چگونه ادبیات فارسی را برای کنکور بخوانیم

به ادبیات از دو جهت باید اهمیت داد. اول اینکه ضریب ادبیات کنکور سراسری ۴ است و مهمترین درس دفترچه عمومی کنکور محسوب می شود. دوم اینکه ادبیات فارسی اولین درسی است که سر جلسه کنکور با آن مواجه می شید. یک ژنرال آمریکایی می گفت اگه می خواهید دنیا را عوض کنید، تختتان را مرتب کنید. چون مرتب کردن تخت اولین کار هر روز است و اگر اون را خوب انجام بدید، اولین کار روزتان را خوب انجام دادید و برای انجام کارهای دیگه ای که در روز دارید اعتماد به نفس می گیرید. پس اولین درس کنکور ادبیات هست و شما وقتی ادبیات را بتوانید به خوبی جواب دهید، با روحیه بهتری می توانید بقیه درس ها را هم جواب دهید. اما سوالی که برای بچه های کنکوری ایجاد می شود این است که چگونه ادبیات را برای کنکور بخوانیم؟ 

 

چطور ادبیات فارسی را برای کنکور مطالعه کنیم

بیاییداول باهم ساختار کلی ادبیات کنکور را بررسی کنیم. از درس ادبیات ۲۵ سوال طرح می شود و برای کنکور نظام جدید و نظام قدیم این روال همچنان همان و تغییری نکرده است. از این ۲۵ تست ادبیات ۳ تا درمورد املا و معنی لغات است. لغات ستاره داردر آخر کتاب درسی ادبیات و لغات مهم متن کتاب درسی منابعی برای طرح سوالات کنکور در زمینه لغت هستند. (ما در ادامه ادبیات کنکور را به صورت مبحثی بررسی می کنیم و به شما می گیم از هر مبحث ادبیات چندتا تست کنکور طرح می شود.) البته داوطلبان گروه آزمایشی علوم انسانی علاوه بر اینکه باید این ۲۵ تست ادبیات را در دفترچه عمومی جواب بدهند، ۳۰ تست ادبیات تخصصی هم داخل دفترچه اختصاصی کنکور دارند. منابع طرح سوالات تخصصی در کنکور انسانی نظام جدید کتاب های فنون ادبی ۱، ۲ و ۳ در پایه های دهم، یازدهم و دوازدهم هستند. بزرگترین تفاوت در ساختار کتاب ادبیات نظام جدید با نظام قدیم تقسیم بندی مطالب مختلف در یک کتاب است.

داوطلبان کنکور نظام قدیم انسانی برای پاسخگویی به تست های ادبیات کنکور باید روی چند کتاب درسی تاریخ ادبیات ۱ و ۲، ادبیات فارسی پیش دانشگاهی و کتاب آرایه های ادبی به طور کامل تسلط پیدا می کردند. در صورتی که مباحث همه این کتاب ها در ۳ کتاب فنون ادبی جمع آوری شده که در سه سال دهم، یازدهم و دوازدهم تدریس می شود. ساختار کتاب علوم و فنون ادبی برای داوطلبان کنکور انسانی به این صورت است که سبک شناسی و تاریخ ادبیات، قلمرو ادبی ( آرایه های ادبی )، عروض و قافیه و قلمرو فکری ( قرابت معنایی ) رو در خودش جا داده است.

چگونه ادبیات را کنکوری بخوانیم

رسیدیم به بخش اصلی این مقاله. چطور ادبیات فارسی را برای کنکور مطالعه کنیم؟ این را می دانیم که ادبیات یک درس موضوعی است. درس موضوعی یعنی اینکه باید هر موضوع را جداگانه مطالعه کنید. پس روش مطالعه ادبیات کنکور را به ۵ بخش لغت و املا، تاریخ ادبیات، آرایه های ادبی، دستور زبان و قرابت معنایی تقسیم می کنیم.

چجوری ادبیات را برای کنکور مطالعه کنیم

پیشنهاد من این است که برای بخش لغت باید سعی کنید معنی لغات را کامل حفظ کنید. یعنی اگر یک لغت چند تا معنی داخل کتاب درسی و کتاب های کمک آموزشی دارد، همه آن ها را مطالعه و حفظ کنید. چون همه معانی آن لغت قطعا مهم هستند. می توانید برای مطالعه بهتر لغات ادبیات از روش های مختلفی استفاده کنید. مثل: جعبه لایتنر یا منحنی یادگیری ابینگهاوس
بخش دیگه سوالات کنکور را تست های املا تشکیل میدهد که از این بخش ۲ تا تست داخل کنکور سراسری طرح می شود و معمولا شامل لغاتی است که دو املایی یا چند املایی هستند. معنی و املای لغات دو عضو جدا نشدنی ادبیات کنکور هستند. به همین دلیل برای یاد گرفتن بهتر املای کلمات لازم است که معنی آن کلمه را هم در کنار املایش یاد بگیرید. مخصوصا درمورد واژه های هم آوا و مشابه که راه تشخیص املای درست فقط و فقط توجه به معنی واژه  است. برای تسلط بیشتر روی بخش املای کلمات سعی کنید هر روز در برنامه هایتان قرار بدهید که املای چند تا لغت را خیلی خوب یاد بگیرید و برای اینکه به تسلط کامل روی ادبیات کنکور برسید، تست بزنید. تمرین و تست مکرر و به عبارتی تست خوانی باعث می شود که خود به خود روی آن بخش مسلط شوید و اینجوری دیگه نیازی نیست که شما همه واژه ها را حفظ کنید. چون املای بعضی از لغات نسبت به بعضی دیگر اهمیت بیشتری دارند. در این قسمت شما متوجه شدید که چجوری ادبیات را برای کنکور بخوانید.

بررسی تاریخ ادبیات فارسی برای کنکور

۲ تا تست از سوالات ادبیات کنکور را بخش تاریخ ادبیات تشکیل می دهد که در سیستم آموزشی نظام جدید فقط اوایل بعضی از درس ها یک سری نکته در مورد شاعران و نویسندگان و آثار مربوط به آن ها وجود دارد که دانش آموزان باید آن ها را باید مطالعه کنند. تنها راه یاد گرفتن تاریخ ادبیات کنکور فقط و فقط تکرار مکرر و مداوم آن ها است و هیچ راه دیگری جز حفظ کردن تاریخ ادبیات وجود ندارد. البته بچه های نظام قدیم انتهای کتاب شان یک بخش وجود دارد به نام اعلام که حتما باید به صورت کامل و دقیق مطالعه شود و این بخش از کتاب ادبیات نظام جدید حذف شده است. شما می توانید با مطالعه این مقاله با روش مطالعه ادبیات رتبه های برتر کنکور  آشنا شوید و از آن ها الهام بگیرید.

اهمیت آرایه های ادبی در کنکور

بخش بعدی تست های ادبیات کنکور مبحث آرایه های ادبی است که ۳ تا تست از آن ها داخل کنکور می آید. درمورد آرایه های ادبی می توانیم بگیم که یکی از سخت ترین بخش های ادبیات کنکور است. اما این را فراموش نکنید که سوالات کنکور معمولا در محدوده کتاب درسی هستند و اگه شما آرایه هایی که داخل کتاب درسی ادبیات است را بلد باشید و به طور کامل مسلط باشید، قطعا توی این بخش سخت مشکلی نخواهید داشت. مثلا یکی از سخت ترین آرایه های ادبی، آرایه ایهام است. برای اینکه این آرایه سخت را مثل آب خوردن بشناسید و یاد بگیرید، کافی است لغاتی که داخل کتاب درسی تان ایهام دارند را خوب بلد باشید. چون همونطور که گفتیم تست های ادبیات کنکور در محدوده کتاب درسی ادبیات هستند. یک کار دیگری  که می توانید برای جواب دادن به تست های آرایه انجام بدهید این است که آرایه های ادبی آسون مثل تشخیص و تشبیه و مراعات النظیر را یاد بگیرید و وقتی این آرایه ها را بلد باشید، با حذف گزینه های غلط می توانید به تست های بخش آرایه های ادبیات کنکور پاسخ درست بدهید. به این صورت که معمولا در کنکور ۴-۵ تا آرایه پشت هم می آید و می گوید که مثلا کدام آرایه، داخل کدام بیت وجود دارد و اگه شما آرایه های آسون را خوب بلد باشید، با رد گزینه های غلط می توانید به جواب برسید.

 

دستور زبان ادبیات فارسی در کنکور

از کتاب نگارش نظام جدید یا همان زبان فارسی نظام قدیم فقط بخش دستور آن در کنکور سراسری می اید و ۵ یا ۶ تا از ۲۵ تا تست ادبیات کنکور را در برمی گیرد. منظور از بخش دستور زبان مباحثی از کتاب است که درمورد واحدهای زبان (شمارش واج و تکواژ و واژه) اجزای جمله (نقش های اصلی جمله مثل نهاد، فعل، مفعول و...) گروه های اسمی (هسته، وابسته و ترکیب های اضافی و وصفی) ساختمان واژه (ساده، مشتق، مرکب و مشتق - مرکب) است. این ۵ موضوع از موضوعات مهم در حوزه دستور زبان کنکور هستند و عناوین ویرایش و ویژگی های فعل از اهمیت کمتری برخوردار است. متاسفانه معمولا وضعیت داوطلبان کنکور در پاسخ گویی به سوالات این بخش از ادبیات فارسی ضعیف است. برای تسلط روی دستور زبان، کتاب درسی ادبیات را بخوانید و در کنار آن یک کتاب کمک آموزشی تهیه کنید که هم درسنامه داشته باشد و هم تست؛ که برای تسلط بیشتر لازم است تست های آن را بزنید. با این روش مطالعه می توانید به راحتی از این بخش هم عبور کنید.

روش خواندن قرابت معنایی ادبیات برای کنکور

مهمترین بخش از سوالات ادبیات کنکور بخش قرابت معنایی است. اول اینکه منابع طرح سوال بسیار گسترده هستند و از همه آثار نظم و نثر ادبیات فارسی می شود برای طرح سوالات قرابت معنایی استفاده کرد. دوما ۸-۹ تا تست از ۲۵ تست ادبیات کنکور را سوالات قرابت معنایی تشکیل میدهد. پس بدون شک مهم ترین مبحث ادبیات کنکور همین بخش است که با مطالعه و تمرین مستمر می توانید به راحتی تست های قرابت معنایی را جواب بدهید و درصد ادبیات خودتون را در کنکور افزایش بدهید. قبل از هر چیز باید بدانید که اصلا قرابت معنایی یعنی چی؟ قرابت معنایی یعنی نزدیکی مفهوم دو یا چند بیت و عبارت به همدیگر. برای پاسخ دادن به سوالات قرابت معنایی کنکور باید تسلط نسبتاً خوبی روی همه موضوعات درسی مثل معنی و املای واژگان، آرایه های ادبی و ... داشته باشید. البته این نباید باعث نگرانی شما بشود. چون برای پاسخگویی به تست های قرابت لزومی نداره روی این مباحث تسلط ۱۰۰ درصدی داشته باشید. ولی هرچقدر این مباحث را بهتر یاد گرفته باشید، در حل تست های قرابت هم راحت تر هستید. در مجموع همان طور که گفتیم با تمرین و تست زنی زیاد می توانید تست های قرابت کنکور را به راحتی بزنید.

در پرسش های قرابت معنایی بیت یا عبارت صورت سوال معمولا از متن کتاب درسی انتخاب می شود و اگه هم صورت سوال در کتاب درسی ادبیات نباشد، حداقل مفهوم آن داخل کتاب درسی شما آمده است. اما گزینه های سوال غالباً از کتاب درسی نیستند و از همه منابع شعر و نثر ادبیات فارسی برای گزینه ها استفاده می شود. بنابراین می توانید از صورت سوال و مفهومی که قبلا در کتاب درسی دیده اید، یک حدس هایی در مورد پاسخ درست بزنید. بیت های هم مفهوم معمولا طوری انتخاب می شوند که شباهت بارز و مشخصی به هم داشته باشند. به طوری که بعد از تشخیص مفهوم گزینه ها به راحتی بتوانید گزینه درست را انتخاب کنید. وضعیت پاسخگویی داوطلبان به سوالات قرابت معنایی کنکور تقریبا متوسط است و حدود ۳۲ تا ۳۶ درصد اهمیت در سوالات ادبیات کنکور را به خودش اختصاص داده است.