تعاریف و تبیین اصل اول خلاقیت -قسمت اول
این مطالب برای آن دسته از افرادی نیست که: نوگریز هستند(کسانی که از تازه گی متنفراند) کارمند یا معتقد به انجام فعالیت های خشک و پس رونده هستند. افرادی که ترسو هستند و از واقعیات فرار می کنند. کارهای یکنواخت را می پسندند. مخالف رؤیاپردازی هستند. این مطالب برای آن دسته از افرادی است که: عاشق تفریح و بازی ند و عاشق چیزهای جدید، شوخی هستند و ذهنی انعطاف پذیر دارند. دوست دارند آینده را ببینند. ایده های جسورانه و اعمال با شهامت را دوست دارند. دوست دارند تغییری ایجاد کنند. عاشق رؤیاپردازی هستند.
بی ارتباط نیست تعریف کوتاھی نیز از ھوش ذکر کنیم:
« بعضی محققان بر این عقیده اند که ھوش به مفھوم کلی یعنی توانایی حل خلاقانه ی مسائل »
تعریف خلاقیت:
- خلاقیت یعنی با تغییر در روش مواجھه ی با مسائل و مشکلات و طرحھا راھی نو برای حل آنھا پیدا کرد.
- گیزلین معتقد است: خلاقیت، عمیقتر نگاه کردن و خارج شدن از پشت درھای بسته است. خلاقیت میل به دانستن است.
- البرشت( ١٩٨٧ ): خلاقیت و نوآوری و وجه تمایز آنان را به این صورت مطرح کرده که خلاقیت یک فعالیت ذھنی و عقلانی برای به وجود آوردن اندیشه ی جدید و بدیع است.
نوآوری تبدیل خلاقیت اندیشه ی نو به عمل و یا نتیجه است.
ویژگیھای افراد خلاق و نوآور:
- گیلفورد( ١٩٥١ ) اشاره میکند که افراد خلاق انعطاف پذیر ھستند و در ارایه ی راه حل اندیشه ی بکر و بدیع، آمادگی بسیار دارند.
- کانچر و پیترسن ( ١٩٨٤ ) معتقدند افراد خلاق به استقلال و ناھمنوایی تمایل دارند؛ در مواردی که دستورھایی برخلاف میل و اعتقادات خود دریافت کنند، به سرپیچی از آنھا تمایل نشان میدھند.
- رضائیان ( ١٣٧٩ ) به نقل از استینر، گری، ویژیگی ھای افراد خلاق را شامل موارد زیر میداند:
*دیدگاهھا و فکرھا و تجربیات حاصل از منابع گوناگون را به ھم ارتباط میدھند و آنھا را با توجه به نقاط ضعف و قوتشان بررسی و ارزیابی میکنند.
*معمولاً برای حل مسایل چندین راھکار بدیل، اراده میکنند.
*تردید در مورد صحت پیش فرض ھای قبلی را نیز روا میدانند.
*فی البداھه میتوانند از نیروھای حسی، ذھنی و بینشی مدد بگیرند.
تعریف علاقه مندی: آن چیزھایی است که فرد به آنھا علاقه دارد و با « دوست دارم » از آن یاد میکند.
تعریف ویژه گی رفتاری: آن نوع ویژه گی است که در رفتار و عمل فرد بروز پیدا میکند؛ مثلاً فرد ادعا دارد که با افراد مختلف خیلی زود دست به یقه میشود.
تعریف ویژه گی اخلاقی: آن نوع ویژه گی است که ریشه ی رفتار فرد است مثلاً اینکه فردی با دیگران زود دست به یقه میشود میتواند از روحیه ی پرخاشگری و یا حساس بودن وی نشأت بگیرد.
* قابل ذکر است که گاھی چند ویژه گی اخلاقی با ھم منجر به ایجاد و صدور و بروز یک ویژه گی رفتاری میشوند.
* میتوان مثال درخت را برای تفھیم ھرچه بهتر موضوع ارائه کرد: ریشه ی درخت مثل ویژه گی اخلاقی؛ تنه و شاخه ھای درخت ویژه گی رفتاری، برگ ھا و میوه ھا مثل علاقه مندی ھا خواھند بود.
دو ویژه گی دیگر انسانھای خلاق:
- انسان خلاق کسی است که به محض شناختن عادات و رفتار ناپسند خود درصدد رفع آنھا بر میآید و از انتقاد علیه خود برنمی تابد.
- انسان خلاق کسی است که با دریافتن ویژگیھای خوب و مثبت وجود خویش به آن سطح از ویژگیھا اکتفا نکرده و گامھای بعدی را برای رسیدن به پیشرفت و تعالی سریعتر برمیدارد.
«ھر فرد میتواند کمتر یا بیشتر خلاق باشد، اما نمیتواند اصلاً خلاق نباشد. ھمآن شخص میتواند در یک حالت کمتر خلاق باشد و در حالت و شرایط دیگر، بیشتر. خلاقیت بیشتر درجه ای از نبوغ و ابتکار است تا قسمتی ثابت از فرآیند تفکر انسان»
ویژه گیھای شخصیتی با توجه به نیم کره ھای مغز
الگوی تمایلات تفکری در مغز چھارربعی
اکثر افراد با تقسیم مغز به دو نیمکره چپ و راست آشنا ھستند. اگر بخواھیم دقیق بگوییم، این قسمتھا قشر نیم کره ھا ھستند و حدود ٨٠ درصد مغز را در بر میگیرند. ھر یک از نیمکره ھای مغزی ساختار جداگانه ای به نام سیستم لیمبیک دارند که در زیر آن جای گرفته است. ھر کدام از این ٤ ساختار مغز، سیستم تفکری مخصوص به خودشان را دارند. جالب است بدانید که در اکثر انسانھا (در حدود ٦٠ درصد) دو تا از این ٤ ساختار تسلط دارد یعنی اکثر افراد تمایل دارند که دو تا از این ٤ ساختار را بیشتر به کار گیرند، ٢٠ درصد تسلط سه تایی دارند، ٧ درصد،تسلط چھارگانه دارند؛ حال میخواھیم بدانیم که ویژگی تفکری ھر کدام از این ٤ ساختار چگونه است؟
- تفکر ربع A (نیمکره چپ ) واقعی، منطقی، انتقادی، تحلیلی، فنی و کمی است. افرادی که بیشتر از نیمکره چپشان استفاده میکنند، ترجیحاتی برای موضوعاتی خاص در مدرسه و در حرفه ھای مشخص دارند، قلمروھای درسی مورد پسند آنھا حساب، جبر،حسابداری و فناوری میباشد. وکلا، مھندسین، دانشمندان کامپیوتر، تکنیسینھا، بانکداران و فیزیکدانان تفکر ربع A را ترجیح میدھند.
- تفکر ربع B ( لیمبیک چپ) محافظه کار، ساختار یافته، با توالی، با جزئیات و طرح ریزی شده منظم و با پشتکار است. طراحان، مدیران اجرایی و دفترداران، نمایانگر تمایل تفکری ربع B ھستند. این افراد در باره «ما ھمواره این کار را به این صورت انجام داده ایم » یا « قانون و نظم » و یا « بی خطر بازی کن » صحبت میکنند. آنھا را مشکل پسند و یا سخت کوش می نامند.
- تفکر ربع C (لیمبیک راست) بین فردی، عاطفی، حسی و نمادین است. این ربع با آگاھی از احساسات، ھیجانات فیزیکی، ارزش ھا، موسیقی و ارتباطات سر و کار دارد. فرھنگ ربع C انسان گرایانه، ھمیارانه و معنوی است. معلمان، پرستاران، مددکاران اجتماعی و موسیقیدانان این ربع را ترجیح میدھند.
- تفکر ربع D (نیمکره راست) بصری، کلنگر، استعاری، خلاق، تخیلی، شھودی، نوگرا، مفھومی و فضایی است. افرادی که تفکر ربع D را ترجیح میدھند موضوعات ھنری مانند نقاشی و مجسمه سازی، ھندسه، طراحی، شعر و معماری را می پسندند.
انواع ویژه گیھا:
- ویژه گی ھای اخلاقی: آن دسته از ویژه گیھا ھستند که ریشه ی افعال آدمی نامیده میشوند و صفت و خصوصیت او نام گرفته اند؛ مثل بد اخلاق یا عصبی بودن، اجتماعی و جمعگرا بودن، احساساتی بودن
- ویژه گی ھای رفتاری: آن دسته از افعال آدمی ھستند که از او سر زده اند و ریشه ی این اعمال در ویژه گی ھای اخلاقی وی نھفته است. مثل: کتک کاری با دیگران، خندان، اھل مھمانی رفتن
- علاقه مندی ھا: چیزھا و اموری است که آدمی به آنھا علاقه مند است و به نوعی آنھا را دوست دارد؛ مثل: دوست داشتن بعضی از غذاھا، علاقه به نوعی از ورزش.
