چگونه امتحانی موفق داشته باشیم؟

چگونه مطالعه موفق داشته باشیم ؟

 

مقدمه

آیا تاکنون به این موضوع فکر کرده اید که هنگام مطالعه از چه روشی استفاده می کنید؟ یک روش مطالعه صحیح و اصولی می تواند بسیاری از مشکلات تحصیلی را از بین ببرد. بررسیهای بعمل آمده گویای آن است که افرادی که در زمینه تحصیل موفق بوده اند، روش صحیحی برای مطالعه داشتند. یادگیری(learning) مسئله ای است که در سراسر طول زندگی انسان بویژه در دوران دانش آموزی و دانشجویی اهمیت زیادی دارد. چرا که دانش آموزان و دانشجویان همیشه در معرض امتحان و آزمون قرار دارند و موفقیت در آن آرزوی بزرگشان است.

 

شاید به افرادی برخورده باشید که می گویند: همه کتابها و جزوه ها را می خوانم، اما موقع امتحان آنها را فراموش می کنم، یا من استعداد درس خواندن را ندارم، چون با اینکه همه مطالب را می خوانم اما همیشه نمراتم پایین است و یا ... . بسیاری از اینگونه مشکلات به نداشتن یک روش صحیح برای مطالعه باز می گردد. عده ای فقط به حفظ کردن مطالب اکتفا می کنند، بطوری که یادگیری معنا و مفاهیم را از نظر دور می دارند. این امر موجب فراموش شدن مطالب بعد از مدتی می شود، در واقع آنچه اهمیت دارد یادگیری معنا و مفهوم است، چیزی که نمی توانیم و نباید از آن دور باشیم.

 

برای آنکه مطلبی کاملا آموخته شده و با اندوخته های پیشین پیوند یابد، باید حتما معنا داشته باشد، در این صورت احتمال یادگیری بیشتر و احتمال فراموشی کمتر خواهد شد. بنابراین قبل از اینکه خود را محکوم کنیم به نداشتن استعداد درس خواندن ، کمبود هوش ، کمبود علاقه ، عدم تونایی و سایر موارد ، بهتر است نواقص خود را در مطالعه کردن بیابیم و به اصطلاح آنها بپردازیم. در اینصورت به لذت درس خواندن پی خواهیم برد. اولین قدم در این راستا آن است با اندکی تفکر عادتهای نامطلوب خود را در مطالعه یافته و سپس عادتهای مطلوب جایگزین آن گردد.

 

 برای تغییر عادات مطالعه مراحل زیر را باید در نظر گرفت:

1.     آگاهی (درباره موضوع)

2.     علاقه

3.     ارزیابی (ارزیابی اطلاعات بدست آمده با در نظر گرفتن موقعیتهای موجود)

4.     آزمایش (بکار بستن فکر)

5.     مطابقت خود با فکر تازه و اختیار و قبول آن

 

انواع روشهای مطالعه

-روش پس ختام

این روش یکی از مهمترین و معروفترین روشهای بهسازی حافظه است. نام این روش همانند نام انگلیسی آن (PQ4R) متشکل از حروف اول شش مرحله آن است.

 

 -مراحل پیش خوانی

در این مرحله کتاب یا مطلب بصورت یک مطالعه اجمالی و مقدماتی مطالعه شود. از جمله موارد این مرحله خواندن عنوان فصلها ، خواندن سطحی فصل ، توجه به تصاویر ، بخشهای اصلی و فرعی و خلاصه فصلها می باشد. هدف در این مرحله یافتن یک دید کلی نسبت به کتاب و ارتباط دادن بخشهای مختلف کتاب با یکدیگر می باشد.

 

-مرحله سؤال کردن

پس از مطالعه اجمالی موضوعات و نکات اصلی ، به طرح سؤال در مورد آنها بپردازید. این کار باعث افزایش دقت و تمرکز فکر و سرعت و سهولت یادگیری می گردد.

 

 -مرحله خواندن

در این مرحله به خواندن دقیق و کامل مطالب کتاب پرداخته ، که هدف فهمیدن کلیات و جزئیات مطالب و نیز پاسخگوی به سؤالات مرحله قبل می باشد. در مرحله خواندن برای فهم بهتر مطالب می توان از کارهایی مثل یادداشت برداری ، علامت گذاری و خلاصه نویسی بهره جست.

 

 -مرحله تفکر

در این مرحله هنگام خواندن ، ساختن سؤالها ، و ایجاد ارتباط بین دانسته های خود ، درباره مطلب فکر کنید. در این مورد نیز مهمترین اصل همان بسط معنایی است. بسط معنایی ممکن است در مراحل پنجم و ششم نیز یعنی در مراحل از حفظ گفتنی و مرور کردن نقشی داشته باشد.

 

 -مرحله از حفظ گفتنی

در این مرحله باید بدون مراجعه به کتاب و از حفظ به یادآوری مطالب خوانده شده پرداخته شود و بار دیگر به سؤالاتی که خود فرد طرح کرده بود پاسخ دهد. در اینجا باید مطالب آموخته شده را در قالب کلمات برای خود کرده ، در غیر اینصورت لازم است که مجددا به خواندن مطالبی که آموخته نشده پرداخته شود. مرحله از حفظ گفتنی در پایان هر بخش انجام می گیرد و وقتی بخشهای یک فصل به اتمام رسید به مرحله بعد ، یعنی مرور کردن یا آزمون وارد می شویم.

 

-مرحله مرور کردن

این مرحله ، که مرحله آزمون نیز می باشد، در پایان هر فصل انجام می گیرد. در اینجا به مرور موضوعات اصلی و نکات مهم و نیز ارتباط مفاهیم مختلف به یکدیگر پرداخته و در صورت برخورد با موضوعات مورد اشکال به متن اصلی یا مرجع مراجعه شود. یکی از راههای کمک به این مرحله پاسخگوئی به سئوالات و تمرینات پایان فصل است: اجرای این مرحله می تواند مقداری از اضطراب را کاهش دهد.

 

 -روش دقیق خوانی

هدف از این مرحله این است که مطالب کامل و دقیق درک شده و بصورتی سازمان یافته و منظم در حافظه نگهداری شود. برخی از فنون موجود که می تواند به روش دقیق خوانی کمک کند عبارتند از:

 

 تکنیک خلاصه برداری

به نوشتن عبارت ، مفاهیم و موضوعات کلیدی متن پرداخته ، بطوری که در مرور مطالب ، با نگاه کردن و خواندن خلاصه ها ، همه مطالب خوانده شده را یادآوری کند. یک روش بسیار مطلوب این است که از خلاصه ها نیز دوباره خلاصه برداری شود.

 

 تکنیک سازماندهی مطالب

این تکنیک باعث افزایش درک و سرعت یادگیری و سهولت در بازیابی مطالب آموخته شده می شود. برای سازماندهی مطالب استخراج سه بخش از متن اصلی مورد مطالعه لازم است که عبارتند از:

•     موضوع اصلی: موضوعی که تمامی مطالب را در بر می گیرد و بقیه مطالب حول و حوش آن می چرخد.

 

•     نکته های اصلی: خطوط و اندیشه های اصلی و مهم هستند که در مجموع موضوع اصلی را می سازند و از صراحت بیشتری برخوردار است.

 

•     نکات جزئی: اطلاعات جزئی تر هستند که بصورت مثالها ، نمونه ها ، عکس و تصویر اطلاعات واقعی مطرح می گردند.

 

تکنیک علامت گذاری در متن

در این تکنیک علامتهایی را بر روی متن اصلی انجام داده ، از قبیل علامت گذاری به شکلهای مختلف در متن ، خط کشیدن زیر عبارات مهم ، حاشیه نویسی و ... ، این موارد بسته به صلیقه های افراد متفاوت می باشد. اما نکته مهمی که در هر نوع علامت گذاری حائز اهمیت است این است که ، بهتر است همانند تکنیک سازمان دهی ، مطالب را در سه دسته مجزا (موضوع اصلی ، نکته اصلی ، موارد جزئی) قرار داده و آنها را با علامتهای مختلف نشان دهید.

در کنار روش مطالعه عوامل محیطی نیز در میزان یادگیری تأثیر دارد. یک محیط مناسب باعث توجه و تمرکز بهتر و بیشتری می شود.

 

حذف عوامل مزاحم فکری

مواردی هست که بخش عظیمی از وقت و فعالیت ذهنی را موضوعاتی به خود مشغول می دارند که هیچ رابطه با موضوع ندارند، موضوعاتی مانند: رفتار معلمان و استادان ، افزایش شهریه و نوع رفت و آمد و … برخی از موضوعاتی هستند که موقع مطالعه اگر به آنها فکر شود از کارایی مطالعه می کاهد. برخی حتی خیال پردازیهایشان را موقع مطالعه انجام می دهند؛ که به شدت فکر را آشفته کرده و تمرکز را از بین می برد. توصیه کلی این است که اگر ذهن خود را از افکار مختلف پاک کنید تا بر روی موضوع مورد مطالعه تمرکز کنید، مطالعه را کنار بگذارید و زمانی مطالعه را شروع کنید که سرحال ، علاقمند و متمرکز هستید.

 

فراهم کردن محیط مناسب

محل و مکانی که مطالعه در آنجا انجام می شود باید مناسب باشد. منظور از محل مناسب مکانی است که آرام ، ساکت و دور از عوامل مزاحم محیطی باشد، این باعث تمرکز بهتر روی موضوع مطالعه می شود. بعضی افراد محل و زمانی را برای مطالعه انتخاب می کنند که بسیار شلوغ و پر سرو صدا است و بعضی از افراد رختخواب را برای مطالعه انتخاب می کنند و توقع یادگیری سطح مطلوب را دارند، ولی از این حقیقت غافلند که این محلها بدترین محل برای مطالعه است.

برای موفقیت در هر کاری دو عامل مهم دخیل است یکی انتخاب راه و روش درست و دیگری اعتماد به نفس.

یقینآ برای پشت سر گذاشتن امتحانات نیز باید به این عوامل توجه نمود تا بتوانیم به راحتی به اهداف مد نظر خود دست یابیم. ذیلآ به چند مورد اساسی اشاره می گردد:

 

1-در شروع کار اگر به مطالعه بی میل هستید سعی کنید اشتیاق به آن را در خود تقویت کنید برای این کار کتابتان را به چند بخش  تقسیم نموده و هر روز بخشی را مطالعه کنید انباشته نمودن درسها برای شب امتحان باعث ایجاد استرس و اضطراب در شما شده و نتیجه دلخواه عاید نخواهد شد.

 

2-در روزهای امتحان بیشتر مواظب سلامت جسمانی خود بوده و تغذیه مناسب نیز داشته باشیدچون عقل سالم در بدن سالم است  خوردن خرما با شیر ، میوه جات تازه و.... بسیار مفید است.

 

3-به اندازه نیاز بخوابید و مطالعه را صبح زود و بعد از صرف صبحانه آغاز کنید چون بدن و ذهن شما کاملآ آماده یاد گیری است.

 

4- محیطی مناسب ، سالم ، آرام برای مطالعه داشته باشید تا قدرت تمرکز و یاد گیریتان افزایش یابد.

 

5- ساعات مطالعه خود را روزانه و به مرور افزایش دهید.

 

6-حین مطالعه فرصتی را برای استراحت به ذهن بدهید معمولآ هر یک ساعت یک ربع استراحت کافی است.

 

7-عوامل مخل در یادگیری از قبیل تلویزیون، بازیهای کامپیوتری، و... را به حد اقل رسانده یا کلآ حذف کنید .

 

8-  از شیوه بحث گروهی( پرسش و پاسخ)در یادگیری استفاده کنید .

 

9- اگر حین امتحانات وقت اضافی برای یک درس دارید کتب سخت دیگر را نیز مطالعه کنید.

 

10- از مطالب مشکل و سخت یادداشت بردارید و آنها را چند ساعت قبل از امتحان مطالعه کنید.

 

11- یک ساعت قبل از امتحان مطالعه را رها کنید تا با ذهنی  آرام و آسوده وارد جلسه شوید ضمنآ بحث های بی مورد در شما استرس ایجاد می نماید.

 

12- سر جلسه موارد ذیل را رعایت نمایید:

الف: به حرف دانش آموزان تنبل، متقلب، و مزاحم گوش ندهید .

ب:همه سوالات را یکباره نگاه نکنید اگر سخت باشد اضطراب شما افزایش یافته و تمرکز تان به هم می ریزد پس سوالات را به ترتیب خوانده و جواب دهید.

ج: وقت خود را صرف پیدا کردن جواب برای سوالاتی که نمی دانید هدر نکنید پاسخ به آنها را به وقت اضافه بسپارید.

 د: دانستن سوال نصف جواب است پس همه سوالات را تا آخر بخوانید خصوصآ در سوالات تستی که موارد مشابه زیاد است.

ه: سعی کنید زمانی را در آخر جلسه برای چک نمودن و مرور نوشته هایتان در نظر بگیرید تا مبادا آنها را اشتباه یا جابجا جواب نداده باشید.