ارائه جدیدترین اطلاعات دانش‎آموزان بازمانده از تحصیل/تعداد بیسوادان کمتر از آمار اعلام شده است

موضوع سوادآموزی در کشورمان یکی از مباحث بسیار مهم پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران به شمار می رود و تشکیل این سازمان مبین اهمیت این موضوع است.

ریشه کنی بیسوادی و به صفر رساندن آن تا سن 49 سالگی یکی از مهمترین اهداف سازمان نهضت سوادآموزی است که این در جهت فعالیت هایی را نیز آغاز کرده است.

از این رو با یکی از دست اندرکاران اصلی سازمان نهضت سواد آموزی گفت وگویی انجام و راهکارهای سرعت بخشی به سوادآموزی و همچنین حقایق واقعی مربوط به نرخ بیسوادی در کشور مشخص شد.

مهدی زاده، معاون آموزشی سازمان نهضت سوادآموزی در گفت وگوی تفصیلی با خبرنگار اجتماعی باشگاه خبری فارس «توانا»، مبنای آمار کلی بیسوادان در کشور را سرشماری عنوان کرد و آمارهای ثبتی را مبنای کار ندانست.

فارس: آیا قرار نیست برنامه ریزی دقیقی انجام شود که تا پایان برنامه پنجم توسعه، بیسوادی در کشورمان به صفر برسد؟

مهدی زاده: بله، قرار را که از آمار کسر نمی کنند، بلکه هر زمانی که اتفاق افتاد، آمار را کسر می کنند.

فارس: در حال حاضر وضعیت سوادآموزی در مناطق محروم نسبت به مناطق شهری چگونه است؟ درصد یا آماری در این باره دارید؟

مهدی زاده: متأسفانه آماری ندارم؛ به این دلیل که آمار سرشماری به تازگی به دست ما رسیده است. آمار سرشماری به تفکیک آبادی و مناطق هم اکنون به دست ما رسیده است و هنوز تفکیک و تحلیل نکرده ایم.

فارس: آیا تاکنون هیچ تحلیلی درباره وضعیت سوادآموزی انجام شده است؟

مهدی زاده: الان در حال انجام کار هستیم؛ پیش از این آمار کلی را به ما ارائه کرده بودند و الان هم آمار به تفکیک آبادی به دست ما رسیده است و روی آن مشغول کار کردن هستیم و هنوز آماری استخراج نشده و قابل ارائه به بیرون نیست.

*تعداد افراد بازمانده از تحصیل مشخص است، اما نمی توانیم بگوییم

فارس: آیا تعداد دانش آموزان و افراد بازمانده از تحصیل در اختیار سازمان نهضت سواد آموزی قرار دارد؟

مهدی زاده: مشخص است، اما ما نمی توانیم بگوییم و باید از خود متولیان آموزش و پرورش این آمار را دریافت کنید؛ زیرا هنگامی که ما این آمار را ارائه می کنیم آنها ناراحت می شوند؛ این آمار باید از معاونت آموزش ابتدایی دریافت شود.

فارس: اتفاقاً با خانم قربان، معاون آموزش ابتدایی وزارت آموزش و پرورش صحبت داشتیم و این آمار را از وی درخواست کردیم، اما خانم قربان گفتند که خودشان آمار مربوط به بازمانده از تحصیل ها را از سازمان نهضت سوادآموزی و مرکز آمار دریافت می کنند، شما هم از آنها بگیرید.

مهدی زاده: من این آمار را به معاون آموزش ابتدایی می توانم بدهم اما به شما نمی توانم ارائه کنم؛ آنها فردا یقه ما را می گیرند که شما چه کاره هستید که این آمار را ارائه کردید؛ ما هر سال با توجه به امکاناتی که وجود دارد می توانیم آمار بازمانده از تحصیل را حتی به نام آنها به دست بیاوریم و متوجه شویم چه کسانی به مدرسه نرفته اند؛ زیرا اطلاعات ثبتی کودکان تا 6 سال وجود دارد و آمار دانش آموزان هم وجود دارد؛ کافی است کد ملی ها را با هم مطابقت دهیم سپس مشخص می شود چه کسانی به مدرسه نرفته اند.

فارس: خب این کاری که شما عنوان می کنید ساده به نظر می رسد، پس چرا این آمار را در اختیار رسانه ها قرار نمی دهید؟

مهدی زاده: بله، کار خیلی ساده ای است، اما من نمی توانم این آمار را در اختیار شما قرار دهم؛ من خودم این آمار را استخراج می کنم و در اختیار آموزش و پرورش قرار می دهم؛ اما به شما نمی توانم بدهم.

فارس: حداقل درصد دانش آموزان بازمانده از تحصیل را به جای آمار دقیق ارائه کنید.

مهدی زاده: با عرض شرمندگی نمی توانم؛ زیرا یکبار این کار را انجام داده ایم و ناراحت شده اند.

*خیلی ها از ارائه آمار بازمانده از تحصیل ها ناراحت می شوند

فارس: چه کسی از ارائه این آمارها ناراحت شده و می شود؟ بگویید چه کسی است که ما با آنها صحبت کنیم.

مهدی زاده: خیلی ها ناراحت شده اند؛ به هر حال متولی آنها هستند و آمار باید از کانال آنها ارائه شود؛ ما محاسباتی انجام داده و آماری استخراج کرده ایم، اما در آموزش و پرورش با این مدل حساب نمی کنند، علت اختلاف اینجاست؛ آنها دانش آموزان را با یک فرمول کلی حساب می کنند، اما من در سال گذشته آمار بازمانده از تحصیل ها را با نام استخراج کردم و کد ملی کودکانی که در برخی مناطق به مدرسه نرفته اند را به دست آوردم؛ اگر به مدرسه نرفته اند بازمانده از تحصیل محسوب می شوند.

*استخراج تعداد دانش آموزان بازمانده از تحصیل بر اساس یارانه دریافتی

فارس: آیا شما علت این مدرسه نرفتن کودکان و اینکه بازمانده از تحصیل شده اند را بررسی کرده اید؟ زیرا خانم قربان، معاون آموزش ابتدایی وزارت آموزش و پرورش عنوان کردند که برخی کودکان هستند که فوت می کنند و خانواده آنها، شناسنامه او را به هر علتی باطل نمی کند و آنها هم هر سال جزء آمار بازمانده از تحصیل ها محسوب می شود، آیا این موضوع را قبول دارید؟

مهدی زاده: ما آمار بازمانده از تحصیل ها را به اسم آنها و با توجه به یارانه ای که دریافت می کنند، استخراج می کنیم؛ الان با افتخار باید بگویم آمارهای ثبتی ما جزء آمارهای قابل قبول دنیا محسوب می شود؛ در هر روستا یک خانه بهداشت داریم و در هر جایی که کودک به دنیا می آید 10ها نفر هستند که این موضوع را ثبت می کنند و دیگر مثل قدیم ها نیست که وقتی کسی فوت کرد در هیچ جایی ثبت نشود؛ آن بهورزی که در روستا حضور دارد، وظیفه اش همین است که این موضوعات را ثبت کند؛ 20 سال پیش می توانستیم بگوییم درصدی از افراد شناسنامه دارند اما فوت شده اند، اما الان بسیار نادر است.

*اغلب دانش آموزان بازمانده از تحصیل در تهران هستند

جالب است اغلب افراد بازمانده از تحصیل در روستاها نیستند و در شهرها هستند، در همین تهران و بغل گوش ما و در سر همین چهارراه ها کودکان بازمانده از تحصیل وجود دارند؛ همین کودکان 5 یا 6 ساله ای که سرچهارراه ها اسپند دود می کنند و یا گدایی می کنند را نمی بینید؟ ساعت 10 صبح هنگامی که مدارس یک نوبته هستند، این کودکانی که سرچهارراه ها گل می فروشند، بازمانده از تحصیل نیستند؟ حالا من اینها را بگویم فوت کرده اند و شناسنامه الکی دارند؛ این واقعیت تلخی است که وجود دارد.

نمی گویم مشکل از نبود معلم و مدرسه است، ما مشکل اقتصادی، فرهنگی و خانواده داریم و 10ها علت دارد؛  من متخصص نیستم تا این موضوعات را بررسی کنم، اما این یک واقعیت تلخ است که تعدادی از کودکان بازمانده از تحصیل ثبت نام نمی کنند و منتظر می شوند 10 تا 12 ساله شوند و در نهایت بیسواد محسوب می شوند.

فارس: آیا می شود تفکیکی بین دانش آموزان بازمانده از تحصیل با کسانی که دیگر سن آنها زیاد شده و بیسواد هستند، قائل بود؟

مهدی زاده: هرچه سن بالاتر می رود، تعداد بیسوادان بالاتر می رود؛ مثلا اگر 80 ساله ها را نگاه کنید ممکن است 50 درصد بیسواد باشند و در بین 50 تا 60 ساله ها حدود 20 درصد بیسواد داشته باشیم و بین 10 تا 20 سال هم حدود 8 درصد بیسواد داشته باشیم؛ هرچه سن پایین تر می آید به علت بالارفتن پوشش تحصیلی و آگاهی مردم و علل مختلف، پوشش بهتر می شود؛ ما 20 سال پیش تعداد بازمانده از تحصیل هایمان خیلی زیاد بود که الان 30 ساله شده اند؛ الان این آمار کم شده اما همان کم هم زیاد است.

فارس: این آماری که وجود دارد و نشان می دهد بیش از 9 میلیون بیسواد در کشور وجود دارد بازهم بسیار زیاد است، آیا این آمار برای جمعیت کشورمان زیاد نیست؟

مهدی زاده: این آمار را مرکز آمار داده است، ما نه متولی شمارش هستیم و نه متولی آموزش و پرورش، ما هم شاهد همین آمار هستیم.

*9 میلیون و 700 هزار ایرانی بی سواد هستند

فارس: یکی از کارهای اصلی سازمان نهضت سوادآموزی همین است که موضوع سوادآموزی را در کشور با سرعت دنبال کند و علت سؤالات ما هم همین است.

مهدی زاده: مسئله اینجاست که ما هر ساله این کار را انجام می دهیم و همین الان هم می گوییم 9 میلیون و 700 هزار نفر در کشور بیسواد هستند و یک نفر نیست که ما بگوید اینها کجا هستند؛ ممکن است تا 5 سال آینده این آمار را آموزش دهیم اما از کجا معلوم که این ها همان هایی هستند که جزء آن 9 میلیون و 700 هزار نفری هستند که مرکز آمار اعلام کرده است؟

مبنای آماری ما خوداظهاری و عملکردمان، ثبتی است؛ باید یک جایی این مبناها را تغییر دهیم تا این آمار و اطلاعات ما به آمار و اطلاعات ثبتی برگردد، زیرا وقتی الان اطلاعات دقیق است، ورود و خروج نام و آموزش ها دقیق است و کد ملی وجود دارد، لزومی ندارد با آمارهای احتمالی طرف باشیم. اگر با آمارهای ثبتی طرف باشیم تعداد بیسوادان ما آن تعداد نیست.

*تعداد بیسوادان در کشور کمتر از آمار اعلام شده است

فارس: یعنی آمار واقعی تعداد بیسوادان موجود در کشور کمتر است یا بیشتر؟

مهدی زاده: کمتر است؛ خیلی کمتر است؛ نمونه هایی دارم اما نمی توانم بحث کنم چون مبنا قانوناً همان سرشماری است؛ اما ما نمونه گرفتیم، مثلاً 1000 نفر را از جایی گرفتیم و تست کردیم؛ آنهایی را که در سرشماری گفتند بیسواد هستند را تست کردیم ببینیم چه وضعیتی دارند، متوجه شدیم یک تعدادی مدرک تحصیلی دارند و در آموزش و پرورش درس خوانده اند، برخی دیپلم داشتند و تا مقطع راهنمایی و متوسطه و در نهضت درس خوانده بودند؛ اما گفته بودند که بیسواد هستند.

*علت اعلام بیسواد بودن توجه به قشر فقیر در کشور است

فارس: چرا اینطور است؟ خودشان عنوان کرده اند که بیسواد هستند؟

مهدی زاده: اینها از جای دیگری که نیامده اند؛ مردم ایران هستند و احساس می کنند در کشور برای مردم فقیر بیشتر ارزش قائل می شود؛ وقتی آدم بیسواد باشد بیشتر کمکش می کنند، شما باشید این کار را نمی کنید؟ مثلاً راهنمایی و رانندگی به بیسوادان راحت تر گواهینامه می دهد و به بیسوادان بهتر خدمات ارائه می دهند.

فارس: این موضوعی که شما فرمودید یعنی اینکه شما با چالش بزرگی رو به رو هستید.

مهدی زاده: بله، آمار و اطلاعات بحث و معضل اصلی کشور ما است؛ آمار محکم و منسجم که بگوییم چه چیزی است نمی توانیم بگوییم، ما باید به آمار سرشماری استناد کنیم.

*سرشماری می گوید در 18 هزار روستای کشور بیسواد است، اما حتی یک بیسواد هم نبود

فارس: پس نتیجه می گیریم که به نظر شما آمار بیسوادان کشور از 9 میلیون و 700 هزار نفر کمتر است؟

مهدی زاده: واقعیت باید کمتر باشد، در حال حاضر در بیش از 18 هزار روستای کشور بیسوادی به صفر رسیده است و هیچ بیسوادی زیر 50 سال نداریم حتی یک نفر هم وجود ندارد، اما در سرشماری می گویند وجود دارد؛ ما خانه به خانه روستاها را رفته ایم و بررسی کردیم؛ یک نفر بیسواد هم وجود نداشت، اما سرشماری نشان می دهد مثلاً 8 نفر بیسواد در این روستا است؛ حالا من باید چه کار کنم، من می روم آنجا سوادآموزی کنم که همه بیسوادان مدرک نشانم می دهند که سواد دارند، باید چه کار کنم؟