چشمه ها و تالاب ها

چشمه آبگرم هفت آباد

مجموعه چشمه های هفت آباد در فاصله ۴۵ کیلومتری از شهر ارومیه در بخش سیلوانا و محال مرگور و در روستای به نام هفت آباد قرار دارد این چشمه در کنار رود باراندوز چای و در دامنه سرسبز یک کوه آتشفشانی خاموش قرار گرفته و همین امر باعث ایجاد ترکیبی زیبا از طبیعت شده است و مکان مناسبی برای گردش مردم ایجاد کرده است.

بر روی چشمه اصلی آب گرم هفت آباد و استخری توسط یکی از اهالی روستا که چشمه در زمین های او قرار دارد ساخته شده است ساخت این استخر برای جمع آوری آب چشمه و شنای بهتر گردشگران صورت گرفته است.دمای تقریبی آب چشمه بین ۳۲ تا ۳۴ درجه است و برای بسیاری از بیماری های استخوانی خاصیت درمانی دارد.چشمه آب گرم هفت آباد در روزهای گرم تابستان پذیرای مهمانان و گردشگرانی است که می خواهند خاطره خوبی از منطقه داشته باشند.

چشمه کانی گراوان

چشمه کانی گراوان در موقعیت جغرافیایی N361205 E453137 در استان آذربایجان غربی واقع است. یکی از جاذبه های مهم گردشگری شهرستان سردشت چشمه آب معدنی گراوان است که در فاصله 2 کیلومتری شهرستان ربط و 12 کیلومتری شمال شرقی شهرستان سردشت واقع شده است. کانی‌ گراوان از چشمه های آب معدنی است که املاح محلول در آن حداقل یک گرم در لیتر بالغ می گردد، چشمه در کنار روستایی بنام کانی گویز در جنوب شرق حوضه زاب قرار گرفته که آب جوشان از آن بیرون می آید، در کل این چشمه معدنی و گازدار است و حتی در امور پوست درمانی مورد استفاده قرار می گیرد، آب چشمه پس از جریان در سطح زمین از خود موادی برجای می گذارد و به دنبال آن روز به روز بر حجم توده ی مخروطی شکل و زیبای آن افزوده می شود،آب از نظر معالجه امراض جلدی شهرت داشته و خواص درمانی و بیوفیزیولوژیکی دارد، آب چشمه سرد و به علت شوری اش غیر قابل شرب است. چشمه گراوان علاوه بر این ویژگیهای منحصر به فرد در طبیعتی زیبا و کنار رودخانه هرمزآباد واقع است، آن سوتر توده ای زیبا از جنگلهای بلوط و چشمه ی پر آب کانی کُردان نیز در نزدیکی آن قرار دارند وهر ساله گردشگران زیادی را از اقصی نقاط کشور به خود جلب می کند، بعضی برای گردش و تماشای زیبایی آن می آیند و عده ای هم، برای معالجه بیماریهای پوستی. هر ساله با فرا رسیدن فصل بهار چشمه گراوان طبیعت زیبای منطقه را چشم اندازی زیباتر می بخشد و میزبان آنان می شود که طالب زیبایی طبیعت اند… با فرا رسیدن فصل بهار رودخانه هرمز آباد (که در مجاورت آن قرار دارد) پر آب می شود، دشت های مجاور آن پر گل و جنگلهای همجوارش هم سرسبز می شوند.

چشمه گراوان

چشمه آب معدنی گراوان در یک کیلومتری ربط قرار دارد. ربط شهری بسیار کوچک در چند کیلومتری سردشت و در واقع نزدیک‌ترین شهر به آن می‌باشد. آب این چشمه دارای املاح معدنی فراوانی است که با جاری شدن آب، املاح آن بر روی زمین رسوب می‌کند و سبب به وجود آمدن منظره زیبایی به شکل کوه شده و هر سال بر توده آن افزوده می‌شود.

سردشت به دلیل وجود جاذبه‌های طبیعی و مناظر بکر و فوق‌العاده و آداب و رسوم مردمان ساکن در این منطقه، یک محدوده جغرافیایی استثنائی است.

تالاب یادگارلو

تالاب یادگارلو در جنوب دریاچه ارومیه و 22کیلومتری شهر نقده در موقعیت جغرافیایی 37درجه و 1دقیقه و 32ثانیه عرض شمالی و 45درجه و 32دقیقه و 47ثانیه طول شرقی قرار دارد. تالاب یادگارلو با مساحت حوضه آبخیز 1530 هکتار در ارتفاع متوسط 1280متری ازسطح آبهای آزاد واقع است که علاوه برمساحت 359 هکتاری دریاچه تالاب ،260 هکتار نیز مساحت مراتع حاشیه تالاب راتشکیل می دهد. منابع تامین کننده آب تالاب ،روانابهای فصلی ناشی از بارندگی درسطح حوضه، جریانهای فصلی رودخانه گدار ازطریق انهار سنتی و نشت آبهای زیرزمینی می باشند.

این تالاب درگذشته زیستگاه بسیارمناسبی برای زمستان گذرانی و نیز زادآوری پرندگان آبزی همچون قو، فلامینگو، اردک سرسفید، انواع مرغابیها بوده است. امادرطی چندسال اخیر با احداث زهکش درمجاورت آن و همچنین کاهش آب ورودی ،این تالاب در بیشتر مواقع سال خشک می باشد. به همین جهت این تالاب درلیست مونترو قرار گرفته که نیاز شدید به احیا و بازسازی دارد.

تالاب گروس

تالاب گروس در جنوب شرقی پارک ملی دریاچه ارومیه و دردهانه رودخانه های سیمینه رود و مهاباد چای در استان آذربایجان غربی در موقعیت جغرافیایی 37درجه و 1دقیقه و 48ثانیه عرض شمالی و 45درجه و 44دقیقه و 36ثانیه طول شرقی قرار دارد. شمال و شمال غرب آن به اراضی باتلاقی و طغیانی دریاچه ارومیه محدود شده و نهایتاً به دریاچه می‌رسد. در جنوب غرب به تالاب کانی برازان محدود می‌شود راههای دسترسی به این تالاب جاده روستایی بفراون و خورخور منشعب از جاده ساحلی مهاباد است.

تالاب گرده قیط و میمند

تالاب گرده قیط و میمند در 7کیلومتری شمال نقده از جاده ارومیه مهاباد درجنوب دریاچه ارومیه در موقعیت جغرافیایی 37درجه و 1دقیقه شمالی و 45درجه و 40دقیقه طول شرقی واقع است. تالابی با نیزارهای وسیع می باشد که همه ساله تعداد بیشماری از پرندگان آبزی از گونه های مختلف در این منطقه زیست، تخم گذاری و زاد و ولد می نمایند. این تالاب در مصب رودخانه گدار واقع است. این رودخانه یکی از رودخانه‌های دائمی شهرستان نقده بوده و از ارتفاعات مرزی ایران و عراق سرچشمه می‌گیرد و پس از دریافت شاخه‌های متعدد از دشت اشنویه عبورکرده و وارد دشت نقده می‌گردد، در این دشت قسمتی از آب رودخانه توسط کانال احداث شده توسط آب منطقه‌ای استان آذربایجان غربی وارد سد حسنلو (تالاب حسنلو) شده و بقیه در مسیر اصلی رودخانه و پس از گذشتن از محمدیار و جاده ارومیه، مهاباد و روستاهای درگه سنگی، گرده قیط و ممیند از محل نیزارهای گرده قیط و ممیند و پای کوه بوغه داغ وارد باتلاق جنوبی دریاچه ارومیه می‌گردد و وسعت حوزه آبریزی رودخانه گدار 2103 کیلومتر مربع و مجموعه آبدهی سالانه 9/237 میلیون متر مکعب برآورد گردیده است.

تالاب‌ها

مساحت‌ تالاب‌های‌ استان‌ را نیز بیش‌ از 700 کیلومتر مربع‌ تخمین‌ می‌زنند که‌ برخی‌ از آنها دارای‌ آب‌ شیرین‌ و برخی‌ شور است‌. این‌ تالاب‌ها زیستگاه‌ مناسبی‌ برای‌ انواع‌ پرندگان‌ به‌ حساب‌ می‌آید. تالاب‌های‌ استان‌ عبارتند از: تالاب‌های‌ شیطان‌، یادگارلو ، جهودآباد، نیزار گرده‌ قیا و حسنلو به‌ وسعت‌ 1480 هکتار در اطراف‌ نقده‌. تالاب‌های‌ آق‌ گل‌، عشق‌ آباد، قره‌ بلاغ، یاریم‌ قیه‌ و ساری‌ سو، به‌ وسعت‌ 5966 هکتار در اطراف‌ ماکو. تالاب‌های ‌قره‌ گل‌ و یسریل‌آباد نیز به‌ وسعت‌ 460 هکتار در اطراف‌ میاندوآب قرار دارد.

تالاب حسنلو

تالاب حسنلو در غرب جاده مهاباد به ارومیه و در حدود 20 کیلومتری شرق نقده در موقعیت جغرافیایی37درجه و 2دقیقه و 30ثانیه عرض شمالی و 45درجه و28دقیقه و 9ثانیه طول شرقی قرار گرفته است. مساحت تالاب در حدود 1100 هکتار و در ارتفاع 1308 متری از سزح آبهای آزاد قرار دارد. این تالاب شامل دریاچه ای کم عمق با آب لب شور فصلی بوده که از آب باران، چشمه ها و جویبارها تغذیه می شود. طی چند سال گذشته سد احداثی بر روی آب خروجی آن باعث شیرین تر و عمیق تر شدن آب آن شده و در حال حاضر تبدیل به دریاچه پشت سد گشته است.این تغییرات باعث تبدیل تالاب به مخزن آب شده و یک اکوسیستم جدید دریاچه ای ایجاد کرده است.

از آب تالاب در کشاورزی استفاده می شود و مراتع اطراف تالاب مورد استفاده دامداری قرار میگیرد. در سال 1354 به همراع تالاب یادگارلو و درگه سنگی به عنوان تالاب بین المللی ثبت شده است و قوانین شکار و صید در آن جاری است. این تالاب در حال حاضر توسط سازمان آب منطقه ای استان حفاظت می شود. این تالاب در دارای چشم اندازی زیبای تالابی است و در فصول مختلف سال پذیرای انواع پرندگان است.

تالاب درگه سنگی

تالاب درگه سنگی در منتهی الیه جنوبی دریاچه ارومیه در 20کیلومتری شهر نقده و در موقعیت جغرافیایی 36درجه و 59دقیقه و 45ثانیه عرض شمالی و 45درجه و 34دقیقه طول شرقی قرار دارد . در گویش محلی به آن سیران گلی می گویند . این تالاب دائمی بامساحت حوضه آبریز 2100 هکتار در ارتفاع 1280 متری ازسطح آبهای آزاد واقع است.منبع تامین آب آن روانابهای فصلی ناشی ازبارندگی،مازاد جریان آب انهار،سنتی منشعب ازرودخانه گدارنقده،جریان چشمه هاونشت آبهای زیرزمینی می باشد. این تالاب از شمال به رشته کوههای سنگی و از مغرب و جنوب غربی به اراضی چمن زار و پست و شور با شیب 0 تا 5/0 درصد منتهی می‌شود که این اراضی با افزایش میزان آب به زیر آب می‌رود. و از شرق و جنوب به ارتفاعات نیمه سنگی تا سنگی با خاک کم منتهی می‌شود. مساحت این تالاب حدود 380 هکتار است، عمق متوسط این تالاب 100 سانتیمتر و حداکثر عمق آن 162 سانتیمتر است.

تالاب سولدوز

تالاب سولدوز در ضلع جنوبی پارک ملی دریاجه ارومیه و درحوزه اکولوژیک این دریاچه در موقعیت جغرافیایی 37درجه و 2دقیقه عرض شمالی و 45درجه و 36دقیقه طول شرقی که در مسیر جاده آسفالته ارومیه -مهاباد و در منتهی الیه زهکش خروجی سد حسنلو قرار دارد. شهرستان نقده به لحاظ موقعیت خاص جغرافیایی و عوارض طبیعی دارای تالاب‌های بین‌المللی به ثبت رسیده است و به خاطر قرار گرفتن در مسیر مهاجرت پرندگان مهاجر مامن پرندگان و حتی محل زاد و ولد پرندگان است .

تالاب سولدوز یکی از چندین تالاب شهرستان نقده است. نام این تالاب از نام منطقه ای که کل محدوده شهرستان نقده را در بر می گیرد گرفته شده است. مساحت کل تالاب حدود 200 هکتار و ارتفاع آن از سطح دریا 1280 متر است. گیاهان مهمی که در این تالاب وجود دارند عبارتند از نی ، جگن ، گز و از حیات وحش چنانچه در زمان مناسب که به نظر ماه هی اسفند فروردین است به آنجا سفر کنید گونه هایی نطیر فلامینگو ، پلیکان سفید ، چوب پا ، تنجه ، آنقوت وگونه هایی از مرغابی ها و آبچلیک سانان می توان در آنجا دید.از طریق جاده ارومیه به مهاباد در نزدیکی آبادی درگه سنگی پس از عبور از میان تالاب یادگارلو می توان به تالاب سلدوز دسترسی پیدا کرد .

تالاب گپی بابا علی

این تالاب در موقعیت جغرافیایی 36درجه و 57دقیقه شمالی و 45درجه و 52دقیقه و 30ثانیه طول شرقی همانند کاسه ای نامنظم در بین تپه ماهورها قرار دارد .

مساحت تالاب گپی باباعلی 1200هکتار می باشد . تالاب گپی باباعلی از سطح دریا 1283متر ارتفاع دارد .

نوع تالاب برابر طبقه بندی کنوانسیون رامسر گپی باباعلی ازنوع تالابهای دایمی لب شور و palustrine است .

تالاب کانی برازان

تالاب کانی برازان در 30کیلومتری شمال شرقی مهاباد در موقعیت جغرافیایی 36درجه و 59دقیقه و 23ثانیه شمالی و 45درجه و 45دقیقه و 58ثانیه شرقی قرار دارد . این تالاب بزودی به عنوان پناهگاه حیات وحش معرفی می شود که در صورت انجام این کار تالاب کانی برازان جزو مناطق چهارگانه کشور خواهد بود که جایگاه قانونی و تعریف شده دیگری پیدا میکند. با توجه به وجود پتانسیل های موجود این تالاب به عنوان نخستین سایت پرنده نگری کشور نیز انتخاب شده است.

تالاب کانی برازان در قسمت شمالی حوزه آبریز رودخانه های مهابادچای و سیمینه رود واقع است که در شمال و شرق روستای قره داغ گستره شده و تا تالاب گروس امتداد می یابد.

تالاب بورآلان

تالاب های بورالان در 150کیلومتری شهر مرزی پلدشت در امتداد مرز مشترک ایران ترکیه و ارمنستان به موازات ضلع جنوبی رودخانه قره سو و در شمال روستای دیم قشلاق تا ناحیه ای موسوم به چشمه ثریا (سرچشمه قره سو )در 39درجه و43دقیقه عرض شمالی و 44درجه و 35دقیقه طول شرقی واقع شده است. تالاب بورالان شهرستان ماکو از تالاب های مهم آذربایجان غربی است که با 250 هکتار مساحت و چشمه های آب گرم به عنوان یکی از زیستگاه های اصلی و زمستان گذران 64 گونه پرنده، دارای اهمیت زیست محیطی است.تالاب با ارزش بورالان در منطقه کوه های آرارات و در مرز ایران و ترکیه واقع شده است. تالاب‌های بورالان دارای آب دایمی بوده و از جمله مناطق زیبای شهرستان ماکو می‌باشد.

راههای دسترسی این تالاب در امتداد جاده مرزی پلدشت به چشمه ثریا قرار دارد و سپس این جاده از دامنه های کوه آرارات به بازرگان می رسد . طول این تالاب از روستای دیم قشلاق تا چشمه ثریا 35 کیلومتر و عرض آن برجسب وضعیت توپوگرافیک تعییر کرده و بین 0/5تا 1/5 کیلومتر در دوسمت مرز ادامه می یابد .

تالاب پیر احمد کندی

تالال پیر احمد کندی در فاصله 50کیلومتری غرب شهر ماکو در مرز ایران و ترکیه درون یک فرورفتگی مابین ارتفاعات شمال پیر احمد کندی و ارتفاعات جنوبی قیاق کندی در استان آذربایجان غربی در مختصات 39درجه و 18دقیقه و 50ثانیه عرض شمالی و 44درجه و 15دقیقه و 3ثانیه طول شرقی قرار گرفته است . تالاب پیر احمد کندی از شرق به روستای پیر احمد کندی از جنوب به اراضی روستای قیان کندی و از غرب به روستای جمال کندی محدود است .

مساحت تالاب 100هکتار و ارتفاع آن از سطح دریا 1976 متر می باشد .

تالاب آق زیارت

آق زیارت منطقه ای هموار شامل باتلاق و چمن زار می باشد که در شمال غربی دریاچه ارومیه و 20کیلومتری شهر سلماس قرار گرفته است .

مساحت تالاب متغیر و در ارتباط با میزان بارندگی است و گاهی تا 10هکتار می رسد .

ارتفاع آن از سطح دریا 1400متر می باشد .