آموزش و پرورش در لایحه بودجه؛ افت چشمگیر اعتبارات کیفیت‌بخشی

به گزارش روابط عمومی مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی، دفتر مطالعات آموزش و فرهنگ این مرکز در گزارشی به بررسی بودجه آموزش و پرورش در لایحه بودجه سال آینده پرداخت. در این گزارش بیان شده: اعتبارات آموزش وپرورش در لایحه بودجه سال 1401 با احتساب اعتبارات ردیف های متفرقه با افزایش 13/48 درصدی نسبت به سال 1400 به مبلغ 175 هزار میلیارد تومان رسیده است. به تبع این رشد، سهم اعتبارات آموزش وپرورش از مصارف بودجه عمومی دولت 65/11 درصد است. این عدد در سال گذشته 61/8 درصد بوده است. از مبلغ افزایش یافته 25 هزار میلیارد تومان مربوط به اجرای طرح رتبه بندی معلمان و 16 هزار میلیارد تومان مربوط به پاداش پایان خدمت بازنشستگان است. جمع اعتبارات امور آموزش وپژوهش نیز در سال ۱۴۰۱ برابر با 193 هزار میلیارد تومان است که نسبت به سال ۱۴۰۰ مجموعاً 27 هزار میلیارد تومان، معادل ۱۷ درصد، افزایش داشته است.

در گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس آمده: در لایحه بودجه ۱۴۰۱ با کاهش چشمگیر بودجه برخی از اعتبارات برنامه های کیفیت بخشی مواجه هستیم. برای مثال می توان به افت ۴۲ درصدی برنامه «توسعه و ارتقای تربیت بدنی، ورزش و سلامت دانش آموزان» و کاهش ۶۴ درصدی اعتبار «برنامه پرورشی، امور تربیتی، توانمندسازی و غنی سازی اوقات فراغت و پیشگیری از آسیب های اجتماعی دانش آموزان» اشاره کرد. همچنین در لایحه بودجه اعتبارات مربوط به دو برنامه توانبخشی و آموزش حرفه ای دانش آموزان با نیازهای ویژه حذف شده است.

در بخش دیگری از این گزارش ذکر شده: از دیگر ایرادات و اشکالات لایحه بودجه ۱۴۰۱ می توان به تشتت در برنامه پژوهش های علمی، کاربردی، فناوری و فن آفرینی اشاره کرد. در حال حاضر ذیل آموزش وپرورش 10 دستگاه اعتبار برنامه پژوهش های علمی، کاربردی، فناوری و فن آفرینی گرفته اند. در حالی که برخی از این دستگاه ها کاملاً اجرایی بوده و فعالیت پژوهشی ندارند و توان تخصصی پژوهشی آموزش وپرورش در دو نهاد تخصصی پژوهشی با عنوان «سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی» و «پژوهشگاه مطالعات آموزش وپرورش» متمرکز شده است.

در این گزارش تصریح شده: سطحی نگری در اجرای سند تحول بنیادین از مسیر برنامه های بودجه، افزایش نامتعارف اعتبارات عمرانی آموزش وپرورش از محل فروش و اجاره اماکن آموزشی، کاهش سهم واریزی دولت به صندوق ذخیره فرهنگیان و از سویی رشد 70 درصدی درآمدهای اختصاصی دانشگاه فرهنگیان از محل کسر ۴۵ درصدی از حقوق و مزایای دانشجومعلمان برخلاف سال گذشته که به ۲۰ درصد کاهش یافته بود، از ایرادات لایحه بودجه 1401 است.

در این گزارش با بیان این نکته که هرچند تغییرات لایحه بودجه ۱۴۰۱ موجب ابهام و عدم شفافیت در برنامه های عملیاتی شده و به علت در اختیار نداشتن اطلاعات مربوط به مقدار جامعه هدف در هر برنامه و دستگاه، به هیچ وجه نمی توان علت افزایش و کاهش اعتبارات دستگاه ها را رصد و رهگیری کرد، درخصوص اصلاحات لایحه بودجه پیشنهادهایی ارائه شده است.

در تشریح پیشنهاد آمده: اختصاص بخشی از اعتبارات مربوط به قیر رایگان موضوع بند «ز» تبصره «1» می تواند به رفع نیازمندی های آموزش وپرورش کمک نماید. از آنجایی که سهم هریک از دستگاه های ذیل بند «ز» تبصره «1» مشخص نشده است این امر می تواند در تخصیص اعتبارات مذکور، دستگاه های مذکور را دچار مشکل نماید. بنابراین پیشنهاد می شود به روال قانون بودجه سال 1400، سهم هریک از دستگاه های مذکور مشخص شود.

در ادامه پیشنهادات آمده: به جهت ایجاد انگیزه در مدارس برای جمع آوری کتب درسی مستعمل، دفترچه و مجلات مصرفی در پایان هر سال تحصیلی موضوع تبصره «۹» بند «د» پیشنهاد می شود معادل 100 درصد منابع حاصله پس از مبادله موافقتنامه با سازمان برنامه و بودجه کشور جهت پرداخت سرانه مدارس مربوطه به حساب آنها واریز شود.

در ادامه این گزارش ذکر شده: در ردیف متفرقه شماره 53ـ530000 بخش مصارف با عنوان «وزارت آموزش وپرورش توسعه عدالت آموزشی، نوسازی و مقاوم سازی و خرید تجهیزات برای مدارس روستایی ـ موضوع وصول مالیات بنگاه های اقتصادی زیرمجموعه نیروهای مسلح و ستاد اجرایی فرمان امام(ره) ـ ماده (78) قانون الحاق برخی مواد به قانون تنظیم بخشی از مقررات مالی دولت (2)»، منابع درآمدی مذکور به عدد 6.660 میلیارد ریال کاهش یافته و روشن نیست که مابقی اعتبارات درآمدی که در کل 8.484 میلیارد ریال است، در چه ردیف مصرفی قرار گرفته است.

در گزارش مرکز پژوهش های مجلس بیان شده: بنابر آنچه از بند «ی» تبصره «9» برمی آید معلمان می توانند تا سن 65 سالگی ادامه خدمت نمایند، اما آنچه دستگاه را مکلف به بازنشسته کردن آنها می نماید این است که سنوات خدمتی آنها به 35 سالگی می رسد. بنابراین تمرکز بند مذکور بر سن معلمان عملاً مشکلی را حل نمی کند، بلکه باید به مؤلفه سنوات خدمت نیز اشاره شود. ازاین رو پیشنهاد می شود عبارت «بدون در نظر گرفتن سنوات خدمت» قبل از عبارت «تا سن 65 سالگی» و همچنین عبارت «شاغل در مدرسه» بعد از واژه «معلمان» قرار گیرد.

در ادامه این گزارش ذکر شده: در بند «ج» تبصره «۱۱» فضاهای آموزشی، تربیتی و ورزشی وزارت آموزش وپرورش نیز به عنوان مصادیق اعطای زمین از سوی وزارت راه و شهرسازی برای طرح های مسکن مهر، مسکن ملی و طرح های بازآفرینی شهری در مناطق کم برخوردار قرار گیرد.

همچنین در این گزارش تصریح شده: با توجه به تشکیل سازمان ملی تعلیم و تربیت کودک پیشنهاد می شود همه ردیف های بودجه ای مرتبط با تعلیم و تربیت کودک ذیل این سازمان تجمیع شود، بر این اساس بایستی ردیف های بودجه ای ذیل ستاد وزارت آموزش وپرورش و نهاد ریاست جمهوری جمعاً به مبلغ 42 میلیارد تومان در این سازمان با ردیف 127597 تجمیع شوند.

در این گزارش تاکید شده: با وجود ماده (۲۰) قانون تأسیس و اداره مدارس و مراکز آموزشی وپرورشی غیردولتی مبنی بر اخذ سالیانه معادل چهار درصد (%4) از شهریه دریافتی توسط مراکز آموزشی وپرورشی غیردولتی برای مناطق محروم و کم برخوردار، ردیف درآمدی برای آن در نظر گرفته نشده است که پیشنهاد می شود یک ردیف درآمدی ذیل سازمان مدارس غیردولتی و توسعه مشارکت های مردمی ایجاد و منابع حاصل از آن صرف کیفیت بخشی به آموزش وپرورش غیردولتی مناطق محروم و کم برخوردار شود.