این تخت‌خواب در سیل، زلزله و گازگرفتگی جان شما را «نجات» میدهد
تخت‌خواب هوشمند «نجات»؛ راهی برای مقابله با بلایای طبیعی
تهران (پانا) - یک نوجوان ایرانی، با اختراع تخت هوشمند ضد زلزله و حوادث طبیعی، تحولی در صنعت ایمنی ایجاد کرده است. این تخت هوشمند که قادر است در برابر زلزله، آتش‌سوزی و سیل مقاومت کند، میتواند جان هزاران نفر را نجات دهد.
سینا شیرزاد، دانش‌آموز سمپادی، با ابتکاری نوآورانه، تخت‌خوابی هوشمند طراحی کرده است که میتواند در هنگام وقوع زلزله، آتش‌سوزی، سیل و سایر بلایای طبیعی، جان انسان‌ها را نجات دهد. این اختراع که حاصل سال‌ها تحقیق و تلاش این نوجوان خلاق است، در دومین نمایشگاه دستاوردهای پژوهشی سمپاد مورد توجه بسیاری قرار گرفت.
شیرزاد با الهام از زلزله بم، به فکر ساخت تختی افتاد که بتواند در برابر بلایای طبیعی مقاوم باشد. او با طراحی هوشمندانه و استفاده از فناوری‌های روز دنیا، تختی ساخته است که نه تنها در برابر زلزله مقاوم است، بلکه در برابر آتش‌سوزی، گازگرفتگی و سیل نیز از افراد محافظت می‌کند.
سینا شیرزاد در گفت‌وگو با پانا درباره ایده تخت نجات و ضد زلزله گفت: «ایده این تختی که درست کردم زمانی به ذهن من رسید که حوالی سال ۱۴۰۰ بود و چند زلزله در آن بازه زمانی اتفاق افتاده بود. یادم می‌آید که در کلاس سوم، معلم‌مان درباره زلزله بم صحبت کرد و فاجعه‌ای که به بار آورد، تأثیر عمیقی بر ذهن من گذاشت. از آن زمان، همواره به این فکر می‌کردم که چگونه می‌توانم چیزی بسازم که از ما در برابر این بلایا محافظت کند.»
این نوجوان برگزید دومین نمایشگاه دستاوردهای پژوهشی سمپاد در سال ۱۴۰۳ به تحقیقات خود درباره ساخت پروژه تخت نجات و ضد زلزله اشاره کرد و گفت: «چند سال طول کشید و با تحقیقاتی که انجام می‌دادم، متوجه شدم که اکثر این اتفاقات در طول شب رخ می‌دهند. وقتی هم که در طول شب اتفاق می‌افتد، تلفات خیلی بیشتری دارد؛ حالا می‌خواهد زلزله باشد، آتش‌سوزی باشد یا خفگی که در زمستان خیلی می‌شنویم، مثل نشتی گاز. به خاطر همین موضوع، من شروع کردم به ساختن یک نوع تخت هوشمند تا تمام این مسائل را در بر بگیرد و چاره‌ای برای حل همگی آن‌ها باشد.»
وی افزود: «در ابتدا قرار بود این تخت ضد زلزله باشد، ولی از آن‌جا که موضوع گازگرفتگی، آتش‌سوزی و خفگی هم مطرح بود، تصمیم گرفتم تختی بسازم که در برابر همه این موارد مقاوم باشد. من تخت نجات و ضد زلزله را ساختم و اسمش را گذاشتم "نجات ضد زلزله".»
تخت خواب هوشمند، سدی مستحکم در برابر بلایای طبیعی است که در آن فناوری نوین، خواب آرام را تضمین می‌کند.شیرزاد در مورد عملکرد این تخت گفت: «کار این تخت به این صورت است که وقتی فرد داخل آن خوابیده و زلزله‌ای اتفاق بیفتد، سنسور این تخت‌خواب که قابل تنظیم است، تشخیص میدهد و در کمتر از نیم ثانیه، کل عملیات بسته شدن در انجام می‌شود. درب از بالای تخت پایین می‌آید و قفل می‌شود. طراحی درب‌ها به گونه‌ای است که همواره در فشار صفر بوده و هیچ وقت باز نشود.»
این نوجوان سمپادی درباره مقاومت این طرح توضیح داد و گفت: «این تخت مقاوم است که چندین تن آوار از بالا را تحمل کند تا فرد داخل آن آسیب نبیند. همچنین، سطح زیرین تخت یا به اصطلاح کفپوش آن جوری طراحی شده که اگر ساختمان ریزش کرد، در صورت سقوط هم مقاوم باشد.»
از گازگرفتگی تا انفجار و آتش‌سوزی هیچ یک به تخت نجات آسیبی نمی‌زند
وی افزود: «برای جلوگیری از گاز گرفتگی، سنسورهای گاز CO²، متان و گازهای خطرناک دیگر قرار دادیم. در صورتی که این گازها در هوا تشخیص داده شوند، به راحتی درب بسته می‌شود و کپسولی که زیر تخت قرار داده شده به صورت اتوماتیک کپسول اکسیژن را باز می‌کند و اکسیژن را داخل محفظه تزریق می‌کند.»
شیرزاد در ادامه گفت: «هر لحظه هم هوای بیرون و داخل محفظه چک می‌شود تا درصد اکسیژن را بسنجیم. زمان نشت گاز متان، احتمال آتش‌سوزی و انفجار وجود دارد و بعد از انفجار هم ممکن است ریزش آوار داشته باشیم. به همین دلیل، ما در لایه بیرونی این تخت از فیبر کربن استفاده کردیم که استحکام آن دوازده برابر فولاد است و رسانایی گرمایی آن صفر است. فرد داخل محفظه در صورت آتش‌سوزی هیچ گرمایی حس نمی‌کند.»
یک ماه زندگی در تخت نجات با خوراک کافی و اکسیژن برای زندگی
این پژوهشگر نوجوان درباره طرح خود گفت: «این طراحی به گونه‌ای است که در صورت آتش‌سوزی، گرما به داخل تخت نفوذ نکند. همچنین، فضای زیادی زیر تخت داریم که شامل کپسول اکسیژن و مواد غذایی خاصی است که میتواند تا یک ماه فرد را زنده نگه دارد. این مواد پروتئینی، آمینواسیدهای بدن را تأمین می‌کند و افراد را زنده نگه می‌دارد. البته قرار نیست یک ماه فرد داخل آن بماند، چون گروه‌های امداد و نجات معمولاً در عرض یک ساعت به محل حادثه می‌رسند.»
حتی سیل هم تخت نجات را در هم نمی‌شکند
وی افزود: «طراحی به گونه‌ای است که فشار صفر را داشته باشد و هیچ جایی برای نفوذ گرد و غبار، هوا یا آب وجود ندارد. بنابراین حتی اگر غرق شود، هیچ مشکلی برای فرد داخل آن پیش نمی‌آید.»
نیروهای امدادی چطور تخت را پیدا خواهند کرد؟
شیرزاد درباره امکانات تخت برای اطلاع‌رسانی محل دقیق به نیروهای امدادی گفت: «یک آژیر هم در بیرون تخت قرار دادیم که با فشردن دکمه داخل تخت، صدا به گوش گروه‌های امداد می‌رسد و آن‌ها متوجه می‌شوند که زیر تخت یک نفر هست.»
این پژوهشگر سمپادی افزود: «اگر این روش هم جواب نداد، راه ارتباطی دیگری داخل تخت قرار دادیم، از جمله مودم سیم‌کارتی که اگر دکل‌ها در دسترس باشند، می‌توانیم از این راه استفاده کنیم. اگر اوضاع خیلی وخیم‌تر از این باشد، باز هم مشکلی نیست، چون ما موج اف‌ام و وی‌اچ‌اس داریم که پلیس و آتش‌نشانی از آن استفاده می‌کنند.»
وی افزود: «این سیستم‌ها فرستنده و گیرنده‌هایی دارند که در موج اف‌ام کار می‌کنند. زمان زلزله و حوادث وخیم، رادیو همه چیز را اعلام می‌کند و اکثر افراد یاد گرفته‌اند که با رادیو خبرها را بشنوند و ببینند که باید چه کار کنند. ما یک فرستنده اف‌ام ساختیم که میتواند در موج‌های خاص، کار کند و صدای ما را ارسال کند.»
شیرزاد در ادامه گفت: «هر کسی که به رادیو گوش میدهد، صدای ما را هم می‌شنود و این‌گونه نجات دادن فردی که در تخت است، بسیار ساده‌تر می‌شود. در برابر انفجار هم از آلیاژهای مقاوم استفاده شده تا مشکلی پیش نیاید.»
از سال ۱۳۹۵ تا به امروز هر بار طرح را تکمیل‌تر کردم
این نوجوان پژوهشگر سمپادی گفت: «زمان شروع پروژه تخت نجات و ضد زلزله، من پنجم ابتدایی بودم و اگر اشتباه نکنم، در هفتم تمام شد. این پروژه به تدریج پیشرفت کرد و با انتقادات و پیشنهادات، امکانات بیشتری به آن اضافه شد. در نمایشگاه هم که رفتیم، چندین نفر انتقادات داشتند و به آن‌ها فکر کردیم و همچنان طرح من در حال کامل‌تر شدن است.»
وی افزود: «ساخت این تخت از سال ۱۳۹۵ شروع شد و در سال ۱۳۹۷ به پایان رسید. در این مدت، تغییرات زیادی در طراحی آن ایجاد کردیم تا به بهترین نتیجه برسیم.»
امکان شخصی‌سازی تخت با توجه به آسیب مناطق مختلف و خطرات منطقه‌ای
شیرزاد گفت: «هر منطقه‌ای چند ریسک طبیعی دارد. مثلاً تبریز شهری است که روی گسل ساخته شده و خیلی از جاهای تهران هم همین‌طور است. در این مناطق، تخت به صورت پیش‌فرض ضد زلزله ارائه می‌شود.»
پژوهشگر نوجوان سمپادی گفت: «بهتر است بگویم که این تخت قابلیت شخصی‌سازی دارد و کاربر میتواند هر چیزی که دوست دارد را انتخاب کند و ما آن را می‌سازیم. نسخه پایه هم همان تخت ضد زلزله است که قیمت آن بسیار مناسب است.»
وی درباره هزینه ساخت تخت نجات و ضد زلزله گفت: «هزینه ساخت این تخت کمی بیشتر از تخت‌های معمولی است، اما با توجه به امنیت و امکاناتی که فراهم می‌کند، ارزشش را دارد. قیمت تقریبی آن حدود ده میلیون تومان بیش از هزینه تخت‌های معمولی است.»
