روایت متولیان از نگارش «عبای آسمون» و تقدیم آن به رهبر معظم انقلاب
موسسه منادی تربیت؛ پر‌رنگ و پر‌فروغ در حوزه ادبیات و متناسب‌خوانی کودکان و نوجوانان
تهران (پانا) - کتاب «عبای آسمون» منظومه‌ای کودکانه براساس حدیث شریف کسا، توسط موسسه منادی تربیت وزارت آموزش و پرورش به چاپ رسیده است، نویسنده این کتاب حسین متولیان، شاعر و نویسنده ایرانی است که اخیرا این کتاب را تقدیم رهبر انقلاب اسلامی کرده است. وی درباره ماجرای نوشتن این کتاب و تقدیم آن به رهبر معظم انقلاب توضیح می‌دهد.
سیدحسین متولیان در گفت‌وگو با پانا با بیان اینکه شروع داستان شاعری و نویسندگی او از دوره کودکی و بوده است، گفت: «نویسندگی و شاعری برای من یک هدیه الهی و موهبت آسمانی است. چرا‌که مادر دانشمندی دارم که نزدیک به ۲۰ سال از شاگردان علامه جعفری بودند. در دوره کودکی زمانی که همراه ایشان به منزل علامه جعفری می‌رفتیم، مرحوم علامه بر روی تفسیر و نقل و تحلیل مثنوی، آثار حافظ و... کار می‌کردند.»
وی به شنیدن آوای آهنگین واژگان شعر در دوران کودکی خود اشاره کرد و افزود: «این واژگان آهنگین شعر از کلاس‌های درس علامه جعفری به گوش من خورد. همین باعث شد کلاس اول ابتدایی من که به اتمام رسید و حروف الفبای فارسی را که آموختم اولین شعر خود را بنویسم و آن اشعار تا جایی که به‌خاطر دارم ایراد وزن و قافیه نداشت. یعنی اشعار من از سلامت ساختار برخوردار بود و این مسئله را مدیون همین واژگان آهنگین شعر و ادبیات در دوران کودکی توسط مادرم هستم.»
کسب مقام کشوری در حوزه شعر و نویسندگی در دوران دانش‌آموزی
این شاعر و نویسنده به ادامه مسیر خود اشاره و در مورد اولین کسب مقام خود در زمینه شعر و نویسندگی گفت: «در مرحله بعد در مدرسه، علاقه‌مندی من به شعر ادامه پیدا کرد تا اینکه در نیمه دهه هفتاد اولین جایزه کشوری خود را به‌عنوان شاعر و نویسنده دریافت کردم و در رشته شعر و نویسندگی دانش‌آموزی حائز رتبه شدم. بعد از این موضوع به یک برنامه تلویزیونی دعوت شدم، یکی از تهیه‌کنندگان تلویزیون که دیده بودند من یک نویسنده نوجوان برگزیده کشوری هستم، من را برای نویسندگی و اجرای آن برنامه دعوت کرد.»
متولیان درباره فعالیت خود در حوزه محتوای تلویزیونی گفت: «از زمان اجرای اولین برنامه تا به حال نزدیک به ۵۰۰ هزار دقیقه محتوای تلویزیونی توسط بنده نویسندگی، اجرا یا کارگردانی شده است. برنامه‌هایی مثل نیمرخ، عقیق، صبح تهران، اناردانه، آسمانی و... برنامه‌هایی بودند که نویسندگی آن را بر عهده داشتم.»
مسیر پُرافتخار شاعری از برگزیده شدن تا برگزیدن
وی به ادامه مسیر خود در زمینه شعر و شاعری اشاره کرد و افزود: «حوزه شعر را نیز به همین ترتیب ادامه دادم. برگزیده جشنواره‌های مختلف ملی و بین‌المللی همچون جشنواره شعر فجر، جایزه جشنواره ملی جوان ایرانی، جشنواره شعر عاشورایی شیراز، جشنواره فاطمی و آیینی مختلف کشور شدم. همچنین سمت داوری را در جشنواره‌های مختلف داشتم، نظیر جشنواره شعر فجر و دیگر جشنواره‌ها که رئیس هیات داوران و دبیر علمی جشنواره بودم و جشنواره‌های مختلف دیگری که به‌مناسبت‌های مختلف در آن‌ها فعالیت داشتم.»
منتشرشده‌ها و نشده‌ها
این شاعر و نویسنده درباره کتاب‌های منتشر شده خود گفت: «اولین کتاب من «سجده‌های سر به هوا» بود که یک مجموعه غزل است. بعد از آن کتاب «پشت سرت عاشقانه حرف می‌زنم» در قالب یک مجموعه ترانه بود. بعد از آن کتاب «از اوج نی» یک مجموعه اشعار عاشورایی است. بعد از آن کتاب «عقل مرکب» که یک مجموعه آیینی بود. «کتاب جون، خادم المهدی» که یک مجموعه در وصف شهید حججی از شاعران ایران و یک مجموعه گردآوری بود. کتاب «عقیق سلیمانی» نیز مجموعه اشعاری بود که به‌عنوان اولین مجموعه اشعار برای شهید‌سلیمانی گردآوری شد و از من به چاپ رسید. بعد از آن کتاب «دم مشک» که یک مجموعه مستقل ترانه آیینی است از من به چاپ رسید. مجموعه «عبای آسمون» نیز دیگر اثر چاپ شده من است. نزدیک به ۱۱ تا ۱۲ مجموعه دیگر نیز آماده چاپ است و به مرور منتشر می‌شود.»
شروع ماجرای «عبای آسمون»
متولیان درباره نحوه شکل‌گیری ایده اولیه کتاب عبای آسمون گفت: «داستان کتاب عبای آسمان شاید از چند سال قبل برای من شروع شد. روح‌الله کاظم‌زاده از دوستان دوران مدرسه من هستند. مردم ایران ایشان را با اذان زیبای انتظار می‌شناسند. ایشان دستی نیز در شعر و ادبیات دارد. روح‌الله کاظم‌زاده شعری را درخصوص ترجمه حدیث کسا آماده کرده و نوشته بودند. این متن را برای من فرستادند، به استاد ساعد باقری و تنی چند از سایر بزرگواران نشان داده بودند. انتهای سال ۱۴۰۱ بود که تصمیم گرفتیم روی این مجموعه کار جدی انجام دهیم.»
چالش‌های مسیر نوشتن کتاب عبای آسمون
وی به چالش‌های مسیر نوشتن کتاب عبای آسمون اشاره کرد و گفت: «سعی کردیم خودمان ترجمه حدیث کسا را به صورتی که کاملا به متن حدیث وفادار باشیم و از هیچ کلمه‌ای تخطی نکنیم انجام دهیم. باید کلماتی را به‌گزین می‌کردیم و بهترین انتخاب را از کلمات به‌دست می‌آوردیم که متناسب با دانش و نگاه کودکانه باشد تا کودک مخاطب عبای آسمون، کلمات را کاملا دریابد و داستان را از دست ندهد. بنابراین یک بازترجمه صورت گرفت و شعر را سرایش جدید انجام دادیم و این مجموعه که انتهای سال ۱۴۰۱ آماده و در سال ۱۴۰۲ منتشر شد و به‌دست مخاطبان رسید را تحویل دادیم.»
نویسنده کتاب عبای آسمون درباره تعداد چاپ این اثر گفت: «از تعداد چاپ این مجموعه بی‌اطلاع هستم اما تا آنجا که من با‌خبرم، از ۱۰ هزار جلد عبور کرده است اما انتشار این کتاب بسیار فراتر از این رقم است. الحمدالله که این کتاب به دست مخاطب خود رسیده و می‌رسد.»
متولیان به وعده اهل بیت علیه‌السلام در مورد حدیث کسا اشاره کرد و افزود: «در مورد محتوای حدیث شریف کسا یک نکته و لطفی از سمت اهل بیت صورت گرفته که اتفاق قابل اعتنایی است. حضرات اهل بیت در همین حدیث شریف کسا فرموده‌اند که اگر مومن و مؤمنانی این حدیث شریف را بخوانند و برای خواندن این حدیث گرد هم جمع آیند، تا زمانی که آن‌ها متفرق شوند خداوند رحمت خود را بر آنان نازل می‌کند و باران اجابت را بر سر آنان می‌بارد. این وعده اهل بیت است و قطعا اهل بیت وعده حقیقی می‌دهند.»
فایل صوتی کتاب با صدای کودکان و نوجوانان سراسر ایران
وی از تهیه فایل صوتی این کتاب با صدای کودکان و نوجوانان خبر داد و گفت: «برای ما بسیار جالب بود که نوجوان و کودکان ایرانی این حدیث را بخوانند. بنابراین در کنار خود کتاب، فایل صوتی کتاب را نیز آماده کردیم. یک پویش به پیشنهاد خود بنده آماده شد که از تمام کودکان ایران بخواهیم هر بخش از این حدیث شریف و این داستان و روایت منظوم را که به‌صورت شعر فارسی کودکانه عرضه شده، اگر دوست داشتند یا حفظ شدند، بخوانند و برای ما ارسال کنند.»
وی درباره چگونگی پدید آمدن فایل صوتی توضیح داد و افزود: «تلاش کردیم یک حدیث کسا از همه بچه‌های ایران داشته باشیم که این چتر رحمت تا زمانی که این صدا شنیده می‌شود، بر سر تمام فرزندان ایران وجود داشته باشد. این آمادگی وجود داشت و دارد که چند ده هزار بچه از ایران هر کدام یک مصرع یا یک بیت از این اثر را بخوانند و آن در یک حدیث کسا و ورژن‌ها و گونه‌های مختلفی از همین حدیث کسا به مخاطب ارائه شود که بچه‌های مختلف ایران آن را خوانده‌اند.»
این شاعر و نویسنده درباره تقدیم کتاب عبای آسمون در دیدار شاعران با رهبر معظم انقلاب به ایشان گفت: «دیدار شاعران در نیمه رمضان اتفاقی است که هر ساله انجام می‌شود. اهل شعر و ادبیات همواره آثار جدید خود را در این دیدار به مقام معظم رهبری تقدیم می‌کنند. کتاب عبای آسمون کتاب تازه‌تری نسبت به سایر کتاب‌ها بود، گرچه من آن شب کتاب دیگری را نیز تقدیم حضرت آقا کردم.»
کتاب عبای آسمون متناسب با دیدگاه رهبری است
متولیان کتاب عبای آسمون را متناسب با دیدگاه رهبر معظم انقلاب برشمرد و افزود: «این کتاب را پیشتر فرصت نکرده بودم خدمت ایشان تقدیم کنم. همچنین رهبر معظم انقلاب اتفاقا همان شب بر چند نکته تاکید کردند که در مورد کتاب عبای آسمون بسیار صدق می‌کرد. اولین موضوع نهضت ترجمه ترجمه بود که این کتاب از جنس ترجمه شعر است که رهبر معظم انقلاب دستور دادند به آن پرداخته شود. یعنی ترجمه‌ای از زبان دیگر به زبان فارسی صورت گرفت و تلاش شد این ترجمه بسیار دقیق و برای کودکی که اولین بار با یک متن آیینی مواجه می‌شود، بسیار روان باشد.»
وی به دومین موضوع رعایت شده در این اثر اشاره کرد و گفت: «موضوع دوم این بود که کتاب عبای آسمون در حوزه کودک بود. اگر به نسلسازی و این پیوستی که در کتاب عبای آسمون در مورد این چتر حمایتی اهل بیت بر سر کودکانی که این کتاب را می‌خوانند توجه کنیم، این نسلسازی و این ریشه‌سازی در استفاده از ادبیات در خدمت آموزش و فرهنگ، اتفاق بزرگ دیگری بود که همواره مد نظر مقام معظم رهبری بوده است. الحمدالله این کتاب برای ایشان بسیار جذاب بود و از من پرسیدند که ترجمه هم کار خودتان بوده؟ یعنی برای ایشان مورد اهمیت بود که ترجمه این اتفاق کار خودمان بوده باشد.»
نویسنده کتاب عبای آسمون از توجه رهبر انقلاب به تصویرگری کتاب خبر داد و افزود: «نکته دوم که برای ایشان مهم بود بحث تصویرگری کتاب بود که به دقت کتاب را ورق زدند و کتاب را تماشا کردند. برای من جالب بود که رهبر معظم انقلاب همان روز به من قول دادند و فرمودند که حتما این کتاب را می‌خوانند. این موضوع نشان از دقت نظر و لطف ایشان به حوزه‌های مضمونی آیینی، فرهنگی و ادبی دارد که این لطف را به بنده، ادبیات و فرهنگ کشورمان دارند و جز این از رهبری فرزانه و این چنین حکیم و جامع که بر تمامی این حوزه‌ها سرکشی جدی انجام می‌دهند، انتظار نمی‌رود. امیدوارم که رهبر معظم انقلاب پس از خواندن کتاب آن را دوست داشته و برای نوه‌های خود خواندن این کتاب را سفارش کنند.»
متولیان به آثار خود در زمینه حوزه کودک و نوجوان اشاره کرد و گفت: «در بین آثار بنده آثار قلمی که از برنامه‌های تلویزیونی آمده شاید قسمت عظیمی در حوزه ادبیات کودک و نوجوان بوده است. برای مثال برنامه نیمرخ یک برنامه کاملا نوجوانانه بود. همچنین ۵۰۰ قسمت برنامه عقیق یک برنامه کاملا نوجوانانه بود که در سال‌های دهه هشتاد، آن را انجام دادیم. برنامه آسمانی و نردبان نیز از همین جنس بودند.»
عبای آسمون اولین کتاب مستقل من در زمینه اشعار کودکانه بود
وی عبای آسمون را اولین کار خود در زمینه کتاب مستقل کودک برشمرد و افزود: «با وجود فعالیت بالای من در زمینه کار نوجوان، عبای آسمون اولین کتابی بود که به‌صورت مستقل و کودکانه از من منتشر می‌شود. نکته دیگر این کتاب این بود که کاملا متکی به یک متن حدیثی و آسمانی است که ما معتقدیم بسیار دقیق و بسیار غیر قابل خدشه است و یک لطف از سمت آسمان به زمین در آن حدیث وجود دارد. شاید این موضوعات وجه ممیز این کتاب نسبت به سایر کتاب‌های من باشد.»
موسسه منادی تربیت؛ پر‌رنگ، پر‌فروغ، جدی و دغدغه‌مند نسبت به حوزه ادبیات کودک
این نویسنده و شاعر درباره موسسه منادی تربیت که ناشر کتاب عبای آسمون است نیز گفت: «مجموعه منادی تربیت که جزو مجموعه‌‌های موفق وزارت آموزش و پرورش بوده و در بعضی سال‌ها شاید کم فروغ‌تر ظاهر شده، در دوره جدید احساس می‌کنم بسیار پر‌رنگ، پر‌فروغ، جدی و دغدغه‌مند نسبت به حوزه ادبیات کودک و نوجوان و به‌صورت خاص ادبیات دانش‌آموزی بوده است. منادی تربیت عملا مجموعه‌ای است که امروز در فعالیت‌هایی که من شاهد آن هستم، به‌صورت داوطلبانه به حوزه ادبیات دانش‌آموزی ورود و پیگیری می‌کند.»
داوری و طبقه‌بندی اشعار و آثار ادبی کودک و نوجوان
متولیان درباره دیگر همکاری خود با مجموعه منادی تربیت گفت: «یکی از وجوه کار منادی تربیت که من و تیم نویسندگانی که دارم نیز با آن مواجه هستم و در داوری‌ها به آنان کمک می‌کنیم، حوزه داوری آثار ادبی کودک و نوجوان است. منادی تربیت کلیه آثار کودک و نوجوان که تمام نشرهای مختلف کشور منتشر کردند را بررسی و داوری می‌کنند. در ادامه کاستی‌ها مورد مداقه و برتری‌های اثر را مورد دقت و ملاحظه قرار می‌دهند.»
فعالیت جدی منادی تربیت برای متناسب‌خوانی کودکان و نوجوانان
وی از ارائه این جمع‌بندی‌ها به مدارس خبر داد و گفت: «خلاصه این موضوعات و پیشنهادها به مدارس کل کشور داده می‌شود. برای مثال اگر مدارس کتابی را در حوزه فرهنگ عاشورایی مد نظر داشته باشند، این کتاب‌ها مناسب است یا اگر در حوزه داستان به‌دنبال کتاب هستید این کتاب‌های داستان مناسب است. یعنی منادی تربیت برای متناسب‌خوانی کودکان و نوجوانان یک فعالیت جدی را دنبال می‌کند که می‌توان آن را یکی از کارهای بسیار جدی موسسه منادی تربیت تلقی کرد.»
روایت پیشرفت با کتاب‌سازه
این شاعر و نویسنده از کتاب‌سازی در زمینه روایت پیشرفت در مجموعه منادی تربیت خبر داد و افزود: «حوزه دیگری نیز که با دوستان به‌صورت جدی در حال پیش بردن هستیم، کتاب‌سازه‌هایی است که در مورد نمایه‌های پیشرفت ایران است. برای مثال در سال‌های اخیر می‌توانیم به ماهواره‌برهای خود افتخار کنیم. ما در دورانی به سر می‌بریم که ایران به این رشد و بلوغ و پیشرفت رسیده که می‌تواند موشک و ماهواره‌بر بسازد و با آزمایش آن‌ها به دنیا مخابره کند که من ایرانی، توانایی ایستادن در بالاترین مراتب علمی جهان را دارم.»
متولیان درباره چگونگی ساخت این روایت‌ها توضیح داد و افزود: «داستان شکل‌گیری یک ماهواره‌بر داستانی است که ما و دوستان‌مان روی آن کار می‌کنیم. این به‌صورت یک کتاب‌سازی است که سازه یک ماهواره‌بر را در میانه کتاب نیز می‌بینیم و بنا است این کتاب در چنین قالبی عرضه شود. همچنین در رابطه با پهپاد ایرانی نیز این کتاب‌سازی در حال رخ دادن است. در رابطه با سایر نمایه‌های پیشرفت نیز کارهایی در حال انجام است که سرپرست نویسندگان این گروه‌هایی که بر روی این شاخه‌ها کار می‌کنند، هستم.»
تو بودی چه می‌کردی؟
وی درباره دیگر اثر در دست اقدام این موسسه گفت: «ما، کودکان و نوجوانان ما و آیندگان ما به ایرانی بودن خود بسیار نیاز داریم، که به آن بسیار افتخار می‌کنیم. بنابراین تعدادی از چهره‌های شاخص و سرآمد ایران را که معاصر هستند تا نوجوان احساس نکند این افراد از او دور بوده و در سده‌های قبل هستند؛ ما در مورد پرویز شهریاری که در امروز ایران زندگی کرده حرف می‌زنیم. از علامه حسن‌زاده آملی و استاد روزبه که در نقطه امروز زندگی کرده برای نوجوانان صحبت می‌کنیم. درباره چهره‌های مختلف ایران که با همین دغدغه‌ها و مشکلات امروز زندگی کردند با نوجوانان صحبت می‌کنیم.»
این نویسنده درباره این کتاب گفت: «در این حوزه نیز کتاب را با عنوان «تو بودی چه می‌کردی» آماده کردیم. تو بودی چه می‌کردی؟ قصه نقطه انتخاب همه این بزرگواران است. این کتاب، داستان زندگی آنان را مورد بررسی قرار می‌دهد که خلال آن معرفی شخصیت آن استاد دانشمند اتفاق می‌افتد و به یک اتفاق می‌رسیم. در لحظه انتخاب دانش‌آموز و مخاطب نوجوان را با یک توقف مواجه می‌کنیم و از او می‌پرسیم اگر تو به جای آن استاد بودی چه می‌کردی؟ بچه‌ها نظر خود را اعلام می‌کنند و یک کتاب تعاملی شکل می‌گیرد و بعد از آن داستان واقعی را در ادامه مطالعه می‌کنند. تو بودی چه می‌کردی نیز از کتاب‌هایی است که با همکاری مجموعه منادی تربیت در حال انجام است.»
متولیان درباره آثار اربعین انتشارات منادی تربیت گفت: «در ایام اربعین چند کتاب شاخص را در حوزه ترجمه داشتند که به بچه‌های عراقی عرضه شد و بچه‌های ایرانی که در اربعین به عراق می‌رفتند از آن بهره بردند، قصه حاج قاسم سلیمانی بود. این کتاب نیز در همین حوزه نهضت ترجمه دسته‌بندی می‌شد. همچنین کتاب عروسکم راهی کربلا شد که یک کتاب کودکانه بود درباره سفر اربعین روایت می‌شد.»
ورود منادی تربیت به بازی‌سازی
وی از اقدام جدید منادی تربیت در زمینه بازی‌سازی خبر داد و افزود: «امروز منادی تربیت در حوزه بازی‌ها به‌صورت بالغ و فعال در حال کار کردن است. بازی‌هایی که کودکان را با مفاهیم اندیشه‌ای ایرانی اسلامی و با مفاهیم عمیقی که ما می‌توانیم به آن افتخار کنیم، با مفاهیم بالای انسانی از شرافت و کرامت انسانی گرفته تا سایر مفاهیمی که یک انسان محترم عصر معاصر باید به آن‌ها مسلط باشد، این بازی‌ها کودکان و نوجوانان را با این مفاهیم گره می‌زند.»
نویسنده و شاعر کتاب عبای آسمون، منادی تربیت را پیشرو برشمرد و گفت: «بازی‌سازی نیز یکی از حوزه‌هایی است که به جهت آن احساس می‌کنم منادی تربیت در دوره جدید خود مجموعه بسیار بالغ و پیشرو و جدی بوده که مطمئنم رهبر معظم انقلاب اگر گزارش این اتفاقات را دریافت کند حتما خوشحال خواهند شد. مردم نیز خوشحال می‌شوند که در کنار وزارت آموزش و پرورش افرادی هستند که به اندیشه فرزندان ایران فکر می‌کنند.»
«حاجی قاصدک» و «ما برای صلح جنگیدیم» در راهند
متولیان درباره دیگر آثار در دست انتشار خود گفت: «در مورد آثار دیگر خود من نیز اخیرا نوشتار کتاب دیگری را با عنوان «حاجی قاصدک» به اتمام رساندم که قصه افرادی است که برای اولین بار به حرم حضرت رضا علیه السلام تشریف می‌برند. ۲۰ داستان یک یا دو صفحه‌ای در این کتاب گردآوری شده است. احتمال می‌دهم که این کتاب را نیز ممکن است با انتشارات منادی تربیت کار کنیم. دو مجموعه غزل نیز در دست دارم که از داستان‌های دفاع مقدس با عنوان ما برای صلح جنگیدیم نقل می‌کند.»
