˝تبلت دانش آموزی˝در مدارس/ کاهش 50 درصدی زمان آموزش با ابزارهای الکترونیکی

موضوع ورود "تبلت های دانش آموزی" به مدارس چند روز پیش از سوی رییس مرکز آمار و فناوری اطلاعات آموزش و پرورش مطرح و استفاده از فناوری تبلت به صورت پایلوت در چند مدرسه نمونه شهر تهران مورد بررسی قرار گرفت.

استفاده از مدرن ترین تکنولوژی های روز دنیا در مدارس کشورمان نشان خواهد داد که آموزش و پرورش به تمامی ابعاد آموزش در مدارس توجه ویژه دارد تا دانش آموزان ایرانی نیز از آخرین فناوری های روز و روش های یاددهی استفاده کنند.

در این باره مرکز آمار و فناوری اطلاعات و ارتباطات وزارت آموزش و پرورش که چند سالی از تاسیس آن در وزارت آموزش و پرورش می گذرد طرح های بسیاری را جهت ورود فناوری و تکنولوژی به مدارس اجرایی کرده است و طرح ورود تبلت به مدارس نیز یکی دیگر از جمله طرح های این مرکز است.

تاریخچه استفاده از فناوری اطلاعات در امر آموزش

گزارش های مختلف بانک جهانی و سازمان ملل متحد هر دو به نقش موثر فناوری اطلاعات و ارتباطات در پشتیبانی از روند توسعه اذعان دارند.

گزارش بانک جهانی در سال 2003 نشان می دهد که فناوری اطلاعات و ارتباطات با کمک به دولت ها در ارائه خدمات بهتر و به اشتراک گذاری دانش در سطح جامعه، از پتانسیل بالایی برای بهبود وضعیت اقشار ضعیف جامعه برخوردار است.

سازمان ملل نیز در بیانیه سال 2005 خود، پتانسیل قوی فناوری اطلاعات و ارتباطات را در بسط عدالت آموزشی، ریشه کن کردن بی سوادی و ارائه آموزش عمومی مقدماتی در کشورهای در حال توسعه خاطر نشان می کند.

 

تاثیر توسعه فناوری اطلاعات در آموزش و پرورش کشورها

بدون شک استفاده از فناوری در فرایند یاددهی-یادگیری برای دانش آموزان تاثیرات بسزایی را خواهد داشت زیرا تکنولوژی به خودی خود ایجاد انگیزه و امکان استفاده از فناوری و محتوای آموزشی را فراهم می کند.

بررسی های انجام شده نشان می دهد که بکارگیری موثر فناوری اطلاعات در نظام آموزش عمومی، در کاهش شکاف دیجیتالی موجود در داخل جامعه نقش ویژه ای دارد؛ به عنوان مثال گزارش OECD در سال 2005 نشان می دهد که سابقه اقتصادی و معیشتی دانش آموزان رابطه محکمی با میزان دسترسی آن ها به رایانه در منازل دارد.

به عبارتی دسترسی به رایانه در منازل برای دانش آموزان فقیرتر بسیار کمتر از دانش آموزان متمول امکان پذیر بوده است. بنابراین فراهم آوردن امکان دسترسی به رایانه در مدارس، خصوصاً در مناطق محروم، در حذف این تمایزات و کمک به توسعه عادلانه و پایدار کشورها نقش ویژه ای دارد.

کاهش 50 درصدی زمان آموزش با ابزارهای الکترونیکی

 

گفته می شود استفاده از ابزار الکترونیکی برای ارائه یک مطلب درسی می تواند زمان آموزش را تا 50 درصد زمان مورد نیاز در شیوه آموزش سنتی کاهش دهد. از این رو بهره گیری از فناوری های اطلاعاتی و ارتباطی در امر آموزش، منجر به صرفه جویی در وقت، صرفه جویی در خرید ابزارهای مصرفی و مواردی از این دست و به تبع آن حذف بسیاری از هزینه های مستقیم و غیر مستقیم خواهد شد.

این جریان در نهایت با تسریع و تعمیق فرایند یادگیری نقش ویژه ای در افزایش نرخ بازگشت سرمایه انسانی ایفا می نماید. بطور خلاصه می توان بکارگیری به روز و به هنگام فناوری اطلاعات و ارتباطات در آموزش و پرورش کشورها را از چند جنبه شایان توجه دانست:

نخست: فناوری اطلاعات و ارتباطات امکان ارائه گسترده خدمات آموزشی را در جامعه فراهم می کند.

دوم: فناوری اطلاعات با ارتقای کیفیت خدمات آموزشی، قدرت درک و عمق یادگیری دانش آموزان را افزایش می دهد.

سوم: آشنایی با فناوری اطلاعات و ارتباطات دانش آموزان را برای ورود به جامعه اطلاعاتی قرن بیست و یکم آماده می سازد.

چهارم: فناوری اطلاعات با رونق بخشیدن به عرصه تبادل دانش و نوآوری، نقش موثری در رشد اقتصاد دانش بنیان کشورها ایفا می کند.

پنجم: برای رقابت در صنعت پر رونق فناوری اطلاعات در دنیا، برخورداری از دانش ICT به عنوان یکی از مهارت های موثر در بازار کار تلقی می شود.

 
فناوری تبلت

در حال حاضر تبلت (و تبلت – پی سی) به عنوان یکی از جدیدترین و جذاب ترین فناوری های اطلاعاتی با سرعت شگفت انگیزی جای خود را در عرصه وسایل چندرسانه ای دیجیتال باز کرده است. مدل های متنوع، سادگی و جذابیت استفاده (بویژه برای نسل نوجوان) و کاربردهای مختلف، این ابزار را در ردیف پرفروش ترین ابزارهای فناوری قرار داده است.

در بسیاری کشورها، استقبال روز افزون استفاده از کتابخوان های الکترونیکی، رونق بازار فناوری ICT و رکود بازار چاپ کاغذی را به دنبال داشته است.

یوسف نوری رییس مرکز آمار و فناوری اطلاعات و ارتباطات وزارت آموزش و پرورش درباره طرح ورود تبلت مدارس می گوید: «در راستای اجرای طرح هوشمندسازی مدارس، طرح تبلت آماده و در جلساتی که با حضور مسئولان آموزش و پرورش شهر تهران برگزار شده، اجرای آزمایشی این طرح در مدارس تهران مورد بررسی قرار گرفته است .»

وی در همین باره می افزاید: «برای اجرای این طرح از کارشناسان حوزه دانشگاهی و آموزش و پرورش و همچنین معلمان حوزه هوشمندسازی مدارس کمک خواهیم گرفت و چنانچه نظرات مساعد باشد، اولین فاز طرح ورود "تبلت"به مدارس شهر تهران به صورت پایلوت اجرایی می شود. »

نوری همچنین موضوع آزمایشی بودن طرح ورود تبلت به شهر تهران را اعلام و می گوید: «این طرح کاملا آزمایشی اجرا می شود تا بازخوردهای آن را بررسی شود، چرا که نتایج جهانی این طرح را احصا کرده ایم، اما برای اجرای طرح در گستره بیشتر و تعمیم به همه مدارس، نیازمند اجرای آزمایشی آن در مدارس هستیم. »

بارزترین مزیت استفاده از تبلت ها عبارت است از:

- حذف آلودگی صدا و حرارت
- حجم و وزن کم و قابلیت جابجایی بالا
- انرژی مصرفی اندک (در مقایسه با سایر رایانه ها)
- صرفه جویی در هزینه های خرید کتاب و کاغذ (در بلند مدت)
- مناسب بودن برای مطالعه کتاب، تماشای فیلم، گردش در اینترنت و استفاده از محتواهای الکترونیکی
- مناسب بودن برای یادداشت برداری و ثبت نکات

در عین حال استفاده از تبلت با چالش هایی از قبیل تغییرات سریع تکنولوژی و نیز ضعف نسبی پردازش در مقایسه با رایانه های رومیزی و لب تاپ ها رو به روست. با این همه اقبال گسترده به استفاده از این تکنولوژی، اهمیت توجه به آن و استفاده از فرصت پدید آمده را در همه عرصه ها به خصوص عرصه تعلیم و تربیت دو چندان می کند.

برنامه OLPC یا طرح «یک لب تاپ برای هر دانش آموز» از سال 2008 میلادی با حمایت بانک جهانی آغاز شده است. پایلوت این طرح با هدف تسهیل و تسریع امر آموزش در کشورهای در حال توسعه بویژه در منطقه آمریکای لاتین و آفریقا انجام پذیرفت. اجرای طرح مذکور در منطقه آمریکای لاتین نیز با حمایت بانک توسعه آمریکا (IDB) مبتنی بر دلایل ذیل پیگیری شد:

 

-از دیدگاه اقتصادی؛ با توجه به نقش فزاینده تکنولوژی در اقتصاد کشورها، طرح OLPC امکان آشنایی و آمادگی دانش آموزان را برای ورود به عرصه رقابت تکنولوژیک فراهم می کرد.

 

-از دیدگاه اجتماعی؛ طرح OLPC به کاهش شکاف دیجیتالی (و اجتماعی) موجود بین طبقات جامعه کمک می کرد. در عین حال امکان دسترسی خانواده ها (بویژه خانواده های فقیر) به اینترنت فراهم می شد.

 

-از دیدگاه آموزشی؛ طرح OLPC به تسهیل و تسریع فرایندهای آموزشی کمک می کرد. یادگیری خود – محور (مبتنی بر استعدادها و علایق دانش آموز) را توسعه می داد. در عین حال به کمک این طرح دانش آموزان توانایی ها و مهارت های مورد نیاز برای زندگی در قرن 21 را فرا می گرفتند.

 

به گزارش پانا، طرح OLPC در کشورهای آرژانتین، بولیوی، برزیل، شیلی، کلمبیا، اکوادور، السالوادور، هائیتی، هندوراس، جامائیکا، مکزیک، نیکاراگوئه، پاراگوئه، پرو، ترینیداد و توباگو، اروگوئه و ونزوئلا پی گرفته شد.

اجرای ملی طرح هوشمندسازی مدارس از سال 91-1390 با هدف استفاده از فناوری اطلاعات در تمام فرایندهای مدرسه (اعم از فرایندهای آموزشی، پرورشی و مدیریت) عملیاتی شده است. عنوان مدرسه هوشمند به طور مصطلح (در تعریف جهانی) به مدرسه ای فیزیکی گفته می شود که کنترل و مدیریت آن مبتنی بر فناوری اطلاعات و ارتباطات می باشد و اکثر فرایندهای آموزشی در آن با استفاده از محتواهای الکترونیکی اتفاق می افتد. در عین حال مدرسه هوشمند (در مراحل متعالی) بایستی از نظام راهبری و ارزشیابی هوشمند برخوردار باشد.

 

مدارس هوشمند موسسات آموزشی هستند که به صورت سیستماتیک محتویات آموزشی خود را دوباره خلق می کنند و در فرایند این بازآفرینی، دانش آموزان را برای زندگی در عصر اطلاعات آماده می سازند. مدارس هوشمند براساس فلسفه جدیدی از مفهوم آموزش / یادگیری (Teaching/Learning Concept) شکل می گیرند.

در این مفهوم به طور لزوم نباید به دنبال آموزش از پیش طراحی شده بود. به جای آموزش مطالب، باید بر چگونگی یادگیری و دسترسی به مطالب تأکید شود. به دانش آموزان شیوه های دسترسی به علم را از طریق شبکه عظیم اطلاعاتی یاد داد و یادگیری علم را به توانایی های آنان واگذاشت. در این نگرش هدف ایجاد فضای یادگیری برای دانش آموزان است و نه صرفاً آموزش یک سویه.

آموزش مطالب آموزشی به صورت الکترونیکی در مدارس هوشمند

 

در مدارس هوشمند ارائه محتویات آموزشی به جای Subject-based به صورت Element-based است. تمام محتواها به صورت الکترونیکی است و آموزش به صورت آنلاین انجام می شود. جستجو برای دستیابی و دسترسی صحیح به مطالب آموزشی برعهده ی دانش آموز است. دانش آموز باید با جستجو و دسترسی به مطالب آموزشی، تا حداکثر یادگیری و توان جذب خود پیش رود.

 

پیش نیاز اساسی در یادگیری مبتنی بر فناوری اطلاعات و ارتباطات، فراهم بودن امکان دسترسی به ابزار فناوری اطلاعات و ارتباطات در همه جا و همه وقت است. بنابراین مناسب ترین فناوری برای مدارس هوشمند و دانش آموزان آن ها، فناوری های قابل حمل (پرتابل) است. ویژگی بارز فناوری های پورتابل فراهم سازی امکان دسترسی به خدمات آموزشی در همه جا و همه وقت است.

یوسف نوری رییس مرکز آمار و فناوری اطلاعات وزارت آموزش و پرورش درباره درس "کار و فناوری" پایه ششم و الزام استفاده از کامپیوتر در این کلاسها می گوید: «اخیرا محتوای آموزشی این درس به صورت DVD آماده و به مسئولان حوزه فناوری استانها ابلاغ شده است تا محتوای کتاب به صورت الکترونیک در دسترس دانش آموزان قرار گیرد. »

نوری می افزاید: «ورود کامپیوتر به کلاس الزاما به معنای هوشمندسازی نیست، اما آموزش و پرورش تلاش کرده تا کلاس های مدارس شهری پایه ششم را به داشتن حداقل یک کامپیوتر مجهز کند و در مدارس روستایی که تحت پوشش مجتمع های روستایی قرار دارند نیز این امکانات فراهم است و برای مدارس عشایر نیز از امکانات سیار استفاده می شود. »

داشتن یک رایانه برای هر دانش آموز الگوی جهانی مدارس هوشمند

 

در الگوی جهانی مدارس هوشمند در اختیار داشتن یک رایانه برای هر دانش آموز به منظور مشارکت فعال وی در کلاس درس از اهم ملزومات عنوان شده است. در مدارس کشورهای شرق آسیا (کشورهای پیشرو در امر هوشمندسازی)فناوری «تبلت» بهترین گزینه برای فعالیت دانش آموزان تلقی می شود. شباهت تبلت با کتب کاغذی و راحتی خواندن و نوشتن در آن جذابیت استفاده از این وسیله را در مدارس هوشمند دوچندان کرده است.

 

به گزارش پانا، در سالیان اخیر، رشد سریع و بی سابقه استفاده از فناوری های پرتابل از قبیل تلفن های هوشمند (اسمارت فون ها)، تبلت ها و لب تاپ های کوچک (مینی لب تاپ ها) در همه کشورها از جمله ایران، نشان از ویژگی های منحصر بفرد این ابزار در رفع نیازهای جامعه امروزی دارد. بی شک همراه شدن با موج فناوری مدرن و بهره گیری هوشمندانه از آن در راستای اهداف متعالی زندگی بشری، هوشیاری و زیرکی ویژه ای را طلب می کند.

استفاده به هنگام از فرصت فراهم شده و جهت دهی صحیح آن در راستای اهداف تعلیم و تربیت اسلامی نوجوانان، امری است که در صورت تردید و تأخیر در آن، تهدیدی فزاینده را در میان جامعه اسلامی – ایرانی ما رقم خواهد زد.

 

ضرورت های اجرای طرح استفاده از تبلت دانش آموزی:

- توسعه زیرساخت ارائه خدمات آموزشی و پرورشی بر خط و تعاملی
- افزایش مهارت دانش آموزان و معلمان جهت بهره گیری از ابزار فناوری اطلاعات و ارتباطات
- افزایش مشارکت فعال دانش آموزان در فرایند یاددهی – یادگیری
-تلاش برای کاهش (یا جلوگیری از تشدید) شکاف دیجیتالی در داخل و خارج از کشور
- ترویج فرهنگ استفاده آموزشی و پرورشی از ابزارهای پورتابل بویژه در میان نسل جوان و نوجوان جامعه
- آماده سازی دانش آموزان برای ورود به جامعه اطلاعاتی قرن بیست و یکم

 

به منظور استفاده موثر از موج فناوری جدید و براساس ضرورت های یاد شده، طرح استفاده از تبلت دانش آموزی توسط مرکز آمار و فناوری اطلاعات و ارتباطات وزارت آموزش و پرورش تهیه و تدوین شده است. در ادامه، جزئیات این طرح تشریح و از جنبه های مختلف مورد بررسی قرار گرفته است.

 

 طرح پیشنهادی تبلت دانش آموزی در مدارس

 

طرح استفاده از تبلت دانش آموزی در نظام آموزش و پرورش کشور در کنار یکی از پروژه های زیرساختی وزارت آموزش و پرورش یعنی «پرتال یکپارچه آموزشی پرورشی مدارس» پایه ریزی شده است. پروژه «پرتال یکپارچه آموزشی پرورشی مدارس» به عنوان بستر فراگیر ارائه خدمات آموزشی در راستای تحقق اهداف عالیه آموزش و پرورش از جمله بسط عدالت آموزشی، توسعه یادگیری خود-محور، تعمیم محیط یادگیری به محیط خارج از مدرسه و در دسترس بودن منابع آموزشی در همه جا و همه وقت طرح ریزی شده است.

استفاده از "تبلت دانش آموزی" برای مدارس ایرانی و فرهنگ اسلامی

 

به گزارش پانا، با راه اندازی «پورتال یکپارچه آموزشی و پرورشی مدارس» و آغاز بهره برداری از آن در سال تحصیلی 92-1391 و فراهم شدن امکان استفاده از درس افزارها (مخزن محتوای درسی الکترونیکی) در تمام پایه ها و مقاطع تحصیلی، ضرورت دسترسی دانش آموزان به زیرساخت های سخت افزاری مناسب بیش از پیش احساس می شود. همچنانکه گفته شد بر اساس مطالعات انجام شده یکی از مناسب ترین ابزارها در این زمینه «تبلت دانش آموزی» است. این نوع تبلت منحصراً برای استفاده های آموزشی ساخته می شود و قابلیت های سخت افزاری و نرم افزاری ویژه ای برای تطابق با شرایط خاص مدارس ایرانی و فرهنگ اسلامی – ایرانی در آن تعبیه خواهد شد.

 

 گروه هدف استفاده تبلت های دانش آموزی

 

مخاطبین طرح تبلت دانش آموزی حتی الامکان می بایستی از مهارت های لازم برای کارگیری فناوری اطلاعات و ارتباطات در فرایندهای آموزشی و پرورشی برخوردار باشند. بررسی های انجام شده در سایر کشورها نشان می دهد که استفاده از تبلت در مدارسی که پیش تر از نظر آموزشی قوی بوده اند به معلمان و دانش آموزان کمک کرده است. اما در مدارسی که از قبل دارای ضعف آموزشی بوده اند موجب مزاحمت و اخلال در روند آموزش شده است.

در پایان و به عبارت دیگر، برخورداری از دانش آموزان مستعد و علاقه مند و معلمان با انگیزه و اخلاق از پیش نیازهای اجرای اثربخش و موفق این طرح خواهد بود.