دانش آموز بیش فعال

مقدمه

ADHD  اختلالی است که در آن پرتحرکی ،بی توجهی و رفتارهای ناگهانی بیشتر و شدیدتر از کودکان دیگر وجود دارد . ۳ تا ۵درصد کودکان به این اختلال مبتلا هستند و در پسرها شایع تر است . ممکن است در بعضیبیشتر علائم پرتحرکی و رفتارهای ناگهانی و در گروهی علائم بی توجهی بیشتر دیده شود . علائم این بیماری قبل از ۷ سالگی شروع می شود ولی اغلب در دوران مدرسه مشکلات جدیایجاد می گردد .:

این بیماری سالهاست که شناخته شده و وعوامل متعددی درایجاد آن نقش دارند . به نظر می رسد علت آن بیشتر قص در تکامل سیستم اعصاب باشد . کودکان مبتلا احتمالاً در قسمت هایی از مغز که مسئول توجه ، تمرکز و تنظیم فعالیتهای حرکتی می باشد دچار نقص جزئی هستند . توارث و ژنتیک در این اختلال نقش دارد . همچنین در بعضی موارد در جریان حاملگی یا زایمان یا پس از آن صدمات جزئی به ساختمانمغز وارد می شود که می تواند باعث این مشکل گردد .

علائم

مشکل اصلی کودکانعدم توانایی آنها در حفظ و تنظیم رفتارشان است ، در نتیجه اغلب نمی توانند رفتارمناسبی که لحظه به لحظه با شرایط محیط هماهنگ باشد نشان دهند . خوابیدن و غذاخوردنآنها منظم نیست به نظر میرسد در همه چیز دخالت می کنند و مراقبت دائمی نیاز دارند . از نظر هیجانی ثبات ندارند ، بطور ناگهانی می خندند یا گریه می کنند و رفتارشانغیرقابل پیش بینی یا ارزیابی است . سریع از کوره در می روند و نمی توانند پیامدهایرفتارشان را پیش بینی یا ارزیابی نمایند . در فعالیت های خطرناک شرکت می کنند واحتمال صدمه دیدن آنها زیاد است . قبل از فکر کردن عمل می کنند ، قبل از پایانسئوال جواب می دهند ، اشیاء را پرتاب می کنند و ناخواسته به دیگران صدمه می زنند ،پرفعالیت و پرتحرک هستند ، هرلحظه در حال رفتن هستند ، انگار موتوری درون بدنآنهاست که آنها را به حرکت دائمی مجبور می کند ، نمی توانند آرام بنشینند و بی قرارهستند.

اختلال تمرکز در این کودکان در کارهایی که فعالیت دائم و جدی مغزی رالازم دارد مشهودتر است . آنها ممکن است در تماشای تلویزیون ، بازی با کامپیوتر وفعالیتهای لذت بخش با کودکان دیگر تفاوتی نداشته باشند ولی در کارهایی که فعالیتمداوم مغزی و تمرکز لازم دارد ( انجام تکالیف درسی ) تفاوت آنها با کودکان دیگرنمایان می شود . به نظر می رسد مغز آنها اطلاعات محیطی را بیش از حد لازم می گیرد ،یعنی در انتخاب توجه به اطلاعات ضروری و بی توجهی و حذف اطلاعات غیرضروری ضعف دارند . رعایت قوانین منزل و مدرسه برای آنان مشکل است و برای پیروی از قوانین توجهبیشتری لازم دارند . در انجام تکالیف مدرسه ، تمرکز روی درس ، رعایت قوانین مدرسه وداشتن روابط اجتماعی مناسب با همکلاسی ها مشکل دارند . برای رسیدن به اهداف درازمدتبرنامه ریزی نمی کنند.

عوارض

رفتار کودکان روی عملکرد آنها در خانواده ،اجتماع مردم و مدرسه تأثیر سوء می گذارد و باعث واکنش های منفی اطرافیان ، خانواده، کادر مدرسه و همسالان می شود . این رفتارها مشکلات جدی در مدرسه و اجتماع ایجادمی کند و باعث کاهش اعتمادبه نفس و احساس بی کفایتی در این کودکان می گردد . ممکناست آنها از مدرسه و اجتماع متنفر گردند . کودکان طبیعی به خاطر رفتارهای مناسب وموفقیت های تحصیلی و اجتماعی زمینه زیادی برای تشویق شدن دارند و همین تشویق هاموجب پرورش اعتماد به نفس و عزت نفس در آنها می شود ولی کودکان دچار ADHD کمتر بهاین موفقیت ها دسترسی پیدا می کنند . کودکان ADHD ممکن است به صورت ثانویه دچاراختلالات ارتباطی ، مشکلات تحصیلی ، اضطراب افسردگی و بزهکاری شوند .

سِیر

سیر ADHD متنوع است . بهبودی در صورت وقوع معمولاً بین ۱۲ تا ۲۰ سالگی رخمیدهد و بهبودی قبل از ۱۲ سالگی نادر است . گاهی علائم در بلوغ بهبود یافته و گاهینیز تا بزرگسالی ادامه می یابد .
با افزایش سن پرتحرکی کمتر شده ولی اختلالتمرکز و رفتارهای ناگهانی می تواند باقی بماند . در ۱۵ تا ۲۰ درصد موارد علائمهمراه با افزایش سن ادامه می یابد . بدون درمان تنها یک سوم تا نصف کودکان دچار ADHD می توانند با علائم خود در زندگی سازگار و منطبق باشند و بقیه مستعد بروزمشکلات ثانویه خواهند بود .

درمان

درمان هایی که برای کودکان ADHD به کار میرود می تواند به چهار گروه تقسیم گردد :

·        آموزش والدین

·        آموزش آموزگاران

·        استفاده از کلاسهای مخصوص

·        درمان داروییو درمان هایروان شناختی

·        آموزش والدین و معلمین بخش مهمی از درمان را تشکیل میدهد و شامل دو بخش است ؛

·        آموزش برای شناخت بیماری

·        آموزش برای بکارگیری روشهای درمانی

والدین باید این بیماری را به عنوان یک نقص خفیف در مراحل اولیه رشدمغز دانسته و به کودک خود به دید کودکی تنبل ، نافرمان ، شرور و فضول که اگر بخواهدمی تواند رفتاری طبیعی داشته باشد نگاه نکنند ، بلکه او را کودکی بدانند که تلاش میکند با ناتوانی خود که خارج از کنترلش است ، کنار بیاید .

والدین باید راههای دیگری برای تشویق ، تقویت اعتماد به نفس و ایجاد احساسموفقیت در کودکشان بیابند . فعالیت ورزشی ، هنری ، فنی ، اجتماعی می تواند فرصتهایی برای نمایان کردن توانائی های این کودکان ایجاد نماید . این فعالیت ها بالطبعتشویق بیشتری به دنبال داشته و می تواند آثار منفی حاصل از تجربه های بد قبلی ( شکست ها ، طرد شدگی ، تنبیه ها و … ) را بکاهد و جایگزین آن گردد . البته والدیننباید تصور کنند که کودکانشان به دلیل این ناراحتی مسئول اعمال نامطلوب و خلاف خودنیستند ، بلکه کودک می باید اینگونه رفتارها را جبران کند .

برای اینکه کودکانقوانین را بیاموزند و از آن پیروی نمایند لازم است قوانین را برای آنها واضح تر ،در فواصل کمتر و دفعات بیشتر بیان کنیم و سیستم تشویق و تنبیه قوی تری را با آنهمراه نماییم .

برخورد مناسب با کودکان دچار ADHD به زمان ، پشتکار ، کوشش ،مداومت و همکاری و هماهنگی زیادی نیاز دارد و به همین دلیل مربیان و والدین بایدهمواره روحیه ای با نشاط ، شاداب ، طنزپرداز و شوخ طبع را در خود حفظ نمایند .

این اختلال در بر گیرنده کودکانی است که از دستورها اطاعت نمی کنند ، از لحاظهیجانی تحریک پذیر و خشن هستند ، پیوسته از یک فعالیت به کار دیگری می پردازند بدوناینکه هیچ یک را به سر انجام برسانند ، تمرکز و توجه در کارها و یا فعالیتها وبازیها در این کودکان پایدار نیست ، اغلب به نظر می رسد که حواسشان جای دیگری است ویا گوش نمی دهند و اینطور به نظر می رسد که آنچه را که گفته شده است نشنیده اند ،اکثر این کودکان بد اخلاق ، ستیزه جو ، نافرمان و پرخاشگر هستند و با کودکان دیگرمیانه خوبی ندارند و به طور کلی لجوج ، ریاست طلب و بی انضباط هستند ، رفتارهای غیرقابل پیش بینی انجام می دهند ، مرتب در حرف دیگران می پرند ، اشیا را از دیگران میقاپند و به چیزهایی دست می زنند که اجازه آن را ندارند .

بیش فعالی به حالتیدلالت می کند که در آن کودک به نحوی مفرط و بیش از اندازه فعال و پرجنب و جوش است. تحرک زیاد این کودکان نه تنها خود آنها را بلکه اطرافیان ، همکلاس ها ، اولیایمدرسه را دچار مشکل می کند. از آن جایی که در میان درصد بالایی از معتادین و افرادیکه ترک تحصیل کرده اند علایم بیش فعالی در کودکی قابل مشاهده است.

از طرفیکودکان بیش فعال در معرض خطر بالایی از اختلال سلوک ، شخصیت ضد اجتماعی و سوء مصرفمواد مخدر قرار دارند لذا آگاهی همگان بویژه والدین و معلمان در این حالات از اهمیتبسزایی برخوردار است. نقص در تمرکز یا اختلال بیش فعالی (ADHD) شرایطی را برای کودکایجاد می کند که نتواند آرام و بدون حرکت بنشیند، رفتارش را کنترل کرده و توجه خودرا به یک موضوع خاص معطوف کند.

این کودکان وقتی که بزرگتر می شوند در کارهای گروهی مشکل دارند و در مدرسه نمیتوانند یکجا آرام بگیرند به طور مکرر از جای خود بلند می شوند و یا از میز آویزانمی شوند. بیش فعالی ممکن است به صورت بر قراری ، ناآرامی در جای خود ، دویدن ،جهیدن و بالا و پایین پریدن در موقعیتهای نامربوط ، ناتوانی در ساکت ماندن و یا بیشاز حد حرف زدن نیز نمود می یابد.

این کودکان معمولا در نوباوگی علائمی از خود نشان می دهند مانند : خواب کم وگریه زیاد دارند ، به نور و صدا و حرارت و سایر تغییرات محیطی به سرعت به گونه ایغیر عادی پاسخ می دهند ، مرتب در حال جلو و عقب کردن خودشان هستند ، معمولا در آغوشمادر آرام نمی گیرند و جیغ می زنند و لگد می اندازند و حتی در گرفتن پستان مادر هممشکل دارنددر این نوع اختلال ممکن است بر اثر بالا رفتن سن کودک ، مسئله خود به خودحل شود اما این کودکان اگر به حال خود گذاشته شوند در بزرگسالی رفتارهای ضد اجتماعیاز خود نشان می دهند.

اکثر این کودکان از هوش بالا برخوردارند و کارهایی که انجام می دهند غیر مترقبهو ناگهانی است و خطر را احساس نمی کنند.

به طور کلی می توان گفت الگوی پایداراین اختلال کمبود تمرکز و توجه ، بیش فعالی و پرخاشگری است ، البته باید اینخصوصیات حداقل به مدت شش ماه در کودک ثابت باشد تا بتوانیم بگوییم که کودک دچار ایناختلال شده است.

علل ایجاد این اختلال هنوز به طور قطعی ناشناخته است ، عوامل متعددی از قبیلوراثت ، مشکلات و مسائل در هنگام تولد ، عوامل عصب شناختی ، حساسیت غذایی ومتغیرهای محیطی مطرح شده است اما هیچ یک تایید و یا رد نشده اند. پژوهشها حاکی ازآن است که پسران بیشتر از دختران به این اختلال مبتلا می شوند.

در درمان اینکودکان روشهای رفتار درمانی به همراه رژیم غذایی خاص و داروهایی که پزشک برای درماناین اختلال تجویز می کند بهترین نتایج را در کنترل علائم دارد.

والدین چنینکودکانی باید با مراجعه به روانپزشک و یا روانشناس با شکیبایی و ثبات قدم در اینمسیر به فرزندشان کمک کنند.

شیوع بیش فعالی

از هر ۱۰۰ کودک ۵ کودک می توانندمبتلا به ADHA باشند. پسران ۳ برابر بیش از دختران در معرض ابتلا قرار دارند. اغلباین مشکلات قبل از ۷ سالگی آغاز می شوند و ممکن است والدین تا وقتی که فرزندشانبزرگتر نشده متوجه مشکل او نگردند. پزشکان نمی دانند که چه چیزی باعث بروز ADHD می گردد ولی مطالعات بر روی مغز انسان ها را به فهم علل اجتماعی ADHD نزدیکتر کردهاست.

پزشکان معتقدند افراد مبتلا به ADHD فاقد میزان کافی از مواد شیمیایی خاصبه نام میانجی های عصبی در مغز هستند. این مواد شیمیایی به مغز در کنترل کردن رفتارکمک می کند. والدین و آموزگاران باعث ایجاد ADHD در کودک نمی شوند ، بلکه آنهامی توانند در فعالیت های کودک به وی کمک کنند.

انواع بیش فعالی

نوع بی دقت و بدون توجه

در این نوع در فرد نمی تواند رویتکلیفی که به او می دهند و یا یک فعالیت خاص تمرکز داشته باشد. اکثر کودکان دچار ADHD در دقت و توجه کردن دچار مشکل هستند. این دسته از افراد غالبا:

·        توجهزیادی به جزئیات ندارند.

·        بر بازی ها و کارهای مدرسه نمی توانند تمرکز داشتهباشند.

·        کارهای مدرسه و فعالیت های روزانه خود را در منزل تا آخر دنبالنمی کنند و آنها را به پایان نمی رسانند.

·        نمی توانند یک وظیفه یا تکلیف راتمام و کمال انجام دهند.

·        اسباب بازی ها ، کتاب ها و وسایلشان را اغلب گممی کنند.

نوع تکانشی – بیش فعالی

در این نوع از اختلال فرد بسیار فعال است. وبدون فکر اقدام به فعالیت و انجام کار می کند. فعالیت بیش از حد معمول ، قابلمشاهده ترین مشخصه اختلال ADHD است. کودک بیش فعال همیشه در حال انجام کاریمی باشد. ممکن است سطح بیش فعالی با افزایش سن کاهش یابد. این کودکان قبلا از اینکه راجع به عملی فکر کنند آن را انجام می دهند.

برای مثال این کودکان ممکن استبطور ناگهانی وسط خیابان شروع به دویدن کنند و از یک سمت به سمت دیگر خیابان بدوننگاه کردن حرکت کنند و یا این که از درخت بلندی شروع به بالا رفتن کنند. ممکن استآن ها موقعیت های خطرناک شگفت زده شوند. گاهی هم هیچ ایده و فکری برای خارج شدن ازاین وضعیت ندارند. غالبا ، فعالیت های تکانشی و بیش فعالی با هم هموارههستند.

مشخصه کودکانی که این اختلال را با هم دارند بدین گونه است:

·        بی قراری و ناآرامی

·        دویدن مداوم از سویی به سوی دیگر و یا بالا رفتن ازچیزی

·        پایین آمدن از صندلی وقتی که اجازه این کار را ندارند.

·        عدم تواناییدر بی سر و صدا بازی کردن

·        بیش از حد صحبت کردن

·        پاسخ دادن ناگهانی و بدونفکر به پرسشی که هنوز تمام نشده است.

·        عدم توانایی در صبر کردن برای نوبتخود

·        بدون اجازه وسط بازی دیگران پریدن

·        وسط صحبت دیگران پریدن

نوع ترکیبی

در این نوع اختلال فرد بسیار فعال است و بدون فکر اقدام به فعالیتو انجام کار می نماید. کودکان با این نوع اختلال نشانه هایی از هر دو نوع قبل را کهمتذکر شویم دارا هستند. آنها در توجه کردن، بیش فعال بودن و کنترل تکانش های خوددچار مشکل هستند. البته گاهی تمام کودکان بی توجه هستند و یا اینکه بیش از حدفعالیت می کنند و حرکات تکانشی دارند.

اما در کودکان دچار ADHD این حرکات همیشگیهستند نه استثنایی این رفتارها برای کودک در خانه ، مدرسه و با دوستان مشکلات حقیقیایجاد می کنند در نتیجه اکثر کودکان دچار این اختلال ، احساس افسردگی ، اضطراب وعدم اطمینان به خود را دارند. این احساسات جزء نشانه های ADHD محسوب نمی شوند و دراثر مشکلات مکرر در خانه و مدرسه در کودک ایجاد می شوند.

چطور می توان فهمید کودکی مبتلا به ADHD است؟

وقتی علایم ADHD در کودکیمشاهده شود باید توسط یک متخصص ماهر مورد ارزیابی قرار گیرد. این فرد می تواند ازکارکنان مدرسه باشد و یا این که در مطب خصوصی مشغول بکار باشد. تنها راه حصولاطمینان ، ارزیابی کامل توسط متخصص می باشد. باید در اینجا به دو نکته توجهداشت:

·        نباید نظر دیگران را دال بر این که کودکی ADHD است به آسانیپذیرفت.

·        این نکته حائز اهمیت است که کودک همراه با ADHD ناتوانایی های دیگرانرا نیز دارد.

درمان

درمان سریع برای ADHD وجود ندارد اما علایم آن قابل کنترل هستند. والدین و آموزگاران باید به نکات زیر توجه داشته باشند.

·        در مورد این اختلالاطلاعات بیشتری کسب کنند.

·        برنامه تعلیم و تربیتی خاصی را متناسب با نیازهایکودک ایجاد و طرح ریزی نمایند.

·        ایجاد طرح دارو درمانی ، درصورتی که والدین وپزشک احساس کنند که کودک به دارو درمانی نیاز دارد.

راهنمایی هایی برای والدین

·   وقتی که فرزندتان کارش را خوب انجام می دهد بهاول پاداش دهید. در فرزند خود توانایی ایجاد کنید و نیز با او در مورد استعدادهایشصحبت کنید و او را به بکارگیری توانایی هایش تشویق و ترغیب کنید.

·   با فرزند خودکاملا واضح و روشن صحبت کنید. برای این کار با پشتکار ، مصر و مثبت باشید وخواسته های خود را کاملا برای فرزند خود روشن سازید. به فرزند خود بگویید چهکارهایی را باید انجام دهد نه این که فقط ، آنچه را نباید انجام دهد به او گوشزدکنید.

·   شیوه هایی را برای کنترل رفتار فرزند خود یاد بگیرید این برنامه هاعبارتند از: ایجاد جدول برای فعالیت های فرزندتان ، داشتن برنامه برای پاداش ،نادیده گرفتن رفتارهای نامطلوب ، پیامدهای عادی و غیر طبیعی نتایج و پیامدهایمنطقی.

·   با مدرسه فرزندتان تماس داشته باشید و برنامه تعلیم و تربیت خاصنیازهای فرزندتان را برای او تنظیم کنید. هر دوی شما (والدین و معلم) بایستینمونه ای از این برنامه را داشته باشید.

·   با معلم در تماس باشید و به او بگوییدفرزند شما در خانه چه عملکردی دارد و از او بپرسید که در مدرسه چه می کند و آنها راحمایت کنید.

راهنمایی هایی برای آموزگاران

باید بدانید که چه موارد خاصی برای دانش آموزاندشوار هستند. برای مثال ممکن است که دانش آموز ADHD در شروع یک کار دچار مشکل باشددر حالی که دانش آموزان دیگر در پایان دادن به یک عمل و شروع عمل بعدی شکل داشتهباشند.

نابراین هر یک از این دانش آموزان نیاز به کمک های متفاوتی دارند.

·   بهدانش آموزان نشان دهید چگونه از کتاب تکلیف و برنامه های روزانه استفاده کنند. همچنین مهارت ها و روش های یادگیری را به آنها آموزش دهید و آنها را به شکل منظمتقویت (پاداش) کنید.

·   به دانش آموزان در فعالیت های بدنی شان کمک کنید. (برایمثال) به آنها اجازه دهید تا کاری را ایستاده پای تخته سیاه انجام دهند). در بینبرنامه ها به آنها استراحت دهید.

·   با والدین و دانش آموزان هر دو با هم برای نوآوری و اجرای یک برنامه تعلیم و تربیتی متناسب بمنظور نیل به نیازهای دانش آموزانبه فعالیت و همکاری بپردازید.

·   انتظارات بالا از دانش آموزان داشته باشید اماسعی کنید راه های جدیدی را برای انجام کارها امتحان کنید صبور باشید و شانس دانشآموزان را برای کسب موفقیت بالا ببرید.

برطبق چهارمین نشر راهنمای تشخیصی واماری اختلالات روانی انجمن روانپزشکی امریکا در سال , ۱۹۹۴ اختلال نقص توجه/ بیشفعالی , مجموعه علایمی است با محدودیت میدان توجه که با سطح رشد فرد ناهماهنگ است وبه ضعف تمرکز , رفتار ناگهانی و بیش فعالی منجر می شود. به عبارت دیگر , مشخصه اصلیاین اختلال , وجود الگوی پایدار فقدان توجه و یا بیش فعالی تکانشگری است که درمقایسه با افرادی که در همان سطح از رشد قرار دارند, شدیدتر است . علائم اختلال , دست کم باید در دو موقعیت ( نظیر مدرسه, خانه و محیط کار) بروز یابد و در عملکرداجتماعی و تحصیلی فرد اشکال ایجاد کند . کودکان مبتلا به اختلال نقص توجه/ بیشفعالی , عالبا از خود تحریک پذیری انفجارگونه ای نشان می دهند. ایشان از نظر هیجانیبی ثبات اند و خلق و خو و عملکرد ایشان متغیر و غیر منتظره است.

مهار گسیختگی وحالت تکانشی این کودکان , در انها رفتارهای ضد اجتماعی را دامن می زند و نیز دربرخی از انها اشکال در توجه و تمرکز منجر به اختلالاتی در یادگیری ایشان می شود. این کودکان غالبا به دلیل ناکامی ها و عدم موفقیت در مدرسه و در ارتباط با همسالانو خانواده خود به مشکلات عاطفی دچارند.

مهار گسیختگی و حالت تکانشی این کودکان, در انها رفتارهای ضد اجتماعی را دامن می زند و نیز در برخی از انها اشکال در توجه وتمرکز منجر به اختلالاتی در یادگیری ایشان می شود. این کودکان غالبا به دلیل ناکامیها و عدم موفقیت در مدرسه و در ارتباط با همسالان و خانواده خود به مشکلات عاطفیدچارند.

عدم اگاهی والدین و مربیان باعث شده است که حتی علی رغم برخورداری ازهوشبهر طبیعی , گاه بر فرستادن این کودکان به مدارس استثنائی اصرار ورزند.

ازلحاظ سبب شناسی, به نظر می رسد این اختلال , برایند تاثیر متقابل چند عامل اسیب زاباشد.

عوامل آسیب زای چندی که در این خصوص مطرح شده اند عبارتند از :

1-عوامل نوروبیولوژیک , اسیب مغزی , درنگ تکاملی , نقص کار در دستگاه عصبی .

2-رژیم غذایی .

3-متغیر های مربوط به محیط زیست نظیر میزان سرب در هوا.

4-عوامل روانی – اجتماعی نظیر محرومیت هیجانی به مدت طولانی , حوادث استرس امیز واختلال در روابط خانوادگی.

۳تا۵ درصد کودکان , مبتلا به ADHD هستند که در اینمیان پسرها سه برابر بیشتر از دختر ها مبتلا می شوند.

نتیجه گیری

اختلال بیش فعالی که در اغلب موارد با نقص توجه همراه است، معمولاً در دوران کودکی بروز می کند. تشخیص این اختلال در سنین زیرپنج سال قدری مشکل است زیرا امکان دارد با رفتارهای طبیعی و شیطنت آمیزکودکان اشتباه گرفته شود. با این حال، متخصصان می توانند این اختلال راتشخیص دهند و پیش بینی های لازم را به عمل آورند. این اختلال با فعالیت بیش از اندازه، خرابکاری و آزار رساندن همراه است.

چنانچه این بچه ها درسنین کودکی معالجه نشوند، در دوره نوجوانی احتمال این که رفتارهای ضداجتماعی داشته باشند و نیز حالات افسردگی در آنها به وجود آید، بسیار است. بنابراین به والدین توصیه می شود که حتماً در دوران کودکی برای معالجه این کودکان اقدام کنند.

تحول مبانی نظری و علمی،رویکردهای جدیدی را در تعیین اهداف تربیتی و فرایند آموزش مطرح کرده است. یکی ازبارزترین رویکردها، توجه به تفکر در فرآیند آموزش است. فیشر (۲۰۰۱) بیان می کند کهانسانها موجوداتی هستند که نه تنها فکر می کنند بلکه می توانند درباره افکار خودنیز فکر کرده و آن را کنترل نمایند.

سقراط نیز به عنوان آغازگر فلسفه به معنایحقیقی، فلسفه را برابر فلسفیدن که همان درست اندیشیدن است، می دانست. از نظر وی وحتی کانت کار فلسفه، آموختن اندیشه است. بازگشت به این تفکر که فلسفه یک فعالیت بهشمار می آید و هر فرد، به عنوان یک انسان، لحظه هایی را فلسفی زندگی می کند و اهمیتاین لحظات تا بدان جاست که حتی می توان گفت: هستی انسان در چنین لحظه هایی است کهشکوفا می شود. پس چرا این کودکان را با این قدرت تمیز، داوری، مفهوم سازی و استدلالدرگیر فلسفیدن نکنیم؟ لازم بذکر است که تقویت قدرت تفکردر کودکان از اهمیت انکارناپذیری در زندگی فردی و اجتماعی آنها برخوردار است که زمان این آموزش نیز در دورانکودکی است

لیپمن این نظریه را مطرح کرد که چنانچه ذهن کودک را درگیر مباحثفلسفی کنیم. می توانیم نحوه تفکر او را رشد دهیم. در حقیقت اگر کنجکاوی طبیعی او ومیل به دانستنش درباره جهان را با فلسفه مرتبط کنیم می توانیم کودکان را بهمتفکرانی تبدیل کنیم که بیش از پیش نقاد، انعطاف پذیر و مؤثر باشند. در حقیقتکودکان فزون جنبشی در همین موارد، بیشترین مشکل را دارند و اگر بتوانیم آموزشهاییدر قالب داستان داشته باشیم ،می توانیم سؤالات زیادی را در ذهن کودک بپرورانیم. درحقیقت پرداختن به مسایلی که با رشد مهارت های شناختی کودک مرتبط است ،سبب می شودمهارتهای تفکر و استدلال در آنان تقویت شود.

دانش آموزان با اختلال نارسایی بیشفعالی با روش های عملی و فعال ،بهتر یاد می گیرند تا با روش سخنرانی معلم و چونمعمولاً از داستان لذت می برند؛ بخصوص اگر این داستانها مربوط به خودشان باشد وبصورت مهیج و تخیلی یا طنز گونه ارائه گردد، آنها را وادار می کند تا فکر کردن راتمرین کرده و با تقویت ارزشهای اخلاقی و خود آگاهی، مسیر زندگی خود را متحولسازند.

با این روش ها کودک بیش فعالی که از درس و مدرسه فراری است، بهدانش آموزی علاقمند و صاحب نظر مبدل شده و با شناخت ارزشهای واقعی، در رعایت حقوقدیگران کوشش بیشتری خواهد کرد و در صحبتهایش از بی هدفی و پراکنده گوییمی پرهیزد.

از آنجا که کودکان بیش فعال دارای شجاعت نسبی بیشتری نسبت به بچه هایدیگر هستند، معلم می تواند از این موضوع بهره برداری کرده و شجاعت فکری ، بازنگری واصلاح کودک توسط خودش را افزایش دهد. تمرین و ممارست در درست سؤال کردن، دلیل آوردنو دلیل خواستن می تواند سعة صدر این کودکان را بالا برده و آرامش آنها را به همراهداشته باشد. به خاطر داشته باشید که با روش فلسفه و کودک می توانیم حس کنجکاویطبیعی کودکان بیش فعال را تا حدی ارضاء کرده و مهارتهای تفکر و استدلال در کودکانرا تقویت و به این ترتیب ،اعتماد به نفس آنها را بالا بریم و به آنها این روش رایاد بدهیم که به خود بگویند «صبر کن! کمی بیشتر دقت کن! حالا انجام بده» این روش،رفتار تکانشی او را تا حد قابل ملاحظه ای کاهش می دهد. برای این منظور می توانید اورا در یک گروه کلاسی، عضو کنید تا کارهایش را به صورت گروهی انجام دهد.

او را زودبه زود تشویق کنید چرا که به پاداش های پیاپی در زمان کوتاه نیاز دارد. تماس چشمیخود را با او بطور مستمر حفظ کنید و او را زود به زود نگاه کنید. سعی کنید از رنگهابه خصوص مواد دیداری (مثل نقاشی، مجسمه، عکس و فیلم) و مواد لمسی (مثل گچ، کاغذ،خمیر و مانند اینها) بیشتر استفاده کنید.

نتیجه بررسی ها نشان داده است که ایندانش آموزان، در یادگیری از راه دیدن و لمس کردن وضعیت بهتری دارند. از حرکت دست وچهره و وسایل کمک آموزشی برای تدریس و تفکر او استفاده کنید. هوشیاری شما در اینزمینه می تواند آینده او را دگرگون سازد. تا حد امکان درس را مفرّح تدریس کنید،زیرا علاقمندی کودک به درس، مانع تشدید کم توجهی او خواهد شد. در برخورد با اینکودکان، صبور و منعطف باشید وبالاخره به محض شک به این اختلال، سریعاً کودک را بهروان پزشک ارجاع دهید.

منابع

علیزاده، حمید. (1388). تهران انتشارات ارس باران

هالاحان، کاف من. (1388). کودکان استثنایی. مترجم حمید علیزاده و همکاران. انتشارات ویرایش

افروز، غلامعلی. (1379). آموزش و پرورش کودکان استثنایی. تهران انتشارات دانشگاه تهران