آموزش ضمن خدمت
جهان امروز، جهان تغییر و تحول است. به ندرت روزی بدون نوآوری در جهان اقتصاد ، تغییر در تولید یا وضعیت خدمات می گذرد. در چنین شرایطی بیشتر سازمان ها به دنبال راه حلی برای تطبیق با این شرایط هستند . راه حلی که توسط بیشتر صاحب نظران عنوان شده ، آموزش و بهسازی منابع انسانی است. از لحاظ علمی نیز فشارهای فرهنگی ، اجتماعی ، تکنولوژیک، اقتصادی و سیاسی با هم ترکیب شده اند تا سازمان ها را مجبور کنند به پتانسیل های اساسی به طور کل و به آموزش به طور خاص توجه بیشتری داشته باشند.
تعیین دقیق اثرات و نتایج یک دوره آموزشی بر شرکت کنندگان و تعیین دقیق نحوه عملکرد آن ها در بازگشت به محل کار خود در سازمان، فرایندی است پیچیده و مشکل و گاه مبتنی بر قضاوت های ذهنی کسانی است که هر چند در تهیه و اجرای ظاهراً موفقیت آمیز یک دوره آموزشی کوشش بسیار به عمل می آورند ، اما کمتر به آثار و نتایج عملی دوره آموزشی توجه دارند .
مسئولین واحدهای سازمانی، ناگزیرند به موقعیت و موفقیت سازمان خود بیاندیشند و یکی از گزینه ها برای بالاتر بردن رشد علمی سازمان حضور کارکنان در دوره های آموزشی ضمن خدمت است. سرپرستان معتقدند که دوره های آموزشی ضمن خدمت می تواند قابلیت های دانشی و مهارتی و نگرشی مناسبی را در کارکنان پرورش دهد.
آموزش ضمن خدمت یکی از مؤثرترین ابزارهای مدیران برای مقابله با تغییرات محیطی بوده و ضامن ارایه مناسب خدمات، به خصوص در سازمان های خدماتی و دولتی می باشد که چنانکه منظم و هدفمند و در راستای نیازهای واقعی کارکنان تدوین و اجرا شود، نه تنها عملکرد کارکنان و سازمان را بالا می برد، بلکه بهبود مهارت های مدیران و افزایش رضایت کارکنان و ارباب رجوع را نیز در پی خواهد داشت.
آموزش کارکنان، فرایندی است که انطباق و سازگاری کارکنان را با محیط متحول سازمان و انطباق بهتر سازمان را با محیط بیرون فراهم می آورد. بنابراین سازمان به منظور رسیدن به حد مطلوب اقتصادی و صنعتی، بایستی آموزش نیروی انسانی را درصدر اولویت های خود قرار داده و در زمینه تربیت مغزهای متفکر و مبتکر سرمایه گذاری کند.از این رو برنامه ریزی های بزرگ و فراگیر را باید بر پایه اندیشه های نو، آفریننده، پویا، پرتوان و نگرش های سازنده، دیدگاه های تازه و تعهد و دلبستگی ژرف منابع انسانی در سازمان ها بنا نهاد. برای تحقق منظور فوق می بایست همواره این نیروی پر توان را در پرتو آموزش و پرورش مناسب و سازگار قرار داد.
اثر بخشی آموزش ضمن خدمت بستگی به عوامل متعددی دارد. اولین عامل، برنامه ریزی آموزشی است . برای اثر بخش بودن آموزش ضمن خدمت باید فرایند برنامه ریزی آموزشی را به نحو درست و کامل انجام داد. در این فرایند قبل از تهیه برنامه ریزی آموزشی باید به نیاز سنجی پرداخت و اهداف دوره را مشخص کرد و سپس باید بر اساس نیازها و اهداف تعیین شده، محتوا و روش تدریس آن را مشخص کرد. به هنگام اجرای دوره نیز باید در حین و بعد از دوره با شیوه های مناسب به ارزیابی آموخته های شرکت کنندگان در دوره پرداخت و سپس در مرحله ارزیابی باید به ارزیابی کل برنامه پرداخت تا معلوم شود که تا چه حد اهداف دوره ها تحقق یافته است .بنابراین نیازسنجی، تهیه محتوای مناسب و ارزیابی درست آموخته ها، عوامل اولیه اثربخش بودن آموزش ضمن خدمت به شمار می آیند. اما اگر این عوامل انجام نگیرد یا به درستی انجام نگیرد، نمی توان از اثربخش بودن برنامه ریزی آموزشی اطمینان حاصل کرد.
اهداف آموزش ضمن خدمت
1- هدف های اجتماعی
هدف های اجتماعی، سمت دهنده اصلی برنامه ها و عملیات موسسات و سازمان های مختلف است. توجه به این اهداف، مدیران و کارکنان را قادر می سازد تا بر مبنای ایدئولوژی، فرهنگ، نظام اقتصادی و شعائر ملی، اهداف و نحوه حرکت به سوی آن ها را در ارگان های مربوط ترسیم و با تنگناهای محیط شغلی از مواضع مشخص و شناخته شده بر خورد کنند. طبیعی است که درک عمیق مسائل اقتصادی، اجتماعی و سیاسی که در واقع رابطه مستقیم با هدف های اجتماعی دارند برای طراحان و تصمیم گیران رده های بالاتر سازمان، از اهمیت بیشتری برخوردار است، به همین دلیل است که مدیران باید از آموزشی برخوردار شوند که این گونه توانایی ها را تقویت کند.
2- هدف های سازمانی
تأمین هدف های سازمانی ایجاب می کند که قابلیت ها و مهارت هایی که برای انجام وظایف محوله و ایفای نقش ها لازم است به تناسب نیاز و ضرورت، تقویت شود.
3- هدف های کارکنان
وحدت و تناسب بین شخصیت افراد و مسولیت های واگذار شده به آنان و دانش و توان کاری در وجود انسان ایجاد رضایت می کند، به عبارت دیگر انسان هر چه بهتر بتواند کاری به انجام رساند از خود و نتیجه کار خود راضی تر است. کاردانی نه تنها به استحکام و اتکاء به خود می افزاید، بلکه به عنوان یک سرمایه ارزنده حرفه ای و تخصصی اطمینان بخش زندگی مطلوب تر در آینده است. تکامل علم و دانش و تکنولوژی در کلیه رشته های تخصصی و لزوم تجهیز و رشد افراد متناسب با روند تکاملی علوم و فنون بعنوان دانش افزایی از جمله این اهداف است.
4- وجود تغییرات در سیاست ها و برنامه ها در خط مشی های سازمان و لزوم توجیه و هماهنگ سازی و تناسب دادن آن افراد با آنان مانند تغییر در کتب درسی، تغییر در روشها، تغییر در نظام آموزشی، تغییر در ابزارها و تکنولوژی آموزشی و غیره.
