بی حالی و خواب آلودگی از علایم کمبودهای تغذیه ای در کودکان ورزشکار

مهدیه السادات حاجی میرزاده، کارشناس تغذیه اظهار کرد: مرحله پیش از بلوغ و دوران بلوغ، یکی از بحرانی ترین دوره های رشد انسان محسوب می شود و برای دست یابی به حداکثر راندمان رشد و نمو، انجام فعالیتهای ورزشی توأم با رعایت یک برنامه غذایی متعادل و مناسب به طور قوی توصیه می شود.

وی ادامه داد: علاوه بر تکامل جسمی و روانی و شکل گیری شخصیت، بالفعل شدن استعدادها مانند بروز مهارتهای تخصصی ورزشی نیز از ویژگیهای دوران بلوغ محسوب می شود. در دوران کودکی و پیش از بلوغ، ظرفیت انجام فعالیتهای ورزشی در دختران و پسران به طور کامل با یکدیگر قابل مقایسه است اما با پیشرفت مراحل بلوغ، تغییرات و واگرایی چشمگیری میان دو جنس آشکار می شود.

این کارشناس تغذیه افزود: فعالیتهای منظم ورزشی چه در دختران و چه در پسران، سبب دستیابی به حداکثر رشد ماهیچه ناشی از فرآیند بلوغ، افزایش توان هوازی و بیهوازی، افزایش توان کلی بدن، افزایش قدرت عضلانی و استقامت شده که همه این موارد معیارهای مهمی برای افزایش راندمان فعالیتهای فیزیکی محسوب می شود.

وی با اشاره به اینکه گسترش تواناییها در پسران چشمگیرتر است، اضافه کرد: تجمع چربی بیشتر در بدن دختران طی بلوغ تا حدی سبب کاهش برخی تواناییهای ورزشی می شود. فعالیتهای ورزشی شدید طی بلوغ و فقدان وزن گیری کافی، می تواند با ایجاد اختلالات اندوکرین و نوراندوکرین، مهار غدد جنسی و اختلال در تخریب و بازسازی طبیعی استخوانها، همچنین سبب ایجاد پیامدهایی مانند توقف رشد قدی، تاخیر یا مهار بلوغ جنسی و نبود کفایت توده استخوانی شود که سلامت آینده فرد را به مخاطره می اندازد.

این کارشناس تغذیه بیان کرد: شواهد متقاعدکننده ای وجود دارد که نشان می دهد اختلالات اندوکرین و نبود تعادل در متابولیسم استخوانها در کودکان ورزشکار، به طور قابل توجهی با کمبودهای اساسی تغذیه ای ناشی از نیاز افزوده شده بر اثر فعالیتهای ورزشی در ارتباط است و با نوع فعالیت ورزشی ارتباطی ندارد.

وی از علایم کمبودهای تغذیه ای در کودکان ورزشکار به خستگی، بی حالی، خواب آلودگی، تحریک پذیری، بی اشتهایی و اختلالات بالینی مانند عفونتهای مکرر، دهیدراتاسیون(بی آبی) و صدمه به بافتهای نرم اشاره کرد.

حاجی میرزاده تصریح کرد: گسترش و توسعه مهارتهای ورزشی به موازات رشد و بلوغ در ارزیابی نیازهای تغذیه ای کودکان ورزشکار، در نظر گرفتن فاکتورهای تأثیرگذار مانند میزان سلامت، جثه بدنی پیش از بلوغ و مرحله بلوغ، میزان فعالیت بدنی روزمره، طول مدت و نوع ورزش روزانه یا هفتگی افراد ضرورت دارد. افزایش سایز بدن و آغاز روند بلوغ، سبب افزایش قدرت عضلانی و توان هوازی و مقاومت بدن در برابر فعالیتهای سنگین تر می شود. در کودکان کمتر از هشت سال رفتارهای پر تحرک و بازیهای کودکانه مانند دویدن، پریدن و انجام حرکات آکروباتیک به طور طبیعی می تواند به بهبود هماهنگی و قدرت عضلات، مهارتهای جنبشی و افزایش توان هوازی کمک کند.

وی خاطرنشان کرد: پیش از شروع فرآیند بلوغ حتی با تأمین تغذیه کافی (به طور مثال، افزایش انرژی و پروتئین دریافتی)، ماهیچه های اسکلتی ظرفیت لازم برای افزایش حجم را ندارند، اما با آغاز بلوغ، افزایش سطح هورمونهای جنسی و هورمون رشد در گردش، سبب افزایش حجم عضلات و گسترش توان و قدرت آنها می شود.

این کارشناس تغذیه اضافه کرد: افزایش ترشح آندروژنها به خصوص تستوسترون در پسران نوجوان به تحریک رشد در تمامی نواحی و افزایش توده عضلانی بدن منجر می شود. افزایش ترشح استروژن در دختران نوجوان نیز با افزایش انباشت چربی و تغییر نسبت چربی به پروتئین همراه است.