مراقبت‌های اولیه در مواجهه با انواع سوختگی‌ها

هنگام سوختگی چه کاری انجام دهیم؟

 

یکی از نکات مهم در مراقبت‌های اولیه در سوختگی‌ها این است که نباید هیچ گاه از روش‌های ابداعی و بی اساس علمی برای کمک به فرد مصدوم استفاده کنیم.

 سوختگی‌ها بر اساس منشاء سوختگی به طور کلی چهار دسته اند: سوختگی با آتش، مواد شیمیایی، جریان برق و تشعشع؛ که هریک از ما ممکن است با توجه به شغل و حرفه خود در معرض یکی از انواع این سوختگی‌ها باشیم. بنابراین لازم است اقدامات اولیه برخورد با این موارد را بدانیم که تا رسیدن نیروهای پزشکی یا رساندن مصدوم به مراکز درمانی کمترین آسیب متوجه او باشد.

 

کمک های اولیه سوختگی با حرارت

سوختگی با حرارت یکی از متداول‌ترین انواع سوختگی است و تعداد قابل توجهی از سوختگی‌ها از این نوع است. برای حذف عامل سوختگی در مواردی که عامل آن آتش است باید آتش را با آب سرد خفه کنید، از دویدن شخص در حال سوختن جلوگیری کنید و لباس‌های مستعد آتش‌سوزی را در آورید. بیمار را از نظر علائم حیاتی و شوک و... کنترل کنید و اقدامات اولیه درمانی را انجام دهید:

 

1. بیمار را روی سطحی از بدن که سوختگی وجود ندارد یا کمترین سطح سوختگی را دارد دراز کنید.
2. وسایل آلوده کننده را از بدن مصدوم جدا کنید. توجه داشته باشید که لباس‌های چسبیده به محل زخم را هرگز جدا نکنید. (در سوختگی با قیر بلافاصله منطقه را با آب سرد خنک کنید و هرگز سعی نکنید قیر را از محل سوختگی بردارید)
3. محل سوختگی را توسط آب خنک و تمیز شستشو دهید.
4. محل زخم را با گاز استریل پانسمان کنید.
5. اگر بیمار قادر به نوشیدن است و زمان کافی دارید، به مصدوم مایعات بنوشانید. (بزرگسالان نصف لیوان، کودکان یک تا ۱۲سال 1/4 لیوان و کودکان کمتر از یک سال 1/8 لیوان)
6. مصدوم را به اولین مرکز درمانی منتقل کنید.

 

کمک های سوختگی با مواد شیمیایی

از جدی‌ترین انواع سوختگی‌ها است که در سطح کم و عمق زیادتری بدن را دچار سوختگی می‌کند و معمولا در محیط‌های کاری و به ویژه کارخانه‌های مواد شیمیایی رخ می‌دهد. برای حذف عامل سوختگی در سوختگی‌های شیمیایی ابتدا لباس‌های آلوده را در آورده و محل را با آب فراوان شستشو دهید و سپس به ارزیابی بیمار از نظر علائم حیاتی، شوک و... بپردازید. اقدامات اولیه درمانی در سوختگی‌های شیمیایی نیز در بسیاری موارد مانند سوختگی با آتش است. تنها تفاوت در این موارد این است که چون عامل سوزاننده در این موارد آتش نیست که با سرد کردن خاموش شود، نیازست که موضع سوختگی با آب فراوان حداقل به مدت 20 تا 30 دقیقه شسته شود و سپس با انجام مراقبت‌های اولیه، فرد مصدوم به مراکز درمانی منتقل شود.

یکی از تذکرات بسیار مهم در مورد سوختگی‌های شیمیایی چشم این است که حتما دقت داشته باشید که هنگام شستشوی هر چشم، آب آلوده شده حاصل شستشو از جانب بیرونی چشم خارج شود تا چشم دیگر را آلوده نکند. در صورت وجود جسم خارجی در چشم با نوک دستمال تمیز آن را به آرامی خارج کنید و بعد آن چشم را با گاز استریل پانسمان کرده و مصدوم را به مرکز درمانی منتقل کنید.

 

سوختگی با جریان برق

سوختگی با جریان برق معمولا دارای عمق زیاد است و می‌تواند به بافت‌های داخلی بدن نیز صدمه وارد کند. حذف عامل سوختگی در این موارد قطع جریان برق یا جدا کردن فرد مصدوم توسط یک وسیله عایق از جریان الکتریسیته است. پس از ارزیابی مصدوم از نظر علایم حیاتی، شوک و... اقدامات اولیه درمانی را همانند سوختگی با آتش انجام دهید. محل ورود خروج برق را پانسمان کنید و فرد مصدوم را به سرعت به مراکز درمانی یا بیمارستان منتقل کنید.

 

 

مراقبت های سوختگی با تشعشعات

این نوع سوختگی به طور معمول توسط اشعه‌های با طول موج پایین ایجاد می‌شود که نوع متداول آن سوختگی با اشعه خورشید است. این نوع سوختگی همچنین ممکن است بر اثر تماس طولانی با پرتو فرابنفش (در کیوسک‌های برنزه شدن، جوشکاری با قوس الکتریکی یا پرتو درمانی، پرتو ایکس و...) به وجود آید. سوختگی‌های حاصل از تشعشع مانند سوختگی‌های دیگر درمان می‌شوند.

سوختگی بر اثر اشعه‌های زیان‌بار خورشید یکی از موارد متداول سوختگی‌هاست که معمولا قابل پیشگیری است و در اکثر موارد سطحی است. سوختگی‌های پوست بر اثر تابش خورشید معمولا نیاز به درمان‌های جدی و مراجعه به مراکز درمانی ندارد اما در موارد خاص و در افرادی که از مشکلات پوستی رنج می‌برند ممکن است این سوختگی‌ها وسعت و عمق زیادی پیدا کنند. در این موارد فرد مصدوم را باید ضمن انجام مراقبت‌های اولیه به مراکز درمانی انتقال داد.

نکته‌ای که در مورد تشعشات اتمی بسیار حائز اهمیت است حفظ سلامت خود امدادگر است. پوشش و تجهیزات امدادگر در این موارد باید به گونه‌ای باشد که خود او را از آسیب‌های تشعشات حفظ کند. در مرحله بعد برای حذف عامل سوختگی، باید رفع آلودگی مصدوم و درصورت امکان ارائه کمک‌های اولیه سوختگی مد نظر قرار گیرد. یکی از مراحل مهم در این نوع سوختگی‌ها انتقال مصدوم به مرکز درمانی است که به دلیل احتمال آلودگی، این کار حتما باید توسط نیروهای متخصص و تحت شرایط کنترل‌شده انجام گیرد.

 

چند نکته مهم درباره سوختگی

برای کمک به فرد مصدوم در سوختگی‌ها، ضمن اینکه نخستین مساله حفظ سلامت امدادگر است، باید چند نکته مهم مورد توجه قرار گیرد:

1ـ خونسردی خود را برای کمک به فرد آسیب‌دیده حفظ کنید.

2ـ سرعت عمل در کمک به فرد مصدوم در سوختگی‌ها بسیار اهمیت دارد. در سوختگی‌های شدید کمک‌های اولیه را به سرعت انجام دهید و فرد مصدوم را در اسرع وقت به مرکز درمانی انتقال دهید.

۳- اگر لباس فرد مصدوم به محل زخم چسبیده است لباس‌ را از اطراف زخم را بریده و از بدن خارج کنید ولی به محل زخم دست نزنید.

۴- روش‌های ابداعی و درمان‌های خودسرانه را دور بریزید.

۵ـ هرگز برای سرد کردن محل سوختگی از یخ استفاده نکنید.

6ـ به آبی که برای شستشوی محل سوختگی استفاده می‌کنید، برای افزایش سرمای آن نمک اضافه نکنید.

۷ـ در سوختگی با مواد شیمیایی، استفاده از ماده خنثی‌کننده برای شستشوی محل سوختگی هیچ امتیازی به شستشوی با آب فراوان ندارد و حتی ممکن است به دلیل واکنش شیمیایی شدت سوختگی را افزایش دهد. پس هرگز به جای آب از مواد خنثی‌کننده برای شستشوی محل سوختگی استفاده نکنید.