همه چیز درباره «جیمز وب»
بالاخره تصاویر ثبت‌شده توسط تلسکوپ «جیمز وب» منتشر شد که عمیق‌ترین تصویر ثبت‌شده از کیهان تاکنون است.
پس از انتظارات فراوان، اولین تصاویر گرفته شده توسط تلسکوپ فضایی جیمز وب (JWST) منتشر شد؛ عمیق‌ترین تصویری که تاکنون از کیهان گرفته شده است. این تصویر اولین تصویر علمی و تمام رنگی از کیهان است که ناسا آن را به عنوان عمیق‌ترین و واضح‌ترین نمای فروسرخ جهان تا به امروز توصیف کرده است.
این عکس نمایی بسیار دقیق از تکه‌ای از آسمان است که مجموعه‌ای خیره کننده از کهکشان‌ها را نشان می‌دهد. برخی از آن‌ها بیش از ۱۳ میلیارد سال قدمت دارند.
تصویر، شامل خوشه‌ای از کهکشان‌ها است که تقریبا ۴ میلیارد سال نوری از ما فاصله دارند. گرانش آن‌ها به اندازه‌ای قوی است که به‌عنوان نوعی عدسی عمل می‌کند و نور اجسام پشت سرشان را خم می‌کند، به گونه‌ای که حتی قوی‌ترین تلسکوپ‌ها را نیز تقویت می‌کند.
تصویر میدان عمیق
قبل از تصویر امروزی، تصویر میدان عمیق هابل (XDF) که در سال ۲۰۱۲ منتشر شد، دورترین تصویری بود که انسان در تاریخ کیهانی دیده بود. تلسکوپ فضایی جیمز وب قادر است اجسامی را که حتی نزدیک‌تر به بیگ بنگ هستند را ببیند. این تلسکوپ برای گرفتن امواج نوری طراحی شده که در طول میلیارد‌ها سال پس از خروج از ستارگان منتشر شده در طول انبساط فیزیکی کیهان کشیده شده‌اند.
اخترشناس مارسیا ریکه که رهبری تیم سازنده یکی از دوربین‌های مورد استفاده برای گرفتن عکس را بر عهده داشت، به نیویورک تایمز گفت: این تصویر برای مدت طولانی «عمیق‌ترین» رکورد را نخواهد داشت، اما به وضوح قدرت این تلسکوپ را نشان می‌دهد.
تصویر منتشر شده تنها عکسی نیست که جیمز وب به زمین می‌فرستد و در آینده تصاویر بیشتری را به زمین مخابره خواهد کرد. جیمز وب برای ثبت این تصویر و به سرانجام رسیدن هدف ناسا، کیهان را به مدت ۱۲۰ ساعت رصد کرد تا داده‌های پنج روزه را جمع آوری کند.
اهداف کیهانی ناسا در تصاویر ثبت شده
شب گذشته ناسا ۵ تصویر دیگر از کیهان منتشر کرد. این تصاویر مربوط به چند سحابی و کیهان هستند، زد دی نت آن‌ها را اینگونه توصیف کرده است:
سحابی کارینا: سحابی کارینا یکی از بزرگ‌ترین و درخشان‌ترین سحابی‌های آسمان است که در فاصله تقریباً ۷۶۰۰ سال نوری در صورت فلکی جنوبی کارینا قرار دارد و چندین برابر بزرگتر از خورشید است. در این تصویر ستاره‌هایی را می‌بینیم که تاکنون برای ما پنهان بودند. جیمز وب با ابزار قدرتمند خودش می‌تواند حتی پضت غبار‌های چگال را ببیند و آن قسمت را نیز آشکار کند. این سحابی، محلی برای تولد ستاره‌ها و منظومه‌های ستاره‌ای است.
سحابی کارینا
طیف سیاره گازی WASP-۹۶ b: سیاره‌ای غول پیکر در خارج از منظومه شمسی است که عمدتا از گاز تشکیل شده است. این سیاره که نزدیک به ۱۱۵۰ سال نوری از زمین فاصله دارد، هر ۳ یا ۴ روز یک بار به دور ستاره خود می‌چرخد. ما تاکنون به این سیاره دسترسی نداشتیم. در این تصویر ترکیبات شیمیایی مستقیمی از یک اتمسفر یک سیاره فراخورشیدی دیده می‌شود که آب نیز در آن وجود دارد. علاوه بر آب، در این سیاره ابر هم وجود دارد. این سیاره شبیه به مشتری، اما نصف آن است.
طیف سیاره گازی WASP-۹۶ b
سحابی حلقه جنوبی: حلقه جنوبی یا سحابی "هشت انفجار" یک سحابی سیاره‌ای است. قطر آن تقریباً نیم سال نوری و فاصله اش با زمین تقریباً ۲۰۰۰ سال نوری است. تصویر دقیق‌ترین تصویر در طول موج نزدیک است که از این سحابی منتشر شده است. این سحابی از انفجار یک ستاره در گذشته بوجود آمد و در مرکز آن یک منظومه دوتایی از ستاره‌ها وجود دارد. حلقه نارنجی رنگ بیرون سحابی، درخشش گاز‌های هیدروژن و ابر‌های آبی داخلی این سحابی گاز‌های یونیزه شده است.
سحابی حلقه جنوبی
پنج کهکشان استفان: در فاصله حدود ۲۹۰ میلیون سال نوری از ما، پنج‌گانه استفان در صورت فلکی پگاسوس واقع شده است. در تصویر اول که در طول موج فروسرخ نزدیک ثبت شده، در هر کهکشان میلیارد‌ها ستاره به چشم می‌خورد. دو کهکشان در مرکز تصویر وجود دارد که در حال برخورد با هم هستند. در این تصویر حتی می‌توان کهکشان‌های پس زمینه دیگری را نیز دید. در پس زمینه کهکشان‌های بسیار دورتر هم هستند و در گوشه عکس، ستاره‌های نزدیک به زمین دیده می‌شود.
پنج‌تایی استفان در طول موج فروسرخ میانی
در تصویر دوم که در طول موج فروسرخ میانی ثبت شده، سیاهچاله ابرپرجرم قرار دارد که این پنج کهکشان را کنار هم قرار داده است.
پنج‌تایی استفان در طول موج فروسرخ نزدیک
عصر جدید نجوم در راه است
تلسکوپ فضایی جیمز وب توسط بسیاری به عنوان جانشین تلسکوپ فضایی هابل ناسا شناخته می‌شود. برخلاف هابل، این تلسکوپ به دور زمین نمی‌چرخد و با ابزار‌های فوق‌العاده قدرتمند خود مشاهداتی را در طیف مادون قرمز انجام می‌دهد.
تلسکوپ جیمز وب
از زمانی که رصدخانه عظیم فضایی در ۲۵ دسامبر ۲۰۲۱ پرتاب شد، ناسا سخت کار کرده تا این تلسکوپ را به موقعیت مداری نهایی خود در نقطه لاگرانژ ۲ (L۲) که تقریباً ۱.۵ میلیون کیلومتر (۱ میلیون مایل) از زمین فاصله دارد، منتقل کند. از آن زمان، مهندسان ابزار‌ها را بررسی و آینه‌ها را تراز می‌کنند و اجازه می‌دهند تلسکوپ خنک شود تا ابزار‌های آن به درستی کار کنند.
هنگامی که در تلسکوپ در نقطه هدف قرار گرفت، تیم کنترل از روی زمین به تدریج آینه عظیم با قطر ۲۱ فوت (۶.۵ متر) تلسکوپ را که با روکش طلا پوشیده شده باز و دوربین‌ها و حسگر‌های آن را کالیبره کردند. مساحت آینه‌های ۶ ضلعی و طلایی رنگ آن هم اندازه یک زمین تنیس است.
آینه طلایی جیمز وب
جیمز وب از صفحه‌ای خورشیدی دارد که آن را به دو قسمت تقسیم می‌کند، بخش رو به خورشید مسئولیت تامین انرژی را به عهده دارد و بخش پشت به خورشید به دلیل سرد بودن می‌تواند عوارض ناشی از گرم شدن تجهیزات رصد را خنثی کند. آینه تلسکوپ پنج برابر بزرگتر از هابل و این به آن معنی است که می‌تواند اجرام و ستاره‌های کم‌فروغ‌تر را نیز رصد کند.
اجزای مختلف تلسکوپ جیمز وب
جیمز وب قدرتمندترین رصدخانه فضایی تا به امروز است. انتظار می‌رود این تلسکوپ که بیش از ۱۰ میلیارد دلار برای طراحی و ساخت آن هزینه شده، زمینه‌های نجوم و اخترفیزیک را با فرستادن نور روی برخی از اولین ستاره‌ها و کهکشان‌هایی که پس از انفجار بزرگ شکل گرفتند، متحول کند.
این تلسکوپ برای شناسایی اجرام آسمانی که حدود ۱۰۰ برابر کم نورتر از آن‌هایی هستند که هابل می‌تواند تشخیص دهد، طراحی شده است.
آینه‌های غول پیکر جیمز وب
طول عمر جیمز وب چقدر است؟
به گفته ناسا، این رصدخانه حداقل به مدت پنج سال و نیم فعال خواهد بود و می‌تواند بیش از یک دهه دوام بیاورد. بر خلاف هابل که پس از پرتاب، نگهداری و تعمیر می‌شد، جیمز وب برای انجام این اقدامات از زمین بسیار دور است. جدول زمانی عملیاتی آن نیز به دلیل سوخت مورد نیاز برای حفظ مدار و همچنین این واقعیت که ابزار‌های آن می‌توانند در شرایط فضایی سخت نقطه لاگرانژ ۲ کار کنند، محدود خواهد شد.
قبل از اینکه عمر مفید تلسکوپ به پایان برسد، جیمز وب هزاران مشاهده دیگر انجام خواهد داد و دریچه جدیدی به جهان‌های دور در اختیار ما قرار می‌دهد. در میان اهدافی که برای این تلسکوپ در نظر گرفته شده، سیارک‌ها، سیارات فراخورشیدی دوردست و قابل سکونت و برخی از قدیمی‌ترین ستارگان در دوردست‌ترین نقاط جهان تاکنون مشاهده شده‌اند.
