با دانش آموزان مبتلا به بیماری خاص چگونه رفتار کنیم؟

سلامت در دنیای امروز به عنوان یکی از محوری ترین فعالیت های بشری از اهمیت خاصی برخوردار است، گرچه پیش از این در جوامع مختلف بیماری های واگیردار از دغدغه های اصلی بوده، اما در دنیای پیشرفته و توسعه یافته امروز، نوع نگرش به سلامت تغییر کرده است. امروزه بیماری های غیرواگیر نیز از پیچیدگی های خاص خود برخوردارند که مدیریت آنها نیزمشکل است. بیماری هایی که علاوه بر خود شخص، خانواده را نیز برای تمام عمر درگیر کرده و هزینه زیادی را نیز به خانواده تحمیل می کند.

زندگی دانش آموزانی که مبتلا به بیماری هایی نظیر دیابت، آسم، هموفیلی، صرع و غیره هستند نیز با تفاوت هایی همراه است که رعایت دستورات درمانی در طول روز از محدودیت های خاص آن شرایط است. اولیای مدارس و دانش آموزان باید اطلاعات کافی در مورد بیماری درگیر و شرایط مراقبت و زمان های بحرانی داشته باشند که باعث فراهم کردن شرایط مناسب تر برای دانش آموزان بیمار است.

آسم

آسم یکی از بیماری های است که در فصل مدرسه و هوای سرد شدت بیشتری پیدا می کند و لازم است دانش آموزان مراقبت های لازم را برای پیشگیری از ورود ویروس به جسم خود انجام دهند و افرادی که درگیر بیماری هستند باید به درمان خود توجه بیشتری نشان دهند.

دکتر محمد حسین اسلامیان، فوق تخصص آلرژی و ایمنولوژی بالینی در این باره به دانش آموزان مستعد این بیماری توصیه می کند: دانش آموزانی که از بیماری آسم رنج می برند لازم است تا در کنترل شرایط بیماری خود دقت بیش تری داشته باشند و در پیگیری های درمانی خود کوتاهی نکنند.

دیابت

نکته قابل اهمیت در رابطه با کودکان مبتلا به دیابت این است که اولیای مدرسه و همکلاسی ها باید بدانند که یک کودک یا نوجوان دیابتی در بین آن هاست و به همین دلیل لازم است اطلاعات کافی درباره دیابت و علائم آن، به خصوص هیپوگلیسمی یا قند خون پایین و چگونگی درمان آن داشته باشند.

علاوه بر این، اولیای مدرسه باید درک کنند که یک فرد دیابتی در زمان های مشخص، نیاز به تغذیه و یا رفتن به دستشویی دارد و این زمان های مشخص می تواند حتی در حین درس و کلاس باشد.

اگر غلظت قند خون در این افراد به کمتر از 50 میلی گرم درصد برسد، فرد دیابتی دچار علائمی مانند گرسنگی شدید، لرزش بدن و ریزش عرق، دلشوره و تپش قلب، فقدان تمرکز، خواب آلودگی، مورمور شدن اطراف دهان، پوست مرطوب، سرد و رنگ پریده، سر درد، گود رفتگی دور چشم ها و سست شدن زانوها می شود که این موارد از جمله علائم هیپوگلیسمی است، بنابراین دانش آموزان دیابتی در این وضعیت نیاز به همکاری و حمایت دارند.

انجمن دیابت نیز به اولیای مدرسه و معلمان در برخورد با چنین دانش آموزانی توصیه می کند:

- لازم است به دانش آموز دیابتی، در هر زمان حتی در کلاس درس، اجازه داده شود قند خون خود را تست و گاه نیاز است معلم برای ثبت نتیجه تست به او کمک کند.

- درصورت کاهش قند خون بیمار دیابتی باید به وی اجازه نوشیدن و خوردن مواد غذایی حتی حین ارائه درس در کلاس لازم داده شود.

- اولیای مدارس و معلمان (به ویژه معلم ورزش)، باید از علائم هیپوگلیسمی و چگونگی درمان آن مطلع باشند و بدانند مواد قندی سریع الجذب در کجا نگهداری می شوند و به چه شکل باید در اختیار دیابتی قرار گیرند.

- دانش آموز دیابتی هنگام تزریق انسولین باید اجازه تماس با منزل را داشته باشد تا درمان وی بدون هر گونه اشتباهی، دنبال شود.

- هرگز نباید یک دانش آموز دیابتی در وضعیت هیپوگلیسمی به تنهایی به منزل فرستاده شود.

- در صورت هیپوگلیسمی شدید (تشنج) و در دسترس نبودن آمپول "گلوکاگن"، باید بیمار دیابتی فورا به نزدیک ترین مرکز پزشکی رسانده شود.

- همچنین حتما به علائم هیپوگلیسمی و هایپرگلیسمی (قند خون بالا) در دانش آموزان دیابتی توجه شود.

- معلمان و به طور کلی تمام کسانی که با بیمار دیابتی ارتباط نزدیک دارند، لازم است در دوره های آموزشی دیابت شرکت کنند تا به موقع بتوانند به دانش آموزان دیابتی خود یاری رسانند.

هموفیلی

در بیماری هموفیلی، بیمار با کوچکترین خراش دچار خونریزی های طولانی مدت می شوند و این عارضه در مدت زمان طولانی که کودک در مدرسه به سر می برد ممکن است با خطرات زیادی همراه باشد، براین اساس والدین باید حتما بیماری دانش آموز را به مدیر مرکز آموزشی محل تحصیل کودک اطلاع دهند و او را از خطرات احتمالی که امکان بروز آن می رود باخبر کنند. به ویژه باید توجه داشته باشند که این ملاحظه و مراقبت ویژه نباید منجر به انزوای دانش آموز شود. علاوه بر اطلاع رسانی به اولیا مدارس برای برای شخص بیمار نیز آموزش هایی ارائه شود به ویژه دانش آموزان مقطع اول دبستان نیز باید این آموزشها را ببینند.

کوروش مالمیر مدیرعامل کانون هموفیلی ایران از زاویه دیگری به نحوه مواجهه اولیای مدارس با کودک هموفیلی می پردازد و با اشاره به تنبیهاتی که ممکن است در برخی مدارس وجود داشته باشد، می گوید: مدرسه باید در جریان بیماری باشد و بداند که تنبیهات بدنی می تواند چقدر برای دانش آموزان مبتلا به هموفیلی خطرساز باشد.

همچنین مربیان ورزش باید دقت داشته باشند که دانش آموز را مجبور به انجام تمرینات سنگین و یا حرکاتی که موجب ضربه به مفاصل می شود، نکنند.

نکته مهم در والدین دانش آموزان مبتلا به هموفیلی این است که به رعایت استراحت در طول درمان بیماری هموفیلی دقت شود و در صورتی که دانش آموز خونریزی داشت و درمان او کامل نشده بود، والدین به هیچ وجه کودکان را وادار به مدرسه رفتن نکنند چرا که باعث تشدید آسیب و خونریزی و معلولیت در مفاصل می شود. اگر دانش آموز نیاز به فیزیوتراپی و سایر درمان ها برای بهبودی داشت حتما درمان را کامل کنند تا به طور کامل خطر آسیب از کودک بیماری دور شود.

مدیرعامل کانون هموفیلی ایران با هشدار نسبت به سرویس مدارس که حمل و نقل دانش آموز مبتلا به هموفیلی را بر عهده دارد، می گوید: برخی از وسایل نقلیه تعداد زیادی از بچه ها را در اتومبیل جای می دهند که ممکن است باعث ضربه هایی به کودکان مبتلا به هموفیلی شود که آسیب های جدی برای آنان به همراه دارد بنابراین والدین و مدرسه باید در انتخاب سرویس مدرسه دقت بیشتری برای این دانش آموزان به خرج دهند.

صرع

خانواده هایی که دارای فرزند مبتلا به صرع هستند نیز همیشه این نگرانی را دارند که سلامتی کودکان مصروعشان در مدرسه چگونه حفظ می شود و در صورت تشنج برای کودکشان چه اتفاقی می افتد.

دکتر کوروش قره گوزلی رییس انجمن صرع ایران، درباره نکاتی که دانش آموزان مبتلا به صرع باید در ایام مدرسه به آنها توجه کنند، اظهار می کند: تمام معلمان و اولیای مدرسه باید در جریان وضعیت کودکان مصروع و همچنین داروی مصرفی آنها باشند تا بتواند عکس العمل مناسبی در زمان حمله داشته باشند.

بحث ایمنی این افراد در سرویس مدرسه نیز بسیار مهم است و کودک مصروع در سرویس مدرسه باید جای خاصی داشته باشد وعلاوه بر مسئول سرویس مدرسه، راننده و تمام هم سرویسی های دانش آموز باید از شرایط او آگاهی کامل داشته باشند.

فراموش نشود صرع حملاتی را ایجاد می کند که تفاوت های زیادی بین انواع آنها در شکل ظاهری، تاثیر روحی کودک و نحوه برخورد با آن وجود دارد. نحوه برخورد مناسب در زمان تشنج این گونه است که معلم در زمان تشنج دانش آموز مبتلا به صرع باید خونسرد باشد و به سایر کودکان اطمینان دهد که وی در عرض چند دقیقه بهبود خواهد یافت. همچنین کودک مصروع را به آرامی و با احتیاط روی زمین خوابانیده و اطراف او را از آنچه که امکان صدمه رساندن دارد، تخلیه کنند.

در اقدام بعدی جسمی صاف و نرم زیر سر او بگذارد تا به زمین برخورد نکند و کودک را به یک پهلو بچرخانید تا راه هوایی او تمیز بماند و ترشحات دهانش خارج شود. سعی در باز نگه داشتن دهان با زور و همچنین نگه داشتن زبان وی نداشته باشد و چیزی در دهان کودک نگذارد. مایعات و یا غذا در دهان وی نریزد. فقط وقتی هوشیاری کودک کاملا طبیعی شد، می تواند به وی آب بنوشاند. سعی در جلوگیری از حملات تشنجی با گرفتن وی نداشته باشد.

با مصرف منظم داروها، حملات بسیاری از کودکان کنترل می شود. مصرف بعضی از داروها به شکل سه یا چهار وعده در روز است و خواه ناخواه در زمان مدرسه نیز بایستی مصرف شوند. لذا مصرف صحیح و به موقع دارو و با نظارت والدین و معلم است و نباید مورد غفلت قرار بگیرد.

تالاسمی

در دانش آموزان مبتلا به تالاسمی باید برنامه خونگیری به گونه ای تنظیم شود که با فعالیت تحصیلی آنان تداخل کمتری داشته باشد ضمن آن که دکتر مجید آراسته رییس هیات مدیره انجمن تالاسمی توصیه کرد: دانش آموزان و دانشجویان مبتلا به تالاسمی در سال تحصیلی به مقدار کافی بخوابند چون کم خوابی، کم خونی آنان را تشدید می کند.