هشدار درباره حضور نوجوانان بالغ در کنار کودکان در نظام جدید آموزشی

زهرا چیذری با بیان این مطلب گفت: پیشگیری از گرایش دانش آموزان به سمت جرم، به ویژه پس از طی مراحل تحصیل و رسیدن به بزرگسالی، امری است که به تناسب سن و جنس آنان، باید طرح ریزی و اجرایی شود. در این میان، بدیهی است به دلیل دوره طولانی تعلیم وتربیت و تفاوت های عمده ای که میان پسران و دختران در سنین و مقاطع مختلف وجود دارد، با اجرای رویکردی واحد، به نتیجه ی مطلوب دست نخواهیم یافت.

وی افزود: با افزایش سن از یک سو میزان ارتکاب به جرائم افزایش می یابد و از سوی دیگر، نوع جرائم به سمت جرائم سنگین تر تغییر می یابد؛ همچنان که با افزایش سن و در مقاطع تحصیلی بالاتر، میزان ترک تحصیل، به طور معناداری، افزایش پیدا می کند. این موضوع نشان دهنده وظیفه سنگین آموزش و تربیت کشور است.

چیذری با بیان اینکه اگر جرائم کوچک در مدارس کنترل نشود، جرم ها از چارچوب منزل و مدرسه خارج شده و به سمت جرائم سنگین تر می رود، درباره راهکارهای موثر برای کاهش جرم در مدارس تصریح کرد: در مقطع ابتدایی می توان با عدم تبعیض میان دانش آموزان، برقراری ارتباط صمیمانه با کودک، رشد اعتماد به نفس کودکان از طریق مشارکت، ارتباط موثر با خانواده، آموزش مهارت های حل مسئله به تناسب گروه سنی مانع از گرایش دانش آموز به سمت فعالیت های جرم خیز شد.

این کارشناس به مقطع راهنمایی و دبیرستان به عنوان مقاطع حساس برای کنترل وقوع جرم اشاره کرد و گفت: بی تردید مقطع راهنمایی یا کلاس ششم ابتدایی در سیستم 6.3.3 به دلیل تقارن با دوران نوجوانی و دوره حساس بلوغ، از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است؛ به گونه ای که یکی از دلایل مخالفان نظام جدید آموزشی 6.3.3 همین حضور نوجوانان بالغ در کنار کودکانی است که هنوز این مفهوم را درک نکرده اند. از نگاه آنان، این مسئله به دلیل بحران های جنسی و هویت دوران بلوغ این نوجوانان، می تواند چالش برانگیز باشد.

به گفته چیذری، اگر بخواهیم روی بحث پیشگیری از جرم در مقاطع راهنمایی و دبیرستان یا دوره های دبیرستان در نظام 6.3.3 متمرکز شویم، با نوجوانانی مواجه هستیم که نه کودک اند و نه جوان. این دوران کوتاه، به دلیل بلوغ جسمی و جنسی دانش آموز اهمیت بسیاری می یابد. در این مقطع سنی، نوجوان روحیه ای تهاجمی و پرخاشگرانه دارد و مدام در برابر محدودیت ها و ممنوعیت های والدین، حالت دفاعی به خود می گیرد.

وی ادامه داد: بروز حالت ها و واکنش های شدید عاطفی از سوی نوجوان و جوان موجب می شود که دیگران نیز او را غیرقابل کنترل بدانند؛ در حالی که نوجوان نیاز به محبت، امنیت، احترام، احساس تعلق، استقلال، خودشکوفایی و قدردانی دارد. نوع جرم و بزهکاری در میان نوجوانان 14 تا 15 سال با بزرگ سالان بسیار متفاوت است. آنان به رغم اینکه به ظاهر به مرحله بلوغ جسمی رسیده اند، اما هنوز به لحاظ فکری نمی دانند که چه باید بکنند و چگونه باید تصمیم بگیرند. به همین دلیل، گاه دست به کارهایی می زنند که به لحاظ اجتماعی نادرست و ممنوع است.

این کارشناس آموزشی به راهکارهای لازم برای این مقطع سنی اشاره کرد و افزود: در این مقطع سنی، همان گونه که مدرسه و اولیای آن می توانند با ارتقای سطح کیفی سواد و آگاهی نوجوانان و افزایش دانسته ها و معلومات آنان درباره مسائل و مشکلات اجتماع، آنان را برای ورود به زندگی آینده شان آماده سازند، مدیریت نادرست، عدم کنترل روابط بین دانش آموزان و ارتباط و تعامل مؤثر با اولیا، می تواند مدرسه را به محیطی نامطلوب برای رشد انواع بزهکاری ها، کجروی ها و نابسامانی های اخلاقی نوجوانان تبدیل سازد.از سوی دیگر، باید در نظر داشت ویژگی های دوران نوجوانی و جوانی، دانش آموزان را مستعد گرایش به رفتارهای پُرخطر و مصرف مواد مخدر می کند.

به گفته وی، آموزش مهارت های حل مسئله،تقویت باورهای مذهبی،برنامه های فرهنگی و ورزشی،ارائه خدمات مشاوره ای،تقویت تشکل های دانش آموزی،ایجاد اتاق فکر در مدارس ارتباط مؤثر با والدین،تغییر محتوای متون درسی،آموزش مداوم معلمان درباره چگونگی برخورد با نوجوانان و جوانان دانش آموز،برنامه ریزی برای اوقات فراغت از جمله راهکارها برای کاهش وقوع جرم در سنین جوانی و نوجوانی در مدارس است.

وی در پاسخ به این سوال که سند تحول تا چه اندازه می تواند منجر به کاهش آسیب های اجتماعی و رسیدن دانش اموز به حیات طیبه شود، گفت: لزوم تحول بنیادین ساختار آموزش وپرورش امری جدی است، اما مطالعه سند این تحول بنیادین، ما را به این نکته می رساند که بایدها، نبایدها و حتی راهکارهای ارائه شده، تا عملیاتی شدن فاصله زیادی دارند و به رغم تلاش زیاد برای تهیه این سند، بیم آن می رود که اینجا نیز همانند بسیاری دیگر از طرح های آموزش وپرورش، با آزمون و خطا مواجه شویم. اکنون برنامه هایی نظیر مدارس مروج سلامت، پیشگیری مدرسه محور و آموزش مهارت های زندگی در مدارس، جدی تر گرفته شده است؛ اما برای کاهش آسیب ها و هزینه های وقوع جرم در جامعه، باید این روند تقویت شود و آموزش وپرورش جدی تر به ایفای نقش خطیر خود در این مقوله بپردازد. هرچند نمی توان نقش مهم و تأثیرگذار خانواده، جامعه و رسانه ها را در پیشگیری از بزهکاری نادیده گرفت، اما هر کدام از این مقولات، بررسی و پرداختی جامع و جداگانه را می طلبد.