تب تحصیل در مدارس غیرانتفاعی/ افزایش بی حساب و کتاب شهریه

مدارس غیردولتی که عمری تقریباً 20 ساله در ایران دارد، با هدف کمک به آموزش و پرورش راه اندازی شد. اکنون 10 درصد دانش آموزان کشور در اینگونه مدارس تحصیل می کنند. آمارهایی که هر روز بیشتر و بیشتر می شود و والدین به منظور تضمین آینده فرزندانشان برای ورود آنها به دانشگاه با وجودبالا بودن هزینه های ثبت نام، اولویت را به حضور فرزندانشان در اینگونه مدارس می دهند.

وزیر آموزش و پرورش نیز در شرایطی تبدیل مدارس عادی دولتی را که از کادر آموزشی مجرب و خوب برخوردار بودند به مدارس خاص و شهریه بگیر ، یکی از افتخارات دوران وزارت خود می داند که براساس قوانین وضع شده در قانون اساسی کشور برخورداری از شرایط برابر در تحصیل از ابتدایی ترین حقوق دانش آموز است.

اما علت گرایش خانواده ها برای ثبت نام فرزندانشان در مدارس غیر دولتی چیست؟

به باور بسیاری از خانواده ها پایین بودن کیفیت آموزش، دو نوبتی بودن مدارس، تراکم بالای دانش آموز در کلاسهای درس، بی انگیزگی و کم کاری معلمان و ضعف مدیریت مدارس دولتی از مهمترین دلایل گرایش خانواده ها به سمت مدارس غیردولتی است. از سوی دیگر 32 درصد رتبه های اول تا 40 ورودیهای کنکور متعلق به دانش آموزان مدارس غیر انتفاعی است. آماری که بسیاری از خانواده ها را تشویق به ثبت نام فرزندانشان در مدارس غیردولتی می کند تا آینده فرزندانشان را به نوعی تامین کنند و خیالشان از ورود آنها به دانشگاه راحت باشد.

علی فرزانه یکی از والدینی است که فرزندش در مقطع ششم ابتدایی یک نیم سال تحصیلی را در مدرسه ای دولتی در منطقه 4 مشغول به تحصیل بوده است.

او می گوید:« تعداد دانش آموزان کلاس ششمی در مدرسه فرزندم به اندازه ای است که معلم فرصت مناسب برای رسیدگی به تکالیف همه آنها را ندارد و فرزندم همه روزه با مشکلات درسی به ویژه در درس ریاضی مواجه شده است. این در حالی است که پایه ششم جدیدالتاسیس است و باید برای این مقطع معلمانی کارآزموده و حرفه ای انتخاب می کردند. اما هنگامیکه معلم خود توانایی تدریس کتاب را ندارد، چگونه می تواند به سوالات دانش آموزان پاسخ دهد. از سوی دیگر تعداد دانش اموزان در یک کلاس به اندازه ای است که معلم فرصت و وقت کافی برای رسیدگی به همه دانش آموزان ندارد و به همین دلیل تصمیم گرفته ام پس از پایان امتحانات فرزندم، او را در یکی از مدارس غیردولتی ثبت نام کنم.»

فاطمه. ن. از دیگر والدینی است که فرزندش را در مقطع متوسطه در مدرسه ای غیردولتی در منطقه 2 ثبت نام کرده است.

او با وجود انتقاد از شهریه های بالای مدارس غیردولتی معتقد است:« مقطع متوسطه مقطع حساسی است و دانش اموز نیازمند توجه بیشتری است. در مدارس دولتی تعداد دانش اموز به اندازه ای است که مدیر و معلم قادر به کنترل دانش آموز هم در مباحث اخلاقی و هم در مباحث درسی نیستند و به همین دلیل بهتر است که والدین در این مقطع سرمایه گذاری لازم را روی فرزندانشان انجام دهند تا دیگر آنها اضطراب و استرسی برای ورود به دانشگاه نداشته باشند.«

او درباره وضعیت کیفیت آموزش در مدارس غیردولتی می گوید:« وضعیت آموزش دروس در مدارس غیردولتی قابل مقایسه با مدارس دولتی نیست. دانش آموزان در این مدارس مجبور به مطالعه بیشتر هستند و معلم با توجه به کم بودن شاگردان، فرصت کافی برای رسیدگی به وضعیت تحصیلی دانش آموز را دارد. ضمن آنکه در اینگونه مدارس، اقدامات فوق برنامه نیز رنگ و بوی آموزشی دارد و دانش آموزان در اینگونه برنامه ها نیز، تجربیات خوبی را کسب می کنند.»

به گفته او، در مدارس غیردولتی دانش آموز از مقطع اول متوسطه آماده ورود به کنکور می شود و آزمونهای تست زنی از دانش آموز گرفته می شود و دیگر دانش آموزان در سال آخر مجبور نیستند حجم انبوهی از کتابها را مطالعه کنند و قطعاً نیز درصد قبولی این گروه از دانش آموزان در کنکور بسیار بیشتر از افرادی است که در مدارس دولتی تحصیل می کنند.

32 درصد رتبه های برتر کنکور دانش آموزان مدارس غیردولتی هستند

معاون آموزش متوسطه آموزش و پرورش نیز معتقد است که 32 درصد رتبه های اول تا 40 ورودیهای کنکور متعلق به دانش آموزان مدارس غیردولتی است و تنها 8 درصد آنها تحصیل کرده های دبیرستانهای دولتی هستند.

ابراهیم سحرخیز درباره میزان تفاوت کیفیت تحصیلی در مدارس غیردولتی و دولتی می گوید:« آمار ورودیهای کنکور در رتبه های بالا هیچ ارتباطی به نوع کیفیت تحصیلی ندارد. ضمن آنکه بیشتر مدارس غیردولتی در شهر تهران راه اندازی می شود و در شهرستانها اکثریت دانش آموزان در مدارس دولتی تحصیل می کنند و از همان مدارس وارد دانشگاه می شوند».»

به گفته سحرخیز، دلیل اصلی رتبه های بالای دانش آموزان مدارس غیردولتی در کنکور، اختصاص کلاسهای فوق برنامه و همچنین گزینش دانش آموزان با معدلهای بالاست و نمی توان تفاوتی در نوع کیفیت مباحث آموزشی دروس در این مدارس قائل شد.

اودرباره اینکه چند درصد ورودی های دانشگاه ها متعلق به مدارس غیردولتی است، می گوید:« در این زمینه آماری نداریم؛ تنها آمار موجود متعلق به رتبه های تک رقمی و دو رقمی است.»

عملکرد تحصیلی مدارس غیردولتی نسبت به مدارس دولتی بیشتر است

سلیمان دویران فرد کارشناس ارشد مدیریت آموزش و پژوهش معتقد است که عملکرد تحصیلی مدارس غیردولتی نسبت به مدارس دولتی بهتر است چرا که نسبت دانش آموز به کلاس کمتر است و این خود منجر به ارتقای کیفیت تحصیلی در اینگونه مدارس خواهد شد..«

او با اشاره به انجام تحقیقاتش در این حوزه می گوید:« یافته های پژوهشها درباره تفاوت عملکرد مدارس دولتی و غیردولتی نشان می دهد که رضایت والدین از عملکرد مدارس غیردولتی به مراتب بسیار بیشتر از مدارس دولتی است.

به گفته این کارشناس، مدارس غیردولتی و دولتی هر دو سیستم آموزشی هستند، اما با محیط متفاوت، ورودی متفاوت و فرآیند متفاوت. البته در این میان برخی از والدین با توجه به هزینه های پرداخت شده به مدارس غیردولتی نسبت به عملکرد تحصیلی فرزندانشان اعتراض دارند، اما این گروه در اقلیت هستند و اصولاً خروجی های مدارس غیردولتی درقبولی کنکور بسیار قابل قبول است

برنامه های فوق برنامه، مدارس غیردولتی را متمایز از مدارس دولتی کرده است

اما در این میان فرشته حشمتیان معاون وزیر و رئیس سازمان مدارس غیردولتی معتقد است که کیفیت آموزشی در مدارس دولتی و غیر دولتی تفاوت چندانی ندارد و آنچه این مدارس را متمایز از مدارس دولتی می کند، برگزاری کلاسهای فوق برنامه است.

او با بیان اینکه یک میلیون دانش آموز در مدارس غیردولتی مشغول به تحصیل هستند، توضیح می دهد:« سیاست آموزش و پرورش ارائه مباحث آموزشی به صورت یکسان در مدارس است. بنابراین اگر گفته می شود که کیفیت تحصیلی در اینگونه مدارس بیشتر از مدارس دولتی است، موضوع قابل درکی نیست.»

حشمتیان اما درباره اینکه والدین رغبت بیشتری به ثبت نام فرزندانشان در مدارس غیردولتی دارند، می گوید:« این موضوع قابل قبول نیست. چرا که از 12 میلیون دانش آموز مشغول به تحصیل، تنها یک میلیون آنها در مدارس غیردولتی مشغول به تحصیل هستند که بیشتر این دانش اموزان مربوط به کلانشهرهای کشور است.»

کیفیت آموزشی مدارس غیردولتی با شهریه های دریافتی همخوانی ندارد

این روزها اگرچه اقبال خانواده ها نسبت به ثبت نام فرزندانشان در مدارس غیردولتی بسیار بیشتر از مدارس دولتی است، اما برخی خانواده ها رضایت چندانی از کیفیت آموزشی مدارس به نسبت شهریه هایی که از آنها گرفته می شود، ندارند.

علی فرزانه یکی از والدینی است که فرزندش را در مقطع ششم دبستان در مدرسه ای غیردولتی در منطقه چهار ثبت نام کرده است. او در این زمینه توضیح می دهد:« برای سال تحصیلی 92-91 هزینه ای در حدود چهار میلیون تومان پرداخت کرده ام، اگرچه فعالیت های مدرسه غیردولتی بهتر از مدارس دولتی است، اما امکانات آموزشی و فعالیت های فوق برنامه به نسبت پولی که از والدین گرفته می شود، کافی نیست. به عنوان مثال باید در مقطع ششم ابتدایی که درسی با عنوان کار و فناوری دارند برای هر دانش آموز یک سیستم رایانه اختصاص داده شود امال تنها یک کلاس مجهز به سه تا چهار سیستم رایانه است که دانش اموزان به نوبت باید از آن استفاده کنند.»

یکی دیگر از والدین از افزایش بی رویه شهریه های مدارس در هر سال تحصیلی انتقاد کرده و می گوید:« هزینه های ثبت نام دانش آموزان مقطع دوم متوسطه در یکی از مدارس غیردولتی منطقه 1 تهران در حدود 9 میلیون تومان اعلام شده است، این در حالی است که در سال تحصیلی گذشته ما هزینه ای معادل 6 میلیون تومان پرداخت کرده ایم و نمی دانیم که علت افزایش 30 میلیون تومانی در طول یک سال تحصیلی چیست. به مدیر مدرسه هم اعتراض می کنیم می گوید که براساس تورم کشور و همچنین مصوبه آموزش و پرورش شهریه ها را افزایش داده است، اما وقتی از آنها متن مصوب آموزش و پرورش را می خواهیم، حاضر به ارائه آن نیستند.»

شهریه مدارس غیردولتی تا ابلاغ مصوبه جدید نباید افزایش یابد

در این میان، اما رئیس سازمان مدارس غیردولتی و مشارکت های مردمی آموزش و پرورش گفته است:«مدارس غیردولتی حق افزایش شهریه برای سال تحصیلی 93-92 را ندارند و این گروه از مدارس باید شهریه ها را بر مبنای سال گذشته به صورت علی الحساب از والدین دریافت کنند.

به گفته فرشته حشمتیان، هیچکدام از مدارس غیردولتی حق افزایش شهریه را نداشته و مدیران مدارس غیردولتی تا زمان ابلاغ مصوبه جدید برای تعیین شهریه های مدارس، باید بر مبنای شهریه های سال گذشته از والدین پول دریافت کنند.

رئیس سازمان مدارس غیردولتی و مشارکت های مردمی آموزش و پرورش با اشاره به تغییر روش تعیین شهریه مدارس می گوید:«در سالهای گذشته شورای نظارت مرکزی درصدی برای افزایش شهریه ها در نظر می گرفت. اما از سال تحصیلی جدید شهریه مدارس غیردولتی براساس الگو محاسبه می شود و بر این اساس ممکن است در برخی از مدارس نه تنها افزایش شهریه نداشته بلکه کاهش را نیز داشته باشیم. در الگوی شهریه مدارس غیردولتی طبق ماده 15 قانون تاسیس مدارس غیردولتی تنظیم می شود که بر اساس هزینه های انجام شده و برنامه های پیش بینی شده مدارس و تایید میزان شهریه پیشنهادی مدارس به عهده شورای نظارت استان است.»

این روزها بسیاری از خانواده ها صرفاً به منظور ورود فرزندانشان به دانشگاه و تضمین آینده علمی آنها محکوم به پرداخت هزینه های سنگین در مدارس غیردولتی هستند. اما با توجه به حذف تدریجی کنکور و ملاک قرار دادن معدل دانش آموز، آموزش و پرورش می تواند با ارتقای سطح کیفی آموزش و ساماندهی معلمان و مدارس، نقش موثری در سرمایه گذاری و توسعه آموزشی آینده کشور داشته باشد. چرا که زمان اندک است و فرصت چندانی برای آزمون و خطا وجود ندارد.