«مدل تربیتی سمپاد» و تربیت نیروی اثرگذار برای رفع نیازهای کشور
تهران (پانا) - معاون برنامه‌ریزی و مدیریت سازمان ملی پرورش استعدادهای درخشان تمام جزئیات مدل تربیتی سمپاد را تشریح کرد.
فرهاد فتحی‌نژاد در گفت‌وگو با پانا درباره مدل تربیتی سمپاد گفت: «سازمان ملّی پرورش استعدادهای درخشان (سمپاد) پس از احیای ساختار خود، تلاش دارد با تکیه بر شعار چشم‌اندازی «هر نیاز کشور، یک سمپادی آماده اثرگذاری»، در دهه آینده محل پرورش نیروی انسانی توانمند، باانگیزه و بابصیرت برای پیشرفت همه‌جانبه تمدن اسلامی- ایرانی، با ایجاد علاقه ریشه‌دار به کشور و نظام در آنها، اثرگذار بر شناسایی و رفع نیازهای اساسی کشور در کنار مدیریت تحولات مربوط به تمدن نوین اسلامی باشد.»
معاون برنامه‌ریزی و مدیریت سازمان ملی پرورش استعدادهای درخشان ادامه داد: «شناسایی و فراهم آوردن زمینه‌های رشد و ارتقای فرهنگی، پژوهشی و علمی استعدادهای برتر دانشآموزان در سراسر کشور، برنامه‌ریزی مناسب برای حضور دانشپژوهان کشور در عرصههای علمی پژوهشی جهانی، تقویت معرفت و تربیت دینی، اعتلای هویت اسلامی - ایرانی و ارتقای دلبستگی ملی دانشآموزان صاحب استعدادهای برتر، هدایت تحصیلی و شغلی دانشآموزان صاحب استعدادهای برتر برای رفع نیازها و اولویت‌های علمی، فناوری، فرهنگی، ادبی، هنری و مدیریتی کشور، شناسایی؛ حمایت و استفاده از روشهای بهره‌مندی از ظرفیت نهادهای مردمی و غیردولتی واجد شرایط به ویژه فارغ‌التحصیلان سمپاد همگی از اهداف مدل تربیتی سمپاد است.»
وی به اولویت‌های این سازمان اشاره کرد و گفت: «این سازمان پس از عبور از مراحل اولیه استقرار و تحقق اولویت‌های دوساله (شامل مراحل سازمان‌سازی، برند(ویژند)سازی و نیروسازی) مدل تربیتی سمپاد را تدوین و تعداد 25 عنوان شایستگی در محورهای دانش، مهارت و نگرش و منش شخصیتی را به‌عنوان شایستگی‌های مطلوب مخاطبان سمپاد احصا کرده است.»
فتحی‌نژاد گفت: «شایستگی‌های مطلوب مخاطبان سمپاد براساس این مدل تربیتی احصا شده‌اند. این مخاطبان در درجه اول فارغ‌التحصیلان سمپاد هستند که مشمول تربیت مستقیم سمپادی قرار می‌گیرند؛ اما سمپاد در درجه بعدی تلاش خواهد کرد که همه صاحبان استعدادهای برتر را به اهداف این مدل تربیتی برساند. برای طراحی مدل تربیتی سمپاد، کلیدواژه‌های اصلی شعار چشم‌اندازی مورد واکاوی قرار گرفت و تلاش شد تا با یک رویکرد روش‌مند الزامات تربیت نیروی اثرگذار سمپادی برای رفع نیازهای کشور شناسایی شود.»
این مقام مسئول افزود: «با توجه به فرمایش امام علی (ع) مبنی بر لزوم تربیت فرزندان متناسب با اقتضائات زمانه خودشان، مطالعه‌ای در متون آینده‌نگاری و آینده‌پژوهی، برای شناسایی نیازهای کشور در دهه‌های آتی، به عمل آمد و از میان پیش‌بینی‌های متعدد موجود، سه مورد تغییرات سریع و بنیادین، رقابت‌های گسترده و رسانه‌ای و رقابت تمدن‌ها؛ به عنوان مهم‌ترین و پربسامدترین موارد، مبنای کار قرار گرفتند.»
وی ادامه داد: «موضع‌گیری به‌هنگام، متفکرانه و عملیاتی در برابر تغییرات نظری و ثانیا انعطاف و توانایی بالا در مانورهای عملی و ثالثا تاب‌آوری مناسب در هنگام تغییرات از ضروریات زیستن در دنیا و فضایی محسوب می‌گردد که تغییرات جهانی سریع و بنیادینی، هم در عمل و هم در نظر در آن قابل پیش‌بینی است.»
فتحی‌نژاد همچنین افزود: «توانمندی کافی برای سامان‌دهی نظری به رقابت‌های موجود و به‌ویژه سواد رسانه هم برای تحلیل گزاره‌های تولیدشده در اردوگاه رقیب و هم برای دفاع موثر از اندیشه و سبک زندگی خودی نیاز جدی افراد در چنین فضایی است. به نظر می‌رسد در روزگار ما و در افق آینده این رقابت به حوزه تمدن‌ها راه می‌یابد و بنابر این شناخت رقبای تمدنی و اجزای قلمرو هر تمدن، تجهیز به توان تحلیل تمدن-پایه، شناخت و فهم دقیق مولفه‌های تمدن‌ساز و توانمندسازی افراد برای نقش‌آفرینی تمدنی از جمله مهم‌ترین شاخص‌های موفقیت در دوران پیش‌رو است.»
معاون برنامه‌ریزی و مدیریت سمپاد از تاثیر سمپاد در تحولات دهه آتی خبر داد و گفت: «برای فهم نحوه و میزان اثرگذاری خاص سمپاد در تحولات دهه‌های آتی، کارکردهای سمپاد در دهه‌های گذشته و تجربیات اندوخته در زمینه علل موفقیت‌ها و شکست‌های سمپاد در رسیدن به اهداف خود، کارکردهای سمپاد در تاریخ پنجاه ساله‌اش بررسی شد. درس‌آموخته‌های حاصل از این بازخوانی سمپاد به اقتضائات تربیتی ویژه رهنمون شد که در سبد شایستگی‌های مخاطبان سمپاد درج شدند. نگاه روانشناسانه و جامعه‌شناسانه، بحث عدالت آموزشی و کاهش فاصله طبقاتی و ایفای نقش راهبردی دانش‌آموختگان مدارس سمپاد برای توسعه سرمایه انسانی نظام نیز در این بررسی مد نظر قرار گرفت.»
وی افزود: «بررسی علمی مفهوم «اثرگذاری» و مولفه‌های متعددی که اثرگذاری برای پیشرفت تمدن اسلامی را ممکن می‌کند، سمپاد را به یک‌سری مولفه‌های اثرگذاری نظیر: مشارکت موثر در حل مسائل کشور، مشارکت موثر در امور مساله‌شناسی و حضور فعال در فرآیند آینده‌نگاری و تصمیم‌سازی در دستگاه‌ها، نوآوری نظری و احیای کرسی‌های نظریه‌پردازی، فرهنگ‌سازی و تبیین هویت اسلامی- ایرانی، نظامسازی و اصلاح سبک زندگی، گفتمان‌سازی، جریان‌سازی و... برای مخاطبان نمونه خود رسانید که وارد سبد شایستگی‌ها شدند.»
فتحی‌نژاد گفت: «بر اساس مدل تربیتی سمپاد، این سازمان در صدد است با برنامه‌ریزی لازم، جهت تحقق شعار چشم‌اندازی خود برنامه‌های اجرایی متناظر و متناسب با مهم‌ترین شایستگی‌های فارغ‌التحصیل مطلوب را در بستر مدارس طراحی و عملیاتی کند. اکنون بسیاری از این برنامهها و رویدادها در قالب فوق برنامهها و کارسوق‌ها، جشنواره‌ها و طرح‌های اجرایی جدید، جامه اجرایی به‌خود گرفته‌اند.»
این مقام مسئول در ادامه افزود: «شایستگی‌های ذکرشده در سه محور دانش، مهارت و نگرش و منش شخصیتی معرفی و توزیع شده‌اند. در بخش شایستگی‌های فارغ‌التحصیلان - دانش مواردی نظیر: دانش معطوف به کاربرد، آشنایی با فناوریهای نوین، اطلاع از اولویت‌ها و نیازهای کشور، سواد رسانه، تسلط نظری بر ریشه‌های تمدنی (اخلاق، فرهنگ، تاریخ، جامعه‌شناسی، مردم‌شناسی...)، آشنایی با شرکای تمدنی ایران در تمدن نوین اسلامی، آشنایی با علوم انسانی پایه و توانمندی فهم، نقد و تولید هنری مورد پیگیری هستند.»
وی همچنین گفت: «در محور مهارت، شایستگی‌های خلاقیت و انعطاف‌پذیری، تصمیم‌گیری و مهارت حل مساله، مهارتهای یادگیری و توانمندسازی تحصیلی، مهارتهای ارتباطی (هم‌دلی، هم‌کاری، قدردانی، اخلاق‌مداری و انصاف، قانون‌مداری، روابط اثرگذار بین فردی و ...)، مهارتهای انتقال مطلب (فن بیان، نگارش، مطالعه اثرگذار، ارائه مطلب و اقناع مخاطب، مذاکره و ...)، شبکه‌سازی بین فردی و مهارتهای کارگروهی، مهارتهای عملیاتی (مدیریت و رهبری، تفکر راهبردی، مدیریت مالی، کارآفرینی، شاگرد‌پروری و ...)، خودمدیریتی (خودآگاهی، تواضع، مقابله با استرس، مدیریت هیجان، مدیریت زمان و ...)، مهارتهای تربیت بدنی برای تقویت سلامت جسمی و روانی و مهارتهای حرفه‌ای و اقتصادی مد نظر هستند.»
فتحی‌نژاد گفت: «محور نگرش و منش شخصیتی مواردی از جمله: مبانی اعتقادی محکم و عقلانی در کنار تعهد و گره خوردگی عملی به فضایل اخلاقی و اهداف تعریف شده، دلبستگی به مظاهر و مبانی تمدنی (استقلال، هویت ملی و دینی، ...)، صداقت، صراحت، آزادگی، اعتماد به نفس و امید به آینده، قابلیت‌های عمل‌گرایانه (پشتکار، سخت‌کوشی و صبوری، شجاعت، خطرپذیری و جرات اقدام، یادگیری از شکست، تحمل ابهام ...)، مسئولیت‌پذیری اجتماعی در مواجهه با مشکلات و کمبود‌های ملی و دانش و تحلیل سیاسی، مسئولیت‌پذیری و تعلق خانوادگی نسبت به پدر و مادر، همسر و فرزند، و بستگان دورتر و آرمان‌خواهی و کمال‌گرایی معقول و ایثارگرانه را در بر می‌گیرند.»
معاون برنامه‌ریزی و مدیریت سمپاد گفت: «سازمان ملی پرورش استعدادهای درخشان براساس چشم‌انداز ترسیم شده و در حرکت به سمت اهداف مدل تربیتی تلاش خواهد کرد ضمن دستیابی به هدف چشم‌اندازی خود، بحث شناسایی و فراهم آوردن زمینه‌های رشد و ارتقای فرهنگی، پژوهشی و علمی استعدادهای برتر دانشآموزان در سراسر کشور، ایجاد فرصت مساوی برای دسترسی به آموزش با کیفیت و ارائه الگوها و نمونه‌های الهام‌بخش را با اتخاذ رویکردهای پذیرش عادلانه دانشآموزان، توانمندسازی عادلانه دانشآموزان سمپادی و همچنین ارائه خدمات به دانشآموزان بیرون از سمپاد تداوم بخشد.»
افزایش فعالیت دانشآموزان سمپاد با شروع مدل تربیتی جدید؛ حضور بیش از 10 هزار دانش‌آموز سمپادی در کنگره قرآن کریم
وی با اشاره به افزایش فعالیت دانشآموزان سمپاد با شروع مدل تربیتی جدید در این مدارس گفت: «همزمان با اجرای مدل تربیتی سمپاد، آمار مشارکت دانش آموزان مدارس استعدادهای درخشان در رویدادها و فوق برنامه‌های تمام ساحتی سازمان رشد چشمگیری داشته است. آمار شرکت‌کنندگان در کنگره سراسری قرآن کریم از 7750 نفر در سال تحصیلی 1401-1400، به 10489 در سال تحصیلی 1402-1401 رسیده است.»
مشارکت حدود 20 هزار نفر در المپیاد ورزشی و جشنواره فردوسی
فتحی‌نژاد به آمار شرکت‌کنندگان المپیاد پس از مدل تربیتی سمپاد اشاره کرد و گفت: «آمار شرکت کنندگان در رویداد المپیاد ورزشی مدارس استعدادهای درخشان با یک جهش آشکار از 4068 در سال تحصیلی 1401-1400 به 8550 در سال تحصیلی 1402-1401رسیده است. این فعالیت با هدف ایجاد نشاط اجتماعی در بین دانشآموزان مدارس سمپاد و کنترل و هدایت هیجان دانشآموزان از طریق پرداختن به فعالیتهای ورزشی خلاقانه برنامه‌ریزی و اجرایی شده است.»
این مقام مسئول همچنین افزود: «پاسداشت هویت اسلامی – ایرانی، پژوهش در حوزه زبان و ادب فارسی و شناسایی و هدایت استعدادهای برتر در حوزه‌های هنری و ادبی از جمله اهدافی بود که از طریق برگزاری جشنواره ادبی فردوسی توسط سازمان ملی پرورش استعدادهای درخشان مورد پیگیری قرار گرفت. 6797 نفر از دانش آموزان و فرهنگیان در سال تحصیلی 1401-1400 در این برنامه حضور داشتند. آمار مزبور با حفظ رشد چشمگیر خود توانسته است جذب تعداد 9375 نفر در سال تحصیلی 1402-1401 را به خود اختصاص دهد.»
وی در ادامه درباره سایر بخش‌ها افزود: «این وضعیت مثبت در مورد سایر برنامه‌های تربیتی سمپاد نیز اتفاق افتاده است. به عنوان مثال، در جشنواره هنری سمپاد که از سال 1400 برگزار شده است، آمار شرکت‌کنندگان از 6910 نفر در سال در سال تحصیلی 01-1400، به 8275 نفر در سال تحصیلی 02-1401 رسیده است.»
استقبال سمپادی‌ها از اردوهای راهیان پیشرفت نورانی
فتحی‌نژاد افزود: «طراحی و اجرای اردوهای پیشرفت نورانی نیز از ابتکارات خوب سازمان ملی پرورش استعدادهای درخشان در انتقال فرهنگ از خودگذشتگی، شجاعت و فداکاری به نسل‌های نوجوان و جوان و شناخت و فهم دقیق و درست از دستاوردهای کم‌‌نظیر علمی و صنعتی کشور به‌شمار می‌آید.»
این مقام مسئول گفت: «استقبال چشمگیر دانشآموزان و خانواده‌ها از این اردو در دو سال اول اجرا موجب تداوم طراحی و برنامه‌ریزی کیفی‌تر آن شده که به‌نظر می‌رسد در افزایش سطح تمایل و علاقمندی مخاطبان تأثیر مثبت داشته است. میزان مشارکت دانشآموزان در این برنامه در سال اول و دوم اجرا، 3680 نفر و در قالب 22 اردو اعزامی به استان‌های خوزستان، هرمزگان، اصفهان و بازدید از یادمان‌های دفاع مقدس، پایگاه پهپادی، سایت هسته‌ای نطنز، شهر موشکی، بندر ماهشهر، ناوگان دفاعی و ... بوده است.»
وی در ادامه افزود: «نگاهی گذرا به آمار کارسوق‌های علمی سمپاد که در حوزه فعالیتهای پژوهشی مدارس طراحی و اجرا می‌شود نیز نشان می‌دهد در سال تحصیلی 1401-1400 تعداد 24026 دانش‌آموز در این برنامهها شرکت داشته‌اند که این آمار در سال تحصیلی 1402-1401 به عدد 28178 رسیده است.»
فتحی‌نژاد گفت: «ارتقای مهارتهای پژوهشی دانشآموزان و دبیران مدارس استعدادهای درخشان، ارتقای سطح دانش‌‌های مرتبط با علوم و فناوریهای نوین در مدارس، تعریف و اجرای پروژه‌‌های علوم و فناوریهای نوین متناسب با ظرفیت‌‌ها، برنامهها و اولویت‌های منطقه‌‌ای، استانی و ملّی اعلام شده از طرف سازمان‌‌های ذی‌‌ربط و تربیت معرفتی و دینی دانشآموزان با روشهای غیرمستقیم و فعالیتهای گروهی از اهداف برگزاری این برنامه در مدارس استعدادهای درخشان است.»
معاون برنامه‌ریزی و مدیریت سمپاد اضافه کرد: «وضعیت ثبت‌نامی دانشآموزان در فعالیتهای فوق در سال تحصیلی جاری هم نشان از رشد چشمگیر مشارکت دانشآموزان نسبت به سال‌های قبل دارد. در مجموع، در سال تحصیلی 1402-1401، از جمعیت آماری گروه هدف این برنامهها که جمعیتی بالغ بر 99000 نفری دانشآموزان سمپاد را در بر می‌گیرد، بیش از 88000 نفر-برنامه در فعالیتهای فوق برنامه تمام ساحتی شرکت فعال داشته‌اند و مطابق برنامه‌ریزی صورت گرفته، این میزان در سال‌تحصیلی 1403-1402، به 110 هزار نفر-برنامه تربیتی ارتقا یافته است.»
وی گفت: «آموزش‌های فراگیر (برای استعدادهای درخشان مشغول به تحصیل در مدارس سمپاد و نیز مدارس غیر سمپادی) و کیفیت طراحی و برگزاری رویدادهای مهمی نظیر جشنواره جوان خوارزمی و کارسوق‌های ملی فراگیر در سنوات اخیر به‌طور برجسته، روندی روبه رشد را تجربه کرده است.»
