جاذبه های گردشگری و دیدنی استان سیستان و بلوچستان
شهر سوخته
شهر سوخته در ۵۰ کیلومتری شهر زابل و به فاصله ۱۷۰ کیلومتر از زاهدان واقع شده است. این شهر مهد تمدن ایران باستان است. شهر سوخته را به شهر هنر یا شهر علم نیز می‌شناسند؛ چراکه ابزارهای هنری و علمی بسیاری در این شهر پیدا شده است.
جالب است بدانید که در این شهر باستانی هیچ اثری از اسلحه یا مهمات جنگی نیست و نشان‌دهنده صلح و صفا در روزگار حیات این شهر است. قدمت شهر سوخته حدود ۵۰۰۰ سال است و به عقیده باستان‌شناسان بر خلاف ظاهر امروزی‌اش در دوران گذشته سرسبز و خوش آب و هوا بوده. مردم در این شهر ۲۸۰هکتاری به مدت ۱۴۰۰ سال زندگی کرده‌اند و این تمدن باشکوه را خلق کردند.
علت نام این شهر، مشاهده آثار سوختگی در بناهای شهر و وجود یک لایه خاکستر روی شهر است. علت سوختگی شهر سوخته به طور قطعی معلوم نیست و صاحب‌نظران در این باره با یکدیگر اختلاف نظر دارند. فاصله شهر سوخته تا تهران ۱۵۰۰ کیلومتر است. برای رسیدن به شهر سوخته باید پس از گذشتن از شهرهای کاشان، یزد و کرمان به سمت زابل بروید.
شهر سوخته یکی از جاهای دیدنی سیستان و بلوچستان است که می‌توان گفت همه علاقه‌مندان به تاریخ در سراسر دنیا نامش را شنیده‌اند.
شهر سوخته
قلعه بمپور
بیایید در میان این همه آثار تاریخی با معروف ترین قلعه سیستان و بلوچستان آشنا شوید . قلعه بمپور که افسانه‌های جالبی نیز درباره آن گفته می‌شود، در ۲۴کیلومتری ایرانشهر و ۱کیلومتری شمال بمپور واقع شده است. اما می‌رسیم به افسانه‌های این قلعه.
از نظر عامه مردم این قلعه متعلق به پسر اسفندیار، بهمن، است و در ابتدا نام آن به صورت بهمن پور بوده و به مرور زمان به بهمپور تغییر نام داده است. همان طور که می‌دانید پور به معنای پسر است.
حالا می‌رسیم به عمر و قدمت این قلعه. باستان‌شناسان می‌گویند این قلعه به زمان ساسانیان و اشکانیان برمی‌گردد؛ با این وجود مردم عقیده دارند این قلعه به دستور نادر شاه ساخته شده است. باید بدانید که به هر دلیلی تصور عامه درباره این قلعه درست نبوده و بسیار قدیمی‌تر از این حرف‌ها است.
قلعه بمپور در زمان خودش اهمیت بسیاری داشته و از مهم‌ترین قلعه‌های نظامی آسیا محسوب می‌شد. این قلعه در دو بخش با ارتفاع‌های متفاوت و با مصالحی مانند خشت خام روی تپه‌های مصنوعی به ارتفاع ۸۰ متر ساخته شده است. اگر به غرق شدن در تاریخ ایران‌زمین علاقه‌مندید، قلعه بمپور یکی از آن جاهای دیدنی سیستان و بلوچستان است که شما را به وجد می‌آورد.
قلعه بمپور
قلعه چهل دختران زابل
شما را با قلعه‌ای آشنا می‌کنیم که هم معماری جالبی دارد و هم اینکه به نحوی یک قلعه جادویی محسوب می‌شود. قلعه چهل دختران زابل در شهرستان زابل و در روستای کوه خواجه قرار گرفته است.
گفته می‌شود که این قلعه به دوران ساسانیان برمی‌گردد. حالا به نحوه ساخت این قلعه می‌رسیم. این قلعه روی یک سکوی سنگی بزرگ ساخته شده است . این سکو با کنار هم قرار گرفتن چندین سنگ رسی ساخته شد و برای استحکام آن چند ردیف روزنه بالای در نظر گرفته شده است.
حالا چرا نام آن چهل دختران شده است؟ این نام به علت داستانی است که قرن‌ها درباره این قلعه بر سر زبان‌ها بوده. مردم می‌گویند در روزگار گذشته، در این قلعه ۴۰ دختر زندگی می‌کردند که صدای قهقه‌شان تا کیلومترها آن طرف‌تر از قلعه نیز می‌رفت و به همین دلیل این قلعه را چهل دختران صدا می‌کنند. چهل دختران یکی از جاهای دیدنی مهم سیستان و بلوچستان است.
قلعه چهل دختران زابل
قلعه ناصری ایرانشهر
این یکی دیگر خیلی قدیمی نیست. حدود ۱۰۰ سال که به عقب برگردیم، زمان ناصرالدین شاه قاجار به تاریخ تولد این قلعه و حکایت‌هایش می‌رسیم. قلعه ناصری نگین درخشان ایرانشهر است و در مرز شهر قرار دارد و اگرچه بخش‌های داخلی این قلعه تخریب شده‌اند و شکوه و جلال روزگار گذشته را در آن نمی‌بینید؛ اما ارزش این را دارد که یک بار هم شده به تماشای نمای بیرونی زیبای آن بروید.
این قلعه به فرمان ناصرالدین شاه در شهر فهرج یا پهره به دست یکی از بهترین معمارهای آن دوران ساخته شد. فهرج یا پهره نام‌های قدیمی ایرانشهر هستند. این قلعه را استاد حسین معمار باشی کرمانی ساخت که از مقتدرترین و بهترین معمارهای آن دوران بود. ساخت قلعه ۷ سال به طول انجامید و به در اواخر دوران حکومت قاجار به دست حاکم مقتدر بلوچستان به تصرف درآمد.
همان طور که گفتیم، بخش‌های زیادی از قلعه تخریب شده‌اند؛ اما در همین بخش‌های باقی مانده می‌توانید آجرکاری‌ها و کاشی‌کاری‌های ظریف و زیبا را ببینید که در نهایت دقت و بسیار هنرمندانه ساخته شده‌اند و همین باعث می‌شود در فهرست بهترین جاهای دیدنی سیستان و بلوچستان قرار گیرند.
قلعه ناصری ایرانشهر
قلعه رستم زابل
بعد از شهر سوخته به یکی دیگر از جاذبه‌های تاریخی سیستان و بلوچستان می‌رسیم. قلعه تاریخی رستم زابل که به نام معروف‌ترین پهلوان سیستان یعنی رستم نام‌گذاری شده است. این قلعه در ۷۰ کیلومتری جنوب غرب زابل قرار گرفته است.
قلعه رستم زابل در منطقه‌ای تاریخی و وسیع به نام محوطه حوضدار قرار دارد. در این محوطه آثار تمدن‌های باستانی بسیار قدیمی نیز به چشم می‌خورد و به همین دلیل از جمله مناطق بسیار مهم تاریخی محسوب می‌شود.
عمر و قدمت دقیق این قلعه به طور قطعی مشخص نیست؛ اما آن را به دوران‌های بین دوران سلجوقی تا دوران صفویه نسبت می‌دهند. گمان‌ها بر این است که این قلعه حدود ۵۰۰ سال پیش خالی از سکنه شده است و دیگر از آن استفاده‌ای نشد.
کاربرد این قلعه در زمان حیات خود، کاربرد دفاعی و در عین حال کاربرد مسکونی بوده است. معماری قلعه با داشتن برج‌های نگهبانی، خندق و یخدان نشان می‌دهد که حالت تدافعی بسیار خوبی داشته است.
قلعه رستم زابل
ارگ جلال آباد
این مکان دیدنی یادگاری از دوران انتهایی پادشاهی قاجار است و در اوایل دوره پهلوی نیز مورد استفاده قرار می‌گرفت. ارگ جلال‌آباد در شهرستان زابل و در روستای جلال‌آباد قرار گرفته است.
در دورانی که سیستان و بلوچستان طبیعتی سرسبز و با برکت داشته است از این ارگ برای استفاده مسکونی و نظامی بهره می‌گرفتند. در سال ۱۳۸۳ عملیات مرمت این ارگ آغاز شد و در شهریور همان سال در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید و حالا یکی از جاهای دیدنی مهم سیستان و بلوچستان است که گردشگران ایرانی و خارجی را به خود جلب می‌کند.
ارگ جلال آباد
جاذبه‌ها و جاهای دیدنی طبیعی سیستان و بلوچستان
حالا که با برخی از عجیب ترین و قدیمی ترین جاهای دیدنی تاریخی سیستان و بلوچستان آشنا شدیم، نوبت به این رسیده که سفری کوتاه به طبیعت چشم‌نواز این استان داشته باشیم.
از آنجایی که سیستان و بلوچستان استانی با مساحت وسیع محسوب می‌شود و بخش‌های جنوب آن نیز چند بندر دیدنی قرا گرفته‌اند، جاذبه‌های طبیعی آن تنوع بسیاری دارند.
تنوع اقلیم در سیستان و بلوچستان منجر به پدید آمدن تعدادی از جاذبه‌های طبیعی شگفت‌انگیز می‌شود. زمانی که روح خشک و گرم صحرا با رطوبت و درخشنانی دریا بهم گره می‌خورند و دیدنی‌هایی مانند ساحل درک، سواحل مکران و غیره را به وجود می‌آورند. با ما در این سفر کوتاه به طبیعت زیبای سیستان و بلوچستان همراه باشید تا با تمام این زیبایی‌ها آشنا شوید.
فراموش نکنید که این جاهای دیدنی طبیعی در سیستان و بلوچستان آنقدر زیبا و نفس‌گیر هستند که سالانه بسیاری از تورهای طبیعت گردی و ایرانگردی جذب آن‌ها می‌شوند.
سواحل مکران
سواحل مکران اگرچه در دسته دیدنی‌های طبیعی قرار دارد؛ اما در دوران‌های بسیار قدیم نیز از مکان‌های مهم سیستان و بلوچستان به حساب می‌آمد. این سواحل در کتاب تاریخی هرودوت به عنوان یکی از استان‌های ایران نام برده شده است.
سواحل مکران ازجاهای دیدنی بندر چابهار است و از شرق بندرعباس آغاز شده و تا جنوب غرب پاکستان ادامه دارند.
این سواحل علاوه بر جاذبه‌های طبیعی از موقعیت جغرافیایی مهمی نیز برخوردار هستند. وجود بندر چابهار که تنها بندر اقیانوسی ایران است در این سواحل باعث شده اهمیت استراتژیک ویژه‌ای پیدا بکنند. وقتی به دیدن این سواحل می‌روید، می‌توانید کشتی‌های بزرگ گردشگری و تجاری بین‌المللی را نیز مشاهده کنید.
از طرفی دیگر طبیعت این سواحل بسیار خیره‌کننده است. اینجا جایی است که طبیعت خشک کوه‌های سیستان و بلوچستان به دریای بزرگ و نیلگون می‌رسند و تضادی دیدنی خلق می‌کنند.
در اینجا می‌توانید نظاره‌گر طلوع آفتاب از افق کوه‌های زاگرس باشید و از تفریحات آبی متنوع نیز بهره ببرید. جالب است بدانید که در این سواحل می‌توانید شاهد ۳ نوع ساحل صخره‌ای، ماسه‌ای و مرجانی باشید.
اگر می‌خواهید از طبیعت شگفت‌انگیز این منطقه لذت تمام را ببرید قطعا سواحل مکران باید جزو لیست جاهای دیدنی سیستان بلوچستان در سفر به این استان قرار بگیرد.
سواحل مکران
دریای بزرگ و کوچک چابهار
چابهار تنها بندر اقیانوسی کشور که به دریای عمان و اقیانوس هند راه دارد، جاذبه‌های طبیعی زیبایی را دل خود دارد که هنگام سفر به سیستان و بلوچستان به هیچ وجه نباید از دست بدهید.
چابهار، جنوبی‌ترین بندر سیستان و بلوچستان است. اینجا می‌خواهیم با دو ساحل صخره‌ای آشنا شویم. یکی پرهیاهو با امواج ۱۵متری و گردشگرانی که همیشه در آن دیده می‌شوند و دیگری آرام و ساکت که محل رزق و روزی ماهیگیران جنوب است.
دریای بزرگ، اکنون به پارکی ساحلی تبدیل شده است و محل مناسبی برای امتحان کردن غذاهای محلی سیستان و بلوچستان است. در این ساحل می‌توانید امواج مرتفع دریا را ببینید که به سنگ‌ها و صخره‌ها برخورد می‌کنند و مناظری خیره‌کننده خلق می‌کنند؛ البته برای تماشای امواج باید تابستان و در مرداد ماه به چابهار سر بزنید.
اگر در زمان جزر امواج به این ساحل بروید، دیگر خبری از امواج نیست؛ اما در عوض صخره‌های جلبک‌پوش و سبز رنگی را می‌بینید که همین‌ها در تابستان آغوشی گرم برای موج‌های خروشان هستند. ناگفته نماند که در این ساحل منظره غروب بسیار دل‌چسب است. از عکس گرفتن و ثبت لحظات خاص غافل نشوید.
حالا می‌رسیم به دریای کوچک. ساحلی صخره‌ای و آرام که مکانی امن برای ماهیگیران است. آن‌ها در انتهای روز در ساحل جمع می‌شوند و برای فروش زحمات طول روز خود تلاش می‌کنند. از آنجایی که این ساحل دیگر به اقیانوس راه ندارد، بسیار آرام و ساکت است.
زمانی که از هیاهوی جاهای دیدنی و جمع شلوغ سایر گردشگران خسته شدید، با خیال راحت به این ساحل بیایید و چند ساعتی را در آرامش و با تماشای مناظر رنگارنگ این ساحل سپری کنید.
هامون
هامون از مهم‌ترین زیستگاه‌های طبیعی کشور و از منابع مهم اقتصادی و کشاورزی برای مردم سیستان و بلوچستان است. بعد از دریاچه خزر و دریاچه ارومیه، سومین تالاب بزرگ ایران و هفتمین تالاب بزرگ جهان است.
نیمی از این تالاب در استان کرمان و نیمی دیگر در سیستان و بلوچستان و در شهرستان زابل قرار گرفته است. این تالاب از چندین دریاچه تشکیل شده است که وسعت و حجم آب هر کدام در فصول مختلف سال تغییر می‌کند.
اگرچه این تالاب در گذشته بسیار پررونق و پر آب بوده است، متاسفانه امروز به دلیل عدم مدیریت درست و بحران‌های کم‌آبی از وسعت آن بسیار کم شده است. هامون چندین بار در ادبیات کهن ایران نیز ذکر شده است.
این تالاب به نام دریاچه زره در شاهنامه یاد می‌شود. وقتی به تماشای این تالاب می‌روید، احتمالاً از حجم بیابان‌ها و خشکی‌های موجود در مساحت آن شگفت‌زده خواهید شد؛ چراکه کم‌آبی باعث از بین رفتن بخش عظیمی از تالاب شده است و پوشش گیاهی و جانوری آن را از نابود کرده.
دریاچه هامون
عجایب سیستان و بلوچستان
به راستی که این استان تمام ویژگی‌های ایران را به تنهایی درون خود دارد. علاوه بر باستانی بودنش که باعث می‌شود منحصربه‌فردترین جاذبه‌های تاریخی را داشته باشید، طبیعت آن نیز گاهی عجایبی را از خود نشان می‌دهد که تا به چشم نمی‌بینید باور نمی‌کنید.
سیستان و بلوچستان جای اجتماع افسانه‌ها، داستان‌های عجیب و غریب تاریخی، کشفیات باورنکردنی و زیبایی‌ها و شگفتی‌های طبیعت است. در اینجا با چند مرود از عجایب استان آشنا می‌شویم تا تماشای آن‌ها را از دست ندهید.
این موارد جزو جاهای دیدنی و اتفاقات خاصی است که در سیستان و بلوچستان می‌توانید شاهدشان باشید.
گل‌فشان چابهار
باز هم به چابهار برمی‌گردیم. این بار اما با سواحل آن کاری نداریم. در دشتی به نام دشت کهیر در چابهار، پدیده‌ای عجیب که نشان از فعالیت‌های زیرزمینی دارد رخ می‌دهد. نام این پدیده گل‌فشان است. در این دشت، حباب‌های گل به همراه گازهایی از اعماق زمین به بیرون پرتاب می‌شوند.
نکته جالب اینجاست که وقتی این پرتاب‌ها اتفاق می‌افتند صدایی شبیه به صدای شلیک فشنگ می‌دهند. باید بدانید که چابهار ۳ گل‌فشان دارد، ۲ گل‌فشان تپه‌ای و ۱ گل‌فشان آتشفشانی که فقط نوع آخری فعال است. این گل‌فشان‌ها ارتفاعی حدود ۲۰ متر و دهانه ۱۲متری دارند. مردم محلی به این مکان ناف دریا می گویند.
گل‌فشان چابهار
تالاب لیپار
در ۱۵کیلومتری چابهار به تالابی زیبا که در کنار کوهی سرسبز و در نزدیکی دریای عمان جا خوش کرده است، می‌رسیم. این تالاب از نادرترین و عجیب‌ترین تالاب‌های ایران است.
حتما می‌پرسید چرا؟ رنگ این تالاب به دلیل وجود پلانکتون‌هایی درون آن به رنگ صورتی است. تالاب لیپار مانند سایر سواحل چابهار جزر و مد دارد؛ اما در اینجا با رنگ‌های زیباتری همراه است. نام این تالاب به معنی دختران مجرد و جوان است که به دلیل درختان جوان و سرسبز در اطراف آن به این نام خوانده می‌شود. وقتی به چابهار می روید، از تماشای عروس آن غافل نشوید.
تالاب لیپار یک خواهر ناتنی هم دارد! جایی در استرالیا که شباهت زیادی به لیپار دارد. در مورد دریاچه گیبسون و سایر شباهت های جاذبه های گردشگری ایران و جهان، در مجله جاباما بیشتر بخوانید.
تالاب لیپار
قبرستان جن‌ها
به روستای ۲۵۰۰ساله تیس در چابهار می رویم. در ۳۰۰متری این روستا، قبرستانی با قبرهای بزرگ و عجیب وجود دارد که مردم محلی آن را جن سنط می‌نامند.
به علت قدیمی بودن این قبرستان و شکل و شمایل عجیب قبرهای آن، مردم عقیده دارند که اجنه مردگان خود را اینجا به خاک می سپارند. آن‌ها تصور می‌کنند که جن‌ها شبانه برای عزاداری عزیزان خود در این قبرستان گریه و زاری می‌کنند و هرکسی که شب به این مکان برود، مورد نفرین جن‌ها قرار می گیرد.
اگر به دیدن جاهای عجیب و غریب با داستان‌ها و افسانه‌های رازآلود علاقه‌مندید، در مجله جاباما می‌توانید در مورد ترسناک ترین مکان های ایران بخوانید!
قبرستان جن‌ها
بهترین فصل سفر به سیستان و بلوچستان
سیستان و بلوچستان عمدتاً آب و هوایی گرم دارد. خصوصاً در مناطق نزدیک به دریای عمان رطوبت نیز به این گرما اضافه می شود.
بحران‌های کم‌آبی چند سال اخیر نیز باعث افزایش مساحت بیابان‌ها در مناطق مرکزی این استان شده است. همین موضوع باعث می‌شود در فصول گرم سال طوفان‌های شن به راه بیفتد. به طور میانگین آب و هوای سیستان و بلوچستان در دسته‌بندی گرم و خشک قرار می‌گیرد؛ اما هر چقدر به مناطق شرقی استان نزدیک بشویم، آب و هوای کوهستانی نیز پدیدار می‌شود.
این مناطق زمستان‌های سرد و طاقت‌فرسا دارند. با توجه به تمام این توضیحات و از آنجایی که اکثر دیدنی‌های این استان به جز مناطق ساحلی، در مرکز استان و مناطق بیابانی قرار گرفته‌اند، بهترین زمان برای سفر به این استان و دیدن جاهای دیدنی آن اوایل پاییز، اواخر زمستان و اوایل بهار است. زمانی که سرمای هوا کم‌کم کاهش پیدا می‌کند و از طرفی دیگر گرمایی سوزان در انتظار شما نیست.
