چرا تعطیلات تابستان برای دانش آموزان مخرب است؟

بسیاری از دانش آموزان و والدین آن‌ها معتقد هستند که مغز دانش آموزان همانند زمین کشاورزی است که بعد از یک مدت کار و فعالیت، نیازمند یک بازه چند ماهه استراحت به نام تعطیلات تابستان است. اما واقعیت ماجرا اینگونه نیست.

مغز همه انسان‌ها را می‌توانیم شبیه به یک عضله توصیف کنیم که هر چقدر این عضله فعالیت مداوم داشته باشد، بهتر و قوی‌تر از گذشته خود عمل می‌کند. اما موضوع تعطیلات تابستان در همه جای دنیا رواج داشت تا این که یک جامعه‌شناس آمریکایی به نام کارل الکساندر به تحقیق در این مورد پرداخت. او به مدت پنج سال بر روی سه گروه از دانش آموزان مطالعه کرد؛ به این صورت که ابتدا دانش آموزان را به سه گروه کلی تقسیم بندی کرد:

 

• گروه اول دانش آموزانی بودند که از شرایط خانوادگی و اقتصادی مرفهی برخوردار بودند.
• گروه دوم دانش آموزانی بودند که از شرایط خانوادگی و اقتصادی متوسطی در جامعه برخوردار بودند.
• و گروه سوم دانش آموزانی بودند که دارای خانواده‌هایی با اوضاع اقتصادی ضعیفی بودند.

 

این تعداد که در حدود 650 دانش آموز دوره ابتدایی بودند، کارل الکساندر بر روی مهارت‌های خواندن و ریاضیات آن‌ها تحقیق و آزمایش کرد. او به مدت پنج سال نمرات سالانه دانش آموزان را در یک نموداری از کلاس اول تا پنجم ثبت کرد. در اولین مشاهدات او به وضوح متوجه شد که دانش آموزانی که در خانواده‌های با سطح مرفه‌تر بودند، رشد و پیشرفت بیشتری نسبت به دانش آموزانی داشتند که در خانواده‌های سطح پایین‌تر زندگی می‌کردند.

 

اولین پیش فرضی که در جامعه مطرح بود، این بود که دانش آموزانی که در خانواده سطح پایین زندگی می‌کردند، اگر از استعداد و هوش پایینی برخوردار باشند و پیشرفت چشم‌گیری نداشته باشند هم مسئله‌ای نیست! و یک پیش فرض دیگری که نسبتأ پیش فرضی مثبت بود، این بود که مدارس از عهده دانش آموزانی که از رشد اقتصادی کمی برخوردارند، برآید. کارل الکساندر طبق این نمودار اعلام کرد که در سال اول اختلاف نمره گروه اول با گروه سوم 23 نمره بوده، در حالی که در پایان سال پنجم این اختلاف به 73 نمره رسیده بود.

 

الکساندر بار دیگر نمرات سالانه دانش آموزان را مورد بررسی قرار داد. او متوجه شد در طی یک سال، رشد و پیشرفت دانش آموزانی که در خانواده سطح پایین زندگی می‌کردند، از دانش آموزان دارای خانوده مرفه به مراتب بیشتر بوده است. همین مسئله باعث شد تا الکساندر به دنبال این برود که واقعأ علت این که در طول یک سال دانش آموزان دارای خانواده ضعیف رشد داشتند اما در طول پنج سال، دانش آموزان با خانواده مرفه، چیست!

این بار الکساندر نمره‌ای که دانش آموزان در پایان سال تحصیلی کسب می‌کردند را با نمره‌ای که در پایان تعطیلات تابستان کسب می‌کردند، مقایسه کرد. (در آمریکا در انتها تعطیلات تابستان امتحاناتی را تحت غربالگری سطح علمی دانش آموزان نسبت به سال گذشته برگزار می‌کردند.) جالب است بدانید، دانش آموزانی که سطح خانوادگی ضعیفی داشتند، در پایان تعطیلات نمراتشان منفی شده بودند که نشان از میزان فراموشی بالا را می‌داد. 

دانش آموزان سطح متوسط نیز رشد و پیشرفت منفی داشتند، اما در مقابل دانش آموزان خانواده‌های مرفه، رشد و پیشرفت چشم‌گیری داشتند؛ به گونه‌ای که نمرات پایان تعطیلات این دانش آموزان نسبت به پایان سال پنجم، رشد 52 نمره‌ای داشته است. این اختلاف که در سال اول به صورت 15 نمره‌ای بوده، در سال پنجم به رشد 52 رسیده بوده است. بنابراین، الکساندر نتیجه گرفت که نمرات ربطی به هوش و استعداد دانش آموز بستگی ندارد.

تنها تفاوتی که بین یک دانش آموز در خانواده مرفه با خانواده سطح ضعیف اجتماعی وجود دارد، این است که خانواده‌های مرفه در طول تابستان دانش آموز را به حال خود رها نمی‌کنند و با برنامه‌ریزی‌های دقیق، دانش آموز را در محافل علمی مختلف قرار می‌دهند و در مقابل خانواده‌های ضعیف و متوسط در طول تابستان دانش آموز را به حال خود رها کرده و فقط به دنبال بازی و اتلاف وقت هستند که در پایا سال پنجم (در ایران پایان سال ششم) با افت تحصیلی مواجه می‌شوند.

چرا باید در تابستان درس بخوانیم؟

همان‌طور که در بحث قبلی به صورت مفصل صحبت کردیم، تابستان برای سطح علمی دانش آموزان مخرب است و میزان افت تحصیلی بعد از تعطیلات تابستان بسیار بیشتر از سایر فواصل زمانی است. در کشور ما نیز تعطیلات تابستان بیش از 100 روز طول می‌کشد و اکثرأ دانش آموزان در این 100 روز مطالعه ندارند؛ به همین دلیل، در آزمایش الکساندر دیدیم دانش آموزانی که در خانواده‌های مرفه بودند، با برنامه‌ریزی مختلف در تابستان مطالعه داشته‌اند و پیشرفت کسب کرده بودند. اما دانش آموزانی که در تابستان به حال خود رها شده بودند، در آزمون پس‌رفت نمرات به سمت منفی را تجربه کرده بودند.

توجه کنید مطالعه در تابستان مختص دانش آموزان کنکوری نیست؛ همچنین وقتی می‌گوییم دانش آموزان در تابستان مطالعه داشته باشند، منظورمان این نیست که تفریح نکنند و به صورت فورس تمام روز را به مطالعه بپردازند! بلکه منظور این است که در کنار تفریح و مسافرت، زمانی را برای بازیابی مباحث آموخته شده اختصاص دهند. متأسفانه در کشور ما در کنار تعطیلات تابستان، تعطیلات دو هفته‌ای عید، تعطیلات مذهبی، تعطیلات آلودگی و برودت هوا و غیره بسیار زیاد است. به اینفوگرافیک زیر توجه کنید:

پس عملأ دانش آموزان ایرانی در طول سال، بسیار از کمتر از دانش آموزان کشورهای مختلف و پیشرفته جهان در مدرسه حضور دارند. شاید همین علت عامل اصلی افت سطح علمی هم در مدارس، هم در دانشگاه و هم در مقاطع مختلف است که امروزه شاهد چه بسیار مهندسی‌های غلط، اشتباهات پزشکی و حقوقی و غیره هستیم. بنابراین، مطالعه در تابستان حتی به مقدار بسیار کم و حتی در حد مطالعه خارج از درس بسیار در آینده فرزندان موثر واقع می‌شود. اما برای این که دقیق‌تر بدانیم هر گروه از دانش آموزان باید در تابستان چه عملکردی داشته باشند، در ادامه به تفصیل بررسی خواهیم نمود.

چگونه با شرایط تابستان درس بخوانیم؟

یکی از سوالات اساسی در بین دانش آموزان و والدین این است که حال که ما می‌گوییم مطالعه در تابستان برای رشد علمی فرزندان مهم است، اما چگونه با شرایط تابستان درس بخوانند! از آن جایی که نام فصل تابستان همیشه در کنار مسافرت، تفریح و خوش‌گذرانی رقم خورده است، بنابراین برای اغلب افراد، مخصوصأ دانش آموزان در سن‌های پایین‌تر سخت خواهد بود که بتوانند از تفریحات دل کنده و به سراغ مطالعه و درس بروند.

توجه کنید باز هم تکرار می‌کنم قرار نیست در طول تابستان به صورت فشرده دانش آموزان مطالعه کنند، فشرده امتحان دهند و جای هیچ نفس کشیدنی برایشان باقی نماند. هدف از مطالعه در تابستان تنها بازیابی مباحثی است که دانش آموزان طی یک سال گذشته مطالعه کرده‌اند و برای ورود به مقطع جدیدتر، نیاز دارند تا بتوانند پیش‌نیازها را یادآور شوند. فاصله 100 روزه از امتحانات خرداد تا مهر ماه سال تحصیلی آینده، فاصله کمی نیست و بسیاری از موارد قطع به یقین فراموش می‌شوند.

بعنوان مثال فرض کنید دانش آموزی که جدول ضرب را تازه آموخته است اگر به صورت مداوم تکرار نکند، آیا می‌تواند تا آخرین سال تحصیلی خود جدول ضرب را به یاد داشته باشد! پس هر علمی نیازمند تمرین و تکرار است تا ملکه ذهن شود. بنابراین تابستان بهترین زمان برای حل مشکلات درسی است. اگر دانش آموزی درسی را کامل نیاموخته، اگر مبحثی را به جای مفهوم حفظ کرده تا فقط نمره بگیرد، اگر دانش آموزی نمره کمی کسب کرده است، همه این‌ها چراغ قرمزی برای این است که والدین باید در تابستان برنامه‌ریزی کنند تا مشکلات فرزندشان حل شود و به مقاطع بالاتر، سرایت نکند.

توصیه‌هایی برای درس خواندن در تابستان!

اولین موردی که معمولأ برای درس خواندن در تابستان دانش آموزان را وادار به عقب‌نشینی می‌کند، نداشتن انگیزه و به قول خودمان، نداشتن حس و حال درس خواندن است. بچه‌ها در سنین کودکی و نوجوانی معمولأ حال و حوصله همه کارهای فرعی را دارند بجز درس نخواندن! البته نمی‌توان به دانش آموزان موضع گرفت؛ چرا که این موضوع یک ویژگی غریزی است. اما برای درمان این نوع بی‌حوصلگی ابتدا باید علت به تعویق انداختن مطالعه را پیدا کنیم.

در واقع، ما ابتدا باید دلیل عدم علاقه به مطالعه را در وجود خودمان پیدا کنیم و موانعی را که باعث می‌شود تا به سمت بی‌میلی نسبت به درس مدرسه بکشد را در درون خود بیابیم. تا زمانی که ندانیم برای چه، به کدامین علت و بر اثر چه رخدادی از درس خواندن به جای لذت بردن فراری هستیم، هیچ وقت نخواهیم توانست مشکل را برطرف کنیم.

بنظر شما دلیل اصلی بی‌حوصلگی و فرار از درس خواندن چیست؟ برای جواب این سوال، پاسخ‌های بسیار متفاوتی وجود دارد؛ اما اصلی‌ترین دلیل بی‌علاقگی دانش آموزان در این است که هیچ وقت نه در مدرسه، نه در دانشگاه و حتی نه توسط خودشان اصول صحیح و روش مطالعه را نمی‌آموزند. پس ما ابتدا باید به سراغ یادگیری روش‌های سریع مطالعه برویم که در صدر همه، یادگیری مهارت تندخوانی است. اما دلایل دیگری برای فرار از درس خواندن وجود دارد که به ترتیب عبارتند از:

• عدم داشتن تمرکز هنگام مطالعه

هنگامی که ما تمرکز نداشته باشیم، معمولأ حوصله درس خواندن نیز نداریم؛ پس تصمیم می‌گیریم از وضعیت موجود فرار کنیم. اما باید نحوه مدیریت این مشکل را بیاموزیم، پس کارهای زیر را انجام دهید:

1. به مغزتان آموزش دهید؛ برای تمرکز حواس بازی‌های هوش بهترین گزینه هستند. بازی‌هایی مثل سودوکو، جدول کلمات، شطرنج، جستجو کلمات (مثلأ بازی ایرانی آمیرزا) و غیره.

2. وضعیت خوابتان را سر و سامان دهید؛ محرومیت از خواب و نداشتن خواب کافی، به راحتی موجب مختل کردن تمرکز حواس دانش آموزان می‌شود که متأسفانه این روزها، بسیاری از دانش آموزان و دانشجویان از خواب خود کم می‌کنند و به گشت و گذار در صفحات مجازی اختصاص می‌دهند.

3. ورزش کنید؛ برای تمرکز حواس حتمأ روزی نیم ساعت ورزش کنید. قرار نیست حتمأ به باشگاه رفته و هزینه‌های زیادی اختصاص دهید! در منزل نرمش کنید، حرکات کششی انجام دهید، رقص کنید، طناب بزنید و … ورزش کردن موجب تخلیه انرژی درونی فرد شده و تمرکز را افزایش می‌دهد.

4. به دل طبیعت پناه ببرید؛ سعی کنید روزانه اگر می‌توانید 20 دقیقه در فضا باز پیاده روی کنید. اگر برایتان مقدور نیست، حداقل یک یا چند گل و گیاه طبیعی را به محل زندگی خود اضافه کنید و روزانه 15 دقیقه وقتتان را صرف نگهداری از آن‌ها کنید. 

5. مدیتیشن انجام دهید؛ گاهی برای فرار از شلوغی‌های روزمره، چند دقیقه به تنهایی خود بروید، چشم‌ها را ببنیدید، ذهنتان را از هر موضوعی خالی کنید و به این صورت کم کم شاهد آرامش ذهنی و تمرکز حواس خودتان خواهید بود.

6. موسیقی خوب گوش دهید؛ گاهی برای فرار از حس کسلی و کرختی، موسیقی‌های مورد علاقه و ترجیحأ بی‌کلام کلاسیک و یا ملودرام‌های ملایم گوش کنید تا تمرکز حواستان را از دنیا بیرون به یک سمت جذب کنید.

7. استراحت را از برنامه روزانه‌تان حذف نکنید؛ همیشه قرار نیست انجام کارهای زیاد موجب خستگی ما شوند؛ گاهی ممکن است همین زندگی روزمره و بدو بدوهای  روزانه ما را از پای درآورند. هر از گاهی، به خودتان استراحت دهید، از فضا مجازی فاصله بگیرید، از خواندن و شنیدن اخبار مختلف دست بکشید و لحظاتی را به دور از هیاهو زندگی ماشینی و تکنولوژی به استراحت بپردازید.

• سرعت پایین مطالعه

یکی از بدترین عادات مطالعه‌ای اکثر دانش آموزان، کندخوانی است. کندخوانی نه تنها باعث عقب ماندن از برنامه درسی می‌شود، بلکه بدتر موجب خستگی ذهن و بی‌حوصلگی در هنگام مطالعه می‌شود. برای ایجاد تعادل مناسب بین کمیت و کیفیت مطالعه، نباید آنقدر مطالعه جزئی و کند داشته باشید که حجم پیش‌روی بسیار ناچیز باشد و نه آنقدر استرس تمام کردن داشته باشید که سرسری از روی مباحث رد شوید.

بنابراین شما باید روش مطالعه خود را تصحیح کنید؛ برای بهبود وضعیت، کارهای زیر را انجام دهید:

1. به حفظ کردن دروس متکی نباشید و سعی کنید همیشه مطالعه‌ای مفهومی و تحلیلی داشته باشید.

2. مطالب را درسی را از طریق حل مسئله بیاموزید؛ مخصوصأ برای دروس محاسباتی مانند ریاضی!

3. از کلی خوانی شروع کرده سپس وارد جزئیات ریز و درشت شوید تا تسلط‌تان افزایش یابد.

4. برای خود محدوده زمانی مشخصی تعیین کنید و مطالب درسی را بین چند وعده مطالعاتی زمان‌دار تقسیم کنید.

5. تمرکز حواس خود را تقویت کنید؛ برای این کار از موارد گفته شده در فوق استفاده کنید و سعی کنید افکار مزاحم را در کاغذی یادداشت کنید تا در تایم‌های خالی به موقع رسیدگی کنید.

6. دروسی را که برایتان دشوار است یا بنظرتان خسته کننده هستند را در بازه‌های زمانی کوتاه 20 دقیقه‌ای مطالعه کنید و هر زمان احساس کردید که بازده مطالعه پایین آمده، استراحت کنید و یا به مطالعه درس دیگری بپردازید.

7. به خودتان باور داشته باشید، هیچ وقت نتیجه را پیش بینی نکنید که باعث کاهش اعتماد به نفستان شود و به جای استرس در رابطه با نتیجه دروس، امتحان و یا کنکور، زمانتان را به بهتر کردن خودتان و افزایش مهارت‌هایتان اختصاص دهید.

• عدم استراحت کافی و بموقع

گاهی دانش آموزان یا اصلأ مطالعه نمی‌کنند و یا جوری مطالعه می‌کنند که هیچ راه نفس کشیدن و استراحتی برای خودشان باقی نمی‌گذارند. اصولأ با افراد نوع اول که صحبت خاصی نخواهیم داشت، اما در مورد نوع دوم افراد باید بگوییم داشتن تعادل بهترین گزینه است. نمی‌شود بدون هیچ استراحتی مطالعه کرد؛ چرا که در نهایت جز کمبود انرژی و از همه مهم‌تر دچار دلزدگی در از درس مورد نظر خواهید شد.

پس عاقلانه‌ترین کار ممکن این است که هنگام مطالعه هر 20 دقیقه یک بار به مدت 3 دقیقه استراحت کنید و هر یک و نیم ساعت مطالعه به مدت 15 دقیقه به خودتان استراحت دهید. منظور از استراحت کردن گردش در صفحات مجازی اینستاگرام و غیره نیست! بلکه استراحت یعنی چشمانتان را ببیندید تا عضله چشم استراحت کند، یک دور قدم بزنید، پوزیشن نشستن را تغییر دهید، آب بنوشید، اگر گرسنه هستید میان وعده نوش جان کنید و دوباره سروقت درس باز گردید.

چگونه برای درس خواندن در تابستان برنامه‌ریزی کنیم؟

یکی از اشتباهات رایج بین دانش آموزان این است که همیشه به دنبال برنامه‌های آماده‌ای هستند که شبیه یک لقمه راحت در اختیارشان قرار بگیرد. در حالی که این یک طرز تفکر غلط و باور اشتباه است. همان‌طوری که انسان‌ها از ویژگی‌های ذاتی متفاوتی برخوردارند، برنامه درسی هرکس نیز بنا بر ویژگی‌ها و عادات هر فرد متفاوت خواهد بود. بنابراین شما باید در قدم اول نحوه برنامه‌ریزی دقیق و شخصی برای خودتان را بیاموزید.

شاید در ابتدا کمی مشکل بنظر برسد اما اگر یک مثال برای شما بزنیم، خواهید دید که اصلأ سخت و طاقت‌فرسا نیست. فرض کنید شما به تازگی یک کامپیوتر یا لپ‌ تاپ خریداری کرده‌اید. آیا تا زمانی که از سیستم عامل این محصول با خبر نشوید، می‌توانید برنامه متناسب با آن را نصب کنید! حال اگر فرض کنیم سیستم عامل محصول شما ویندوز 10 باشد، آیا می‌توانید برنامه‌هایی را که مختص ویندوز 8 یا ویندوز 11 هستند را نصب کنید؟ قطعأ نه! 

پس بهترین کار این است که ابتدا سیستم عامل را بشناسیم، نوع ویندوز را بررسی کنیم، سپس برنامه‌های متناسب با سیستم مورد نظر خود را نصب کنیم. در بحث برنامه‌ریزی درسی نیز دقیقأ به همین شکل است. لطفأ هیچ وقت از برنامه‌های آماده استفاده نکنید! تا زمانی که مشاوری با شما صحبت نکرده، از وضعیت تحصیلتان آگاهی نداشته، عادات شما را نشناخته و از اوضاع خانوادگی و شرایط مطالعه و غیره شما اطلاعی نداشته باشد، نمی‌تواند برنامه متناسب خودتان را طراحی کند.

پس برای این که بتوانید بهترین برنامه درسی را متناسب با پایه تحصیلی خودتان و اوضاع درسی که بهتر از هر کس دیگری می‌دانید، بهتر است که دانش آموزان را به چند گروه مختلف تقسیم کنیم:

• دانش آموزان پایه اول تا سوم دبستان

این دانش آموزان چون اولین پله‌های آموزش و یادگیری را طی می‌کنند، اصولأ بهتر است برنامه سبک‌تری نیز داشته باشند. برخی از مدارس غیر دولتی و یا مدارسی که در مناطق مرفه قرار دارند، به تازگی برای دانش آموزان خود برنامه‌های تابستانی در نظر می‌گیرند. اما اگر مدرسه دانش آموز یا فرزند شما چنین برنامه‌هایی را ارائه نمی‌دهد، بهتر است یک روز از هفته را به مطالعه فرزندتان اختصاص دهید که از نظر ما روز چهارشنبه بهترین فرصت است.

• دانش آموزان چهارم تا ششم دبستان

برای دانش آموزان کلاس چهارم، پنجم و ششم چون نسبت به دانش آموزان پایه‌های اول‌تر جا افتاده‌تر هستند، بنابراین یک مقدار برنامه آن‌ها متفاوت خواهد بود. از آن جایی برای این دانش آموزان مباحث درسی کمی سخت‌تر شده است، بهتر است دو روز از هفته را برای مطالعه دروس مدرسه از سال قبل اختصاص دهید. بهترین گزینه برای این عزیزان روزهای یکشنبه و چهارشنبه هر هفته خواهد بود.

• دانش آموزان مقطع متوسطه اول

این دانش آموزان که شامل گروه‌های هفتم، هشتم و نهم متوسطه هستند، به دلیل این که یک مقطع نسبت به مقطع ابتدایی بالاتر رفته‌اند و دروس بیشتری به مباحث درسی اضافه شده و از طرفی، با یک سری دروس جدید دیگری آشنا می‌شوند، باید روزهای بیشتری را مطالعه کنند. برای دانش آموزان متوسطه اول بهتر است سه روز در هفته را به مطالعه دروس از سال گذشته اختصاص دهند که این برنامه می‌تواند روزهای زوج یعنی شنبه، دوشنبه و چهارشنبه باشد، یا بالعکس روزهای فرد یعنی روزهای یکشنبه، سه شنبه و پنجشنبه را در نظر بگیرند.

• دانش آموزان مقطع متوسطه دوم

این دسته از دانش آموزان از زمانی که وارد پایه دهم می‌شوند دیگر جزو دانش آموزان و داوطلبان کنکور هستند؛ بنابراین برنامه این دوستان باید متفاوت‌تر از بقیه حساب شود. زمانی که پایه دهم را تمام کردید، باید در تابستان دهم به یازدهم پنج از روز از هفته را به مطالعه مباحث و مطالب درسی اختصاص دهید. پنجشنبه‌ها معمولأ روز جمع بندی مباحث هفته، مرور و آزمون است و جمعه‌ها را می‌توانید به تفریح و گردش اختصاص دهید. 

برای دوستانی که پایه یازدهم را به اتمام می‌رسانند، یعنی در تابستان یازدهم به دوازدهم هستند، خیلی جدی‌تر باید به بحث مطالعه و کنکور بپردازند. برای این دوستان نیز پنج روز در هفته باید برای مطالعه در نظر گرفته شود، پنجشنبه‌ها معمولأ روز جبران عقب ماندگی از برنامه بوده و جمعه‌ها نیز نصف روز متعلق به مرور و تست و آزمون و نصف روز مال خودتان برای تفریح، سرگرمی و اتسراحت باید اختصاص داده شود. برای دوازدهم هم که دیگر بحثی نمی‌کنیم تا در ادامه به صورت مفصل شرح دهیم.

در تابستان چه درس‌هایی را بخوانیم؟

بعد از این که دانش آموزان و والدین مجاب می‌شوند که اهمیت مطالعه در تابستان تا چه حد است، معمولأ نوبت به آن می‌رسد که باید چه درس‌هایی در تابستان خوانده شود. برای پاسخ به این سوال باید بگوییم که این موضوع برای هر دانش آموز و نسبت به پایه تحصیلی متفاوت است. بنابراین باز هم به سراغ دسته بندی دانش آموزان می‌رویم تا بهتر بتوانیم پاسخ‌گو سوال شما باشیم.

• دانش آموزان پایه اول تا ششم ابتدایی

برای دانش آموزان ابتدایی بهتر است بیشتر بر روی مباحث ریاضیات و تقویت مهارت‌های خواندن و نوشتن زمان گذاشت. توجه کنید قرار نیست دانش آموز را یک روز کامل در خانه حبس کنیم و وادار کنیم تا فقط درس بخواند! نه .. برای دانش آموزان ابتدایی والدین می‌توانند خودشان از روی کتاب درسی در یک دفتر مجزا تمرین بنویسند تا دانش آموز حل کند و یا از کتاب‌های کمک آموزشی موجود در کتاب فروشی‌ها استفاده کنند. 

بعد از این که دانش آموز حجم مشخصی از تمرینات ریاضی را حل کرد، سعی کنید جواب‌های او را چک کنید و در صورتی که اشتباهی یا خطایی دیدید، آن مبحث را یک دور با فرزندتان کار کنید تا این اشتباه را با خود به پایه‌های بالاتر حمل نکند. برای مهارت خواندن نیز می‌توانید از کتاب فارسی مدرسه یا کتاب‌های داستان استفاده کنید تا دانش آموز در خواندن جملات به مرور تبحر لازم را کسب کند.

• دانش آموزان پایه هفتم تا نهم متوسطه اول

برای دانش آموزان پایه هفتم، هشتم و نهم نیز باید بر روی مهارت‌های ریاضی، مهارت دستور زبان در سه درس فارسی، عربی و زبان و انگلیسی بعلاوه مهارت انشاء نویسی کار شود. چون از پایه هفتم به بعد معمولأ دانش آموزان خودشان مسئول مطالعه درس‌هایشان هستند، پس باید سعی کنند مشکلات ریاضی را حل کنند، در درس فارسی قسمت دستور زبان را به خوبی بیاموزند و برای درسی عربی و زبان انگلیسی نیز بر روی بحث قواعد و گرامر زبان کافی بگذارند.

بحث مطالعه برای دانش آموزان نهمی که امتحانات نهایی دارند و در آستانه انتخاب رشته نیز هستند، از اهمیت بسیاری برخوردار است. سعی کنید مهارت ریاضی را کامل کنید چون دنباله مباحث را در دهم خواهید خواند. پایه قواعد و گرامر زبان انگلیسی نیز از سال نهم شروع می‌شود و اگر علاقه مند هستید و خانواده موافق بودند، شرکت در کلاس‌های زبان از سال هفتم بسیار مناسب و به جا خواهد بود؛ چرا که زبان نه تنها برای مدرسه و کنکور، بلکه در زندگی روزمره، تکنولوژی، گردشگری و … نیز باید در سطح بین المللی اطلاعاتی داشت.

• دانش آموزان پایه دهم تا دوازدهم متوسطه دوم

از آن جایی که گفتیم دانش آموزان دهم دیگر کنکوری محسوب می‌شوند و باید کم کم ساعت مطالعه‌شان را افزایش دهند، برای این دوستان باید بگوییم بعد از امتحانات خرداد، بعد از حدود یک هفته استراحت واجب است مطالعه را شروع کنند. دهمی‌ها ابتدا باید برنامه‌ریزی کنند سپس دروسی را که می‌دانند خوب یاد نگرفته‌اند، مشکل دارند و یا در امتحان نمره پایینی کسب کرده‌اند را باید دسته بندی کنند. سپس طبق برنامه به مطالعه بپردازند.

در تابستان روزی چند ساعت درس بخوانیم؟

بعد از این که یک برنامه تابستانه برای خود تدارک دیدید و دروسی را که نیازمند مطالعه در تابستان هستند تا یک بازیابی از اطلاعات داشته باشید و به قول معروف علومی را که آموخته‌اید از حافظه کوتاه مدت به حافظه بلند مدت ارجاع دهید، شاید این سوال برای شما پیش آید که در تابستان چند ساعت باید مطالعه کنید یا اوصولأ چند ساعت مطالعه در تابستان برای موفقیت شما تأثیرگذار خواهد بود.

در پاسخ به این سوال باید بگوییم، برای دوستان پایه ابتدایی چندان تفاوتی نمی‌کند که چند ساعت مطالعه کنند، همین که هفته‌ای یک روز را به تمرین و پرورش مهارت ریاضی و خواندن اختصاص دهند، کفایت می‌کند. برای دوستان متوسطه اول نیز اصولأ باید در حدود سه یا چهار ساعت مطالعه هفتگی داشته باشند که ذهن آمادگی خود را از دست ندهد.

اما برای دوستان کنکوری، یعنی از سال دهم تا دوازدهم، مطالعه باید اگر کم است، کم کم افزایش داده شود. به این صورت که اگر اصلأ مطالعه نداشته‌اند از سال‌های قبل، از روزی 3 ساعت باید شروع به مطالعه کرده و این میزان را در سال دهم تا 5 ساعت در روز افزایش دهند. برای دوستان یازدهمی نیز همین‌طور! باید از روزی 3 ساعت شروع کنند تا روزی 5 إلی 7 ساعت ادامه دهند تا برای کنکور آماده شوند.

چرا تنبلی در درس خواندن سراغ ما می‌آید؟

بی‌انگیزگی و دلسرد شدن در مراحل مختلف زندگی برای هر کسی پیش می‌آید و دوران کنکور نیز از این قاعده مستثنی نیست. بی‌انگیزه و بی‌حوصله بودن در دوران کنکور که روزهای مهم و تعیین کننده‌ای است، می‌تواند شما را از مسیر خود دور کند و باعث شود که زمان‌های طلایی و فرصت‌های تکرار نشدنی خود را از دست دهید. برای مقابله با بی‌انگیزگی و بی‌حوصلگی اول باید دلایل وجود چنین حسی را بررسی کنیم و بعد سراغ راه حل این مشکل رویم. این دلایل عبارتند از:

♦️ یکی از دلایل بی‌انگیزگی، نداشتن هدف مشخص است؛ این که ما ندانیم دقیقأ داریم برای چه چیزی تلاش می‌کنیم! برای رد شدن از این مسئله باید یک تصویر ذهنی از خواسته‌هایمان برای آینده داشته باشیم تا وقتی بی‌انگیزه می‌شویم به آن فکر کنیم و دوباره پر از شوق و شور و تلاش شویم.

♦️ دلیل دوم بی‌انگیزگی داشتن ترس از مشکلات و سختی‌های مسیر است؛ این که همیشه فکر کنیم نمی‌توانیم مطالب را تمام کنیم و شاید وقت کم بیاوریم و غیره، باعث می‌شود استرس بگیریم که خود این استرس اثر منفی بر ذهن و عملکرد ما می‌گذارد و باعث افت توان فکری و سطح انرژی می‌شود. برای عبور از این مشکل باید یک برنامه جامع تا روز کنکور برای خودمان تدوین کنیم تا همیشه خیالمان از تمام کردن منابع و مرورهای کافی راحت باشد و بدانیم قرار نیست به مشکل کمبود زمان برخوریم.

هرچه از نظر زمانی دغدغه کمتری داشته باشیم انرژی و انگیزه بیشتری خواهیم داشت و برای این که از برنامه عقب نمانیم، ذهنمان تمام توانش را برای دوری از تنبلی و عقب افتادگی می‌گذارد.

♦️ یکی دیگر از افکاری که باعث بی‌انگیزگی می‌شود، این است که اکثرأ دانش آموزان با خودشان فکر می‌کنند که رقبایشان دارند تلاش مضاعف می‌کنند و آن‌ها نمی‌توانند به رقبا برسند. در این شرایط باید به این نکته توجه کنیم که اولأ شرایط ما و دیگر رقبا تقریبأ یکسان است و همه ما روزی 24 ساعت زمان داریم و همه قرار است به سوالات یکسانی در آزمون پاسخ دهیم. ثانیأ دقیقأ در همین زمانی که داریم به عملکرد و تلاش دیگران فکر می‌کنیم، آن‌ها درحال تلاش و کوشش بیشتر هستند!  پس با انگیزه شروع کنیم تا خودمان را به سطح مطلبوب برسانیم و احساس رضایت کنیم.

️اکثر دانش آموزان بعد از آزمون نیز به دلیل عدم کسب نتیجه مورد نظر، بی‌حوصله می‌شوند و انگیزه خود را از دست می‌دهند. در این شرایط دو راه دارید:

1. بی‌انگیزه باشید و بیش از پیش در وضعیت نا مطلبوب خود باقی بمانید.
2. یا دلیل نتیجه نگرفتن مقطعی خود را بررسی کنید تا آن را بیابید. وقتی دلیل توقف مقطعی خود را پیدا کنیم ذهن ترغیب می‌شود تا در جهت رفع نقایص و کاستی‌ها پیش برود تا نتیجه بعدی بهبود پیدا کند و بهتر شود.

تکنیک‌های ایجاد انگیزه برای درس خواندن!

برای شروع دوباره و ایجاد انگیزه می‌توانید از روش‌های بسیاری استفاده کنید. اما آنچه قبلأ تست شده‌اند و معمولأ دانش آموزان نیز جواب گرفته‌اند می‌تواند انجام کارهای زیر باشد:

•  از درس مورد علاقه‌تان شروع کنید!

خیلی مهم است که شروع مطالعه با علاقه همراه باشد، چرا که اگر درسی را خوب مطالعه کنید و تست بزنید و به انتها برسانید، نوعی انرژی مثبت خواهید گرفت که بقیه روز نیز به همین منوال مفید واقع خواهید شد. 

• تعویض درس مورد مطالعه!

گاهی ممکن است بعد از شروع یک درس متوجه شوید که اصلأ تمرکز و حوصله کافی ندارید و نمی‌توانید روی آن درس متمرکز شوید. بنابراین اصلأ خودتان را اذیت نکنید و خیلی راحت درس مورد مطالعه را تعویض کنید و به جای آن درسی را که برایتان خوشایند است، جایگزین کنید. 

•  لذت بخش درس بخوانید!

توجه کنید شما باید مطالعه را برای خودتان لذت بخش کنید. بعنوان مثال، یک سری کارهای کوچیک که شاید به چشم اهمیت نداشته باشند اما در باطن منجر به حال دل خوب شوند را می‌توان موارد زیر را نام برد: 

 

• مرتب کردن اتاق
• داشتن گلدان کوچک روی میز مطالعه
• نوشیدن یک فنجان قهوه
• گوش دادن به موزیک شاد و ملایم
• و غیره

 

•  تنوع داشته باشید!

خیلی مهم است که دائم و پشت سر هم یک درس را مطالعه نکنیم؛ چرا که قطعأ ذهن خسته می‌شود و به دنبال آن بی‌حوصلگی به سراغتان خواهد آمد. حتی در بازه امتحانات نیز اگر حس کردید خسته‌اید، می‌توانید یک درس آسان‌تر را مرور کنید تا ذهنتان کمی استراحت کرده و در عین حال از زمانتان نیز به خوبی بتوانید استفاده کنید. و نکته آخر این که، منتظر نباشید یکهو از آسمان انگیزه و حوصله برای شما نازل شود! چرا که هیچ وقت این اتفاق شدنی نیست و تنها کسی که می‌تواند به شما کمک کند، خودتان هستید. درست است که شروع هر چیزی سخت است، اما هر چقدر درست‌تر در مسیر هدف قرار بگیرید خواهید دید که یادگیری چقدر لذت بخش‌تر خواهد شد. 

سخن پایانی

دانش آموزان عزیز و والدین گرامی، به پایان یک مقاله از سری مقالات مشاوره‌ای سایت بخون تحت عنوان چگونه در تابستان درس بخوانیم، رسیدیم. امیدواریم با مطالعه این مقاله به اهمیت مطالعه فرزندان پی برده باشید. همان‌طور که در آزمایش الکساندر با هم بررسی کردیم، اهمیت مطالعه در تابستان به قدری است که بر روی سطح علمی دانش آموزان در طی 12 سال تحصیل تأثیر گذاشته و در نهایت منجر به نابودی یا موفقیت یک جامعه و یک کشور می‌شود.

لطفأ دانش آموزان را به حال خودشان رها نکنیم و اجازه ندهیم مغز آن‌ها در صفحات نامربوط مجازی و یا در بازی‌هایی که اغلب ترویج کشت و کشتار است تلف شود. در جامعه‌ای که روز به روز به سمت مرگ انسانیت در حرکت است، بیایید فرزندانمان را با دوست و یار قدیمی، کتاب مهربان آشتی دهیم تا به دست خودشان جامعه‌ای بهتر، سالم‌تر و از همه مهم‌تر جهانی عاری از جنگ، موشک، بیماری و در یک کلام جهانی عاری از زندان، جرم و جنایت را بسازیم.