حقوق از یاد رفته دانش آموزان / جزئیات منشور حقوقی دانش آموزی

یکی از مشاغل و مواردی که حقوق آن تعریف شده ولی اطلاع رسانی خوب و نظارت بر اجرای آن انجام نشده است حقوق دانش آموزان است. حقوقی که در سالهای اخیر کمی مورد بی مهری قرار گرفته است. سال 1376 و آتش سوزی در مدرسه شهرستان شفت استان گیلان، سال 1383 و آتش سوزی در مدرسه درودزن، سال 89 و آتش سوزی در خوابگاهی دانش آموزی در سیستان بلوچستان، آبان ماه 90 و آتش سوزی در دبیرستان شبانه روزی در چابهار و آخرین بار هم آبان ماه سال 91 بود که مدرسه ابتدایی روستای شین آباد موجب مرگ یک دانش آموز و سوختگی شدید 28 دانش آموز شد. بر اساس این گزارش آمارها نشان می دهد در 15 سال گذشته تاکنون بیش از 50 دانش آموز دچار سوختگی شده و چندین دانش آموز هم جان خود را از دست داده اند.

این آمار در حالی است که همچنان 150 هزار کلاس درس از بخاریهای نفتی استفاده می کنند. حالا در کنار نا امنی در مدارس شاهد کمبود تسهیلات و امکانات رفاهی، آموزشی و تحصیلی در برخی از مناطق کشور هستیم. در برخی از استانها مدارسی دارای تخته های هوشمند و آزمایشگاههای تجهیز شده و در مقابل برخی از شهرها دارای مدارسی بدون حتی سیستم گرمایشی یا سرمایشی و ابتدایی ترین تجهیزات و امکانات کمک آموزشی هستند.

به گزارش مهر، دانش آموزان ایرانی بر اساس منشور ملی دانش آموزان به استناد 54 ماده قانونی از حق و حقوقی برخوردارند. بر اساس این منشور دانش آموز فردی است که در محدودۀ سنی 6 تا 20 سال قرار دارد و باید از تمامی حقوق تعیین شده برخوردار باشد.

بخشی از حقوق اساسی دانش آموزان:

• دانش آموز دارای حق آزادی عقیده و بیان و مصونیت پس از بیان است.
• دانش آموز مصون از تعرضات جسمانی، روانی، و حیثیتی است و کرامت والای شخصیت انسانی وی باید مورد احترام قرار گیرد.
• هیچ دانش آموزی را نمی توان بی دلیل نسبت به مکالمات تلفنی و وسایل شخصی از قبیل کمدها و لباسها مورد تجسس قرار داد.
• دانش آموز حق دارد از مدرسین توانمند و برجسته در ابعاد علمی و اخلاقی بهره مندشود.
• دانش آموز از حق تناسب محیط آموزش با فعالیت های آموزشی برخوردار است.
• دانش آموزان حق دارند به طور یکسان از امکانات آموزشی بهره مند شوند.
• دانش آموزان حق دارند از آموزش های ویژه جهت رویارویی با بلایا و حوادث طبیعی بهره مند شوند.
• دانش آموزان حق دارند از منابع کمک آموزشی از قبیل کتابخانه ها، اینترنت و فناوری های جدید علمی و آموزشی مطابق با شرایط روز و قوانین جاری بهره مند شوند.
• دانش آموزان حق دارند از آموزش های مربوط به حقوق جنسی برخوردار شوند.
• دانش آموزان حق دارند در آموزش های رسمی نظام آموزش و پرورش از فراگیری اصول حقوق شهروندی و مهارتهای زندگی اجتماعی بهره مند شوند.
• دانش آموزان حق دارند در آموزش های رسمی نظام آموزش و پرورش از فراگیری اصول حقوق بشر و سایر اسناد و مقررات بین المللی در مورد حقوق کودک و دانش آموز بهره مند شوند.
• دانش آموزان حق برخورداری از مراقبت های بهداشتی و معاینات پزشکی و بهداشت روانی مستمر به منظور تشخیص، پیشگیری، پیش بینی و درمان را دارند.
• دانش آموزان حق برخورداری از محیط سالم و ایمن آموزشی به منظور تأمین بهداشت روانی و سلامت جسمانی را دارند.
• دانش آموزان حق دارند، از بیمه های مناسب در مقابل حوادث و بیماریها چه در محیط آموزشی و چه خارج از محیط آموزشی برخوردار باشند.
• دانش آموزان حق دارند در مقابل کلیه بهره کشی های اقتصادی و سوء استفاده های جنسی مورد حمایت های ویژه قرار گیرند.
• دانش آموزان حق دارند با اصول حفاظت از محیط زیست و استفاده بهینه از منابع طبیعی آشنا شوند.

حقوق دانش آموزان در امور حقوقی و قضایی

• دانش آموزان حق دارند در صورت ارتکاب به جرم و محرز شدن آن از سوی دادگاه از مجازات های جایگزین زندان و شلاق بهره مند شوند.
• دانش آموزان حق دارند مسایل قضایی مربوط به آنها در دادگاه های تخصصی با حضور قضات ورزیده و مسلط به مسایل آموزشی و پرورشی مورد محاکمه قرار گیرند.
• دانش آموزان حق دارند از تحقیقات و رسیدگی به اتهامات و جرایم در امور قضایی، مستقیماً توسط قاضی برخوردار شوند.
• دانش آموزان حق دارند از حق وکالت تسخیری با همکاری وکلای متخصص در زمینۀ تخلفات و جرایم مربوط سنین دانش آموزی بهره مند شوند.
• دانش آموزان حق دارند از رسیدگی به امور قضایی در دادگاه غیرعلنی بهره مند شوند .
• دانش آموزانی که در کانون های اصلاح تربیت به سر میبرند حق دارند با توجه به گزارش های کانون اصلاح و تربیت مبنی بر تأثیر مجازات های کانون در دانش آموز از نقطه نظر اصلاح رفتار احکام صادره برای آنها از طرف دادگاه مورد تجدید نظر قرار بگیرد.
• دانش آموزان حق دارند از نمایندۀ حقوقی ویژه از سوی آموزش و پرورش در دادگاه ها برخوردار شوند.

بر اساس ماده 35 این منشور دانش آموزان حق دارند در محیطی با تراکم فضایی متناسب با سن و مرحلۀ رشد خود، تحصیل نماید. آیا این فضای امن ایجاد شده است؟ آیا بخاریهای نفتی جمع آوری شده اند؟

محمد علی دشتی پور کارشناس آموزشی در مدیریت استراتژیک در گفتگو با خبرنگار مهر می گوید: حق مردم برای داشتن فرزندی تربیت شده مطابق با معیارهای اسلامی، برخورداری از تعلیم و تربیت مناسب در شرایطی ایده آل، حق تحصیل در مدارس تک نوبته و ... همگی از حقوق دانش آموز است که باید به آن پرداخت. به عنوان مثال وقتی پایه ششم ایجاد می شود و از معلمان بی تجربه به عنوان معلم این پایه در نظر گرفته می شود، حق دانش آموز نادیده گرفته شده است. یا وقتی معلمی مجبور است برای تامین معاش خانواده اش، به صورت دو یا سه شیفت کار کند، درحقیقت حقوق مادی معلم نادیده گرفته شده است. این در شرایطی است که دانش آموز، والدین و معلم در کنار این نادیده گرفتن ها مجبور هستند به کلاسهایی بروند که شرایط مناسبی ندارند.

بی توجهی به حق بازی دانش آموزان

محمد الهی کارشناس تکنولوژی آموزشی هم در گفتگو با خبرنگار مهر با اشاره به مواد این منشور حقوق دانش آموزی می گوید: من فکر می کنم یکی از حقوق ساده دانش آموزان، حق بازی کردن است. اما فضای حیاط مدرسه و حجم انبوه دانش آموزان به اندازه ای است که مدیر مدرسه در حیاط نصب کند تا دانش آموزان در ساعات تفریح به تماشای کارتون بپردازند. از دیگر حقوق دانش آموز، حقوق بهداشتی آنهاست. متاسفانه سرویس های بهداشتی و آبخوری مدارس هیچ تناسبی با تعداد دانش آموزان یک مدرسه ندارد. بسیاری از دانش اموزان نیز به دلیل تمیز نبودن سرویس های بهداشتی هیچگاه تمایل به استفاده از آنها ندارند که این برای سلامت دانش آموزان بسیار مضر است.

ای کاش منشور حقوق دانش آموز آموزش داده می شد

در این میان امان اله قرایی مقدم جامعه شناس به مهر می گوید: از زمان تشکیل شورای عالی آموزش و پرورش، در این شورا تاکیدات ویژه ای به حقوق دانش آموزی همچون پرورش مناسب ذهنی و فکری دانش آموز شده است. از سوی دیگرمنشور ملی حقوق دانش آموز در 7 فصل و 54 ماده تدوین شده که قرار بود تک تک ماده های این منشور به دانش آموزان آموزش داده شود، شاید اگر منشور دانش آموزی به دانش آموز و معلم آموزش داده می شد، دیگر وقایعی همچون شین آباد رخ نمی داد.