تکنیک ها و روش های مطالعه مفید و موثر برای دانش آموزان

برخی از دانش آموزان در درس خواندن و به طور کلی بحث مطالعه، دغدغه هایی دارند، این دسته از دانش آموزان عنوان می کنند که علی رغم مطالعه فراوان، باز هم به آن نتیجه دلخواه و مدنظر خود دست نمی یابند.

اولین نکته ای که در هنگام درس خواندن باید مورد توجه دانش آموز باشد، مکان و زمان درس خواندن است، شرایط محیطی و زمانی در نحوه یادگیری و ماندگاری مطالب در ذهن، بسیار موثر است. توصیه می شود دانش آموز مکان و زمانی را برای مطالعه انتخاب کند که تمرکز حواس بیشتری را برای وی به دنبال داشته باشد و دانش آموز با فکری آُسوده در مکانی مناسب و آرام و بدون سروصدا به درس خواندن بپردازد.

رفت و آمدهای مکرر، هوای نامناسب، گفت وگوی اطرافیان و موارد دیگر می تواند در چگونگی مطالعه دانش آموز موثر باشد.

از طرفی رنگ، نور و تهویه محل مطالعه نیز از موضوعات شایان توجه است، زیرا با خستگی و حتی میزان یادگیری نسبت مستقیم دارد. رنگ محیط هر چه روشن تر باشد، برای ایجاد آرامش و تمرکز مفید تر است.

به علاوه، هنگام مطالعه مغز به میزان زیادی اکسیژن نیاز دارد که این میزان از محل تهویه مناسب فراهم می شود، بنابراین بهتر است دانش آموز هنگام مطالعه استراحت های کوتاهی به خود بدهد و در فضای باز چند نفس عمیق بکشد.

بسیاری از افراد معتقدند مطالعه باید صبح ها انجام شود. اما افرادی نیز ترجیح می دهند شب ها را برای مطالعه کردن انتخاب کنند. بنابراین با توجه به شناختی که هر فرد از خود دارد، باید تشخیص دهد که بهترین زمان مطالعه برای او چه زمانی است. البته مطالعات زیاد، حاکی از آن است که مغز در ساعات ابتدایی صبح، آمادگی بیشتری برای فراگیری دارد. اما گر کسی در این ساعات نمی تواند تمرکز داشته باشد، می تواند با توجه به خصوصیات خود زمان دیگری را برای مطالعه انتخاب کند.

دومین نکته قابل تامل که در جهت حل مشکل این دسته از دانش آموزان به ذهن می رسد، تغیر روش ها و تکنیک های مطالعه است. بسیاری از روش های درس خواندن دانش آموزان غلط هستند، به عبارتی عادت هایی هستند که دانش آموز به مرور در طی زمان تحصیل خود به علت تکرار و اصرار بر استفاده از روش غلط خود، به آن دچار شده است. این دسته از دانش آموزان درصورتی که تکنیک مطالعه خود را تغییر دهند و از روش های پیشنهادی به صورت گام به گام و صحیح بهره برند، می توانند شانس خود را آزمایش کرده و در آزمون ها و امتحانات نمرات بهتری را کسب کنند.

شیوه صحیح مطالعه، مزیت هایی مانند کاهش زمان مطالعه، افزایش میزان یادگیری، طولانی کردن مدت زمان نگهداری مطالب در حافظه و به خاطرسپاری آسان تر اطلاعات را به دنبال دارد.

مروری بر روش ها و تکنیک های مطالعه

برای داشتن مطالعه ای اثربخش نوشتن نکات مهم در حین خواندن ضروری است تا برای مرور مطالب، دوباره لازم نباشد کتاب خوانده شود و در زمانی کوتاه از روی یادداشت های خود، مطالب را بتوان مرور کرد.

یادداشت برداری، بخش مهم و حساس از مطالعه است که باید یه آن توجهی خاص داشت؛ چون موفقیت دانش آموزان را تا حدود زیادی تضمین خواهد کرد و مدت زمان لازم برای یادگیری را کاهش خواهد داد. خواندن بدون یادداشت برداری یک علت مهم فراموشی است.

1- خواندن بدون نوشتن: همانطور که اشاره شد این روش مطالعه نادرست است. مطالعه فرآیندی فعال و پویا است و برای نیل به این هدف باید از تمام حواس خود برای درک صحیح مطالب استفاده کرد. باید با چشمان خود مطالب را خواند، باید در زمان مورد نیاز مطالب را بلند بلند ادا کرد و نکات مهم را یادداشت کرد تا هم با مطلب مورد مطالعه درگیر شده و حضوری فعال و همه جانبه در یادگیری داشت و هم در هنگام مورد نیاز، خصوصا قبل از امتحان، بتوان از روی نوشته ها مرور کرد و خیلی سریع مطالب مهم را مجددا به خاطر سپرد.

2- خط کشیدن زیر نکات مهم: این روش شاید نسبت به روش قبلی بهتر باشد ولی روش کاملی برای مطالعه نیست چرا که در این روش، بعضی افراد به جای آنکه تمرکز و توجه بر روی یادگیری و درک مطالب داشته باشند ذهنشان معطوف به خط کشیدن روی نکات مهم می شود. حداقل روش صحیح خط کشیدن زیر نکات مهم به این صورت است که ابتدا مطالب را بخوانند و مفهوم را کاملا درک کنند و سپس زیر نکات مهم خط بکشند نه آنکه در کتاب دنبال نکات مهم بگردند تا زیر آن خط بکشند.

3- حاشیه نویسی: این روش نسبت به دو روش قبلی بهتر است ولی باز هم روشی مناسب برای درک عمیق مطالب و خواندن کتب درسی نیست ولی می تواند برای یادگیری مطالبی که از اهمیت چندانی برخوردار نیستند مورد استفاده قرار گیرد.

4- خلاصه نویسی: در این روش دانش آموز مطالب را می خوانید و آنچه را درک کرده است بصورت خلاصه بر روی دفتری یادداشت می کنید که این روش برای مطالعه مناسب است و از روشهای قبلی بهتر است، چرا که در این روش ابتدا مطالب را درک کرده، سپس آنها را یادداشت می کند اما باز هم بهترین روش برای خواندن نیست.

5- کلیدبرداری: کلیدبرداری روشی بسیار مناسب برای خواندن و نوشتن نکات مهم است. در این روش دانش آموز پس از درک مطلب، بصورت کلیدی نکات مهم را یادداشت می کند و در واقع کلمه کلیدی، کوتاهترین و راحت ترین و بهترین و پرمعنی ترین کلمه ای است که با دیدن آن، مفهوم جمله تداعی شده و به خاطر آورده می شود.

6- خلاقیت و طرح شبکه ای مغز: این روش بهترین شیوه برای یادگیری خصوصاً فراگیری مطالب درسی است. در این روش دانش آموز مطالب را می خواند، پس از درک حقیقی آنها نکات مهم را به زبان خود( و نه بصورت جملات کتابی ) و بصورت کلیدی یادداشت می کند و سپس کلمات کلیدی را بر روی طرح شبکه ای مغز می نویسد (در واقع نوشته های خود را به بهترین شکل ممکن سازماندهی کرده و نکات اصلی و فرعی را مشخص می کند) تا در دفعات بعد به جای دوباره خوانی کتاب، فقط به طرح شبکه ای تولید شده مراجعه کرده و با دیدن کلمات کلیدی نوشته شده بر روی طرح شبکه ای مغز آنها را خیلی سریع مرور کند. این روش درصد موفقیت تحصیلی دانش آموزان را تا حدود بسیار زیادی افزایش می دهد و درس خواندن را بسیار آسان می کند و بازده مطالب را افزایش می دهد.