کابوس زلزله؛ هیجان دانشآموزان هنگام وقوع زلزله را چگونه کنترل کنیم؟
کابوس زلزله؛ هیجان دانشآموزان هنگام وقوع زلزله را چگونه کنترل کنیم؟
کابوس زلزله؛ هیجان دانشآموزان هنگام وقوع زلزله را چگونه کنترل کنیم؟
مدارس ایمن در برابر زلزله چه ملاحظات ایمنی باید داشته باشند؟
تهران (پانا) - استاد پژوهشگاه بین‌المللی زلزله‌شناسی و مهندسی زلزله با اشاره به اثرات مثبت برگزاری مانورهای زلزله در مدارس می‌گوید ارائه مستمر محتوای آموزشی با موضوع ایمنی و مقابله با زلزله به دانشآموزان تاثیرات مثبتی به همراه دارد.
مهدی زارع در گفت‌وگو با پانا با اشاره به تاثیر برگزاری مانورهای زلزله در آگاهی دانشآموزان اظهارکرد: «برگزاری این مانورها می‌تواند تاثیرگذار باشد به شرط اینکه محتوای آموزشی به‌روز و قابل ارائه به دانشآموزان باشد. علاوه بر این ارائه محتوای آموزشی برای فضایی که در آن ارائه می‌شود، به‌صورت مستمر مساله‌ای جدی باشد.»
استاد پژوهشگاه بین‌المللی زلزله‌شناسی و مهندسی زلزله افزود: «مساله‌ای که در مانور زلزله در 23 دوره گذشته وجود داشته این بوده که مانور زلزله در برخی سال‌ها که کشور زلزله‌ای همچون زلزله بم را تجربه کرده است، مساله مهمی برای بخشی از مردم و مدارس تلقی شده است اما وقتی از سال وقوع زلزله‌ها فاصله گرفته می‌شد، مساله مانور زلزله با مسایل دیگر تداخل پیدا می‌کرد و گاهی مورد بی‌توجهی قرار گرفته است. در بسیاری از مدارس نیز مانور زلزله به‌صورت جدی دنبال شده و به آن می‌پرداختند و برای آن وقت می‌گذاشتند تا دانشآموزان به‌صورت عملی با این مساله آشنا شوند و موضوع را لمس کنند که اتفاق خوبی بوده است.»
تاثیر مثبت آموزش‌های مربوط به زلزله
وی ادامه داد: «در این سال‌ها با حضور در مناطق زلزله‌زده برخی مناطق از جمله منطقه سفیدابه استان سیستان و بلوچستان که سال 1373 زلزله‌ای در این منطقه رخ داد و با توجه به اینکه زلزله در روز اتفاق افتاد و دانشآموزان در مدرسه بودند اما توانسته بودند پناه‌گیری کنند در صورتی که آن‌موقع هنوز مانورهای زلزله برگزار نمی‌شد. این دانشآموزان از طریق آموزش‌های کتاب درسی توانسته بودند رفتار درستی در مقابل زلزله داشته باشند. موارد دیگر هم بوده است که دانشآموزان در خانه به اعضای خانواده خود آموزش دادند و هشدار مثبتی فرستادند و اینها آموزش‌ها را از کتاب درسی گرفته بوده‌اند. بنابراین آموزش‌ها اثرات مثبتی گذاشته است.»
زارع در ادامه با اشاره به وقوع زلزله 1985 مکزیک گفت: «مکزیک بعد از وقوع زلزله در سال 1985 یک مجموعه‌ای ایجاد کردند که آموزش هماهنگی در برابر زلزله و سوانح سازماندهی شود، نتیجه هم گرفتند و در بسیاری از زلزله‌های اخیر این کشور می‌بینیم گزارش‌ها نشان می‌دهد تلفاتی که در دهه 80 میلادی وجود داشت، بسیار کمتر شده است. آمار تلفات زلزله مکزیک، تا 36 هزار نفر هم گزارش شده است اما در زلزله‌های اخیر این کشور که با همان قدرت بوده، تلفات به زیر 400 نفر محدود شده است که نشان‌دهنده توجه این کشور به مساله آموزش است. البته در ایران نیز کارهایی انجام شده و اتفاقاتی که در 30 سال اخیر افتاده، مهم و خوب بوده و اثراتی را گذاشته است، اما جدیت آموزش از طریق دستگاه‌های رسمی مثل آموزش و پرورش و فعالان عرصه شبکه‌های مجازی به صورت آموزش غیر رسمی باید این مساله را مهم تلقی کنند.»
اهمیت کنترل هیجان و ترس دانشآموزان هنگام وقوع بحران
این عضو فرهنگستان علوم ایران به اهمیت کنترل هیجان و ترس دانشآموزان هنگام وقوع بحران و ضرورت توجه به آن در آموزش‌ها گفت: «در ابتدا زلزله باید به‌صورت یک رویکرد علمی تلقی شود. معلمان باید توجیه شوند که زلزله پدیده‌ای طبیعی است و برخورد صحیح با آن نیاز به آموزش و آگاهی دارد. نکته دوم این است که چگونه مسایل به دانشآموزان منتقل شود. متاسفانه برخی مواقع افراد دچار هیجان می‌شوند و موضوعی که منتقل می‌کنند یک کابوس است به جای اینکه یک پدیده طبیعی را منتقل کنند. ضمن اینکه معلمان باید بدانند کنترل اضطراب چگونه است و اگر کسی دچار آن شد، چگونه باید رفتار کنند. اگر با این مساله آشنا نباشند دانشآموزان دچار اضطراب می‌شوند و مهم‌ترین مساله این است که آن را پنهان می‌کنند و به کسی نمی‌گویند. در حالی که اگر آگاهی وجود داشته باشد به مشاوره و روانشناس ارجاع داده می‌شود تا این مساله مدیریت شود زیرا ترسیدن واکنش بشر است و قابل حذف نیست اما برخورد با ترس را می‌توان مدیریت کرد.»
مدارس ایمن در برابر زلزله باید چه ملاحظات ایمنی داشته باشند؟
وی در پاسخ به این سوال که مدارس ایمن در برابر زلزله باید چه ملاحظات ایمنی داشته باشند، گفت: «تمام ملاحظاتی ک از سوی متخصصان در بازسازی و نوسازی اعلام می‌شود، باید رعایت شود و بهسازی و مقاوم‌سازی لرزه‌ای ساختمان‌ها بسیار اهمیت دارد که نتایج آن در شهرهایی که زلزله آمده، دیده شده است. به‌طوری که در مدارسی که خوب ساخته شده است، هنگام زلزله ساختمان مدرسه فرو نریخته و چه بسا در بسیاری از شهرهای زلزله‌زده در دهه اخیر نیز از جمله زلزله سرپل ذهاب و ورزقان برخی مدارس محل استقرار نیروهای امدادی بودند. این مدارس نمونه‌هایی خوبی هستند که نشان می‌دهد زیرساخت مهمی برای حضور 16 میلیون دانش‌آموز هستند و توجه به این زیرساخت‌ها بسیار اهمیت دارد.»
ایران در منطقه‌ای زلزله‌خیز در جهان واقع شده است و هر سال رویدادهای لرزه‌ای بزرگ و کوچک متعددی در کشور رخ می‌دهد که بعضا تبعات اجتماعی و اقتصادی گسترده‌ای را به دنبال دارد. از این رو ارتقای آمادگی عمومی برای مواجهه با اثرات زلزله از اهمیت زیادی برخوردار است. در این راستا از سال 1381 تاکنون، مانور سراسری زلزله و ایمنی در کلیه مدارس کشور به استناد تفاهم‌نامه مشترکی که در آن سال بین وزارت علوم، وزارت آموزش‌وپرورش، وزارت کشور و همچنین سازمان صدا و سیما و جمعیت هلال احمر مبادله شد، برگزار شده است. در همین راستا و با توجه به افق چشم‌انداز برنامه «مدرسه ایمن، جامعه تاب‌آور» مقرر شده است که بیست و چهارمین مانور سراسری زلزله و ایمنی با هدف ارتقای آمادگی دانشآموزان و خانواده‌های آنان برای مواجهه با زلزله، امروز سه‌شنبه ۸ آذرماه ۱۴۰۱ با پخش آژیر زلزله از رادیو سراسری به صورت همزمان در سراسر کشور برگزار خواهد شد.
