سواد توشه جامانده در پیچ و خم کوچ

عشایر استان همدان از چهار ایل و 24 طایفه مستقل تشکیل شده و بر اساس سرشماری های صورت گرفته از جمعیتی بالغ بر 12 هزار و 500 نفر در قالب 2 هزار و 500 خانوار برخوردار است.

بیشترین درصد عشایر استان همدان کوچنده هستند که 80 درصد جمعیت عشایری استان را شامل می شود و 20 درصد نیز نیمه کوچ هستند.

ایل یارم طاقلو، حسنوند و ترکاشوند بیشترین عشایر کوچنده را تشکیل می دهند که با فرا رسیدن فصل سرما به سمت چهار استان گرمسیری خوزستان، لرستان، ایلام و کرمانشاه کوچ می کنند.

عشایر قشری است که همواره در صحنه بوده و در برهه های مختلف نقش مؤثری در نظام جمهوری اسلامی داشته اند و همان گونه که امام راحل(ره) فرمودند عشایر ذخایر انقلاب هستند.

با وجود اینکه این قشر زحمت کش یکی از پایه های اصلی تولیدات غذایی به شمار می رود و محصولات غذایی کشور به آنان وابسته است همواره از کمترین امکانات بهره مند بوده اند و با توجه به ماهیت زندگی آنان که دائم در کوچ به سر می برند نمی توانند از مزایای اسکان ثابت بهره مند شوند.

در دنیای امروزی که با پیشرفت های گوناگون روبرو هستیم در جامعه عشایری خبری از فناوری روز دیده نمی شود.

یکی از مشکلات عمده خانه به دوشی عشایر مهجور ماندن آنان از نعمت سواد است به طوری که در دنیای پیشرفت و تکنولوژی هنوز قشر عشایری از ابتدایی ترین تعلیمات نیز محروم هستند.

سواد نعمت بزرگی است که در حال حاضر برای پا گذاشتن در هر عرصه و موفقیت در آن از ملزومات اولیه به شمار می رود اما چرا باید جامعه عشایری از این نعمت کمترین بهره را برده باشند؟

در حال حاضر که تمام مدارس به سیستم های هوشمند مجهز می شوند و داعیه ریشه کنی بی سوادی در گوشه و کنار کشور به گوش می رسد چرا برای ریشه کنی بی سوادی در جامعه عشایری تصمیمات و اقدامات لازم صورت نگرفته است؟

کاش مسئولان به این گفته گهربار بزرگ مرد تاریخ، امیرکبیر، توجه داشته باشند که «اگر نیت یک ساله دارید گندم بکارید، اگر نیت 10 ساله دارید درخت بکارید و اگر نیت صد ساله دارید انسان تربیت کنید» و در مسیر تحقق این سخن، فرزندان عشایر را نیز فراموش نسازند.

در هر حال باید دید علم در کدامین پیچ و خم راه ها و در کدامین دشت و دمن جا مانده است که دست کودکان معصوم عشایری به آن نمی رسد؟

آیا خدمات رسانی مسئولان جز در این موارد معنا می شود؟ یا عرصه ای وسیع تر از این قشر محروم برای خدمات رسانی می توان یافت؟

در راستای جست وجوی چرایی و پاسخگویی به این مسائل با مسئولان مربوطه به گفت وگو نشستیم...

*40 درصد عشایر استان بی سواد هستند 

مدیرکل امور عشایری استان همدان در این رابطه به خبرنگار فارس گفت: ماهیت زندگی عشایری و شرایط آن ایجاب کرده تا این قشر از جامعه نتوانند به خوبی از نعمت سواد بهره مند شوند.

حمزه علی یزدانی با بیان اینکه 40 درصد عشایر استان بی سواد هستند، افزود: از دیگر مشکلاتی که در این زمینه وجود دارد این است که کمتر کسی داوطلب می شود به عنوان معلم با عشایر همراه شده و کوچ کند.

وی تصریح کرد: زمانی که عشایر در ییلاق به سر می برند، اکثراً به صورت پراکنده در مراتع و دامنه کوه ها مستقر می شوند که این امر نیز در سوادآموزی عشایر موثر است.

مدیرکل امور عشایری استان همدان اظهار کرد: عشایر استان حدود یک یا دو ماه نیز در مسیر کوچ هستند و فقط در زمانی که در قشلاق به سر می برند فرصت خوبی برای سوادآموزی به آنان وجود دارد چرا که در یک مکان و دور هم جمع می شوند.

وی با اشاره به برنامه ریزی های صورت گرفته بیان داشت: امسال آموزش و پرورش مصمم پای در این راه نهاده و تصمیم گرفته در ییلاق و قشلاق به آموزش لازم التعلیمان بپردازد و این امر را تحقق بخشد.

یزدانی با اشاره به آمادگی امور عشایری برای همکاری با آموزش و پرورش تأکید کرد: در این راستا جلسه ای نیز با آموزش و پرورش تشکیل شد تا راهکارهای مناسب برای آموزش و تعلیم کودکان عشایری بررسی و انتخاب شود.

وی ادامه داد: با توجه به ماهیت زندگی عشایری که در ییلاق درگیر کار هستند بنابراین کودکان لازم التعلیم نیز در این فصل بیشتر به دامداری و دیگر امور می پردازند.

مدیرکل امور عشایری همدان گفت: هماهنگی های لازم با آموزش و پرورش استان برای شناسایی بچه های لازم التعلیم صورت گرفته و امید است طی دو هفته اخیر که عشایر در سامانه های خود مستقر می شوند این سرشماری انجام گیرد.

به گفته وی بهترین فرصت برای تعلیم و سوادآموزی به عشایر در قشلاق و جنوب است زیرا در این دوره عشایر در یک جا مستقر می شوند.

یزدانی ابراز داشت: در سطح استان همدان با توجه به پراکندگی عشایر و فصل کاری شرایط برای تعلیم و سوادآموزی سخت است اما اگر برنامه ریزی خوبی صورت گیرد شاید این امر عملی شود.

وی با اشاره به مزایای بالا رفتن سطح سواد در عشایر خاطرنشان کرد: عشایر می توانند با بالا بردن سطح سواد خود از علم و دانش جدید و تکنولوژی نوین در راستای امور و تولیدات خود بهره گیرند.

مدیرکل امور عشایری همدان افزود: با بالا رفتن علم و دانش، عشایر می توانند با شیوه جدید دامداری و شیوه صنعتی آشنا شده و در نتیجه تولیدات خود را افزایش داده و راندمان تولید را بالا برند.

 

*99.6 درصد لازم التعلیمان عشایر همدان زیر پوشش آموزش و پرورش

در ادامه مدیرکل آموزش و پرورش استان همدان نیز به خبرنگار فارس گفت: در حال حاضر 97 درصد از جمعیت استان همدان باسواد و سه درصد بی سواد هستند.

عباس حسنی محتشم افزود: جمعیت هدف آموزش و پرورش مشخص شده و در جمعیت هدف 10 تا 49 سال اکنون سه درصد بی سواد در سطح استان همدان وجود دارد.

وی با بیان اینکه از عمده ترین مشکلات ما در زمینه سواد در سطح استان جمعیت عشایر است، یادآور شد: اخیراً با حضور سران ایل عشایر استان های خوزستان و ایلام در زمینه تعلیم عشایر به جمع بندی رسیده ایم.

مدیرکل آموزش و پرورش استان همدان بیان داشت: برای ایل مستقر در استان خوزستان ما محدودیت نیروی انسانی نداریم چرا که در خود ایل تعدادی آموزشیار نهضت سوادآموزی بوده اند که تعدیل وضعیت شده و هیچ گونه مشکلی در این زمینه وجود ندارد.

وی ادامه داد: در رابطه با ایل استان ایلام نیز پیگیری هایی صورت گرفته تا نسبت به تعلیم عشایری که کد ملی و محل تولد آنان مربوط به استان همدان است اقدامات لازم انجام شود.

حسنی محتشم اظهار داشت: در صورت موافقت سران ایل مستقر در ایلام، آموزش و پرورش همدان آمادگی دارد تا با قرار دادن معلم در اختیار آنان طی فصل تابستان نسبت به آموزش فرزندان این عزیزان اقدامات لازم را داشته باشد.

وی ادامه داد: مشکلی که در این زمینه وجود دارد این است که فرزندان عشایر در فصل تابستان بیشتر به امور دامداری می پردازند و در اختیار ایل هستند.

مدیرکل آموزش و پرورش استان همدان تصریح کرد: اگر مکانیسمی به وجود آید که ما بتوانیم نیروی انسانی لازم را تأمین کنیم تا همراه ایل به استان ایلام برود قطعاً می توانیم در حوزه عشایری استان ایلام نیز تمهیداتی در راستای آموزش عشایر داشته باشیم.

وی با اشاره به تعداد عشایر بازمانده از تحصیل گفت: تعدادی که به عنوان کد ملی همدان باشند بسیار محدود است و در حال حاضر آموزش و پرورش 99.6 درصد از لازم التعلیمان استان را زیر پوشش خود قرار داده است.

حسنی محتشم اضافه کرد: با برآورد 0.4 باقیمانده تعداد عشایر بازمانده از تحصیل با کد ملی همدان شاید کمتر از یک هزار نفر باشد.

وی با اشاره به ورود آموزش و پرورش استان در حوزه آموزش اقشار مختلف و ملاک آن اظهار داشت: در واقع آنچه به عنوان سهم قابل توجه استان همدان هدفگذاری می شود با توجه به کد ملی و محل تولد لازم التعلیمان است که استان همدان به عنوان استان هدف در نظر گرفته می شود.

مدیرکل آموزش و پرورش همدان یادآور شد: با در نظر گرفتن موقعیت و شرایط عشایر راهکارهای موجود در راستای آموزش فرزندان عشایر طرح معلم همراه، سرباز معلم و آموزش در قشلاق است.

وی با بیان اینکه آموزش و پرورش باید ارتباط خود را با استان های مقصد نیز قطع نکند، تصریح کرد: با توجه به فصل امتحانات و رایزنی های صورت گرفته با استان های مقصد فرزندان عشایر می توانند به صورت غیر حضوری ثبت نام کنند و اگر نیازی به استفاده از کلاس های حضوری باشد آموزش و پرورش همدان آمادگی دارد برای این عزیزان کلاس های لازم را برگزار کند.

حسنی محتشم تأکید کرد: اخیراً در شورای عالی بسیج عشایری پیشنهاد شد در صورت تمایل عشایر با وجود اینکه تابستان فصل رسمی آموزش و پرورش نیست به آنها تعلیم داده و به صورت جبرانی در مرداد ماه یا شهریور ماه از آنان امتحان گرفته شود.

وی بیان داشت: در صورت همکاری عشایر ما نیز می توانیم این چتر حمایتی را برای فرزندان غیور عشایر داشته باشیم.

مدیرکل آموزش و پرورش همدان با اشاره به 9 نفر معلم همراه با عشایر در استان خوزستان خاطرنشان کرد: در رابطه با استان ایلام نیز منتظر پاسخ آنان در زمینه استفاده از فصل تابستان برای آموزش هستیم  که در صورت پاسخگویی قطعاً برای آنان نیز معلم همراه ایل خواهیم داشت.

* حل مشکل عشایر در گرو عمل است نه حرف

مسئول امور آموزش و ترویج عشایر همدان نیز با بیان اینکه عشایر استان همدان اکثراً کوچ رو هستند، گفت: با توجه به اینکه عشایر استان همدان مرتب از مکانی به مکان دیگر کوچ می کنند نمی توان برنامه آموزشی مدون و یک جایی برای آنان پیش بینی کرد.

امامعلی کرمی اظهار کرد: با در نظر گرفتن شرایط عشایر آموزش و پرورش باید سال تحصیلی را برای فرزندان عشایر به گونه ای دیگر و جدای از شهر و روستا تعریف کند.

وی با اشاره به استفاده از سربازمعلم، معلم همراه و تحصیل کرده های عشایری افزود: از طرفی نیز با توجه به اینکه عشایر مدت زیادی از سال را در منطقه گرمسیری (قشلاق) استقرار دارند آموزش و پرورش همدان می تواند با هماهنگی با آموزش و پرورش استان های میزبان در خوزستان، ایلام و لرستان کلاس های آموزشی برگزار کند.

مسئول امور آموزش و ترویج عشایر همدان با بیان اینکه در حال حاضر فرزندان لازم التعلیم عشایر در معرض خطر هستند، عنوان کرد: موضوعی که در حال حاضر اهمیت بسزایی دارد این است که اگر برای آموزش فرزندان لازم التعلیم عشایری فکری نشود هر ساله به آمار بزرگسالان بی سواد نیز افزوده می شود.

وی با اشاره به استقبال خوب عشایر از آموزش فرزندان خود بیان داشت: تنها مشکلی که در این زمینه وجود دارد کوچ است که ما باید به شیوه ای عمل کنیم تا در زمانی که عشایر در یک محیط مستقر هستند برای آنان کلاس های آموزشی برگزار کنیم.

کرمی بهترین راهکار برای تعلیم عشایر را استفاده از تحصیل کرده های عشایری دانست و گفت: تعداد فارغ التحصیلان عشایری با مدارک تحصیلی بالا که آمادگی دارند برای آموزش و پرورش خدمت کنند نیز کم نیست.

وی با بیان اینکه در حال حاضر هشت نفر از تحصیل کرده های عشایری در شهرستان نهاوند با آموزش و پرورش نهاوند همکاری دارند، ادامه داد: آموزش و پرورش باید به گونه ای عمل کند تا از تحصیل کردگان عشایر که از فرهنگ عشایر، مکان آموزشی عشایر و... اطلاع کافی دارند در این راستا استفاده کند.

مسئول امور آموزش و ترویج عشایر همدان با اشاره به برگزاری شش کلاس درس طی سال گذشته در قشلاق ابراز داشت: آموزش و پرورش باید با توجه به وضعیت عشایر از نظر مکان و زمان کوچ به طور جدی وارد عمل شود چرا که در مسیر کوچ نمی توان برای عشایر کلاس تشکیل داد.

وی تصریح کرد: برگزاری کلاس های آموزشی در منطقه خوزستان که عشایر به طور کامل استقرار دارند و یکجانشین هستند بهترین فرصت است تا با برنامه ریزی فشرده در آنجا آموزش ببینند و نهایتاً امتحان آخر نیز در مناطق ییلاقی برگزار شود.

کرمی با بیان اینکه راهکارها مشخص است، افزود: در این راستا به اندازه کافی جلسه برگزار شده است، اگر می خواهیم مشکل عشایر را حل کنیم باید از حرف فراتر رفته و عمل کنیم.

وی با بیان اینکه آموزش و پرورش طرح های خوبی در این زمینه دارد به شرطی که اجرایی کند، خاطرنشان کرد: امور عشایری استان تمام همت خود را به کار می گیرد به این امید که یک فرزند عشایر باسواد شود.