جاذبه های تاریخی-فرهنگی استان گیلان
امامزاده ابراهیم
بنای امامزاده ابراهیم در روستای طالقان از توابع شهرستان شفت و در جنوب شرقی آن قرار دارد. امامزاده ابراهیم از بـُقاع مورد احترام اهالی است و وی را فرزند « امام موسی کاظم » (ع) می دانند.
امامزاده هاشم
امامزاده هاشم در محلی به همین نام و در 30 کیلومتری جنوب رشت، در جاده رشت – تهران واقع است. بنا به گفته رابینو این بقعه در زمان شاهزاده « منوچهر خان معتمدالدوله » حاکم وقت گیلان به طور گسترده بازسازی شد.
آرامگاه استاد محمد معین
دکتر محمد معین فرزند ابوالقاسم و نوه ی معین العلماء در سال 1293 شمسی در شهر رشت متولد شد. وی در سال 1313 ش با اخذ درجه لیسانس از دانشسرای عالی فارغ التحصیل شد و سپس دوره دکتری ادبیات را به اتمام رساند.
آرامگاه میرزا کوچک خان جنگلی
"سلیمانداراب" مدفن میرزا کوچک خان جنگلی است. باز سازی آرامگاه این بزرگمرد تاریخ مبارزات گیلان و ایران در سال 1360 ش مطرح شد.
مسجد اکبریه
در محله « گابنه » در شهر لاهیجان واقع شده وتاریخ ساخت آن مربوط به زمان حکومت فتحعلی شاه قاجار است. ساخت این مسجد به دلیل سعایت بدخواهان حاکم وقت لاهیجان به دربار شاهی و کاخ نامیدن این مسجد، نیمه کاره رها شد.
مسجد صفی
این مسجد که به نام های دیگری چون "مسجد سفید" یا "مسجد شهیدیه" نیز نامیده شده، محلی است که شاه اسماعیل به هنگام فرار به گیلان در زمان کودکی مدتی، در جوار آن اقامت داشت.
مسجد گلشن
این مسجد در محله ی راه پشته، در غرب رودخانه لنگرود قرار دارد و در دوران قاجاریه ساخته شده است. ازاره ی دیوارهای شبستان، کاشی آبی رنگ منقوش به نقوش گیاهی و هندسی است.
مسجد انزلی محله
این مسجد در شمال غربی پل خشتی، نزدیک رودخانه لنگرود قرار دارد و در زمان قاجار شکل گرفته است. سیاحان متعددی در زمان قاجار از این مسجد نام برده اند.
اسپی مزگت ( مسجد سفید)
مسجد سفید که در گویش تالشی به اسپی مزگت مشهور است، در کنار رودخانه « دینا چال » در میان جنگل های انبوه و در بین راه مواصلاتی انزلی به هشتپر ( تالش) جای گرفته است. بعضی آن را « آق مسجد» و نیز « مسجدعبداللهی» می نامند.
مسجد جامع جورشر
این مسجد در جورشر لشت نشا واقع شده و بنیان آن « محمدخان » و « میر اسماعیل » در دوره قاجار بوده اند. بر اساس کتیبه موجود، بنا در سال 1318 هـ . ق مرمت شده است.
مسجد جامع لاهیجان
این مسجد در ضلع غربی میدان سردار جنگل ( چهار پادشاه) واقع شده و در دوره ی کیاییان بنا گردیده است.
بقعه زنجیر آستانه ( سید علی غزنوی)
این بقعه در روستای « تجن گوکه » لاهیجان واقع و به دوره کیاییان تعلق دارد. بنا پلانی مربع به اضلاع 5/14 متر دارد. اتاق حرم دارای گنبد و گوشواره هایی در اطراف بوده است.
بقعه آقا سید حسین و بناهای همجوار مسجد ، مقبره منجم باشی
این بقعه در شمال بازار لنگرود قرار دارد و متعلق به یکی از حکام کیایی است. زمان ساخت بقعه مربوط به دوره کیانیان است.
بقعه میرشهید ( امیر شهید)
بقعه میر شهید در شمال شرقی شهرستان لاهیجان واقع، و در دوره قاجاریه ساخته شده است. پلان مربع شکل بقعه مرکب از اتاقی در وسط و ایوان های جانبی با ستون های چوبی در حاشیه آن است.
بقعه ملاط
این بقعه در روستای « ملاط» در جنوب شرقی لنگرود قرار دارد و مدفن 12 تن از سادات کیایی است. سید رضی کیا هنگام احداث این محل، بناهای متعدد و بازار بزرگی پدید آورد.
بقعه شیخ زاهد گیلانی
این بقعه در قریه "شیخانور" یا "شیخانه بر" در سه کیلومتری شرق لاهیجان، در دامنه کوه و در میان مزارع سرسبز چای واقع شده است و مدفن شیخ زاهد "تاج الدین ابراهیم گیلانی" از معاریف و دراویش بزرگ و اساتید شیخ صفی الدین اردبیلی است.
بقعه سید ابوجعفر ثایری حسنی
این بقعه در جنوب چابکسر ، در روستای میانده قرار دارد و مدفن سید ابو جعفر ملقب به ثایر بالله برادرزاده ناصرالکبیر (الاطروش ) است. سید ابوجعفر آخرین شخصیت علوی بود که در گیلان قیام کرد.
بقعه سید جمال الدین اشرف
این بقعه در آستانه اشرفیه قرار دارد واز بناها و بقاع قدیمی است که به علت سیلاب ها و ویرانی های متعدد چندین بار از نو ساخته شده است. سید جلال الدین اشرف از سادات علوی قرون اولیه اسلامی است که در گیلان ساکن بود.
بقعه شاه میل لرزان
این بقعه در دهکده شاه میل لرزان خطبه سرا واقع و مدفن "امام سلطان محمود شاه دینوری" از اولاد امام زین العابدین (ع) است.
بقعه شیخ تاج الدین محمد خیوی
بقعه مدفن "شیخ تاج الدین محمد خیوی" از اهالی مشکین شهر یا خیوه سابق است که در لمیر محله ی شهرستان آستارا قرار دارد.
بقعه میر شمس الدین
این بقعه در قسمت شمال غربی میدان شهدا، در محله اردو بازار لاهیجان واقع شده و از بناهای دوره کیاییان است.
بقعه آقا سید محمد
این بقعه در روستای « پینچا» از توابع آستانه اشرفیه قرار دارد و در دوره کیاییان و صفویه ساخته شده است.
کاخ اختصاصی قلعۀ رودخان شفت
این قلعۀ مهم تاریخی مدت ها تخت گاه و مرکز فرمان روایان گیلان بوده است و در ناحیه کوهستانی بخش علیای رود رودخان و در 16 کیلومتری جنوب شرقی فومن قرار دارد. قلعۀ رودخان، دژی محکم و بزرگ است که بیش از پنج هکتار وسعت دارد.
قلعۀ بُندبُن قاسم آباد
در روستای بُندبُن قاسم آباد برجی قدیمی به ارتفاع 12 متر سربرآورده که راهروهای زیرزمینی دارد و نقشی دفاعی داشته است.
قلعۀ لیسار
این قلعه در 18 کیلومتری مرکز شهرستان تالش، در منطقۀ "هره دشت" نزدیک "نوندان" واقع شده است و به صورت دژی بسیار مستحکم با نقش حفاظتی، بر روی تپه ای که حدود 150 متر از زمین های اطراف خود بلندتر است، قرار دارد.
خانۀ منجم باشی
خانوادۀ منجم باشی گیلان، هم زمان با روی کار آمدن آغامحمد خان قاجار صاحبِ نام و عنوان شدند و نخستین عضو این خاندان که منجم باشی لقب گرفت.
خانۀ دریابیگی
یکی از خانه های قدیمی لنگرود، خانۀ دریابیگی از خانواده های سرشناس گیلان است.
خانۀ محمد صادقی
از بناهای مسکونی دورۀ قاجاری است که در بافت قدیمی شهر لاهیجان قرار دارد. ساختمان آن دارای یک تالار و یک شاه نشین با تاق گنبدی و سقف مقرنس کاری شده و اُرُسی های مشبک است.
خانۀ حاج سید هاشم بحرانی
از آثار دورۀ قاجاری می باشد و در شهر رشت واقع شده.
خانه ابریشمی
این بنا در ضلع جنوب شرقی میدان صیقلان و در انتهای کوچه شاعری وقاع شده است . بافت پیرامونی این خانه از جلوه ای نسبتا سنتی و تاریخی برخوردار است . این بنا یکی از ارزشمندترین ساختمان های متعلق به عصر قاجاریه است.
خانه قدیری
این بنا با دیوار باربر و کف بندی چوبی به صورت دو طبقه در سبزه میدان واقع شده دارای معماری زیبایی است
کاخ اختصاصی
این کاخ در محوطۀ یک پارک و جنب ساختمان فرمانداری شهرستان رودسر واقع شده.
کاخ میان پشته
این کاخ در میان باغی دل انگیز و بزرگ به مساحت تقریبی 17 هکتار در غازیان بندر انزلی ساخته شده و از یک سو مشرف به دریا است و هم اکنون در اختیار نیروی دریایی جمهوری اسلامی ایران است.
کاخ قشلاقی ضرغام السلطنه
این کاخ در داخل شهر هشتپر واقع شده و معماری آن تلفیقی از سبک های غربی و سنتی است. قدمت تاریخی این ساختمان به دورۀ قاجاریه می رسد و به عنوان یک بنای مهم و شاخص، در نام گذاری شهر تالش نیز مؤثر بوده است.
کاخ های ییلاقی ضرغام السلطنه
این آثار در روستای "مریان" و "آق اولر" که از زیباترین مناطق گردشگری کشور به شمار می روند واقع شده اند.
عمارت معتمدی
این ساختمان که در بلوار بندر انزلی واقع شده و هم اکنون پاسگاه نیروی انتظامی است، در سال 1234 هجری قمری (1198 خورشیدی) به دستور "معتمدالدوله میرزاعبدالوهاب" در دو طبقه ساخته شده است.
عمارت گمرک
از دیگر بناهای تاریخی گیلان، عمارت گمرک بندر انزلی و محل استقرار نیروی دریایی است که هر دو به دورۀ پهلوی مربوط است. این بنا در گذشته مورد استفادۀ دستۀ موزیک ارتش بود و لذا به "ساختمان موزیک" شهرت یافته است.
عمارت شهرداری
عمارت شهرداری انزلی که نمونه ای از معماری دورۀ پهلوی در گیلان است، در قسمت بالای پارک بلوار واقع شده و مشابه دیگر بناهای دورۀ پهلوی است که برای فرمانداری ها و شهرداری ها ساخته شده اند.
عمارت کلاه فرنگی
این عمارت که در میان پارک شهر رشت ( باغ محتشم ) جای گرفته ، از بناهای زیبای شهر رشت به شمار می آید.
عمارت صدری ( کاخ سرداری)
این عمارت توسط میرزا حسین خان صدراعظم ، در زمان اولین مسافرت ناصرالدین شاه به اروپا در انزلی ساخته شد.
حمام گلشن
این بنا که در مرکز محلۀ میدان و در مجموعۀ بافت قدیم شهر لاهیجان قرار دارد، به دورۀ قاجار و روزگار سلطنت فتحعلی شاه مربوط است و به دستور حاج علی اکبر خان، حاکم وقت، ساخته شده است.
- حمام های حاج آقابزرگ، پیرسرا، حاجی در محلات ساغریسازان و گلستان رشت مربوط به دورۀ قاجاریه.
- حمام دیلمان در لاهیجان مربوط به دورۀ قاجاریه.
- حمام های قدیمی کیاکلایه و حاج میرزا احمدی در لنگرود مربوط به دورۀ قاجاریه.
- حمام های قدیمی گلشن و طاهر گوراب در فومن مربوط به دورۀ قاجاریه و اوایل دورۀ پهلوی و حمام قاجاری آق اولر در تالش.
پل آجری پونل :
این پل در چهار کیلومتری جاده رضوان شهر به تالش قرار دارد و در دوره صفویه بنا و در دوره قاجاریه بازسازی شده است.
پل خشتی تجن گوکه :
این پل در دهکده تجن گوکه از توابع لاهیجان قرار دارد و دارای دو چشمه با طاق جناقی است. در پایه های میانی و جانبی پل اتاقک های کوچکی برای بیتوته ی کاروانیان احداث شده بود.
خشت پل تیمجان :
خشت پل تیمجان در روستای تیمجان در غرب رودسر قرار دارد و از پل های دوره صفوی و قاجار است. این پل بر روی رودخانه ی کهنه گوراب که قبلاً محل عبور راه شاه عباسی بود، احداث شده است.
پل غازیان :
پل غازیان یکی از پل های معروف دوره معاصر است که غازیان را به بندر انزلی متصل می کند. این پل از سال 1314 تا 1318 توسط مهندسین خارجی که بیشتر سوئدی و از شرکت سنتاب (آلمان ) و شرکت موتلا ( سوئد) بودند، ساخته شده است.
پل گازروبار :
این پل در جاده ی رشت به صومعه سرا بر سر رودخانه گازروبار ساخته شده و شالوده ی آن به دوره صفوی و قاجار باز می گردد.
پل خشتی لاهیجان :
پل خشتی لاهیجان در شمال غربی لاهیجان در محله پرده سر قرار دارد و متعلق به دوره کیاییان است. در ساخت مجدد این پل در زمان قاجاریه، حاجی جعفرخان بنا را تعمیر کلی کرد.
پل خشتی لنگرود :
بر اساس اطلاعات کتاب "تاریخ خانی" تا سال 912 هـ . ق در شهرلنگرود فقط پلی چوبی موجود بود. از این رو ساخت این پل را می توان به زمان حکام کیایی گیلان منسوب دانست.
پل خشتی لوشان :
این پل در شهرستان لوشان ، جنوبی ترین شهر استان گیلان و در مسیر رشت – قزوین در فاصله 93 کیلومتری مرکز استان، واقع است. پل خشتی لوشان روی رودخانه شاهرود ( یکی از شاخه های سفید رود) ساخته شده است.
پل خشتی نال کیاشهر :
این پل در راه قدیمی لاهیجان به لنگرود، بین روستاهای لیالستان و نال کیا شهر قرار دارد و به نام سازنده ی آن "حاج یحیی پردسر" نیز نامیده می شود.
پل خشتی نیاکو :
پل خشتی نیاکو نزدیک روستای نیاکو از توابع لاهیجان قرار دارد. طول پل 50 متر و عرض آن 80/5 متر است.
تی تی کاروان سرا
در کنارۀ راست رودخانۀ نسیم رود در مسیر راه لاهیجان به دیلمان، یک کاروان سرای قدیمی که از سنگ های رودخانه و آجر و گچ ساخته شده است، به چشم می خورد که به دورۀ صفوی تعلق دارد. بانی کاروان سرا، "تی تی خانم" عمۀ یکی از شاهان صفوی است.
کاروان سرای لات
این کاروان سرا که نزد اهالی محل به کاروان سرای شاه عباسی نیز شهرت دارد، در 35 کیلومتری جنوب رشت و در چهار کیلومتری امام زاده هاشم بر سر جادۀ رشت – قزوین واقع شده است.
موزه نیروی دریایی
موزه نیروی دریایی در بندر انزلی ( کاخ رضاشاه ) در میان باغی وسیع با چشم اندازی زیبا رو به دریا، عمارتی است متأثر از معماری گذشته اروپا که در تقابل با معماری گیلان شکل گرفته است.
موزه تاریخ چای ایران
لاهیجان یکی از قدیمی ترین و زیباترین شهرهای استان گیلان است که قرن ها مقر حکومت سادات کیایی بود. این شهر به شهر چای اشتهار دارد ؛ زیرا چای کاری در ایران برای نخستین بار به همت حاج محمد میرزا کاشف السلطنه چای کار در سال 1319 هـ . ق در لاهیجان آغاز شد و به سرعت در این شهر و دیگر مناطق سواحل جنوبی دریای مازندران توسعه یافت.
موزه رشت
بنای موزه رشت با قدمتی حدود100سال در زمینی به وسعت 700متر مربع وزیر بنای به وسعت 560متر مربع قرار دارد. این بنا متعلق به میرزا کوچک خان کسمایی یکی از یاران میرزا کوچک خان می باشد.
موزه تاریخ طبیعی
بنای این موزه در سال1357در زیرزمینی به مساحت 300مترمربع در دو طبقه جمعا به مساحت440 مترمربع در ساختمان اداره کل حفاظت محیط زیست تاسیس گردید،راه اندازی و تجهیز این موزه ازسال1383 برعهده شرکت فنی، هنری نگارستان بوده است.
موزه حیات وحش
این موزه تخصصی با مجوز رسمی از سازمان محیط زیست استان گیلان در سال 1384توسط آقای فرهاد شرفی در داخل بافت شهرک تاریخی ماسوله راه اندازی شد.
موزه مردم شناسی
در مدخل ورودی شهرک تاریخی مالوسه به همت آقای فرهاد شرفی به عنوان موسس و پشتیبانی شهرداری مالوسه و سازمان میراث فرهنگی و گردشگری گیلان مجموعه ای از اشیای مربوط مربوط به فرهنگ مردم ماسوله در ساختمانی به وسعت 70 متر مربع ، در سه اتاق به نمایش درآمده است.
موزه آبزیان دانشکده عالی علمی کاربردی میرزا کوچک خان
برای آموزش علوم و صنایع شیلاتی به دانشجویان رشته شیلات در مقطع کاردانی و کارشناسی، توسط متخصصان و استادان، در این مجتمع موزه ای در فضایی به وسعت 90 متر راه اندازی شده است.
موزه میراث روستایی گیلان
موزه میراث روستایی گیلان اولین اکو موزه ای است که در رابطه با معرفی تاریخچه و نوع فرهنگ و زندگی مردم در فضای باز ایجاد شده است . در این موزه معیشت، کار، مسکن، صنایع دستی و انواع فضاهایی که در یک حوزه خانوادگی وجود دارد بازسازی و به نمایش در آمده است.
