پدیده‌های نجومی فروردین ۱۴۰۰
عضو شورای علمی مرکز نجوم ادیب اصفهان با بررسی وضعیت ستاره‌ها و سیارات در آسمان فروردین ماه ۱۴۰۰، گفت: در هشتم فروردین، ماه تقریبا در نزدیکترین فاصله با زمین است و تقریبا یک ابرماه داریم. این اولین سوپرمون ۲۰۲۱ و ۱۴۰۰ شمسی است که شروع ۴ ابرماه امسال خواهد بود.
عمران مرادی در گفت و گو با ایسنا، اظهار کرد: از نخستین روز بهار و پس از تحویل سال که خورشید در نقطه اعتدال قرار می‌گیرد، کل کره زمین نیز در حالت اعتدال است و در این حالت دمای زمین معتدل و طول روز و شب ها دقیقا با هم برابر است.
وی افزود: اعتدالین در بهار و پاییز رخ می دهد و در این دو حالت کل کره زمین، ۱۲ ساعت روز و ۱۲ ساعت شب است که البته این حالت در نیمکره شمالی و جنوبی بر عکس است، به این معنی که وقتی نیمکره شمالی در اعتدال بهاری است، نیمکره جنوبی اعتدال پاییزی را تجربه می کند و برعکس.
این پژوهشگر نجوم با تاکید براینکه در زمان های اعتدالین از نظر دمایی همه کره زمین حالت تعادل دارد، تصریح کرد: اعتدالین در اول بهار و اول پاییز رخ می دهد. در زمان اعتدال بهاری خورشید دقیقا از شرق طلوع و در غرب غروب می کند و به تدریج هرچه به سمت تابستان و انقلاب تابستانی نزدیک می شویم، این محل طلوع به شمال شرق و محل غروب به شمال غرب می رسد.
مرادی ادامه داد: به تدریج طول روز طولانی تر و هوا گرم تر می شود.
وضعیت سیارات در فروردین ۱۴۰۰
وی در توضیح وضعیت سیارات در فروردین ۱۴۰۰، گفت: سیارات داخلی که شامل عطارد، زهره، مریخ و زمین هستند، اصولا بهتر قابل رویت خواهند بود. سیاره عطارد صبحگاهی است و از اواخر فروردین به آسمان شامگاهی منتقل می شود و وضعیت رصدی بهتری پیدا می کند.
این مدرس نجوم اضافه کرد: سیاره زهره نیز از اواخر فروردین به آسمان شامگاهی منتقل می شود و در سمت غرب و مایل به جنوب قابل رویت است و ارتفاع این سیاره به تدریج افزایش می یابد.
مرادی گفت: سیاره مریخ را از ابتدای شب در آسمان داریم. مریخ نیمه های شب (۱۴ دقیقه بامداد) غروب می کند و به سمت غرب آسمان مایل می شود.
وی افزود: در این شب ها پس از غروب در غرب دو ستاره درخشان داریم که "کاستور" و "پولوکس" از صورت فلکی جوزا یا دوپیکر هستند.
این پژوهشگر نجوم با بیان اینکه در قدیم صورت فلکی دو پیکر متناظر با طالع خرداد در نظر گرفته می شد، اظهار کرد: البته این شرایط تغییر کرده است.
مرادی توضیح داد: در قدیم هر زمان که خورشید در یکی از صور فلکی قرار می گرفت، به نام آن در نظر می گرفتند و طالع بینی از اهمیت بالایی برخوردار بود، چراکه اولا در قدیم اجرام را خدایان می دانستند، اما بعدها فهمیدند که اجرام آسمانی هیچ ماهیت فراماده ندارند و بحث طالع منتفی شد و از سوی دیگر نیز صورت فلکی تغییر کرد و به همین دلیل اکنون طالع بینی ارزشی ندارد.
وی افزود: طالع خرافات است و هیچ سعد و نحس و زمان خوب و بدی وجود ندارد و اجرام کیهانی هیچ اثری بر روی زمین ندارند. طالع بینی تغییر کرده چرا که زمین علاوه بر حرکت وضعی و انتقالی دو حرکت دیگر نیز دارد.
مرادی اضافه کرد: محور زمین حرکت دارد و جهت محور زمین هر ۲۵ هزار و ۸۰۰ سال یک دور می زند و تغییر می کند. اکنون راستای محور زمین در راستای ستاره قطبی است که ساکن است، بنابراین از این نظر نیز این طالع بینی ها اشتباه است.
وی با تاکید براینکه از دید علمی صورت فلکی جوزا از ۶ فروردین به بعد در غرب قابل رویت است، گفت: کاستور یک ستاره چندتایی است که در این شب ها با دوربین قابل دیدن است.
رصد ماه کامل و ابرماه در ۸ فروردین
این مدرس نجوم با اشاره به رصد ماه کامل در هشتم فروردین، یادآور شد: امشب نخستین ماه کامل و سوپرمون ۱۴۰۰ قابل رصد است.
وی افزود: ماه کامل ویژگی جالبی دارد. اینکه زمانی که غروب خورشید اتفاق می افتد، ماه کامل نیز طلوع می کند و اگر در بلندی باشیم، در سمت غرب خورشید و در سمت شرق ماه قابل رویت است که هر دو به صورت گوی قرمز بزرگ دیده می شوند.
مرادی در توضیح علت آن، گفت: علت این است که نور این دو جرم در افق دچار شکست می شود. هشتم فروردین، ماه کامل بسیار به زمین نزدیک است و از این منظر بسیار بزرگ دیده می شود.
این پژوهشگر با بیان اینکه مدار حرکت ماه به دور زمین بیضوی شکل است، خاطرنشان کرد: در هشتم فروردین ماه تقریبا در نزدیکترین فاصله با زمین است و تقریبا یک ابرماه داریم. این اولین سوپرمون ۲۰۲۱ و ۱۴۰۰ شمسی است که شروع ۴ ابرماه امسال است.
رصد زودیاک از دهم فروردین
مرادی پدیده نجومی جالب توجه فروردین ماه را رصد زودیاک یا دایره البروجی اعلام کرد و گفت: از دهم فروردین ماه به مدت حدود ۱۰ روز پدیده جالبی قابل رویت است که در اصطلاح زودیاک یا دایره البروجی گفته می شود که در فصل بهار بعد از غروب افتاب رخ می دهد.
وی توضیح داد: معمولا در فصل بهار هنگام غروب و در پاییز قبل از طلوع هنگامی که آسمان گرگ و میش است، در زمان غروب خورشید اگر به مکانی تاریک برویم و هیچ آلودگی نوری نباشد، در سمت غرب ناگهان نوری ظاهر می شود که حالتی شبیه مثلث دارد.
این مدرس نجوم با بیان اینکه نیم ساعت برای رصد این پدیده فرصت است، گفت: این نور از افق غرب به سمت بالا امتداد دارد که در اصطلاح نجومی به آن دایره البروج می گوییم. دایره البروج مسیر حرکت سالیانه خورشید است.
مرادی اضافه کرد: در منظومه شمسی فضاهای بین سیارات کاملا خالی نیست و گرد و غبار رقیقی وجود دارد و زمانی که نسبت به راستای دید ما وضعیت خاصی داشته باشند نور خورشید را منعکس می کند. آنچه می بینیم گرد و غباری است که در امتداد دایره البروج توزیع شده و گرد و غبار میان ستاره ای است که منعکس کننده نور خورشید است و ما نور ابر مانندی را می بینیم.
وی گفت: برای رصد این نور باید توجه داشته باشیم که آسمان باید کاملا تاریک باشد. در شهرها و آلودگی، نوری اصلا دیده نمی شود و برای رصد آن باید به مناطق کویری و کوهستانی تاریک رفت.
مرادی در توضیح منشا این گرد و غبار گفت: منشا آن سال ها محل بحث ستاره شناسان بود. برخی آن را به شهاب ها و برخی دیگر به سیارک ها و کمربند سیارکی نسبت می دادند و برخی دیگر معتقد بودند این نور به دنباله دارها مربوط است. در فرهنگ اسلام نیز این نور شناخته شده و طلوع کاذب نام‌گذاری شده است و به آن آگاه بوده اند.
23 فروردین و ماه نو
این پژوهشگر نجوم همچنین تصریح کرد: در ۲۳ فروردین، ماه نو رخ می دهد که در کنار خورشید است و قابل رویت نیست. زمان هایی که ماه در مقابله با خورشید قرار می گیرد و در راستای دید ما است، ماه قابل دیدن نیست و این اتفاق آخر هر ماه یا اول ماه قمری رخ می دهد.
به گفته مرادی روزهای اطراف ماه نو زمان های خوبی برای رصد اجرام کم نور است. ماه در آسمان نیست و زمان خوبی برای رصد آسمان است.