کلاس داری یا مدیریت کلاس

یکی از عواملی که امروزه معلمان، مدیران وسیاست گذاران آموزش و پروش به عنوان موضوعی مهم و اساسی بدان توجه دارند، عامل مدیریت کلاس است که از دیرباز به عنوان پیچیده ترین موضوع در بهبود کیفیت آموزش شناخته شده است تشکیل و اداره ی کلاس از وقت گیرترین فعالیت های حرفه ی معلمی تلقی می شود. هنگامی که بیش تر وقت کلاس صرف مشکلات انضباطی شود، به طور عملی زمان کم تری برای تدریس ویادگیری دروس باقی می ماند. بدین جهت کمیسیون یاد دهی ویادگیری نکاتی را که نتیجه مطالعات محققین این امر بوده است بیان می دارد:

 

مفهوم مدیریت کلاس

 

مجسم کنید معلمی به کلاس وارد می شود واز دانش آموزان می پرسد جلسه ی قبل تا چه صفحه ای یا موضوعی تدریس صورت گرفت ودانش آموزان پاسخ دهند فلان صفحه، معلم به کنار تابلو می رود ومشغول تدریس می شود. در این صورت، معلم هدفمند نیست زیرا طرح و برنامه ی مشخصی ندارد. حال این پرسش مطرح است که معلم به عنوان یک عنصر هوشمند کلاس درس، اگر فراگیرنده، رسانه، وسایل آموزشی، محتوا، روش ها و... در اختیار قرار گیرند چگونه می تواند به صورت هدفمند برنامه ریزی کند؟ زیرا رمز موفقیت در اداره ی کلاس به برنامه ریزی قبلی ارتباط دارد. برای معلم تنها طرح درس کفایت نمی کند او در کار خود باید به پیشگیری از رویدادهایی بیاندیشد وقبل از ورود به کلاس به بهترین وجه برنامه ریزی نماید. تا در امر رسیدگی به تکالیف سرگردان نباشد. اگر به تعریف مدیریت کلاس که عبارت است: تهیه، تدارک واتخاذ شیوه های لازم برای ایجاد و حفظ محیطی که آموختن وآموزش بتواند در آن اتفاق بیافتد بیاندیشیم، در می یابیم مدیریت کلاس مفهومی وسیع تر از نظم وانضباط دارد که صرفاً ساکت نگه داشتن دانش آموزان در کلاس هیچ ایرادی ندارد، اما نباید حرف اصلی معلم در کلاس تلقی شود. معلمانی در امر مدیریت موفق هستند که نظم و انضباط را در جایگاه مناسب آن در کل صحنه ی آموزش قرار می دهند مدیریت کلاس همچنین مستلزم آن است که با ایجاد محیط یادگیری مناسب به دانش آموزان یاد بدهیم چگونه رفتار خود را در کلاس اداره کنند. در این راستا کلاس داری مفهومی وسیع تر از نظم و انضباط می یابد. وهدف های آموزشی معلم را نیز در بر می گیرد با اجرای طرح ها وبرنامه های مدیریت کلاس، معلم نه تنها امیدوار است که میدان یادگیری دانش آموزان افزایش یابد بلکه به آنان کمک می کند که متوجه رفتار خود باشند وآن را اصلاح نمایند.

 

مدیریت در کلاس و ویژگی های معلم

ویژگی های معلم در مدیریت کلاس نقش مهمی دارد. معلم به عنوان فردی رشد یافته باید از توانایی جسمی- عقلی، روانی- عاطفی و اجتماعی برخوردار باشد. منظور از توانایی جسمی- عقلی آن است که یاد دهنده، سالم و با نشاط برای کار مهمی که قرار است انجام دهد آمادگی لازم را به خوبی کسب کرده باشد زیرا معلمی حرفه ای است که انرژی و توان زیادی را می طلبد. یکی دیگر از توانایی های معلم که از رشد آنان و تجربه های پیشین زندگی شان ناشی، می شود، توانایی عاطفی- روانی است. توانایی روانی در واقع میزان رفتارهایی متناسب با سن و موقعیتی است که در آن قرار گرقته است. از نظر روانی معلم فردی بالغ به حساب می آید ورفتارهای او ممکن است الگوی فراگیرندگان قرار گیرد. او به درجه ای از رشد روانی رسیده که می تواند خشم، هیجان ویأس خود را در مقابل دانش آموزان به گونه ای بروز دهد که حاصل این کنش و واکنش سبب رشد آنان به سوی تعالی باشد. سرانجام نوع سوم توانایی معلم که برخاسته از رشد همه جانبه ی اوست، رشد اجتماعی می باشد. انسان به عنوان موجودی که در اجتماع زندگی می کند، دارای ارزش هایی است، این ارزش ها متأثر از فرهنگ جامعه است و انتظار می رود که معلم نماینده ی فرهنگ جامعه خود باشد. مدرسه و کلاس درس نیز هر یک جامعه ای کوچک است که تحت تأثیر نفوذ فرهنگ جامعه قرار دارد ومعلم باید به عنوان الگوی این ارزش های اجتماعی، در مورد درستی و نادرستی، همخوانی و ناهمخوانی آن ها به تبادل نظر بپردازند. در این صورت چند حالت پیش می آید: نخست ارزش هایی وجود دارند که در جامعه هنوز مورد احترم اند و به کار می آیند. دوم ارزش ها یی که دیگر اهمیت خود را از دست داده و تبدیل به نوعی سنت شده اند ونسل جدید آن ها را کم کم پشت سر می گذارد. از جمله ی این ها می توان به اعتقاد داشتن به نحس بودن عدد سیزده اشاره کرد. سوم اینک جامعه ارزش هایی را می پذیرد که در گذشته وجود نداشته اند. مانند فرهنگ ترافیک یا آمد و رفت در خیابان. پس معلم باید بداند که محور همه فعالیت های جامعه در مدرسه ونقطه ی عطف آن کلاس درس است وتحقق هر تحولی در جامعه مرهون همه ی جریان های آموزشی و پرورشی می باشد که در مرکز آن نقش معلم به عنوان عنصر هوشمند یک سیستم مهمی یعنی کلاس درس حیاتی است.

 

منابع مورد استفاده:

1. مدیریت کلاس براساس دانش آموز محوری ترجمه ی کیانوش هاشمیان.

چاپ دانشگاه الزهرا اول پائیز 81

2.مدیریت کلاس درس. توحید صیامی. رشد تکنولوژی آموزشی 80-79

3. مدیریت کلاس درس. اکبر رضایی. مدیریت در آموزش و پرورش 80-79

4. مدیریت کلاس درس. فاطمه عیوقی. رشد تکنولوژی آموزشی 78-77

5. مدیریت کلاس درس. علی منصوری سمایی. پایگاه اطلاع رسانی اینترنت

6. گروه بهبود و کیفیت بخشی به یاد دهی و یاد گیری اصفهان سال 85-84