دانش حل مبدعانه ی یک مسأله

مبحث دوم - دانش حل مبدعانه ی یک مسأله

 

TRIZ دانش (حل مبدعانه ی مسأله)

واژه TRIZ برگرفته شده از حروف اول کلمات در عبارت روسی زیر میباشد:

(Teoriya Resheniya Izobrototelskikh Zadatch)

است که برابر انگلیسی آن عبارت Theory of Inventive Problem Solving با مخفف TIPS که به معنای نظریه حل مبدعانه مساله میباشد . این دانش در سراسر جھان تحت عنوان TRIZ شناخته میشود و متداول شدن این نام به این علت است که بنیانگذار آن ، دانشمند خلاقیت شناس روسی گنریچ سائولویچ آلتشولر  (G.S. Altshuller) میباشد.

دانش TRIZ میتواند در دامنه ای از یک طیف مفھومی و گسترهای از تعاریف قرار گیرد که یک انتھای آن نوعی جھان بینی خلاق یا رویکردی جامع به علوم و فناوری و انتھای دیگر آن انواعی از ابزارھای حل خلاق مساله و فنون خلاقیت و نوآوری را شامل گردد.

آلتشولر TRIZ را تحت عنوان علم فناوری خلاقیت و نوآوری میداند ؛ با نتیجه گیری از دیدگاه  آلتشولر میتوان TRIZ را نوعی علم خلاقیت شناسی (Creatology) دانست.

 

 یکی از دانشمندان برجسته TRIZ به نام سیمون ساورانسکی این دانش را چنین تعریف کرده است:

- TRIZ  یک دانش انسانگرای مبتنی بر روش شناسی نظامیافته برای حل ابداعانه مساله است.

 

ھمچنین برخی صاحبنظران TRIZ  را این چنین تعریف میکنند:

- TRIZ عبارت است از نوعی رویکرد الگوریتمی برای حل ابداعانه مسائل فنی و فناورانه.

 

طرح مسأله ھا و مشکل ھای فرضی:

حقیقت این است که نوجوان باید در برخورد با مسائل خود خلاقانه عمل کند و از تکرار رفتارھای ناپسند و ناموزون بپرھیزد و این یعنی اینکه در برابر مشکلات و مسائل زندگی خود با اتکای به اصول خلاقیت و خلاقیت آینده تصمیم گیری و رفتار کند. نوجوان باید توانایی ھایش را بشناسد و پس از شناختن آنھا دورنمایی بالاتر از توان خود درنظر گرفته تا به مراحل بعدی پیشرفت برسد.

 

پیدا کردن سه نوع جواب:

الف – جواب ھای معمولی

ب- جواب ھای غیر معمول و بعید اما جدی

 ج- جواب ھای طنزآمیز و مضحک «اگر ایدهای مضحک به نظر نرسد، ھیچ امیدی به آن نیست؛ آلبرت انیشتین »

 

نکته:

انسان خلاق وقت خود را صرف امور روزانه نمیکند و یا به عبارت بهتر کاری نمیکند که برایش مشکلی پیش بیاید ولی اگر ھم چنین شد سریع از مسائل عادی میگذرد و به مسائل مھمتر می پردازد. به عبارت بھتر انسان ھای خلاق ھرگز در امور جاری و روزمره گیر نمی کنند و نمی مانند.

 

جلسه ٣: روش حل مبدعانه ی مسأله  (Triz) با اتکای شناختن خود(اصل اول خلاقیت)

تمرین در کلاس:

- تست تخیل و خلاقیت برگزار شود.

- در برخورد با مسأله ھای پیچیده ی زندگی چه گونه برخورد می کنید؟(یک مسأله طرح شده و با استفاده از روش جواب دادن شاخه ای به بررسی تمام جواب ھای احتمالی واقعی می پردازیم).

 

قرار گرفتن در وضعیت ھای معمولی و عادی:

تمرین طراحی پرسش و پیدا کردن آن که به صورت گروھی انجام میشود.

- نمره ی کمی در یکی از امتحانات گرفته اید که اصلاً انتظار آن را نداشته اید، این موضوع را چه گونه به پدر و مادر خود منتقل می کنید؟(عادی)

- با یکی از بهترین رفقای خودتان حرفتان شده است. از طرفی می خواھید دوباره با او حرف بزنید و از طرف دیگر غرورتان این اجازه را به شما نمیدھد. چه میکنید؟(عادی)

- یکی از بچه ھا حرف نامربوطی زده و یا به شما توھین کرده است؟ اولین برخورد شما چیست و در ادامه چه میکنید؟(عادی)

- پدرتان از شما به علت خاصی ناراحت شده است و حق ھم باشماست ولی او نمی پذیرد؛ چه میکنید؟(عادی)

- شما معلم راھنمای پایه ی خودتان ھستید چه می کنید؟(غیر عادی)

- در راه رسیدن به کشوری از طریق دریا کشتی شما غرق میشود و شما سوار بر چوبی از جزیرهای ناشناخته سر در می آورید اول از ھمه چه میکنید؟(غیر عادی)

 

تمرین در منزل:

قرار گرفتن در وضعیتھای استثنایی و غیر عادی:

- شما مدیر مدرسه ی خودتان ھستید چه میکنید؟(غیرعادی)

- شما مھندس موفقی ھستید، وضعیت خودتان را برای دیگران شرح دھید.(مھم ھمت آدمی است نه شغل او. اگر بدانید که چه کسی ھستید در ھر شغلی که باشید پیشرفت خواھید کرد).(غیر عادی)

- شما یک مغازه ی خواربار فروشی باز کرده اید، وضعیت زندگی خود را شرح دھید.(مھم ھمت آدمی است نه شغل او)(غیر عادی)

- پدرتان از شما به علت خاصی ناراحت شده است و حق ھم با اوست؛ چه می کنید؟(عادی)

- با یکی از بچه ھا دعوا کرده اید و به او ناسزا گفته اید، قضیه را معلم راھنما فھمیده است، چه میکنید؟(عادی)

 

جلسه ٤:پیش بینی کردن با اتکای به شناختن خود (اصل اول خلاقیت)

تمرین در کلاس:

 - برگزاری تست « آیا شما کودک نازپرورده ھستید؟ »

 - روش « جایگزینی » و « ترکیب » توضیح داده شود در کلاس تمرین شود.

- به نظر شما چه تغییراتی می توان در مدرسه انجام داد تا دانش آموزان راحت تر،جذاب تر و علاقه مندانه تر تحصیل کنند؟ (جایگزینی)

- در خصوص آینده ی خود پیش بینی کنید و بگویید که ٢٠ سال بعد در کجا ھستید و چه میکنید؟

 

تمرین در منزل:

- آینده ی ایران را پیش بینی بکنید و بگویید در ٢٠ سال آینده به چه جایگاھی دست می یابیم؟

- در مورد وضعیت درسی خود برای سال آینده چه طور پیش بینی میکنید؟