دانش‌آموزی که پس از شکست در المپیاد توانست اسطرلاب باستانی را احیا کند!
تهران(پانا) - یک دانش‌آموز نخبه سمپادی با تلاش فراوان و پس از شکست در مراحل مختلف، ناامیدی‌های زیاد، موفق به اختراع دستگاهی شده است تا بخش زیادی از چالش‌های منجمان را رفع کند. دانش‌آموزخبرنگار پانا پای صحبت‌های این دانش‌آموز نشسته است تا شما را با او از بیرجند تا دل کویر همراه کند و داستان درخشش او را روایت کند.
یاسین زنگویی، دانش‌آموز نخبه و مبتکر از استان خراسان جنوبی، در دنیای علم و نوآوری به عنوان یک ستاره درخشان شناخته می‌شود. او که از سنین پایین به پژوهش و اختراعات علاقه‌مند بوده، با ذهنی خلاق و پرانرژی، در سیزده سالگی موفق به ثبت اختراع شده است.
زنگویی با شور و شوقی مثال‌زدنی، در مسیر خود با چالش‌های زیادی روبه‌رو شده، از جمله ناکامی در المپیاد، اما این ناکامی‌ها هرگز او را متوقف نکرده است. بلکه برعکس، او را به سمت خلق ایده‌های نوین و حل چالش‌های علمی سوق داده است.
در گفت‌وگو با پانا، او از سفر خود به دنیای نجوم و اختراعاتی سخن می‌گوید که می‌تواند فرآیند رصد آسمان را برای منجمان تسهیل کند. داستان یاسین زنگویی نه تنها نمایانگر نبوغ و استعداد اوست، بلکه الهام‌بخش جوانان برای پیگیری آرزوهایشان و تبدیل چالش‌ها به فرصت‌هاست.
یاسین زنگویی در گفت‌وگو با پانا درباره شروع ایده نوآورانه خود گفت: «در دوران دانش‌آموزی، همواره به پژوهش در کنار تحصیل علاقه‌مند بودم. از کلاس هشتم، شیفتگی خاصی نسبت به حوزه نجوم پیدا کردم، به‌گونه‌ای که در سیزده سالگی موفق به ثبت اختراعی شدم. علاوه بر این، فعالیت‌های پژوهشی گوناگونی نیز انجام می‌دادم. در سال یازدهم، تصمیم گرفتم در المپیاد شرکت کنم و آرزوی کسب مدال را در سر می‌پروراندم. با وجود تلاش بسیار، در مراحل اولیه متوقف شده و نتوانستم مدال کسب کنم.»
این دانش‌آموز نخبه سمپادی در ادامه به ناکامی خود در المپیاد اشاره کرد و گفت: «این ناکامی، به‌همراه فشار روانی، سبب دلسردی شد. اما علاقه زیادم به نوآوری و اختراع، من را بر آن داشت تا کاری متفاوت انجام دهم؛ کاری که شاید حتی دارندگان مدال طلای المپیاد فیزیک نیز به آن نپرداخته بودند. با بهره‌گیری از دانش کسب‌شده در حوزه فیزیک و نجوم، تصمیم گرفتم به حل یک چالش در زمینه رصد آسمان بپردازم.»
شکست در المپیاد پلی برای پیشرفت شد
وی به چالش منجمان در رصد آسمان در شب اشاره کرد و گفت: «در جریان رصدهای شبانه که طی چند سال انجام داده بودم، متوجه شدم که رصد اجرام آسمانی، به‌ویژه در مناطق کویری، دشوار و نیازمند تجربه فراوانی است. تشخیص اجرام و ستارگان در آسمان متغیر فصول، مهارتی است که کسب آن نیازمند صرف زمان و تمرین بسیار است. در همین راستا، جرقه‌ای در ذهنم زده شد که می‌توان با یافتن راهکاری، فرآیند رصد را برای منجمان تسهیل کرد.»
زنگویی در ادامه افزود: «پس از تحقیقات اولیه، دریافتم که تلسکوپ‌های مجهز به موتور جست‌وجوگر موجود هستند، اما قیمت بسیار بالایی دارند. از طرفی، استان ما استانی محروم است و تأمین این تجهیزات گران‌قیمت، هم از نظر مالی و هم از نظر دانش فنی مورد نیاز برای کار با آن‌ها، دشوار بود.»
این نوجوان نوآور و مخترع به سازوکار اسطرلاب اشاره کرد و گفت: «با توجه به پیشینه مطالعاتم در المپیاد فیزیک و نجوم، با اسطرلاب آشنا شدم؛ ابزاری رصدی که در گذشته‌های دور، دانشمندانی چون خواجه نصیرالدین طوسی از آن بهره می‌بردند. این ایده به ذهنم خطور کرد که چرا با استفاده از تکنولوژی روز، اسطرلاب باستانی را احیا نکنیم؟»
بالاخره اسطرلاب باستانی احیا شد
وی در ادامه افزود: «در نتیجه این موضوعات، موفق به اختراع دستگاهی شدیم که در جشنواره جوان خوارزمی نیز شرکت کرده و مفتخر به کسب مدال برنز در رشته نجوم و فیزیک شدیم. مسیر تا اینجا به این صورت پیش رفت.»
زنگویی درباره ادامه مسیر اختراع این نوآوری گفت: «همراه با یکی از دوستانم که در واقع تیم دو نفره ما را تشکیل می‌داد، ایده‌ای را پرورش دادیم که به تدریج پخته‌تر شد تا به شکل نهایی رسید. ایده ما این بود که فرآیند رصد اجرام آسمانی را ساده‌تر کنیم. فرض کنید قصد دارید ستاره‌ای مانند قلب‌العقرب را پیدا کنید. در حالت عادی، شما با استفاده از نرم‌افزارهای نجومی مانند Stellarium، مختصات لحظه‌ای آن جرم را به دست می‌آورید. دستگاه ما با اتصال بلوتوثی به این نرم‌افزار، مختصات را دریافت می‌کند و با استفاده از موتورهای دقیق با دقت پنج صدم درجه و یک لیزر برد بلند، موقعیت دقیق جرم آسمانی را مشخص می‌کند. پس از پیدا شدن جرم، شما می‌توانید به‌راحتی به رصد آن بپردازید.»
تماشای اجرام آسمانی با کمترین هزینه ساخت
این مخترع سمپادی درباره هزینه ساخت این دستگاه گفت: «یکی از مهم‌ترین مزایای این دستگاه، قیمت مناسب آن است. در حالی که تلسکوپ‌های موتور جست‌وجوگر موجود در بازار، صدها میلیون تومان قیمت دارند، هزینه تمام‌شده نمونه صنعتی دستگاه ما، حداکثر ۱۵ تا ۲۰ میلیون تومان خواهد بود. با این دستگاه، شما می‌توانید در کنار یک تلسکوپ معمولی که در اکثر مدارس و پژوهش‌سراها یافت می‌شود، به آسانی اجرام سماوی را پیدا کرده و رصد کنید. کاربردهای آموزشی این دستگاه در مدارس، پژوهش‌سراها و دانشگاه‌ها بسیار زیاد است.»
وی به کاربرد این دستگاه اشاره کرد و افزود: «علاوه بر این، استان ما، خراسان جنوبی، استانی کویری است که دارای جاذبه‌های گردشگری نجومی است. در تورهای رصدی که در بوم‌گردی‌های کویری برگزار می‌شود، این دستگاه می‌تواند به عنوان ابزاری کارآمد مورد استفاده قرار گیرد. همچنین، در صنایع نظامی، برای آموزش سربازان در زمینه جهت‌یابی و رصد آسمان، کاربرد دارد.»
زنگویی به افتخاراتی که کسب کرده اشاره کرد و گفت: «خوشبختانه، این دستگاه مورد تأیید رصدخانه دانشگاه بیرجند و اداره کل میراث فرهنگی استان قرار گرفته است. همچنین، در جشنواره جوان خوارزمی، از سوی وزارت آموزش و پرورش و وزارت علوم، مورد تقدیر قرار گرفته و موفق به کسب مدال برنز شدیم.»
سه روز بعد از کنکور دوباره شروع کردم
برگزیده بیست و ششمین جشنواره خوارزمی درباره مسیر موفقیت خود گفت: «اتفاقات بسیاری در زندگی‌ام روی داد. پس از اعلام نتایج المپیاد در تابستان بعد از سال یازدهم که در آن قبول نشدم، مدت کوتاهی به شدت ناراحت بودم. با وجود این ناامیدی، دو یا سه هفته بعد تصمیم گرفتیم ایده‌ای نو آغاز کنیم. تا ابتدای سال دوازدهم، ایده ما آماده شد و عزم کردیم که دستگاهی جدید بسازیم. اما با توجه به نزدیک بودن زمان کنکور و اینکه در درس‌هایم کمی عقب افتاده بودم، مجبور شدیم تمام تمرکز خود را بر آمادگی برای کنکور بگذاریم. شاید باور نکنید اما تنها سه روز پس از کنکور، بدون استراحت، شروع به ساخت دستگاه کردیم و چالش‌های بسیاری در این راه انتظارمان را می‌کشید.»
وی به اهمیت تلاش مستمر تاکید کرد و افزود: «یکی از مسائلی که برایم بسیار حائز اهمیت است این است که هیچ‌گاه نباید خود یا توانایی‌هایمان را دست‌کم بگیریم. بسیاری از دوستانم می‌گویند که چون در زمینه‌ای دانش ندارند، نمی‌توانند کاری انجام دهند. اما من همواره به آن‌ها گوشزد می‌کنم که اگر دانش لازم را ندارید، می‌توانید آن را یاد بگیرید.»
زنگویی افزود: «دستگاه ما نیاز به تخصص الکترونیک قوی داشت؛ نیاز به برنامه‌نویسی پیشرفتهای برای کنترل موتورها و یافتن مختصات اجرام آسمانی. در حالی که من و دوستم بیشتر در بخش تئوری نجوم مهارت داشتیم و دانش مکانیکی مناسبی داشتیم، در مهارت‌های الکترونیک ضعیف بودیم. این موضوع گاهی ما را ناامید می‌کرد. اما با تلاش و پشتکار، توانستیم با اساتید و متخصصینی در زمینه الکترونیک همکاری کرده و حتی آموزش ببینیم.»
به جای تسلیم شدن با تمرکز ادامه دادم
برگزیده جشنواره نوآوری‌های سمپاد به نمونه اولیه دستگاه اشاره کرد و گفت: «یاد دارم که نخستین نمونه اولیه دستگاهی که ساختیم دقتی در حد یک درجه داشت و این برای رصد دقیق اجرام آسمانی خطای بسیاری بود که ما را ناامید کرد. اما به خود آمدیم و به جای تسلیم شدن، بر روی بهبود دقت دستگاه تمرکز کردیم.»
وی افزود: «یکی از کاربردهای مهم این دستگاه فراهم‌کردن امکان پیدا کردن اجرامی همچون کهکشان‌های دوردست بود که با چشم غیرمسلح قابل مشاهده نیستند. تنظیم صحیح لیزر دستگاه با تلسکوپ چالشی بزرگ بود، اما ما با تفکر و مشورت توانستیم بر آن پیروز شویم.»
زنگویی به دلسردی‌ها و اتفاقات ناامید کننده اشاره کرد و گفت: «در مسیر توسعه این دستگاه، با افرادی روبه‌رو شدیم که می‌گفتند این کار به درد نمی‌خورد یا غیرممکن است. اما تصمیم گرفتیم این نظرات منفی را نادیده بگیریم و نگذاریم فشارهای روانی بر ما تأثیر بگذارند. مهم‌ترین درس این مسیر این بود که باید با استقامت و ایمان به خودمان در برابر چالش‌ها ایستادگی کنیم و به مشورت و ایده‌های جدید توجه کنیم تا موفق شویم.»
مخترع نوجوان سمپادی به اهمیت خودباوری تاکید کرد و گفت: «به نظر من، نکته اصلی این است که دانش‌آموزان هرگز نباید خود را دست‌کم بگیرند و به توانایی‌های خود ایمان داشته باشند. ما در استان خود به نسبت استان‌های دیگر امکانات محدودی داریم، اما اولین قدم این است که خود دانش‌آموز به این باور برسد که می‌تواند کارهای بزرگی انجام دهد. از سوی دیگر، مسئولان باید حمایت‌های لازم را به‌عمل آورند. برخی از مسئولان به دلیل عدم درک کافی از حوزه‌های مختلف علم، مانند نجوم یا نانو، ایده‌ها و طرح‌های دانش‌آموزان را به درستی ارزیابی نمی‌کنند. وقتی فردی ایده‌ای دارد و آن را به مسئولان ارائه می‌دهد، ممکن است مسئول مربوطه از اهمیت و تأثیرگذاری آن آگاهی نداشته باشد.»
مسئولان از دانش آموزان حمایت کنند
وی به نقش مسئولان در پیش‌برده پروژه‌های اینچنینی تاکی کرد و گفت: «اگر چه ممکن است مسئولان درک علمی کافی نداشته باشند، حداقل می‌توانند روحیه و انگیزه را به دانش‌آموزان بدهند و از آن‌ها حمایت کنند. در واقع، اگر یک دانش‌آموز بخواهد گامی مثبت بردارد، ناامید کردن او از سوی مسئولان کار نادرستی است. بنابراین، چه مسئولان کارهای دیگری نکنند، باید از نظر روانی و تشویق، به دانش‌آموزان کمک کنند.»
زنگویی افزود: «علاوه بر این، مسئولان باید امکانات کارگاهی را در اختیار دانش‌آموزان قرار دهند. برای مثال، ما برای ساخت دستگاه خود، موتوری نیاز داشتیم که در مشهد پیدا نمی‌شد و مجبور شدیم آن را از جای دیگری سفارش دهیم. این نشان‌دهنده نیاز به حمایت‌های مالی و امکاناتی از سمت مسئولان است. متأسفانه، برخی از مسئولان تنها زمانی حاضر به حمایت هستند که یک دانش‌آموز به رتبه‌ای برسد. این رفتار نادرست است؛ چرا که ممکن است قبل از کسب رتبه، یک گروه سعی در بهبود پروژه داشته باشند، اما به دلیل فقدان حمایت مالی ناامید شوند.»
وی درباره اهمیت زمان‌بندی گفت: «در زمان دبیرستان، اولویت‌ها بسیار مهم هستند. زمانی که ایده‌های خود را آماده کردم، معتقد بودم که باید به کنکور توجه زیادی داشته باشم. با این حال، این‌گونه نبود که به طور کامل درس‌هایم را رها کنم؛ بلکه تلاش کردم تا تعادلی بین درس و ایده‌های پژوهشی‌ام برقرار کنم. در سال‌های دهم و یازدهم، در کنار درس، به تحقیقاتم ادامه دادم و حتی توانستم رتبه‌های کشوری کسب کنم. اما در دوازدهمین سال، به وضوح مشخص بود که باید بیشتر بر روی درس تمرکز کنم، زیرا هدفم قبولی در دانشگاه بود.»
این نخبه سمپادی به تاثیر مثبت تحقیقات در فهم محتوای درسی اشاره کرد و گفت: «هم‌اکنون که به دوران دانشجویی خود نگاه می‌کنم، تجربیات دانش‌آموزی‌ام به شدت در پیشرفتهای من تأثیر داشته است. اگرچه ممکن است برخی از دانش‌آموزان به دلیل تفاوت رشته‌ای که انتخاب می‌کنند، احساس کنند کارهای پژوهشی تحت تأثیر قرار نگرفته است، اما واقعاً هر دانش‌آموزی باید در کنار درس به دنبال علایق خود باشد تا در انتخاب رشته و مسیر آینده‌اش موفق‌تر باشد. کار پژوهشی به دانش‌آموزان اعتماد به نفس و مهارت‌های برنامه‌ریزی را می‌آموزد و به آن‌ها کمک می‌کند تا یک قدم جلوتر از دیگران باشند.»
