صنایع دستی استان گیلان

معرفی مهمترین صنایع دستی استان گیلان

این استان به جهت دارا بودن پیشینه تاریخی، صنایع دستی بسیار متنوعی دارد که کاملا بومی و معرف آداب و رسوم و پیشینه کهن این سرزمین است. یکی از شهرهایی که در استان گیلان دارای بیشترین صنایع دستی است، آستانه اشرفیه نام دارد که مابین رشت و لاهیجان قرار گرفته است. قرارگیری در این مسیر منجر شده تا گردشگران بسیاری در آن اقدام به خرید صنایع دستی کنند؛ اما لازم به ذکر است که تمامی شهرهای استان گیلان صنایع دستی موجود در استان را عرضه نموده و در اختیار گردشگران قرار می دهند. از سایر شهرهای پراهمیت در این خصوص می توان به ماسوله، رشت، لاهیجان، انزلی، املش و غیره اشاره نمود. از عمده ترین صنایع دستی این استان نیز می توان حصیربافی، رشته دوزی، بامبو بافی، لباس محلی، خراطی، چادر شب بافی، نازک کاری، چوب تراشی، منبت و معرق چوب، سفالگری، مروار بافی، کاشی معرق، چلنگری، مینای خانه بندی، گلیم بافی، جاجیم بافی، جوراب بافی، شال بافی، عروسک بافی، قلاب بافی و غیره اشاره کرد.

1.حصیر بافی: حصیر بافی یکی از صنایع دستی بسیار کهن و بومی منطقه گیلان به شمار می آید که در اکثر نواحی آن منطقه یافت می شود؛ اما بیشترین تولیدات حصیر در منطقه انزلی، آب کنار و غازیان صورت می گیرد. انواع سبدها، زیر اندازها، آبکش ها، زیر داغی ها و غیره ازجمله محصولات حصیربافی به شمار می آیند؛ این نوع زیراندازها که در کف خانه ها و دیواره های منازل در گیلان مشاهده می شوند، مناسب آب و هوای منطقه و منطبق با معماری بومی هستند.

2.بامبو بافی: بامبو که یک کلمه چینی است در فرهنگ دهخدا به معنای خیزران یا نی است. این نوع گیاه نوعی خیزران است که در زمین های مردابی و پرآب به عمل نمی آید. بامبو بافی صنعتی است که همزمان با رایج شدن کشت چای و به جهت پیوستگی غیرمستقیمی که با آن داشته در منطقه گیلان متداول می گردد. تولید محصولات متنوع، ظریف و زیبای فراوانی که از بامبو صورت می گیرد، به جهت خاصیت ارتجاعی و شکل پذیری آن است. از مراکز عمده تولید و بافت محصولات صنعت بامبو می توان به اطراف شهرستان لاهیجان، علی الخصوص روستای لیالستان اشاره نمود.

3.رشتی دوزی: نوعی قلاب دوزی در رشت متداول است که به رشتی دوزی شهرت یافته است. این هنر یکی از کهن ترین و اصیل ترین هنر های استان گیلان محسوب می شود و امروزه در بین بانوان این سرزمین رواج یافته است. رشتی دوزی در واقع یک نوع تزئین پارچه های ضخیم است که از طریق رو دوزی صورت می گیرد. به طوری که زمینه پارچه مورد نظر توسط نخ های ابریشم تزئین می یابد؛ همچنین می توان عنوان نمود که نقش های زیبایی با نخ ابریشم و توسط وسیله ای به نام قلاب بر روی پارچه های ضخیم صورت می گیرد.

4. سفالگری: پیشینه هنر سفالگری در استان گیلان به دوران پیش از تاریخ می رسد. این هنر در ادوار مختلف و در جای جای این منطقه رواج داشته است. تولیدات سفالگری امروزه در اکثر مناطق گیلان صورت می گیرد که از جمله مهمترین آن ها می توان به رشت، سیاهکل، لاهیجان، رودسر، لنگرود، صومعه سرا، شفت، تالش، آستارا و غیره اشاره کرد. تولیدات سفالین در منطقه گیلان متنوع بوده و حتی در سقف برخی منازل نیز از پوشش سفالی استفاده می شود که به جهت سازگاری با معماری بومی است. از محصولات سفالین دیگر منطقه می توان به تولید انواع ظروف نیز اشاره نمود.

5. چموش دوزی: چموش نوعی کفش چرمی است که در برخی شهرهای استان گیلان و توسط برخی از هنرمندان بافته می شود. این نوع کفش ها دارای انواع مختلف بوده و از پراستفاده ترین مدل های آن می توان به آن هایی اشاره کرد که بند بلندی دارند و به دور پاها پیچیده می شود. چموش ها معمولا به صورت ساده و بدون رنگ تولید می شوند. در گذشته رنگ نمودن این کفش ها توسط رنگ های طبیعی صورت می گرفته است. معمولا چموش ها با نخ های زرد، سبز و قرمز تزئین می شوند.

6. چادر شب بافی: چادر شب ها پارچه ای در ابعاد 2*2 متر هستند که در اکثر شهرها و روستاهای اطراف شهرستان رشت بافته می شوند. در روزگاران قبل چادر شب ها از پارچه های ابریشمی خالص بر روی پاچال که دستگاهی چوبی بود بافته می شد؛ اما امروزه برای بافت این چادر شب ها از الیاف، پشم و نخ مصنوعی بهره می گیرند. رنگ و طرح های زیبای این پارچه ها متنوع و خاص است؛ به طوری که نظر همگان را به خود جلب می کند. چادر شب ها یادگاری های مناسبی از رشت محسوب می شوند.

7. مروار بافی: مرواربافی از صنایع بسیار رایج و متداول استان گیلان است که دارای جنبه های کاربردی در زندگی روزمره است. تنوع در مروار بافی فراوان بوده و زنان و مردان بسیاری در این سرزمین به مروار بافی مشغول هستند. مروار بافی انواع وسایل مصرفی و تزئینی را عرضه می دارد. وجه تسمیه این هنر از نام گونه ای از درخت بید گرفته شده که به نام بید مروار معروف است و ساقه های متعدد و خیلی نرمی دارد که این ویژگی منجر به حالت پذیری و بادوامی مروارها گردیده است. از عمده ترین مراکز مرواربافی در استان گیلان شهرستان های آستانه اشرفیه و صومعه سرا هستند و بیشترین محصولات مروار بافی نیز در این مراکز تولید می گردند.

8. تولید عروسک های کاموایی: یک نوع دستباف فانتزی است که در شهر ماسوله توسط زنان در اوقات فراغت بافته شده و به گردشگران عرضه می گردد. عروسک های کاموایی سوغاتی است که هر مسافر و گردشگری که از ماسوله دیدن می کند، جهت یاد بود و ارمغان سفر خریداری نموده و با خود می برد.

9.دست بافته های پشمی: پشم ها از فرآورده های حاصل از دامداری محسوب می شوند و نوع مرغوب آن در مناطقی از گیلان که در آن دامداری رونق دارد، یافت می گردد. پشم پس از چیده شدن، توسط دستگاه های ریسندگی به نخ تبدیل می شود و رنگ نمودن آن با روش های مختلف شیمیایی یا طبیعی صورت می گیرد. در مناطق کوهستانی منطقه، زنان معمولا این نخ ها را در بافت لباس های پشمی نظیر جوراب، دستکش، شال گردن و بلوز به کار می گیرند. از مراکز بافت و تولید این نوع دست بافته ها می توان به ماسوله، رشت، انزلی و غیره اشاره نمود.

10. شال بافی: شال بافی نیز هنری دیگر از بانوان گیلانی به شمار می آید که در غرب گیلان و به خصوص در شهر های تالش و گالش رایج است. شال ها دست بافته های زیبا و رنگین بومی و سنتی هستند که از پشم بافته می شوند. این دست بافته ها از نفوذ هر گونه رطوبت و سرما جلوگیری می کنند و بسیار مورد استفاده ساکنان مناطق مرطوب و کوهستانی هستند.