 9 که کمی سختتر از بخشهای دیگر به نظر میرسد، دقت در این موضوع که ابتدا باید ویژگیهای عمومی به گیاهان دانه دار و بدون دانه را باید به صورت کلاسه شده جمع آوری کرده و در این صورت یادگیری چرخه های زندگی، بسیار ساده میشود.
در فصل 11: نمودارهای مربوط به چرخه های جنسی در زنان و نیز مکانیسم های چرخه های تخمدان، فعالیت رحم و تأثیر سیستمهای مغزی در این چرخه‌ها نیز بسیار مهم هستند.
روش مطالعه زیست شناسی 1 سال دوم
کتاب زیست‌شناسی و آزمایشگاه 1، حاوی مطالب مهمی است که همه‌ساله حدود 30درصد سؤالات کنکور سراسری را به خود اختصاص میدهد.
این کتاب، دارای متنی سلیس و روان میباشد ولی مطالب موجود در آن، به‌طرز بسیار زیرکانه‌ای نوشته شده و گاهاً نیز در بخشهای مختلف کتاب، مطالبی نیز وجود دارد که یا کامل‌کننده‌ی همدیگر هستند یا حتی نفی‌کننده‌ی یکدیگر.
متأسفانه دانش‌آموزان غالباً در پایه‌ی سال دوم دبیرستان، با آموزش متناسب و خوبی پیرامون مطالب کتاب درسی، روبه‌رو نمی‌شوند. چون در اکثر مدارس، فقط به نوشته‌های جاری در کتاب اشاره می‌کنند. درحالی‌که آن چیزی که مطالب مطرح‌شده در فصل‌های مختلف کتاب را برای شنونده و بعداً خواننده جالب میکند، چراهایی خاص است که می‌توان پیرامون مطالب کتاب فوق مطرح کرد.
ارتباط دادن مطالب بخشهای مختلف کتاب، از نکات مهم و قابل توجهی است که به آن پرداخته شود. اگر این نکات، پیرامون مطالب بخشهای مختلف این کتاب رعایت شود، آموختن مطالب آن بسیار سریع و در عین حال شیرین میشود.
به نظر من، دقت در نکات این کتاب، به‌صورت خط‌به‌خط و ارتباطی، مشکل را برطرف میکند.
برخی از نکاتی که در این کتاب آمده و شاید در نظر اکثر دانش‌آموزان، به‌عنوان سؤال مطرح نشود یا حتی مهم به نظر نرسد:
در بخشی از این کتاب در فصل مولکولهای زیستی پیرامون، مثلاً اینکه بدانیم:
الف- چه مولکول‌هایی در گروه درشت‌مولکول‌ها قرار دارند و اینکه درشت‌مولکول‌ها چه ویژگی‌هایی باید داشته باشند.
ب- در دستگاه گوارش انسان و بسیاری از جانوران، چه عواملی سبب هیدرولیز سلولز میشود؟
ج- چرا بدن ما قادر به هیدرولیز نشاسته میباشد ولی قادر به هیدرولیز سلولز نیست؟
د- ویزگی همه‌ی لیپیدها، آب‌گریز بودن آن‌هاست و در مقابل آن، چرا فسفولیپیدها، دوگانه دوست هستند و آیا با ویژگی همه‌ی لیپیدها هماهنگی دارند؟
ی- یا نوشته‌اند که ساختار همه‌ی استروئیدها، یکسان و شبیه کلسترول است. حال این سؤال مطرح میشود که کلسترول چه شکلی است؟ بررسی شکل غشاء در فصل سفری به درون سلول
یا در فصل سفری به درون سلول:
اینکه اساساً اندامک چیست؟
چه اندامکهای غشاداری در سلول داریم و وظیفه‌ی هر کدام چیست؟
یا در صورت نبود یک اندامک غشادار، این وظیفه را در سلول چه کسی انجام میدهد؟
و یا اینکه منشأ شکل‌گیری این اندامک‌ها در سلول چیست؟
در فصول مختلف کتاب، نکاتی از این‌دست به‌وفور به چشم می‌‌خورد که متأسفانه دانش‌آموز، بی‌تفاوت از کنار آنها می‌گذرد و چون یادگیری صحیح انجام نشده است، بنابراین امکان جایگزینی مفهومی آن در بخشهای یادگیری عمیق مخ اتفاق نمی‌افتد.
یا مثلاً در فصل سازمان‌بندی سلولها، اشاره شده که ولوکس، یک کره‌ی توخالی است.
آیا به نظر شما، این جمله عاقلانه است؟
چه‌طور می‌تواند توده‌ی سلولی توخالی در زیر آب شناور باشد؟ آیا ولوکس روی سطح آب حرکت میکند یا داخل آب؟ پس اگر توخالی است، چگونه اتفاق می‌افتد؟
یا در بخش گوارش نیز مراحل اولیه‌ی گوارش ذکر‌شده در مورد همه‌ی جانوران، صادق نمی‌باشد و یا مفهوم صحیحی از گوارش شیمیایی عنوان نشده و نیاز به تأمل و دقت نظر بیشتری در این مورد احساس میشود.
مثلاً براساس مطلب کتاب، گوارش شیمیایی یعنی تجزیه‌ی پلی‌مر به منومر. حال اگر در جریان گوارش، یک پروتئین بزرگ در معده لیپید‌های کوچک تبدیل ولی به منومر تبدیل نشود، چه نوع گوارشی یافته است؟
یا اساساً نحوه توضیح منحنی الکتروکاردیوگرام چگونه باید انجام گیرد؟
چرا ثبت امواج قبل از انجام عمل اتفاق می‌افتد؟ یا نحوه‌ی انتقال خون افراد به یکدیگر چگونه است؟ آیا از فرد A می‌توان خون کامل را به فرد AB داد؟ بله یا خیر آن چگونه است؟
آیا به فرد Rh منفی می‌توان خون مثبت تزریق کرد یا خیر؟
بسیاری مطالب این درس که درواقع با زبان خاصی مطرح شده ولی با دید دقیق‌تری باید به آن رسید که نیازمندی دانش‌آموز را به بررسی بیشتر کتاب الزامی میکند.
یا در بخشهای گیاهی چرا در سطح زیر برگ، روزنه‌ی هوایی داریم و در سطح بالای برگ رسم‌شده در کتاب، روزنه‌ی هوایی رسم نشده است و اساساً چرا بارگیری و باربرداری آبکشی، همواره با انتقال فعال صورت گیرد؟
و چرا مثلاً در بخش پائین روی هنله آب باز جذب نمی‌شود و یا اینکه چه تفاوتی بین جابه‌جایی و حرکت وجود دارد؟ و اینکه مکانیسم کوتاه شدن سارکومر در طول انقباض ماهیچه‌ای چگونه رخ‌می‌دهد و یا اجزای سلول ماهیچه‌ای مخطط کدام هستند و هر کدام چه ویژگی‌هایی دارند؟
در پایان یادآور می‌شودم که مهمترین عامل در یادگیری زیست، اول خواندن، دوم طرح سؤال‌های چرایی و سوم طرح مسائل ارتباطی و تجزیه و تحلیل آنها میباشد که می‌تواند فرآیند خواندن و آموختن را از حالت حفظی به یادگیری و آموختن ارتقاء دارد.
و چیزی که یاد گرفته شود، با کوچکترین مشاهده و مرور مجدد، به مرحله‌ی عمل میرسد.
روش مطالعه زیست شناسی 2 سال سوم رشته تجربی
آنچه در درس زیست‌شناسی اهمیت فوق‌العاده‌ای پیدا میکند چگونه خواندن درس فوق و پی بردن به نکات، مفاهیم و تعاریف عنوان شده در کتاب درسی میباشد.
متاسفانه در سال‌های اخیر، آن چیزی که در کلاس‌های زیست‌شناسی مهجور مانده، خود کتاب درسی است. در صورتی که کتاب درسی منبع اول و آخر طرح سوال در کنکور میباشد ولی دید طراح سوال در برداشت‌های مختلفی که از مطالب کتاب درسی به عمل می‌آورد. همه ساله شوک جدیدی را به دانش‌آموزان رشته تجربی در طرح برخی سوالات وارد میکند که دانش‌آموز اصلا انتظار چنین سوالی را ندارد.
در صورتی که اگر دانش‌آموز از خوب خواندن و تجزیه و تحلیل و ارتباط دادن مسایل مختلف موجود در کتاب درسی غافل بماند هرگز قادر به پاسخگویی به سوالات فوق نمی‌باشد.
در صورتی که هم صورت سوال برای دانش‌آموز آشناست و هم گزینه‌های مطرح شده ولی قادر به پاسخگویی صحیح نمی‌باشد. علت این است که دانش‌آموز مطالب را رو بنایی و سطحی خوانده و هرگز به عمق مفاهیم مطرح شده فکر نکرده بنابراین قادر به ارتباط دادن مسایل مختلف کتاب‌ها با هم نبوده و لذا نمی‌تواند پاسخ صحیح را انتخاب کند.
به همین منظور باید نکات خاصی را در زمینه خوب خواندن کتاب و ارتباط دادن مطالب درسی کتاب‌های مختلف زیست با هم مدنظر قرار دهد.
مثلا در کتاب زیست (سال سوم) در صفحه 13 شکلی از پلاسموسیت‌ها ترسیم کرده که در آن اندامکهای آبی‌رنگ فراوانی در کنار هسته سلول ترسیم کرده است. که این شکل باید این سوال را در ذهن دانش‌آموز مطرح کند که اساسا این شکل متعلق به چه اندامکی است و در این بخش از سلول چه وظیفه‌ای دارد. لازم به ذکر است که اندامکهای آبی رنگ سیستم گلژی هستند و چون پلاسموسیت‌ها مسوولیت تولید و ترشح پارتن‌ها را برعهده دارند بنابراین باید از سیستم گلژی نسبتا وسیعی برخوردار باشند.
کتاب زیست‌شناسی سال سوم در سال‌های اخیر بارمبندی حدود 40-35 درصدی در کنکور دارد که نشان از اهمیت بالای این کتاب در کنکور دارد.
4 فصل اول این کتاب در حدود هشت تست در کنکور سراسری دارد. که با‌توجه به تئوریک بودن بحثهای فوق نیازمند دقت نظر بهتر و حساسیت بیشتر نسبت به مطالب مطرح شده در کتاب هستیم.
قسمت دوم کتاب فوق مربوط به طرح مسایل ژنتیک مولکولی میتوز، میوز و حل مسایل ژنتیک میباشد که با‌توجه به باز بودن مطالب در این فصول به‌ویژه فصل‌های هفت و هشت باید از آرامش بیشتری در بررسی بهتر مطالب درسی و حل سوالات فوق بهره‌گیری کرد.
پاسخگویی به سوالات فصل هفت باید با ظرافت قابل توجهی صورت گیرد چون نیاز به ارتباط دادن بیشتر و دقت فراوان در بزرگی گزینه‌ها دارد.
در فصل هشت ژنتیک ظاهرا باید ضمن احترام به سیستمهای حل مساله در کتاب، به‌دلیل کوتاهی زمان در پاسخگویی به سوالات باید از راه‌های میانبر و کوتاه برای حل مسایل استفاده کرد.
مثلا اینکه باید در حل مسایل از قوانین احتمالات به‌ویژه قانون دوم احتمالات بهره‌برداری لازم به عمل آید.
مثلا اگر خواسته شد که از آمیزش خود لقاحی فردی با ژنوتیب AaBbRw چه نسبتی از زاده‌ها ژنوتیپی جدید دارند.
باید بلافاصله با قوانین احتمالات، شانس ایجاد ژنوتیپ‌های صفات را به صورت تک‌تک محاسبه کرده و بعد در هم ضرب کنیم.
AaBbRw x AaBbRw
Aa x Aa → 1/4 AA 1/4 Aa 1/4 Aa 1/4 aa
Aa x Aa → 1/4 RR 1/4 Rw 1/4 Rw 1/4 ww
Aa x Aa → 1/4 BB 1/4 Bb 1/4 Bb 1/4 bb
در نتیجه احتمال تولد فردی با ژنوتیپ AaBbRw=1/8 است و بقیه زاده‌ها یعنی 8/7 زاده‌ها ژنوتیپی جدید دارند.
بخش شجره‌نامه نیز از بحثهای جذاب و جالب این کتاب میباشد که متاسفانه برای دانش‌آموزان سخت به نظر میرسد. ولی اگر مطالب و راه‌حل‌های به ارث رسیدن صفات و حل مسایل را خوب آموخته باشید. حل کردن شجره‌نامه کار آسانی است. شجره همان مساله‌ای است که فقط به نهادهای خاصی نشان داده میشود.
بحث گیاهی هم بسیار سخت به نظر میرسد و از جذابیت کمی نزد دانش‌آموز برخوردار است. ولی اگر چرخه‌های زندگی یوکاریوتی به خوبی درک شوند. یادگیری بحث گیاهی بسیار آسان است. اغلب اوقات دانش‌آموز اصطلاحات خاصی مثل اسپوروفیت و گامتوفیت را نیاموخته ولی به دنبال یادگیری بحث گیاهی است که چنین چیزی ممکن نمی‌باشد.
فصل 11 سوم نیز در کنکور حدودا دو سوال دارد که توجه به نمودارهای کتاب بخش عمده‌ای از مفاهیم را به دانش‌آموز می‌آموزد.
روش مطالعه درس زیست‌شناسی پیش‌دانشگاهی گروه تجربی
از این بخش در کنکور حدود شش الی هشت سوال مطرح میشود. فصل یک پیش‌دانشگاهی فصلی است نسبتا مشکل از لحاظ عنوان‌بندی و مفاهیم و در کتاب‌های مختلف کمک‌آموزشی با برداشت‌های مختلفی که نویسندگان این کتب از مفاهیم و مطالب فصل فوق دارند، تست‌های متنوع و جالبی با ضریب سختی متفاوت از هم نوشته شده که گاهی اوقات دانش‌آموز را کاملا غافلگیر میکند.
یادآور می‌شویم که استفاده از ابزار هوش دانش‌آموز در حل تست‌های این فصل کارآیی بسیار بالایی دارد. تسلط کامل بر مطالب این فصل نیازمند؛ 1.آموزش خوب 2.تکرار مداوم 3.تست‌زدن فراوان است. تا بتواند شخص را از چالش‌هایی که طراح برای او گذاشته به سلامت عبور دهد.
فصل دو نیز در کنکور معمولا یک سوال دارد که اگر با یک آموزش مفهومی خوب به دانش‌آموز آموخته شود می‌تواند به‌راحتی از تست‌های آن عبور کند البته ناگفته نماند که تست‌های این فصل هم قابلیت تعمیم دادن به مطالب فصل یک و کتاب‌های سال دوم و سوم را دارد و از این دیدگاه توانایی ایجاد ارتباط بین مطالب فصل‌های قبل و بعد در حل تمرین‌ها و پاسخگویی به تست‌های این فصل اهمیت فوق‌العاده دارد.
فصل سه و چهار نیاز به فهم دقیق و کامل دارد که بتواند درک صحیح و واقعی از مطالب کتب درسی را به همراه داشته باشد. این فصل‌ها نیازمند دقت بالا در خوب خواندن جز به جز و دقت در تعاریف و قیدهای بکار رفته است که به همراه شکل‌های فصول دو و سه تا حدودی می‌تواند در درک مطالب کمک کند.
این دو فصل در مجموع یک یا دو سوال در کنکور دارد البته سوال‌های این فصل‌ها می‌تواند در هر سه سطح ساده، متوسط و یا دشوار طبقه‌بندی شوند که پاسخگویی به سوالات دشوار آن نیازمند به وقت بسیار در خواندن متن و ارتباط دادن مطالب به هم است اما از بخشهای مهم پیش یک، فصل پنج است که نیازمند به پیش‌درآمدی از بحثهای ژنتیک سال سوم است.
این بحث ابتدا به طرح مسایل ژنتیک جمعیت می‌پردازد که با‌توجه به گسترده بودن مسایل فوق نیاز به دقت قابل توجه‌ای در درک ابتدایی مسایل مطرح شده، مفهوم تعادل هاردی و اینبرگ و عوامل بر هم زننده آن دارد.
از نقاط تاریک بحث فوق، تقسیم‌بندی صفات در دو فرم جنسی و اتوزومی است که ممکن است برای دانش‌آموز دردسرساز باشد.
تعاریف و مفاهیمی که در بحثهای بعد از مسایل ژنتیک جمعیت مطرح شده نیاز به دقت نظر بیشتری دارد که با‌توجه به جدید بودن مطالب ممکن است در درک مفاهیم، اشتباهات ظریفی بروز کند.
بخشهای انتهایی فصل پنج در مورد گونه و پدیده گونه‌زایی بحث میکند که متاسفانه به‌دلیل ناقص بودن و نامفهوم بودن، مطالب عنوان شده نیازمند به دقت بیشتر در درک و توجیه تفاسیر و نمودارهای رسم شده است.
به‌ویژه در توجیه پدیده گونه‌زایی هم میهنی گل مغرابی تتراپلوئیدو گونه‌زایی هم میهنی پرسیده شود برای گیاه گندم بحث بسیار جالبی به نظر میرسد. در پایان لازم است متذکر شوم که زیست‌شناسی درس حفظ کردنی نیست بلکه درسی کاملا مفهومی است که استفاده از ابزار هوش در پاسخگویی به سوالات و درک مفاهیم آن اهمیت فوق‌العاده‌ای دارد.
