دانشگاه شهیدرجایی در فهرست اثرگذارترین دانشگاه‌ها و مراکز تحقیقاتی دنیا

شاخص های اساسی علم یکی از پایگاه های اطلاعاتی موسسه کلاریویت آنالیتیکس یا همان ISI سابق است. این پایگاه به معرفی موسسات یک درصد برتر دنیا نیز می پردازد. این موسسات همان دانشگاه ها و مراکز تحقیقاتی هستند که تعداد استناد دریافتی آنها بیش از سایر موسساتی است که در زمینه انتشار نتایج تحقیقاتشان در نشریات و کنفرانس معتبر بین المللی مشغولند. مبنای انتخاب این موسسات تولید علم آنها در ١٠ سال اخیر است، اما این فهرست هر دو ماه یکبار روزآمد می شود، یعنی نه تنها حضور یا حذف دانشگاه ها و مراکز تحقیقاتی امکان پذیر است، بلکه امکان تغییر رتبه آن ها براساس شاخص های مختلف نیز وجود دارد.

آی.اس.آی برای انتخاب موسسات یک درصد برتر پراستناد، ابتدا مجلات نمایه شده در پایگاهش را به ٢٢ رشته موضوعی تقسیم می کند و سپس در هر رشته، دانشگاه ها و مراکز تحقیقاتی را بر حسب تعداد استنادهای دریافتی به صورت نزولی یعنی از بیشترین استناد به کمترین مرتب می کند و یک درصد برتر را انتخاب می کنند.

پس این دانشگاه ها و مراکز تحقیقاتی آن هایی هستند که بیشترین تعداد استنادها را دریافت کرده اند. علاوه بر ٢٢ رشته موضوعی، موسسات به صورت کلی یعنی در تمامی رشته ها نیز رتبه بندی می شوند. تعداد دانشگاه ها و مراکز تحقیقاتی در تمامی رشته ها در فهرست جاری پایگاه شاخص های اساسی علم ٧٧٥٢ مورد است. بنابراین مبتنی بر تعاریف ارائه شده در این پایگاه، تعداد ٧٧٥٢٠٠ موسسه در سطح دنیا در تولید علم بین الملل فعالند. علاوه بر تعداد استنادها، تعداد مقالات، نسبت استناد به مقاله و مقالات یک درصد برتر برای هر موسسه توسط این پایگاه ارائه می شود که امکان بررسی وضعیت هر دانشگاه یا مرکز براساس هر یک از این شاخص ها را فراهم می آورد. مثلاً نسبت استناد به مقاله یک شاخص نسبی است به عبارت دیگر مهم نیست چه حجمی از مقالات را تولید کرده باشید. این شاخص نشان می دهد به طور متوسط اثرگذاری استنادی مقالات شما چقدر بوده است. اما شاخص را باید در کنار شاخص حجمی مثل تعداد مقالات نیز قرار داد، زیرا در جایی که تعداد مقالات از یک حد کمتر باشد، این شاخص گمراه کننده است.

اما در عین حال نسبت استناد به مقاله شاخصی است که به دانشگاه ها یا مراکز تحقیقاتی که علیرغم اندازه کوچکترشان عملکرد بهتری دارند، فرصت عرض اندام می دهد. ٢٢ رشته موضوعی در طبقه بندی پایگاه شاخص های اساسی علم عبارتند از: علوم اجتماعی، شیمی، علوم گیاهی و حیوانی، چند رشته ای، ایمنی شناسی، زیست شناسی و زیست شیمی، علوم اعصاب و رفتار، زمین شناسی، فیزیک، میکروبیولوژی، روانپزشکی/روانشناسی، علوم فضا، پزشکی بالینی، ریاضیات، محیط زیست و بوم شناسی، داروشناسی و سم شناسی، اقتصاد و تجارت، علوم رایانه، زیست شناسی مولکولی و ژنتیک، مهندسی، علوم کشاورز ی و علوم مواد. برای انتخاب موسسات یک درصد برتر پراستناد، مبنا تمامی نشریات و کنفرانسهای نمایه شده در ISI نیست، بلکه نشریات محدودتری که از اثرگذاری استنادی بالاتری برخوردارند انتخاب می شوند.

دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی در رشته موضوعی فنی و مهندسی از رشته های موضوعی ۲۲ گانه صاحب رتبه شده است و در جمع موثرترین ها قرار گرفته است. رتبه ملی دانشگاه به عنوان دانشگاه جامع در رشته موضوعی مهندسی بین دانشگاه ها و مراکز تحقیقاتی کشور بر اساس تعداد مدارک ۲۱ و بر اساس تعداد استنادها ۲۹ بوده است. برای تعیین رتبه ملی ابتدا دانشگاه ها به سه دسته جامع، پزشکی و صنعتی تقسیم شدند و آنگاه رتبه آن ها تعیین شده است.

مراکز تحقیقاتی نیز جداگانه طبقه بندی شده اند. در سطح کشور تعداد دانشگاه ها و مراکز تحقیقاتی ۱۰۰ مورد است که همه آنها در تمامی ۲۲ رشته حائز رتبه نشده اند یا بهتر است بگوییم هر کدام در رشته های بخصوصی در جمع موثرترین ها قرار گرفته اند. حداقل تعداد استنادها جهت قرارگرفتن در بین موثرترین ها، ۳۲۱۵ است، که دانشگاه شهیدرجایی با ۴۵۳۱ استناد در رشته موضوعی مهندسی، در بین موثرترین دانشگاه ها و مراکز تحقیقاتی قرار گرفته است.

رتبه بین المللی دانشگاه بر اساس تعداد مدارک و همچنین تعداد استنادها به ترتیب ۱۱۸۴ و ۱۵۵۶ است. دکتر شمس افزود، رتبه ملی دانشگاه بر اساس تعداد مقالات یک درصد برتر پراستناد در رشته موضوعی مهندسی، ۲۵ است. در این رتبه بندی، دانشگاه های تهران، تربیت مدرس، تبریز، فردوسی مشهد و شیراز در رشته موضوعی مهندسی در بین دانشگاه های جامع، رتبه های ۱ تا ۵ را کسب کردند.