ورود «حقوق شهروندی»، «محیط زیست» و «نانو» به کتب درسی

حجت الاسلام والمسلمین محی الدین بهرام محمدیان در نشست خبری خود که پیرامون گزارش عملکرد چهار ماهه سازمان پژوهش برگزار شد، ضمن تشریح عملکرد سازمان در ماه های اخیر، از تدوین کتاب های جدید برای پایه چهارم و هشتم خبر داد.

وی افزود: بر اساس مصوبه شورای عالی آموزش و پرورش، سازمان پژوهش هر ساله موظف است دو پایه از کتاب های درسی را تغییر دهد که در این راستا تاکنون پایه های اول تا سوم ابتدایی جدیدالتالیف شده؛ پایه ششم ابتدایی به عنوان یک پایه ترمیمی در نظام آموزشی، مستقر و پایه هفتم نیز از امسال با کتاب های جدیدالتالیف سال تحصیلی را آغاز کرد.

معاون وزیر آموزش و پرورش گفت: در هر دوره که تغییر کتاب ها رخ می دهد، سال اول اجرای آزمایشی کتاب ها و در سال دوم ضمن بررسی کاستی ها و در نظر گرفتن پیشنهادهای جدید، کتاب ها مورد تجدیدنظر قرار گرفته که در این راستا سال آینده پایه های چهارم و هشتم در دستور کار قرار می گیرد.

محمدیان با بیان اینکه سال تحصیلی آینده، سال تغییر برنامه آموزشی پایه های چهارم و هشتم است، گفت: تمام برنامه ها در راستای درس ملی و بر اساس این سند تولید می شود.

ورود تدریجی آموزش حقوق شهروندی، محیط زیست و نانو به کتب درسی

وی تصریح کرد: برخی پیشنهادها برای ورود به کتب درسی پیش بینی شده است که آموزش حقوق شهروندی، حقوق مدنی، آموزش های محیط زیست و فناوری های جدید از جمله نانو و بایو، بازار کار و پیشگیری و سلامت که جزو برنامه های درس ملی است، به تدریج در برنامه های آموزشی تسری می یابد.

محمدیان با بیان اینکه سازمان پژوهش در حال حاضر 1150 عنوان کتاب درسی دارد، گفت: با توجه به حجم این کتاب ها، هیچ وقت نمی توانیم و برای آموزش و پرورش نیز مقدور نیست که بتواند همه کتاب ها را یک باره تغییر دهد، لذا با توجه به اینکه آموزش و پرورش پلکانی و تدریجی است، ورود به مباحث جدید نیز کاملا تدریجی خواهد بود؛ همانطور که تغییرات هر سال در دو پایه رخ می دهد و ضمن مستمر بودن، به نوبت و تدریجی انجام می شود.

رییس سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی وزارت آموزش و پرورش در ادامه خاطر نشان کرد: در کنار تولید کتاب های درسی، تولید و ترویج بسته های آموزشی نیز به عنوان یکی از دستاوردهای سند درس ملی در دستور کار سازمان پژوهش است، چرا که معتقدیم نباید دانش آموزان را در محدوده کتاب های درسی محصور کرد، بلکه باید بر اساس نیازهای علمی روز، برنامه ریزی دقیق و محتوایی برای آنها انجام داد.

وی با انتقاد از ترویج حافظه محوری در کتاب های کمک آموزشی، گفت: آموزش و پرورش همواره به دنبال این است که از حافظه محوری فاصله بگیرد، اما عوامل این کار در بیرون زیاد است و در بیرون کسانی هستند تا به آموزش و پرورش آویزان می شوند و نمی گذارند از مدار حافظه محوری فاصله بگیرد که نمونه بارز آن کتاب های کمک آموزشی انتشارات مختلف است.

محمدیان با بیان اینکه این کتاب ها تنها با هدف نشر تولید می شوند، نه آموزش گفت: فاصله گرفتن از حافظه محوری یک اصل مهم در تدوین کتب درسی است، اما با توجه به عوامل بیرونی که نام بردم، کار بسیار مشکلی است.

رییس سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی وزارت آموزش و پرورش تاکید کرد: تولید برنامه درسی، روش کار، نیازسنجی آتی برای نسل آینده است تا بتواند پاسخگوی آنها باشد، لذا کار سهلی نیست اما برخی گمان می کنند نویسندگان کتاب های درسی برای خودشان این محتوا را می نویسند در حالی که این گونه نیست و تمام محتوا بر اساس مطالعات تطبیقی و نظرسنجی های مختلف از دانش آموزان و معلمان انجام می شود.

محمدیان با اشاره به اهمیت تالیف کتاب های درسی، گفت: علی رغم اینکه از 14 سالگی نویسنده بودم و رییس سازمان کتب درسی کشور هستم، اما تاکنون جرات نکرده ام یک کتاب درسی را بنویسم.

 وی ادامه داد: برخی از دوستان متاثر از برخی القائات، تصور می کنند کتاب درسی خمره رنگرزی است که باید از حیثیت مولفان کتاب های درسی دفاع کنند.

توجه ویژه به کتاب های زبان انگلیسی و عربی در سال 93

معاون وزیر آموزش و پرورش با بیان اینکه در سال آینده توجه ویژه و جدی به کتب زبان انگلیسی و عربی خواهد شد، گفت: فرهنگ و هنر نیز از کتاب هایی است که مورد توجه قرار خواهد گرفت، ضمن آنکه توجه به دانش آموزان مناطق دو زبانی نیز از اهداف دیگر آموزش و پرورش در سال 93 خواهد بود.

محمدیان خطاب به رسانه ها توصیه کرد: رسانه ها توجه کنند برخی از مطالب دستمایه ژورنالیستی نشود، چرا که آموزش و پرورش حیثیت کشور است و باید اهمیت و جایگاه آن نیز برای دانش آموزان که نسل آینده هستند، با همین اهمیت جلوه داده شود؛ البته این بدان معنا نیست که انتقادی نشود، بلکه معتقدیم که نقد غیرعلمی و غیراخلاقی نباید به مباحث آموزش و پرورش وارد شود.

غلط های کتاب ها را می پذیریم و عذرخواهی می کنیم

حرف های گفتنی زیادی در پاسخ به رسانه ملی داریم که بدون مجوز اقدام به تبلیغ کتاب های کمک آموزشی می کند

رییس سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی وزارت آموزش و پرورش درباره غلط های کتاب های درسی که چند روز پیش 20:30 بار دیگر آن را موضوع گزارش خود و سوژه "صرفا جهت اطلاع" قرار داده بود، اظهار کرد: حتی یک غلط هم در کتاب های درسی زیاد است. چه برسد به اینکه یک غلط نامه داشته باشیم. اما سئوال من این است که این غلط برای چند کتاب بود و سئوال دیگر اینکه یک آدم مشکل دار را چند بار شلاق می زنند؟

وی ادامه داد: غلط نامه ای که رسانه ملی در "صرفا جهت اطلاع خود" آن را سوژه قرار داد، دو ماه قبل نیز مطرح شده بود و مربوط به کتاب ریاضی سوم است. هر چند که ما انتقادها و ایرادها را می پذیریم و عذرخواهی می کنیم، اما معتقدیم هر ایرادی را باید به اندازه خودش مجازات کنیم.

محمدیان همچنین با واکنش نسبت به گزارش های متعدد رسانه ملی از غلط های کتاب های درسی، گفت: آموزش و پرورش نیز حرف های گفتنی زیادی را برای رسانه ملی دارد که چرا کتاب های بدون مجوز را برخلاف قانون تبلیغ می کند؟ ما معتقدیم ویرایش جزو الزامات برنامه درس ملی است و اگر خطای دید و غلط املایی وجود دارد، باید آن را برای سال آینده اصلاح کنیم.

رییس سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی وزارت آموزش و پرورش ادامه داد: غلط هایی که در کتاب ها عنوان شده و یا آماری که درج شده، ممکن است بر اساس آماری باشد که به یک منبع بازمی گردد و منتقد با تکیه بر منبع دیگری نقد را انجام داده باشد، در حالی که منابع آماری رسمی مد نظر آموزش و پرورش است.

وی با تاکید بر اینکه در تلاش هستیم سال آینده مشکل ویرایشی در کتاب ها وجود نداشته باشد، گفت: اگر مشکلی در این زمینه به وجود بیاید، خودمان را تنبیه می کنیم. هر چند که درباره مشکلات پیش آمده در کتاب های امسال نیز تذکرات سنگینی را به همکاران در سازمان پژوهش داده ایم.

محمدیان با انتقاد شدید از تبلیغ گسترده کتاب های کمک آموزشی بدون مجوز از رسانه ملی، گفت: در جلسه ای که با حضور معاون سازمان صدا و سیما برگزار شد، آموزش و پرورش به طور جد پیگیر تبلیغات کتاب های بدون مجوز است، در حالی که رسانه ملی عنوان می کند از بخشی از آموزش و پرورش مجوز دارد و مقرر شده بود این مجوز را در اختیار آموزش و پرورش قرار دهد که حدود یک ماه از برگزاری این جلسه مشترک می گذرد و تاکنون سندی به ما ارائه نشده است.

معاون وزیر آموزش و پرورش تاکید کرد: چنانچه بخشی از آموزش و پرورش اقدام برای صدور مجوز برای تبلیغ این کتاب های کمک آموزشی کرده باشد، به شدت با آنها برخورد خواهیم کرد و چنانچه جعلی از مجوزها نیز صورت گرفته باشد، از لحاظ حقوقی پیگیر این موضوع خواهیم بود.

وی گفت: یک بار در کنکور از این ناحیه آسیب دیده ایم و چند سال است که می خواهیم آن را حذف کنیم، اما نمی توانیم. بنابراین کتاب های کمک آموزشی غیراستاندارد که به دنبال حافظه محوری هستند، تخریب نظام تعلیم و تربیت است و ما به شدت با این موضوع مخالف هستیم.

محمدیان تصریح کرد: آموزش و پرورش به دنبال تربیت افرادی نیست که نمره های 20 در ریاضی و فیزیک و یا دروس بگیرند، بلکه به دنبال تربیت نسلی است که بتواند با دوست خود ارتباط مناسبی برقرار کند، بتواند کارهای بانکی خودش را به راحتی انجام داده و سایر مهارت های زندگی را بیاموزد.

معاون وزیر آموزش و پرورش واگذاری بخشی از تولید محتوای کتاب های درسی به استان ها را نیز با هدف کاهش تمرکز در برنامه ریزی و تولید و محتوا عنوان کرد و گفت: با توجه به اینکه بوم های سرزمین های مختلفی در کشور وجود دارد، برای اینکه بتوانیم پاسخگو باشیم دو راهکار را اتخاذ کرده ایم که یکی سیاست چند تالیفی است که بیشتر در کتاب های فنی حرفه ای و کار و دانش بکار گرفته شده و دیگری ایجاد درس آزاد در کتاب هاست که کتاب فارسی یکی از این درس هاست و معلم می تواند در این صفحه خالی بر اساس فرهنگ و اجتماع منطقه، تولید محتوا کند.

وی در پاسخ به این سئوال که آیا آموزش و پرورش مباحثی برای ورود بحث پیشگیری از آسیب های اجتماعی با توجه به کاهش سن اعتیاد به کتاب های درسی دارد یا نه؟ گفت: وظیفه تضمین سلامت و بهداشت بر عهده دستگاه دیگری است اما آموزش و پرورش برای افزایش دانش و آگاه سازی دانش آموزان، موضوعات پیشگیری را برای تهدیدهایی که سلامت اخلاقی، روانی و جسمانی آنها را ممکن است دچار خلل کند، آموزش هایی را در نظر گرفته که سبک زندگی یکی از این مباحث آموزشی است.

محمدیان گفت: نمی توانیم کتاب های درسی را به بولتن های هشداردهنده تبدیل کنیم، چرا که از حیطه وظایف آموزش و پرورش خارج است اما آمادگی های لازم را جهت کمک به دستگاه های متولی امور سلامت داریم و امسال چهار ویژه نامه رشد را به موضوعات پیشگیری از اعتیاد اختصاص داده ایم.

معاون وزیر آموزش و پرورش ادامه داد: همچنین بخشی از آموزش های رفتارهای مخاطره آمیز را در کتاب های درسی وارد کرده ایم اما واقعیت این است هر آنچه در تهران به عنوان یک مشکل مطرح است، به عنوان مثال در ایزه یا دشت مغان مشکل نیست و پمپاژ کردن مشکل، به جایی که مشکل ندارد، خود مسئله مشکل سازی است.

بازگشت پژوهش به دارالفنون

 محمدیان در این نشست خبری که در دارالفنون برگزار شد، با بیان اینکه امسال دارالفنون 162 ساله می شود، به جایگاه این مدرسه اشاره کرد و گفت: آموزش و پرورش در نظر دارد حیاط علمی و پژوهشی دارالفنون را تجدید کند و با توجه به اینکه دارالفنون سابقه آموزش و پرورش مدرن و شناسنامه دستگاه تعلیم و تربیت است، با همکاری سازمان میراث فرهنگی مقرر شده این فضا ترمیم و مقاوم سازی و جلسات پژوهشی آموزش و پرورش در دارالفنون برگزار شود.

معاون وزیر آموزش و پرورش گفت: دارالفنون سابقه بیشتری از دانشگاه تهران دارد و اگر دانشگاه تهران مادر دانشگاه تهران است، دارالفنون مادر دانشگاه تهران است و این دانشگاه رشته های خود را از دارالفنون به عاریت گرفته است و معتقدیم با این شکل ظاهری، نیازمند مقاوم سازی است.

وی با بیان اینکه بسیاری از ابنیه های ایران در معرض آسیب است، گفت: با توجه به اینکه ایران روی خط زلزله قرار دارد، باید از این گونه ابنیه ها صیانت شود.

رییس سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی وزارت آموزش و پرورش نمونه کم توجهی به مقاوم سازی در ابنیه ها را ارگ بم عنوان کرد و گفت: اگرچه این بنای تاریخی مرمت شده اما با توجه به اینکه مقاوم سازی نشده بود، در زلزله فرو ریخت و تمام هزینه های آن از بین رفت لذا نباید آزموده را دوباره آزمود.

محمدیان تاکید کرد: دارالفنون مقاومت در برابر زلزله 4.5 ریشتری را ندارد، لذا نیاز شدید به مقاوم سازی و مرمت دارد که پس از مقاوم سازی باید ضوابط میراث فرهنگی در آن لحاظ و رعایت شود.

وی با بیان اینکه دارالفنون هوا و نفس آموزش و پرورش است، گفت: پس از انقلاب اینجا چندین سال مدرسه بود و زمانی نیز مرکز تربیت معلم محسوب می شد و با توجه به قدمت و جایگاهی که برای تعلیم و تربیت کشور دارد، لازم است احیاء، مرمت و مقاوم سازی شود و مقرر شده بخشی از فضای آن به آموزش و پرورش برگردانده شود.

به گفته وی، سازمان پژوهش متولی شده تا بخشی از اقدامات پژوهشی را به این مکان منتقل کند و در آینده نزدیک رفت و آمدهای علمی و پژوهشی در دارالفنون اتفاق خواهد افتاد.

معاون وزیر آموزش و پرورش با بیان اینکه مرمت این ابنیه آغاز شده، گفت: تاکنون پنج میلیارد تومان از سوی آموزش و پرورش برای دارالفنون هزینه شده اما موضوعی که بسیار مهم است، معارض های اطراف آن است که معلوم نیست این ملک موقوفه چگونه واگذار شده که در اطراف آن ساختمان هایی به عنوان مغازه فعالیت می کنند.

محمدیان ادامه داد: دارالفنون بر اساس سندی که در سال 1312 به اسم آموزش و پرورش به ثبت رسیده، دارای 11 هزار و 72 متر است که در حال حاضر تنها 7200 مترمربع آن در اختیار آموزش و پرورش است، لذا آن بخش هایی که معارض دارد، نیاز به پیگیری حقوقی دارد که آموزش و پرورش به دنبال آن است.