چگونه کودکان با عزت نفس پرورش دهیم؟

اعتماد به نفس (Self – esteem ) زره و سلاح کودک در مقابله با دنیای خارج و دست و پنجه نرم کردن او با مسائل و مشکلات آن است . کودکانی که احساس خوبی نسبت به خود دارند ، در برخورد و مبارزه با تعارضات و فشارهای منفی موفق ترند . آنها به سهولت لبخند زده و از زندگی لذت می برند . این کودکان واقع گرا و خوش بین هستد . در مقابل ، کودکانی که اعتماد به نفس کمتری دارند ، مقابله با مسائل و مشکلات ، منبع اصلی و عظیم اضطراب و ناکامی آنهاست .

یکی از عوامل مهم در رشد شخصیت کودکان، پرورش حسن اعتماد به نفس در ایشان است. برای این که کودکان و نوجوانان بتوانند از حداکثر ظرفیت ذهنی و توانمندی های بالقوه خود بهره مند شوند، باید بتوانند نسبت به خود خوشبین و نسبت به محیط اطراف دارای احساس توانایی بوده از انگیزه های قوی برای تلاش برخوردار باشند و به یک کلام اینکه باید از حس اعتماد به نفس برخوردار شوند.

بیشتر صاحب نظران از اعتماد به نفس به عنوان یک نکته ی کلیدی که می تواند اغلب جنبه های زندگی انسان را تحت تاثیر قرار دهد یاد می کنند. اگر والدین تمام تلاش خود را برای رشد و پرورش اعتماد به نفس در کودکان به کار ببرند، بهترین فرصت ممکن را برای رشد و تکامل استعدادهای بالقوه ی آنان مهیا کرده اند.

اعتماد به نفس یعنی اعتماد به خود، باور داشتن استعدادها و توانایی هایی خود برای یادگرفتن و پیشرفت کردن.

کسانی که اعتماد به نفس ضعیفی دارند، تصمیم گیری برایشان دشوار است؛ اغلب نمی دانند در زندگی چه می خواهند و به سختی با دیگران ارتباط برقرار می کنند. کودکانی که اعتماد به نفس بیشتری دارند، با بهره گیری از استعداد و خلاقیت خود به ابراز وجود می پردازند و به راحـتی تحت تاثیر قرار نمی گیرند.

یکی از عوامل موثر در ایجاد اعتماد به نفس برخورداری از روابط خوب در دوران کودکی است زیرا در این زمان است که بذرهای اعتماد به نفس در وجود انسان کاشته می شود.
وجود اعتماد به نفس در پدر و مادر بیشتر از آموزش مستقیم آن به کودکانشان موثر است. اعتماد به نفس خصوصیتی اکتسابی است. این خصوصیت از طریق وراثت به کودکان انتقال نمی یابد؛ ما به عنوان والدین نقشی اساسی در روند شکل گیری این خصوصیت در فرزندانمان داریم .

کودکانی که تصویرخوشایندی از خود ندارند و خود را ضعیف و ناتوان می پندارند ، اوقات سختی در رویارویی با مسائل و مشکلات خواهند داشت . اگر آنان اسیر افکار خود انتقادی مانند « من خوب نیستم » یا « من نمی توانم هیچ کاری را درست انجام دهم » شوند ، یقینا به افرادی مطیع ، منفعل ، منزوی و یا افسرده تبدیل خواهند شد و به محض مواجهه با مسئله ای جدید ، پاسخ آنها به سرعت « نمی توانم » است. بهتر است بدانید ، نقش شما به عنوان والدین کودک ، در ایجاد و تقویت « اعتماد به نفس » در فرزندانتان اهمیت زیادی دارد.

همه والدین می خواهند فرزندی موفق و پیروز داشته باشند. یکی از مشخصه های یک فرد موفق، اعتمادبه نفس بالای او است، اما با عمل به کدام راه کار می توان کودکی با اعتمادبه نفس بالا تربیت کرد؟


گاهی والدین، برای شانه خالی کردن از مسوولیت پیش رفت و موفقیت کودک، به او، برچسب می زنند؛ مانند «عین عموش، بی استعداده»، «من هم توی مدرسه، ورزشم ضعیف بود» و «تو هم مثله برادرت، هیچی نمی شی».

باید بدانیم که هر انسانی، با ظرفیت ها و استعدادهای خاص خودش، متولد می شود و پیدا کردن این استعدادها، شناساندن آن به کودک و پرورش آن ها، از وظایف همه والدین است.

زمانی که کودک پس از تلاشهای پی در پی و ناموفق ، قادر به بردن قاشق به دهان می شود ، یک حس توانستن را تجربه می کند ؛ مفهوم موفقیت درپی تلاشهای پی در پی .
همچنان که کودک تلاش می کند ، شکست می خورد در باره توانمندیهای خود به باورهایی می رسد و در همان زمان ، بر اساس تعاملاتش با سایر افراد ، در حال شکل دادن افکاری در باره « خودش » می شود.

این همان عاملی است که نقش کلیدی والدین را در کمک به شکل گیری سالم و درست « ادراک از خود » کودک نشان می دهد . اعتماد به نفس همچنین می تواند به عنوان ترکیبی از احساس قابلیت و احساس عشق و محبت تعریف شود . کودکی که با موفقیت هایش شاد است ، اما عشق را احساس نمی کند ، نهایتا" ممکن است احساس اعتماد به نفس کمتری را تجربه کند . میگنا دات آی آر. کودکی که مورد محبت واقع می شود ، اما در رابطه با توانمندی هایش مردد است نیز ممکن است پنداره ضعیفی از خود داشته باشد . اعتماد به نفس زمانی حاصل می شود که بین این دو ، یک تعادل درست حاصل شود. .

با اعتماد به نفس کیست؟


کسی که خود را دوست دارد و برای خود، احترام قائل است. او کسی است که در راستای برآورده کردن آرزوها و خواسته های خود، قدم برمی دارد، نه در راستای برآورده کردن آرزوی دیگران، حتی والدینش! هم کلاسی ها و دوستان کودک با اعتمادبه نفس، به خاطر رفتارش، به او و خواسته هایش احترام می گذارند.

چگونه کودکی با این ویژگی ها داشته باشیم؟

1) رفتارهای مثبت و موفقیت های کوچک او را از قلم نیندازید. آن ها را هرچند کوچک، تحسین و تشویق کنید.

2) در مسابقات و بازی ها، همیشه او را برنده اعلام نکنید. او باید طعم شکست را بچشد و درصدد جبران آن برآید. در سن مدرسه هم شکست ها و نمرات بد یا رفتار ناپسندش در محیط بیرون را توجیه نکنید. بگذارید بداند که شکست خورده یا اشتباه کرده است.

3) بدون آن که به شخصیت اش حمله کنید، درباره موقعیت بد پیش آمده، صحبت کنید، راه حل بیابید و به او اطمینان دهید که با توجه به توانایی هایش، مساله، قابل حل و جبران خواهد بود.

4) نگاه خود را اصلاح کنید. به کودک، به عنوان شخصی باارزش و قابل احترام که عقاید و افکارش جالب است، نگاه کنید. این نگاه شما، پایه گذار برداشت کودک از خودش می شود. این برداشت، حس ارزشمند بودن را در او تقویت کرده و عامل اصلی به وجود آوردن اعتمادبه نفس در او، در سنین بلوغ و نوجوانی خواهد شد.

5) به نظرهای او گوش دهید و در مواردی، نظر او را در مورد خانه و خانواده، جویا شده و در صورت امکان، عمل کنید.

6) به صحبت های او گوش دهید و در مورد گفته هایش، سوال بپرسید تا بداند که شما به گفته هایش اهمیت می دهید.

7) اگر کاردستی یا برگه های کار و نقاشی اش را نشان می دهد، او را از سرتان باز نکنید و با دقت، اظهار نظر کنید.




لطفا شما از این اشتباه ها نکنید!


از مقایسه کودک با خواهر و برادر یا دیگر کودکان بپرهیزید.
برای کودک، اسامی مانند فسقلی، گامبو و... نگذارید.
کارهای اشتباه و خطاهای کودک را توجیه نکنید.
کودک را وادار به اطاعت مطلق و بی چون و چرا نکنید.
احساسات، هیجان ها و رویاهایش را به سخره نگیرید و دست آویز قرار ندهید.
به بهانه تربیت، از کودک خود دوری نکنید. او، برای تایید خود، محتاج در آغوش گرفته شدن، بوسیده شدن و نوازش شماست.

در تمام اختلافات و دعواهای کودک، در میان میدان نباشید و دخالت نکنید.

به جای کودک تصمیم نگیرید و به جای او، جواب سوال دیگران را ندهید.




خطر مادر خیلی مهربان را جدی بگیرید!


«اگه ببازه، ناراحت می شه. بهتره توی مسابقه شرکت نکنه»؛ «استخر، جای خطرناکیه. بهتره بعدها، شنا یاد بگیره» و...

ترس از شکست یا ترس از قرار گرفتن در موقعیت خطرناک و بازگو کردن آن، ما را صاحب کودکی ناتوان، ترسو و بدون اعتمادبه نفس خواهد کرد.