بهترین روش مطالعه ( روش SQ3R ) در ۵ قدم

درس خواندن و آماده شدن برای کنکور و امتحانات نیازمند استفاده از اصولی ترین و بهترین روش مطالعه در دنیا ست. روش SQ3R که به‌عنوان یکی از بهترین روش های صحیح مطالعه در دنیا شناخته شده، شامل 5 مرحله هست که فراگیری و اجرای اون، قدرت یادگیری دانش آموزان کنکوری رو افزایش میده و یکی از روش های ضروری برای موفقیت دانش آموزان محسوب میشه. خیلی وقت‌ها سوالاتی برای دانش آموزان ایجاد میشه مثل اینکه روش مطالعه صحیح چیه و چطور انجام میشه؟ آیا پیش مطالعه خوبه و سطح یادگیری رو افزایش میده؟ روش مرور دروس باید به چه شکلی انجام بشه تا اثرگذاری بیشتری داشته باشه؟

5 مرحله بهترین روش مطالعه و یادگیری ( SQ3R )

در ابتدا با 5 مرحله یکی از بهترین روش های مطالعه در دنیا یعنی روش SQ3R آشنا می‌شیم. در واقع کلمه SQ3R هم از سرواژه سازی همین 5 مرحله ایجاد شده. این مراحل شامل موارد زیر هست:

• پیش مطالعه (Survey)

• سوال کردن (Question)

• مطالعه دقیق (Read)

• یادآوری (Recite / Recall)

• مرور (Review / Revise)

بنابراین روش مطالعه SQ3R شامل این پنج مرحله ست و یکی از اصولی ترین و جدیدترین روش های مطالعه و یادگیری در دنیا محسوب میشه که باعث یادگیری و تثبیت کامل مطالب درسی در ذهن شما دانش آموزان عزیز خواهد شد. البته به شرطی که این مراحل رو به درستی انجام بدید. استفاده از روش صحیح مطالعه نیازمند دقت و برنامه ریزی اصولی برای درس خواندن هست. اجرای این روش مطالعه در ابتدا کمی سخت و وقت گیر به نظر می‌رسه؛ اما نتایج استفاده از روش مطالعه SQ3R واقعا عالیه. پس به زحمتش می‌ارزه که برای یادگیری و اجرای اون وقت بذاریم. در ادامه به بررسی جزئی‌تر این مراحل می‌پردازیم.

 

 

 

پیش مطالعه | اولین قدم در روش مطالعه SQ3R

با استفاده از تندخوانی، ابتدا باید موضوع درس رو به سرعت مطالعه کنید. این کار به ذهن شما کمک می‌کنه تا اطلاعات شاخص رو جمع آوری کنید و پیش زمینه مناسبی برای روش صحیح درس خواندن ایجاد می‌کنه. جالبه بدونید بیشتر دانش آموزان پیش مطالعه نمی‌کنند و پیش مطالعه رو یه کار بیهوده می‌دونند. در نتیجه زمانی که معلم درس میده، همه مباحث و اطلاعات برای دانش آموز تازگی داره و دانش آموز باید مطالب زیادی رو در مدت زمان کمی یاد بگیره. این مسئله باعث میشه دانش آموز به سرعت خسته بشه و از این زمان به بعد، سطح یادگیری باز هم پایین تر بیاد. درحالیکه اگه شما با پیش مطالعه درکلاس حاضر بشید، هم در درس مشارکت می‌کنید و هم ارتباط خوبی با معلم و صحبت هاش برقرار می‌کنید.

استفاده از پیش مطالعه به‌عنوان اولین قدم در روش مطالعه SQ3R باعث افزایش یادگیری دانش آموزان میشه و جلوی خستگی و بی حوصلگی اون ها رو می‌گیره. همونطور که گفتیم، بیشتر دانش آموزان پیش مطالعه نمی‌کنند. پس با استفاده از پیش مطالعه در روش صحیح درس خواندن، شما می‌تونید یکی از متمایزترین شاگردان کلاس‌های درسی باشید. این مرحله هم باعث میشه درس رو بهتر یاد بگیرید و هم باعث شگفت زده شدن معلم شما از سطح آمادگی‌تون میشه. پیش مطالعه باید سریع انجام بشه. 

 

در روش صحیح مطالعه، انجام پیش مطالعه دارای مزایای زیر می‌باشد:

• ایجاد زمینه فکری برای دانش آموز از مطالب درسی که باعث حضور فعال و افزایش تمرکز سر کلاس درس میشه.

• ذهن انسان جستجوگره و وقتی مطلبی رو برای اولین بار می‌خونیم، ذهن ما دوست داره از اصل مطلب سر در بیاره. پیش مطالعه اصولی و صحیح ذهن دانش آموز رو آماده پذیرش مطالب می‌کنه و هیجان یادگیری رو افزایش میده.

• دانش آموزی که قبل از کلاس، درس رو مطالعه کرده باشه با اعتماد به نفس بیشتر در کلاس حاضر میشه و مشتاقانه در سوال و جواب ها مشارکت می‌کنه و برای پیدا کردن جواب سوال‌هاش، با دقت بیشتری به درس توجه می‌کنه. بنابراین پیش مطالعه باعث افزایش اعتماد به نفس دانش آموزان هم میشه.

• با انجام اولین قدم از بهترین روش مطالعه و روش SQ3R ، دانش آموز با فضا و اصل موضوع درس جدید آشنا میشه و توجه بیشتری در یادگیری، به خصوص درمورد اشکالات خودش در اون مبحث درسی خواهد داشت.

شما برای انجام پیش مطالعه می‌تونید چکیده درس و خلاصه نکات مهم اون مبحث رو به صورت کتبی یادداشت کنید. خلاصه نویسی و پیش مطالعه در واقع جدا کردن بخش‌های مهم‌تر و کلیدی، از بخش‌های توضیحی اضافه ست و مانند چکیده‌ای از درس هست. شما با انجام پیش مطالعه به روش خلاصه نویسی، آمادگی ذهنی پیدا می‌کنید و در کلاس توجه‌تون به درس بیشترمیشه و در نتیجه سطح یادگیری شما افزایش پیدا می‌کنه. برای اطلاعات بیشتر درباره بهترین روش های خلاصه نویسی می‌تونید مقاله روش خلاصه نویسی رو مطالعه کنید که در دپارتمان مشاوره تحصیلی بارسا تهیه شده.

واکسینه شوید: خلاصه نویسی و پیش مطالعه درواقع نوعی واکسیناسیون و پیش گیری از فرار ذهن دانش آموز در کلاس هست.

سوال کردن | دومین قدم در روش SQ3R

در مرحله و قدم بعدی بهترین روش مطالعه با پرسیدن سوال‌هایی درباره عناوین شاخص مطالبی که خوندید، خصوصا درباره موضوعاتی که فکر می‌کنید مهم‌تر هستند، برای خودتون اهداف مطالعاتی طرح کنید. شما می‌تونید موقع پیش مطالعه یک درس، از مباحثش سوالاتی رو طراحی کنید. اگه موقع پیش مطالعه یک درس، از مباحثش سوال طرح کنید، باعث رشد خلاقیت‌های شما و آشنایی با شیوه‌های طراحی سوالات مختلف (سوالات تستی، صحیح و غلط و…) میشه. سپس در کلاس و هنگام تدریس معلم، به دنبال یافتن پاسخ سوالاتتون هستید. این مسئله موجب میشه با تمرکز حواس و آمادگی بیشتری در کلاس درس حاضر بشید. در نهایت، این باعث افزایش یادگیری و بهره وری شما از مطالب تدریس شده در کلاس میشه. پس دومین مرحله از روش مطالعه اصولی SQ3R ، پرسش سوالات مناسب هست.

 

مطالعه دقیق | سومین قدم در روش مطالعه SQ3R

پس از طرح سوالات و با در نظر گرفتن اون‌ها، ماموریت مطالعاتی خودتون رو شروع کنید. توی این مرحله، به دقت و با تمرکز کامل درس رو مطالعه کنید. در هنگام اجرای سومین قدم روش مطالعه SQ3R ، می‌تونید نکات مهم رو یادداشت کنید. در اینجا لازمه که مفاهیم درسی رو کاملا درک کنید. بنابراین برای بهره مندی از یک روش مطالعه صحیح متن کتاب درسی یا جزوه‌تون رو به دقت مطالعه کنید و تمریناتش رو حل کنید. همچنین برای درک بهتر مفاهیم و سنجش خودتون، می‌تونید چند تست رو به صورت تست آموزشی حل کنید.

یادآوری | چهارمین قدم روش مطالعه SQ3R

پس از خوندن دقیق موضوع، شما نیاز دارید نکاتی که یاد گرفتید رو بازگو کنید. در این صورت اون مطلب رو دوباره در ذهنتون یادآوری می‌کنید. این مرحله از بهترین روش درس خواندن باعث میشه موضوع مورد مطالعه در ذهن شما حک بشه. در مرحله یادآوری باید مطالبی رو که از مرحله مطالعه دقیق (قدم سوم روش مطالعه SQ3R) آموخته‌اید، با زبان خودتون و به شیوه‌ای که برای خودتون قابل فهم باشه، بازگو کنید. به عبارتی نیاز نیست که مطالب کتاب درسی یا جزوه رو دقیقا مثل متن اون‌ها بازگو کنید. شما می‌تونید این مطالب رو برای یکی از همکلاسی‌ها یا دوستانتون توضیح بدید. همچنین می‌تونید خلاصه مطالبی که به یاد دارید رو روی یک تکه کاغذ بنویسید.

نکته مهم در مرحله یادآوری اینه که خودتون رو محک بزنید تا ببینید چه میزان از مطالب خونده شده رو درک کرده‌اید. برای اینکه این قدم رو موثرتر و درست‌تر انجام بدید، می‌تونید از تکنیک‌های مختلفی که گفتیم استفاده کنید.

مرور | پنجمین قدم روش SQ3R

در آخرین قدم ازبهترین روش درس خواندن و تکنیک های مطالعه باید مطالب خونده شده رو مرور کنید. مرور و اصلاح مطالب خونده شده، مهم‌ترین قدم در روش مطالعه SQ3R هست. با اجرای این روش می‌تونید اطمینان پیدا کنید که درس خونده شده رو فراموش نخواهید کرد. ذهن شما تمایل داره اطلاعاتش رو از دست بده؛ ولی اگه شما مطالب رو به درستی مرور کنید و حافظه شما قوی باشه، چرا باید اون‌ها رو فراموش کنید؟

قانون ساده‌ای برای بازآوری و حفظ اطلاعات در مغز وجود داره: یا از اطلاعات استفاده کن، و یا اون‌ها رو از دست بده (به قول انگلیسی‌ها Use it or lose it)
اگه از اطلاعاتی که در مراحل قبلی روش صحیح مطالعه به‌دست آوردید هیچ استفاده‌ای نکنید، از حافظه روزانه شما پاک خواهد شد. البته اینطور نیست که شما تمام اطلاعات و مطالب درسی رو فراموش کنید؛ ولی مقدار زیادی از اون‌ها فراموش خواهند شد. درواقع مغز حدود 75% از چیزی که یاد گرفته‌اید رو پس از یک روز فراموش می‌کنه. این مسئله شبیه به اینه که شما یک ماشین رو در سربالایی هُل می‌دید و پس از اینکه نصف بیشتر مسیر رو طی کردید، می‌ایستید تا کمی استراحت کنید. اما اینقدر معطل می‌کنید تا اینکه ماشین رو به پایین حرکت می‌کنه و به نقطه شروعش برمی‌گرده.

راه حل بسیار ساده است. نذارید در کارهاتون و خصوصا در روش درس خواندن و مرور مطالب، وقفه طولانی بیافته. با استفاده از تکنیک مرور کردن، می‌تونید حافظه خودتون رو همواره در سطح مطلوبی نگه دارید. هنگامی که با استفاده از روش های مطالعه و یادگیری درسی رو یاد گرفتید، همون روز یک بار دیگه مرور کنید و مطمئن بشید که اون مبحث رو خوب یاد گرفتید. سپس در پایان هفته و همچنین پس از یک ماه مجددا اون مبحث رو مطالعه کنید و برای هر درس و هر مبحث، این روش مرور رو که جزئی از بهترین روش مطالعه دروس هست تکرار کنید. در مقاله منحنی ابینگهاوس درباره فاصله زمانی استاندارد برای مرور دروس بیشتر صحبت کرده‌ایم. مرور کردن شما می‌تونه شامل بازخوانی خلاصه نویسی‌ها یا زدن تعدادی تست از اون مبحث و سپس بررسی اون‌ها باشه.

جمع بندی درباره بهترین روش مطالعه دروس

در این مقاله از دپارتمان مشاوره تحصیلی بارسا درباره بهترین روش مطالعه دروس با متد SQ3R صحبت کردیم که یکی از بهترین روش های مطالعه در دنیا محسوب میشه. اگرچه بعضی از مراحل روش SQ3R کمی طولانی هستند، اما برای داشتن بهترین روش مطالعه و یادگیری دروس، استفاده از روش صحیح مطالعه و مرور خیلی مهمه. یعنی شما باید هم مطالعه دقیق و موثری داشته باشید تا مفاهیم درس رو به خوبی درک کنید. هم باید از بهترین روش مرور دروس استفاده کنید تا مطالب در ذهن شما ثبت بشه.