زندگینامه امام جعفر صادق (ع)

*نام:

جعفر بن محمد .

 

*کنیه:

 ابوعبدالله، ابواسماعیل و ابوموسى.

 

*القاب:

صادق، فاضل، صابر، طاهر، قائم، کافل و منجى.

مشهورترین لقب آن حضرت «صادق» است. این لقب به خاطر صدق گفتار آن حضرت و تمایز از جعفر کذاب، که در عصر امام زمان (ع) ادعاى امامت کرده بود، به آن حضرت داده شد.

 

*منصب:

معصوم هشتم و امام ششم شیعیان.

 

*تاریخ ولادت:

هفدهم ربیع‏الاول سال 80 هجرى.

برخى مورخان، تاریخ تولد آن حضرت را اول رجب سال 80 هجرى و برخى دیگر سال 83 هجرى دانسته‏اند؛اما قول اول مشهور است و این روز مطابق است با روز ولادت پیامبر اکرم (ص).

 

*محل تولد:

مدینه مشرفه، در سرزمین حجاز (عربستان سعودى کنونى).

 

*نسب پدرى :

 امام محمد باقر بن على بن حسین بن على بن ابى‏طالب (ع).

 

*نام مادر:

فاطمه، مکنّى به‏ام فروه بنت قاسم بن محمد بن ابى بکر.

ام فروه، که فرزندزاده جناب محمد بن ابى بکر بود، مقام والایى در بین زنان زمان خویش داشت. امام صادق (ع) درباره شأن او فرمود: مادرم از جمله زنانى بود که ایمان آورد و تقوا پیشه کرد و نیکوکارى نمود، و خدا نیکوکاران را دوست دارد.

این زن از تربیت‏شدگان مکتب امام زین‏العابدین (ع) و امام محمد باقر (ع) است.

 

*مدت امامت:

 از زمان شهادت پدرش، امام محمد باقر (ع) در هفتم ذى‏حجه سال‏114 هجرى تا 25 شوال سال 148 هجرى، به مدت 34 سال.

 

*تاریخ و سبب شهادت:

 25 شوال سال 148 هجرى، در سن 65 سالگى، به وسیله زهرى که منصور دوانیقى به آن حضرت خورانید.

برخى تاریخ شهادت آن حضرت را نیمه رجب سال 148 هجرى دانسته‏اند.

 

*محل دفن:

 قبرستان بقیع، در مدینه مشرفه، در جوار قبر پدر و جدش و امام‏حسن مجتبى (ع) (در عربستان سعودى کنونى).

 

*همسران:

 1. فاطمه بنت حسین. 2. ام حمیده (حمیده مصفاة). و چند ام ولد دیگر.

 

*فرزندان:

 1. امام موسى کاظم (ع). 2. اسماعیل. 3. عبدالله. 4. محمد دیباج. 5. اسحاق. 6. على عریضى. 7.عباس. 8. ام فروه. 9. فاطمه. 10. اسماء.

 

*اصحاب ویاران :

تعداد راویان و اصحاب امام صادق (ع) بیش از چهار هزار نفر است که از محضر آن حضرت بهره‏مند شده و در جهان اسلام به انتشار علوم اهل بیت(ع) پرداختند. در این جا به نام برخى از بزرگان اصحاب و راویان آن حضرت اشاره مى‏گردد:

 1. جمیل بن درّاج.

2. عبدالله بن مسکان.

3. عبدالله بن بکیر.

4. حمّاد بن عیسى.

5. حمّاد بن عثمان.

6. ابان بن عثمان.

این شش نفر به «اصحاب اجماع» معروف شده‏اند.

7. أبان بن تغلب.

8. اسحاق بن عمّار صیرفى.

9. ابو حمزه ثمالى.

10. برید بن معاویه عجلى.

11. حریز بن عبدالله سجستانى.

12. حمران بن اعین شیبانى.

13. زرارة بن اعین شیبانى.

14. صفوان بن مهران اسدى.

15. عبدالله بن ابى یعفور.

16. عمران بن عبدالله اشعرى.

17. عیسى بن عبدالله اشعرى.

18. فضیل بن یسار بصرى.

19. فیض بن مختار کوفى.

20. ابو بصیر مرادى.

21. مؤمن الطاق محمد بن على.

22. محمد بن مسلم کوفى.

23. معاذبن کثیر کسایى.

24. مُعلىّ بن خُنیس کوفى.

25. هشام بن محمد.

26. یونس بن ظبیان کوفى.

27. معاویة بن عمّار.

28. زید شحام.

29. سُدیر بن حکیم.

30. عبد السلام بن عبدالرحمن.

31. جابربن یزید جُعفى.

32. ثابت بن دینار.

33. مفضل بن قیس.

34. مفضل بن عمر جُعفى.

35. سفیان بن عیینه.

 

* زمامداران معاصر: 

1. عبدالملک بن مروان (86-65 ق.).

2. ولید بن عبدالملک (96-86 ق.).

3. سلیمان بن عبدالملک (99-96 ق.).

4. عمر بن عبدالعزیر (101-99 ق.).

5. یزید بن عبدالملک (105-101 ق.).

6. هشام بن عبدالملک (125-105 ق.).

7. ولید بن یزید (126-125 ق.).

8. یزید بن ولید (126-126 ق.).

9. مروان بن محمد (132-126 ق.).

تمامى این خلفا از سلسله بنى امیه و از شاخه بنى‏مروان بودند.

10. ابوالعباس سفاح (136-132 ق.).

11.منصور دوانیقى (158-136 ق.).

این دو نفر از سلسله بنى‏عباس بودند.

 

امام صادق (ع) که معاصر دو سلسله بنى امیه و بنى عباس بود، از هر دوى آنها سختى‏ها و آزارها و بى‏مهرى‏هاى فراوانى دید؛ اما چون آن حضرت در انتهاى دوران خلافت امویان و ابتداى خلافت عباسیان مى‏زیست، از فترت به وجود آمده در زمان انتقال خلافت از خاندان غاصبى به خاندان غاصب دیگر، زمینه ترویج و تبلیغ مکتب اهل بیت(ع) را مناسب دید و از این فرصت پیش آمده، بیشترین بهره را نصیب اسلام و مسلمانان کرد.

آن حضرت، با تشکیل حوزه علمیه و تعلیم و تربیت شاگردان مبرزى چون هشام، زراره و محمد بن مسلم، تحوّل شگرفى در جهان اسلام و مذهب شیعه پدید آورد. به همین جهت به شیعیانِ امامىِ اثنا عشرى، شیعه جعفرى نیز گفته مى‏ شود.

 

رویدادهاى مهم:

1. شهادت امام محمد باقر (ع)، پدر ارجمند امام جعفر صادق (ع)، در سال 114 هجرى.

2. قیام زید بن على (ع)، عموى امام جعفر صادق (ع) بر ضد امویان و شهادت او در این واقعه، در سال 121 هجرى.

3. گسترش نهضت بنى‏هاشم (علویان و عباسیان)، در سراسر قلمرو حکمرانى امویان.

4. سرنگونىِ سلسله امویان و پیروزىِ عباسیان و تسخیر خلافت اسلامى توسط ابوالعباس سفاح، در سال 133 هجرى.

5. قیام علویان بنى‏الحسن (ع) بر ضد عباسیان و سرکوب شدن آنان به دست منصور دوانیقى.

6. بهره‏جویىِ امام صادق (ع) از فرصت به دست آمده از نبرد میان عباسیان و امویان، براى تشکیل حوزه علمىِ اسلامى و تربیت هزاران شاگرد در رشته‏ هاى فقه، تفسیر و علوم قرآن، کلام، شیمى، تاریخ و غیره، در مدینه مشرفه.

7. فراخوانىِ امام صادق (ع) از مدینه به بغداد، توسط سفاح عباسى و زیر نظر قرارگرفتن آن حضرت.

8. فراخوانىِ مجدد امام صادق (ع) از مدینه به بغداد، توسط منصور دوانیقى و اذیت و آزار آن حضرت.

9. وفات اسماعیل، پسر امام صادق (ع)، در سال 142 هجرى و اندوه فراوان آن حضرت در این مصیبت.

10. رفتار نامناسب عاملان منصور دوانیقى، در مدینه، با امام صادق (ع) و بسیارى از علویان.

11. مبارزه علمى و فرهنگىِ امام صادق (ع) و یاران ایشان با مخالفان، ملحدان و مدعیان دروغین.

12. مسمومیت امام صادق (ع) و شهادت آن حضرت، در سال 148 هجرى، به دستور منصور دوانیقى.

13. به خاک‏سپارى پیکر مطهر امام صادق (ع)، در قبرستان بقیع، در کنار قبر پدر، جد و عمویشان، امام حسن مجتبى (ع).