مشکل شناسی در مدیریت آموزشی

یکی از اساسی ترین مسئولیت های مدیر آموزشی و به ویژه مدیریت مدرسه مشکل شناسی و توان حل مسائل و مشکلات دانشجویان و دانش آموزان می باشد. مشکلات، موانعی هستند که بر سر راه یک فرد ظاهر می شوند و او را از رسیدن به هدف یا تأمین نیازش باز می دارند. مدیران آموزشی در زندگی روزمره ی شغلی خود، همواره در حال تصمیم گیری هستند. تصمیم گیری ، نوعی حل مسأله است. برطرف کردن نقض یک برنامه، قرار دادن یک معلم مناسب در کلاس خاص، چاره اندیشی برای کاهش بی نظمی، افزایش اثر بخشی و کارآیی مدرسه، حل اختلاف نظرهای والدین با مربیان، جلوگیری از گسترش بعضی از پدیده های جمعی نابهنجار، اصلاح روش تدریس یک معلم، برطرف کردن ضعف درسی و افت تحصیلی در بین دانش آموزان، رسیدگی به نابهنجاری های اخلاقی دانش آموزان و ده ها موضوع دیگر، همه مسأله هستند و نیاز به تصمیم گیری و راه حل یابی دارند. به همین دلیل، نولان (Nolan) معتقد است، حل مسأله هنر یافتن راه هایی برای رسیدن از جایی که شما می خواهید به آن برسید می باشد که البته فرض بر این است که شما از قبل نمی دانید چگونه باید به آنجا رسید. بنابراین، از نظر او، مسأله شکاف یا فاصله بین موقعیت فعلی و موقعیت مطلوب تر می باشد.

 مشکل شناسی در مدیریت آموزشگاهی مفهوم خاص خود را دارد. اگر چه همه مدیران در رشته های مختلف مدیریت مانند مدیریت بازرگانی، دولتی، صنعتی و غیره به تصمیم گیری می پردازند، اما پیچیدگی کار هیچ یک از آن ها مانند پیچیدگی کار مدیران آموزشگاهی نیست. دلیل اصلی آن این است که مدیران آموزشگاهی بیشتر با کودکان و نوجوانان سر و کار دارند که معمولاً بی تجربه و یا کم تجربه هستند و نمی توانند از روی بصیرت دردها و مشکلات خود را به خوبی درک کنند و برای دیگران توضیح دهند.

به این دلیل، مشکل شناسی در مدیریت آموزشگاهی موقعیت ویژه ای دارد. مدیر مدرسه باید فردی آگاه، متخصص و مشکل شناس باشد تا بتواند به تجزیه و تحلیل مسائل پرداخته و راه حل های مناسب برای آن ها ارائه دهد. مدیر آموزشگاهی، علاوه بر داشتن تخصص و توان حل مسأله، نباید مانند پزشکان در مطب یا اطاق خود بنشیند تا بیماران به او مراجعه کنند. بیماران او افراد نابالغ یا به عبارت بهتر اشخاص

کم تجربه ای هستند که به سرعت و از روی شناخت به او مراجعه نمی کنند و او نیز توقع چنین رفتاری را از آن ها ندارد. او باید با چراغ به دنبال بیمار و افراد مشکل دار بگردد. مدیر با دقت، بصیرت و استفاده از هوش خود از روی رفتارها، نگرش ها، علائم جسمی و روانی و عملکرد افراد به مشکلات کودکان و نوجوانان پی ببرد و با روش های زیر کانه، پژوهشی، علمی و تخصصی به تجزیه و تحلیل علل مشکلات بپردازد تا در نهایت ضمن تشخیص بیماری و مشکل و علل آن با کمک مشاوران، پزشکان و افراد صاحب صلاحیت دیگر به درمان درد و ارائه راه حل مناسب مشکل اقدام کند. به فرموده ی رسول اکرم (ص)، مدیر آموزشگاه باید مانند «طبیب دوار» باشد که به جای نشستن، در بین مردم (دانش آموزان) بین آنها بگرد و مشکلات و بیماری های آنان را بشناسد و آن ها را درمان کند.