چند درصد دانش آموزان سیگار و قلیان می کشند و مشروبات الکلی مصرف می‌کنند؟

محمدحسین نجاتی: بررسی جدیدترین پژوهش‌های مستند و دانشگاهی کشور حاکی از افزایش میزان شیوع مصرف سیگار و مواد دخانی در میان دانش آموزان ایرانی است.
اگر چه مسئولان آموزش و پرورش طی سال‌های اخیر شیوع مصرف سیگار و مواد دخانی در مدارس را قویا تکذیب کرده‌اند اما بر اساس آخرین پژوهش‌های صورت گرفته طی سال‌های 1388 تا 1390 در زمینه مصرف سیگار در دانشگاه علوم پزشکی تهران و مصرف مواد دخانی سبک و سنگین در دانشگاه تربیت معلم، تجربه مصرف سیگار در پسران و دختران تهرانی به ترتیب 35 و 26.9 درصد بود.

همچنین 64 درصد دانش آموزان پسر بررسی شده و 43 درصد از دختران تجربه مصرف قلیان دارند، این در حالی است که پیش از این هشدارهایی در رابطه با افزایش میزان مصرف قلیان از سوی آسیب شناسان داده شده بود.

مصرف مشروبات الکلی در میان دانش آموزان نیز به مرز هشدار دهنده‌ای رسیده است و بر اساس پژوهشی در دانشگاه تربیت معلم تهران 24.4 درصد دانش آموزان پسر و 4.2 درصد دانش آموزان دختر تا کنون مشروبات الکلی را مصرف کرده اند.

بر اساس گزارش سازمان جهانی بهداشت روزانه بین 8 تا 10 هزار جوان شروع به مصرف فرآورده‌های دخانی می‌کنند که اکثر آن‌ها در کشورهای در حال توسعه زندگی می‌کنند. از آنجا که بیش از 70 درصد از نوجوانان 10 تا 19 ساله کشور در حال تحصیل هستند و مدرسه به عنوان اولین محیط اجتماعی آموزشی بعد از خانواده از اهمیت بسزایی در شکل گیری رفتار های فرد برخوردار است، بررسی میزان مصرف سیگار در مدارس از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.
افزایش میزان مصرف سیگار در میان دانش آموزان در کلان شهر های کشور به خصوص شهر تهران به شکلی است که در پژوهش دیگری در شهر رشت شیوع تجربه مصرف سیگار و کشیدن گاه گاهی در میان افراد سیگاری در پسران دبیرستان به ترتیب 15 درصد و 54.6 درصد گزارش شده است. همچنین مطالعه‌ای که در سال 1382 در شهر تهران صورت گرفت شیوع کشیدن سیگار به صورت گاه گاهی را در دانش آموزان دبیرستانی 28.2 درصد عنوان کرده بودند.

 

خانه، بیشترین مکان کشیدن سیگار
نتایج پژوهش صورت گرفته در دانشگاه علوم پزشکی تهران نشان می دهد محل کشیدن سیگار در کل دانش آموزان مصرف کننده فعلی سیگار 37.8 درصد در خانه خود بود که بیشترین میزان را نشان می دهد. همچنین بیشترین مکان کشیدن سیگار در پسران مصرف کننده فعلی 36.6 درصد در مکان های عمومی مانند پارک و خیابان و در دختران 51.6 درصد در خانه خود بوده است.
در این پژوهش که بیش از 4523 دانش آموز مورد بررسی قرار گرفته‌اند که بر اساس نتایج آن بیشترین درصد فراوانی نحوه دستیابی به سیگار مصرفی در دانش آموزان طی بررسی‌های صورت گرفته خرید از فروشگاه یا مغازه به میزان 38.8 درصد بود که 61.5 درصد از دانش آموزان دختر و 74.6 درصد از دانش آموزان پسر مصرف کننده سیگار جهت تهیه سیگار مصرفی خود پول پرداخت کرده‌اند.

از هر 10 دانش آموز سیگاری 3 نفر قصد ادامه مصرف را دارند
از سوی دیگر براساس نتایج این پژوهش در دانشگاه علوم پزشکی تهران و در نظر خواهی انجام شده در خصوص قصد کشیدن سیگار در یک سال و پنج سال آینده در میان دانش آموزان مصرف کننده فعلی سیگار 24.1 درصد احتمال دادند در یک سال و 33.1 درصد در پنج سال آینده سیگار خواهند کشید. به عبارت دیگر از هر 10 دانش آموز مصرف کننده سیگار تقریبا سه نفر قصد ادامه مصرف را در یک سال و 5 سال آینده را داشته‌اند.
همچنین مقایسه قرار گیری در معرض دود سیگار در دو گروه مصرف کننده فعلی سیگار و غیر سیگاری نشان داده است که گروه دانش آموزان مصرف کننده فعلی سیگار 66.7 درصد و در گروه دانش آموزان غیر سیگاری 32.7 درصد در خانه در معرض دود سیگار بوده‌اند و 78 درصد از دانش آموزان مصرف کننده فعلی سیگار علاوه بر خانه در محلی دیگر در معرض دو سیگار بوده‌اند. نتایج حاصل از این مطالعه حاکی از بالا بودن مصرف سیگار در میان نوجوانان است. به نحوی که از هر 10 دانش آموز سه نفر تجربه کشیدن سیگار را داشته‌اند.

57 درصد دانش آموزان حداقل یک نوع مواد دخانی را تجربه کرده‌اند
همچنین بر اساس تحقیق دیگری در دانشگاه تربیت معلم تهران در میان دانش آموزان 447 دانش آموز کرجی 57 درصد از دانش آموزان مورد مطالعه گزارش کردند که حداقل یک بار در طول عمر خود یک نوع ماده شامل سیگار، قلیان، مشروبات الکلی، و سایر مواد را امتحان کرده‌اند. به طوری که از میان 447 نفر از دانش آموزان دختر و پسر سال‌های اول، دوم و سوم متوسطه 57 درصد معادل 255 نفر حداقل یک بار در طول عمر سابقه مصرف مواد (با احتساب سیگار) داشته‌اند.

 

افزایش مصرف قلیان در میان دختران، مشروب در میان پسران
نتایج پژوهش دانشگاه تربیت معلم در میان دانش آموزان نشان می‌دهد 43.1 درصد از دانش آموزان دختر بررسی شده، مصرف کننده قلیان هستند و 24.4 درصد پسران نیز مصرف کننده مشروبات الکلی هستند و یا آن را تجربه کرده‌اند.