جولان شپش ها بر سر دانش آموزان پولدار/ آموزش و پرورش: جای نگرانی نیست

اسم شپش سر که می آید، ناخودآگاه ترسی نیز همراهش است؛ به خصوص که موضوع شپش سر در دوره ای میان دانش آموزان شایع بود.

باور عمومی بر این است که شپش سر در مناطق محروم و با امکانات محدود به وجود می آید اما این روزها خبرهایی مبنی بر مشاهده شپش سر میان دانش آموزان مناطق مرفه شنیده می شود.

مادر یکی از دانش آموزان دبستانی در منطقه یک تهران به خبرنگار فارس گفت: مادر یکی از همکلاسی های فرزندم خبر داد که سه دانش آموز کلاس، شپش سر گرفته اند.

وی ادامه داد: این خبر به شدت مرا نگران کرد، بررسی کردم و متوجه شدم که موضوع صحت دارد؛ البته مسئولان مدرسه گفتند پیگیر این موضوع هستند و دانش آموزان به زودی خوب می شوند اما راستش می ترسیدم که فرزندم را به مدرسه بفرستم و هنوز هم نگرانم.

* شپش سر چیست؟

شپش سر، انگلی خارجی است که انسان در هر سن و جنسی و با هر سطح اجتماعی و اقتصادی را آلوده می سازد و مدارس در اقصی نقاط جهان یکی از مهم ترین محل های بروز آن است.

شپش سر، حشره ای بدون بال است که اندازه آن حدود یک تا دو میلی متر است و در سر انسان زندگی کرده و از آن تغذیه می کند؛ این شپش تقریباً هر چهار ساعت از خون تغذیه می کند.

این حشره دارای شش پا است و طوری خلق شده است که قادر به چنگ زدن به مو باشد ولی توانایی پریدن ندارد؛ شکستن هر پا (با شانه زدن) باعث مرگ شپش خواهد شد.

شپش ماده بالغ طی عمر حدوداً یک ماهه خود، روزانه 4 تا 6 تخم می گذارد؛ این تخم ها به مو در نزدیکی پوست سر که دما و رطوبت مناسب را داراست می چسبند و پس از 7 روز، شپش ها از تخم سر بیرون می آیند و طی 3 بار پوسته ریزی به شپش بالغ تبدیل می شوند.

* شپش سر چگونه سرایت می کند؟

شپش سر از طریق تماس سر یک شخص با سر شخص دیگری منتقل می شود؛ شپش ها در امتداد ساقه موی کسی که به آن آلوده است حرکت کرده و به موی شخص دیگر می روند.

شپش ها نمی توانند پرواز کنند یا بجهند و در کنار اثاثیه حرکت نمی کنند یا از یک صندلی به صندلی دیگر ماشین نمی پرند.

تمیز کردن کامل خانه، شستن ملافه ها و اسباب بازی ها و جارو کردن شدید اثری روی اجتماع شپش ها روی سر یک انسان ندارد.

گفته می شود زیاد شدن تماس بین انسان ها، به ویژه بین کودکان خردسال، به دلیل ایجاد فرصت های بیشتری برای منتقل شدن باعث زیاد شدن شپش سر شده است.

استفاده از برس، شانه، کلاه، روسری، شال گردن، بالش، روتختی و حوله افراد مبتلا یا استفاده از وسایل آرایش مشترک عمومی، صندلی وسایط نقلیه عمومی، کمد های لباس در سالن های ورزشی و استخرها از دیگر راه های انتقال شپش است.

* شپش سر در همه جا شایع است

ابتلا به شپش سر در تمام جوامع دیده می شود؛ یک بررسی نشان داده است که 2 درصد دانش آموزان مدارس ابتدایی در کانادا به شپش سر مبتلا می شوند؛ به عبارتی ابتلا به شپش سر ارتباطی با وضعیت اقتصادی ندارد و در تمام طبقات اجتماع ممکن است رخ دهد.

ازدحام جمعیت باعث می شود که شپش بتواند از سری به سری دیگر برود و از آنجایی که تماس نزدیک در بچه ها امری شایع است، شپش سر بیشتر در این گروه سنی اتفاق می افتد؛ هر چند هر کس در هر شرایط آب و هوایی ممکن است مبتلا شود.

* تهیه دستورالعمل جدید برای مبارزه با پدیکلوزیس سر در مدارس

محمد چینیان، مدیرکل دفتر سلامت و امور تندرستی وزارت آموزش و پرورش در گفت وگو با خبرنگار اجتماعی باشگاه خبری فارس «توانا» اظهار داشت: بحث مبارزه با پدیکلوزیس سر یک موضوع جهانی است و مربوط به کشور ما نیست بلکه در بسیاری از کشورهای پیشرفته نیز وجود دارد.

وی با بیان اینکه مدارس دارای تراکم جمعیتی زیاد و در مکان هایی که امکان شیوع پدیکلوزیس سر وجود دارد، آموزش و پرورش آموزش هایی را برای مربیان بهداشت، والدین و دانش آموزان دارد، ادامه داد: نگاه ما در مورد طرح مبارزه با پدیکلوزیس سر، آموزشی است؛ به این معنی که مربیان بهداشت و معلمان در دوره های آموزش های ضمن خدمت شرکت می کنند و با بحث های پیشگیرانه آن آشنا می شوند.

این مقام مسئول افزود: طرح مبارزه با پدیکلوزیس سر سالهاست که در آموزش و پرورش در حال اجراست و امسال نیز دستورالعمل جدید را با همکاری وزارت بهداشت تهیه کردیم.

* نگرانی در مدارس در مورد پدیکلوزیس سر وجود ندارد

مدیرکل دفتر سلامت و تندرستی وزارت آموزش و پرورش در پاسخ به این پرسش که «پدیکلوزیس سر در مناطق شمال تهران دیده می شود، دلیل آن چیست؟»، گفت: بحث پدیکلوزیس سر به مسائل اقتصادی و اجتماعی جامعه ربطی ندارد و طبق پروتکل جدید، پدیکلوزیس سر به عنوان بیماری محسوب نمی شود.

وی اضافه کرد: در کشورهایی که از یک سطح اجتماعی و بهداشتی بالا برخوردار هستند، آمار ابتلا پدیکلوزیس سر وجود دارد و مسئله خاصی نیست و به راحتی می توان از سرایت به افراد جلوگیری کرد و فرد را درمان نمود.

چینیان در پاسخ به پرسشی دیگر مبنی بر اینکه دلیل ابتلا به پدیکلوزیس سر چیست؟»، اظهار داشت: عوامل مختلفی منجر به ایجاد پدیکلوزیس سر می شود اما مطمئناً از مدرسه به پدیکلوزیس سر مبتلا نمی شود بلکه ابتلا از سطح جامعه است که بحث خود را می طلبد.

وی با تأکید بر اینکه در طرح مبارزه با پدیکلوزیس سر بحث جداسازی در کلاس درس را نداریم، بیان داشت: جای نگرانی وجود ندارد و به دانش آموزان بحث بهداشت فردی آموزش داده می شود.

* نحوه درمان شپش سر

در صورت مشاهده آلودگی در افراد خانواده خود به مراکز بهداشتی درمانی مراجعه کنید؛ دو بار درمان به فاصله 7 تا 10 روز لازمست چرا که اگر چه با درمان نخست، شپش های سر و اکثر تخم های آن از بین می روند اما از آنجایی که امکان سر برون آوردن آنها تا 7 روز بعد از تخم ها وجود دارد لذا بهتر است به فاصله 7 تا 10 روز، درمان مجدد انجام شود تا پیش از آنکه این شپش های جدید بالغ شده و توانایی حرکت پیدا کنند، از بین بروند.

* دستورالعمل اجرایی مبارزه با پدیکلوزیس سر در دانش آموزان

هدف کلی از دستورالعمل اجرایی مبارزه با پدیکلوزیس سر در دانش آموزان، پیشگیری و کنترل آلودگی به پدیکلوزیس سر در مدارس شهری و روستایی کشور است؛ اهداف اختصاصی آن نیز شامل آموزش و غربالگری است.

الف) آموزش

ـ ارتقاء آگاهی دانش آموزان، مربیان بهداشت مدارس و والدین دانش آموزان در زمینه های پیشگیری و کنترل آلودگی به پدیکلوزیس و تداوم آموزش

ـ ارتقاء آگاهی کاردان ها و کارشناسان مراکز بهداشتی درمانی و بهورزان در زمینه پیشگیری و کنترل آلودگی به پدیکلوزیس سر

ب) غربالگری، بیماریایی و درمان

ـ غربالگری و یافتن موارد آلودگی در مدارس سراسر کشور و ارجاع موارد آلوده به مراکز بهداشتی درمانی و خانه های بهداشت، استفاده از توان اجرایی بخش های مرتبط با سلامت مدارس در سطح دو وزارتخانه بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و وزارت آموزش و پرورش

ـ درمان موارد آلوده دانش آموزان و خانواده های آنان در مراکز بهداشتی درمانی و خانه های بهداشت

* شیوه اجرا در مدرسه:

ـ وقتی که یک مورد شپش در کلاس دیده شد، تمام دانش آموزان همان کلاس باید بررسی شوند.

ـ خانواده دانش آموزان مبتلا نیز باید مورد بررسی قرار گیرند.

ـ موارد جدید باید فوراً درمان شود.

ـ وقتی بیش از سه کلاس در مدرسه درگیر باشند، تمام کلاس های مدرسه باید از نظر شپش غربالگری شوند.

ـ معاینه موی سر باید در زیر نور کافی صورت گیرد.

ـ به خانواده دانش آموز اطلاع داده شود تا درمان کامل، از آوردن فرزند خود به مدرسه خودداری کند.

ـ دانش آموز مبتلا باید تا دو هفته روزانه مورد بررسی قرار گیرد.

ـ بیماریابی، درمان و پیگیری موارد در شناسنامه سلامت یا فرم مراقبت دانش آموز لحاظ شود.