پوشش بیش از ۱۹ میلیون دانشآموز در طرح ملی شهاب طی 9 سال
تهران (پانا) - مسئول طرح ملی شهاب خبر داد طی ۹ سال ۱۹ میلیون و ۳۶۶ هزار و ۱۶۳ نفر تحت پوشش برنامه ملی شهاب (شناسایی و هدایت استعدادهای برتر) قرار گرفتند.
علیرضا قربانی در گفت‌وگو با پانا درباره طرح ملی شهاب گفت: «نام برنامه ملی شهاب از «شناسایی و هدایت استعدادهای برتر» گرفته شده است. تاریخچه این برنامه در حوزه دانش‌آموزان به مصوبه هیات امنای بنیاد ملی نخبگان باز می‌گردد. این برنامه با عنوان برنامه ملی شهاب به وزارت آموزش‌و‌پرورش که متولی حوزه دانش‌آموزی است ابلاغ میشود. وزارت آموزش‌و‌پرورش پیگیری این برنامه را به سازمان ملی پرورش استعدادهای درخشان که متولی استعدادهای درخشان است واگذار می‌کند.»
وی ادامه داد: «در این برنامه 10 درصد از دانش‌آموزان مستعدی که در دوره ابتدایی توسط معلمان در فرآیند یاددهی و یادگیری شناسایی می‌شوند، به‌عنوان دانشآموز مستعد شناسایی و با الگوی مقرر هدایت خواهند شد.»
شروع شناسایی استعدادها از دوره دوم ابتدایی در طرح ملی شهاب
مسئول طرح ملی شهاب از شناسایی دانش‌آموزان در دوره دوم ابتدایی خبر داد و گفت: «در دوره دوم ابتدایی که زمان شکوفایی دانش‌آموزان است، با استفاده از ابزارهایی که برای برنامه شهاب تعیین شده، به شناسایی استعدادهای برتر می‌پرادزیم، تا در دوره متوسطه کار هدایت و توانمندسازی را انجام دهیم. در مدل برنامه ملی شهاب دو بخش «شناسایی» و «هدایت» مورد پیگیری قرار می‌گیرد.»
قربانی این شناسایی را وابسته به ظرفیت آموزگاران در کلاس درس دانست و افزود: «در بخش شناسایی با استفاده از روش‌های معلم‌محور و مربی‌محور و ظرفیت خود آموزگار در کلاس درس در پایه‌های چهارم، پنجم و ششم یا به عبارتی دوره دوم ابتدایی، دانش‌آموزان مستعد را شناسایی می‌کنیم. شناسایی با استفاده از ظرفیت خود آموزگار در فرآیند یادگیری و یاددهی در کلاس درس از طریق فراهم کردن فرصت‌ها و تجربیات یاددهی دانش‌آموزان در حوزه‌های هشتگانه انجام میشود.»
هشتگانه استعدادی دانش‌آموزان شهابی
وی به استعدادهای هشتگانه شهاب اشاره کرد و افزود: «برنامه شهاب هشت حوزه استعدادی را مورد بررسی قرار می‌دهد که استعداد کلامی، استعداد ریاضی، استعداد هنری، استعداد فضایی، استعداد حرکتی و ورزشی، استعداد اجتماعی، استعداد فرهنگ دینی و استعداد علوم تجربی است. یعنی در هشت حوزه استعدادی سعی می‌کنیم دانش‌آموزانی که نسبت به سایر دانش‌آموزان عملکرد بهتری دارند را شناسایی کنیم.»
«گویه» ابزار شناسایی استعدادها/ برای هر دانشآموز 65 گویه بررسی میشود
مسئول برنامه ملی شهاب در سازمان ملی پرورش استعدادهای درخشان، ابزار شناسایی دانش‌آموزان مستعد و شهابی را «گویه» دانست و گفت: «ابزاری که برای شناسایی استعدادهای دانش‌آموزان در اختیار معلم است گویه نام دارد. گویه پرسشنامه‌ای است که معلم باید برای برای تمامی دانش‌آموزان کلاس خود تکمیل کند. ذیل هر یک از این هشت حوزه، هفت سوال پرسیده میشود که در شهاب به آن‌ها گویه گفته میشود و مجموعا برای هر دانشآموز ۵۶ گویه بررسی میشود.»
معلمان چگونه از گویه‌ها استفاده می‌کنند
وی به ارائه مثالی در این زمینه پرداخت و افزود: «در حوزه استعداد کلامی در ارتباط با دانشآموز، یکی از گویه‌ها این است که دانشآموز در صحبت‌کردن و نوشتن از واژگان مناسب و به‌طور درست استفاده می‌کند. برای تعیین توانایی دانشآموز در هر یک از این گویه‌ها نیز اعدادی از یک تا چهار تعیین شده است. زمانی که پرسش در مورد یک دانشآموز کاملا درست بوده باشد، عدد چهار و زمانی که پرسش هیچ مصداقی در رابطه با دانشآموز مذکور نداشته باشد عدد یک علامت‌گذاری میشود. این گویه‌ها توسط تمامی معلمان پایه‌های چهارم، پنجم و ششم ابتدایی در همه مدارس برای تمامی دانش‌آموزان تکمیل میشود و شناسایی دانش‌آموزان از این طریق محقق میشود.»
دانش‌آموزان چگونه «شهابی» شناخته می‌شوند
قربانی از جمع‌آوری اطلاعات و داده‌ها طی سه سال خبر داد و گفت: «اطلاعات و داده‌هایی برای تمامی دانش‌آموزان که حاصل سه سال از عملکرد دانشآموز در هر هشت حوزه استعدادی است، داریم. اگر یک دانشآموز به‌صورت میانگین در این سه سال، عدد بالایی کسب کند از دید برنامه ملی شهاب این استعداد را دارد و یک دانشآموز شهابی است. یعنی اگر دانش‌آموزی از میان سه معلم توسط دو معلم یا هر سه معلم این استعداد را داشته باشد، دانشآموز شهابی شناخته میشود.»
مسئول طرح ملی شهاب درباره تعریف شهاب از دانش‌آموزان مستعد گفت: «شخصی که در تمامی این حوزه‌ها حائز استعداد باشد، یا تنها در یکی از این هشت حوزه دارای استعداد باشد، تفاوتی ایجاد نمی‌کند و در هر صورت دانشآموز شهابی شناخته میشود. برنامه شهاب معتقد است که در هر یک از این استعدادها می‌توانیم انسان مستعد داشته باشیم که اگر درست هدایت و توانمند شوند، در بخش‌های مختلف می‌توانند انسان‌های اثر‌گذاری شوند.»
شهاب بر هیچ دانش‌آموزی برچسب استعدادی نمی‌زند
وی به افکار اشتباه عموم مردم در مورد طرح ملی شهاب اشاره کرد و گفت: «در برنامه شهاب علی‌رغم افکار بسیاری از افراد، پس از شناسایی دانش‌آموزان شهابی و دارای استعدادهای هشتگانه، برنامه‌هایی برای آن‌ها متفاوت از دانش‌آموزان عادی در نظر گرفته نشده است و کارنامه‌ای از این استعدادها به خانواده این دانش‌آموزان داده نمی‌شود، بلکه برنامه شهاب هیچگاه به این شیوه عمل نمی‌کند و برچسب استعدادی بر هیچ دانش‌آموزی نمی‌زند. ما بر طبق اصول برنامه شهاب و براساس سیاست‌های ابلاغی که از سوی بنیاد ملی نخبگان ابلاغ شده و اصول دوازده‌گانه‌ای که در این برنامه تعیین شده، اقدام می‌کنیم.»
قربانی بر پرورش و شکوفاسازی دانش‌آموزان شهابی تاکید کرد و گفت: «پرورش و شکوفاسازی دانش‌آموزان مشمول برنامه با تاکید بر ارتقای خلاقیت، استعداد و توانایی مختلف و عمدتا تحت هدایت و تربیت ویژه معلمان مامور ایشان، بدون جداسازی دانش‌آموزان از کلاس و مدرسه آنان انجام میشود. بحث پرورش دانش‌آموزان نخبه به دو صورت جداسازی دانش‌آموزان و ارائه آموزش‌های ویژه که در مدارس استعدادهای درخشان اتفاق می‌افتد و مدل هدایت و توانمندسازی در طرح شهاب که مدل تلفیقی است، صورت می‌پذیرد. برنامه شهاب بر اساس اسناد بالادستی شهاب انجام میشود.»
دانش‌آموزان شهابی نباید به هیچ عنوان از مدرسه عادی جدا شوند
مسئول طرح ملی شهاب در سازمان ملی پرورش استعدادهای درخشان گزارشی از چگونگی تشکیل مصوبه شهاب ارائه داد و گفت: «براساس کلیات نظام تربیت استعدادهای برتر در آموزش‌و‌پرورش که مصوبه شورای عالی آموزش و پرورش است و به ما ابلاغ شده، ارائه خدمات و تسهیلات آموزشی و تربیتی به دانش‌آموزان استعدادهای برتر در طرح شهاب در محیط‌های آموزشی دانش‌آموزان عادی و پذیرش حداقل تفکیک و جداسازی انجام میشود. یعنی دانش‌آموزان شهابی نباید به هیچ عنوان از مدرسه عادی جدا شوند.»
وی به ذکر نمونه‌ای اشاره کرد و گفت: «برای دانش‌آموزی که هوش استعداد ریاضی دارد و به دوره متوسطه اول رسیده است، نمی‌توان کلاس ریاضیات پیشرفته به‌صورت ویژه در نظر گرفت بلکه مدل شهاب در دوره متوسطه، ارتقای کیفیت تحصیل رسمی در محیط تجمع دانش‌آموزان شهابی است. یعنی به جای اینکه دانش‌آموزان جدا شوند و در محیطی همچون سمپاد قرار بگیرند، سعی می‌کنیم کیفیت آموزشی و ملزوماتی برای ارائه یک آموزش با‌کیفیت در همان مدرسه ارائه دهند.»
قربانی در این باره افزود: «به عبارت دیگر در همان مدرسه‌ای که دانش‌آموزان عادی حضور دارند، دانش‌آموزان مستعد نیز قرار دارند. حمایت‌های طرح ملی شهاب به این صورت است که در مدارس هدف که مدارسی با بیشترین تجمع دانش‌آموزان مستعد هستند، دوره‌های توانمندسازی ویژه معلمان را برگزار می‌کند. اطلاعات خود را از طریق جمع‌آوری گویه‌های تمامی مدارس گرفتیم و متوجه شدیم که تعداد زیادی از این نوع دانش‌آموزان مستعد در مدارس مختلف وجود دارند. در این مدرسه سعی می‌کنیم با ارتقای کیفیت تحصیلی معلملان آموزش‌دهنده، ارائه تجهیزات خاص و فوق برنامه‌های ویژه به آن مدارس، دانش‌آموزان مستعد بهره بیشتری از این طرح ببرند.»
شروع طرح ملی شهاب از سال 1391
مسئول طرح ملی شهاب در سازمان ملی پرورش استعدادهای درخشان درباره چگونگی عملکرد این برنامه از شروع مسیر تاکنون گفت: «طرح ملی شهاب از سال 1391، برنامه آزمایشی خود را در 7 استان آغاز کرد. تا سال 1401-1400 عملا پوشش شناسایی شهاب برای همه دانش‌آموزان دوره ابتدایی انجام شد. یعنی در سال تحصیلی 1401-1400 ما برای تمامی دانش‌آموزان پایه‌های چهارم، پنجم و ششم گویه‌های 56تایی را پُر کرده بودیم.»
وی از ورود این سازمان به مسائل هدایتی از سال گذشته خبر داد و گفت: «سال گذشته وارد بحث هدایت دانش‌آموزان مستعد و پرورش استعداد آنان شدیم. در طرح شهاب امسال در دوره متوسطه اول دانش‌آموزان مستعدی را که شناسایی شده بودند، بدون جدا‌کردن مدرسه و تحت پوشش برنامه‌های طرح شهاب در مدارس تحت حمایت طرح ملی شهاب قرار دادیم.»
مناطق محروم اولویت اجرای طرح ملی شهاب
قربانی بر اهمیت و لزوم توجه به مدارس و دانش‌آموزان مدارس مناطق محروم تاکید کرد و گفت: «اولویت ما در طرح شهاب مناطق محروم هستند. همزمان با شروع برنامه هدایتی طرح ملی شهاب در این موضوع شیوه‌نامه‌ای مصوب شده است. در این شیوه‌نامه توسعه مستعدان در مدارس و مراکز یادگیری مناطق محرم اولویت ما هستند چرا که در آسیب بیشتری قرار دارند.»
140 مدرسه شبانه‌روزی و 200 مدرسه سمپاد تحت «هدایت» طرح ملی شهاب
مسئول طرح ملی شهاب در سازمان ملی پرورش استعدادهای درخشان به هدایت دانش‌آموزان در سال تحصیلی گذشته اشاره کرد و گفت: «در فاز اول 140 مدرسه شبانه‌روزی که معمولا محل حضور دانش‌آموزان محروم است را شناسایی کردیم که محل تجمع دانش‌آموزان شهابی هستند. یک از فرامین ریاست محترم جمهور که در حوزه دانش‌آموزان استعدا درخشان است، این بود که دانش‌آموزان دهک 1 تا 3 با حمایت دولت هیچ شهریه‌ای نپردازند و به‌صورت رایگان در این مدارس حضور پیدا کنند. در همین زمینه 200 مدرسه سمپاد که آزمون آن باعث تجمع دانش‌آموزان شهابی است، براساس تجمع دانش‌آموزان دهک پایین جامعه‌ای که در آن حضور دارند، تحت پوشش برنامه ما قرار گرفته است.»
ارائه امکانات شهابی به کانون‌ها و پژوهش‌سراهای دانش‌آموزی به‌شرط جذب دانشآموز شهابی
وی گفت: «ما ابتدا ظرفیت‌هایی را که در ارائه کیفیت آموزشی موثر است، ارتقا می‌دهیم. یکی از برنامه‌ها، شناسایی و ارائه امکانات به کانون‌های محلی و تربیتی و تشکل‌های دانش‌آموزی و پژوهش‌سراهای دانش‌آموزی فعال در پرورش مستعدان است. این کانون‌های محلی و تربیتی دانش‌آموزی مورد حمایت برنامه ملی شهاب قرار می‌گیرند. به شرط اینکه امکان جذب دانشآموز شهابی را فراهم کنند. در برنامه شهاب همه چیز کاملا نامحسوس است، نمی‌خواهیم با دادن امتیازات مستقیم برنامه تحت شعاع قرار بگیرد.»
همکاری کمیته امداد امام خمینی (ره) در اجرای طرح شهاب
قربانی از همکاری کمیته امداد امام خمینی (ره) در این زمینه خبر داد و گفت: «از کمیته امداد حضرت امام نیز در این زمینه کمک گرفته شد. برای مثال برای دانش‌آموزان شهابی که تحت پوشش کمیته امداد امام خمینی (ره) هستند از کمیته خواستیم که هزینه کلاس‌های فوق برنامه مدرسه را بپردازند تا این دانش‌آموزان در کلاس‌ها حضور پیدا کنند.»
آمار و ارقام طرح شهاب
مسئول طرح ملی شهاب درباره آمار و ارقام اجرای این طرح گفت: «طرح شهاب در سال تحصیلی 1394-1393 شناسایی ۱۲۸ هزار و ۷۴۱ نفر در پایه چهارم، در سال تحصیلی 1395-1394 شناسایی ۳۸۶ هزار و ۷۸۴ نفر در پایه‌های چهارم و پنجم، در سال‌های تحصیلی 1396-1395 تا 1402-1401 به ترتیب شناسایی ۹۵۳ هزار و ۱۴۷، ۱ میلیون و ۸۲۷ هزار و ۸۴۶ نفر، ۲ میلیون و ۴۶۳ هزار و ۷۶۸ نفر، ۳ میلیون و ۱۶۶ هزار و ۶۱۵ نفر، ۳ میلیون و ۸۴۱ هزار و ۹۰۰ نفر، ۳ میلیون و ۲۱۹ هزار و ۲۱۷ نفر و ۳ میلیون و ۳۷۸ هزار و ۱۴۵ نفر در پایه‌های چهارم، پنجم و ششم اتفاق افتاده است. در مجموع این ۹ سال ۱۹ میلیون و ۳۶۶ هزار و ۱۶۳ نفر تحت پوشش برنامه ملی شهاب قرار گرفتند.»
