جاذبه های تاریخی-فرهنگی استان بوشهر

امامزاده عبدالمهیمن بوشهر :

امامزاده عبدالمهیمن در شهر بوشهر و در محله امامزاده واقع است . اطراف آن قبرستان قدیمی و در محوطه محلی برای استراحتگاه زایرین بنام هشتی وجود دارد .

امامزاده میرارم دشتی :

امامزاده «میرارم» یا «پیرارم» یا «پیرچل گزو» در جنوب شهر خورموج واقع شده است . درون بقعه که محل مقبره پیر چهل گزو است، ضریح و معبری وجود ندارد .

زیارتگاه‌ امامزاده سلیمان :

در کنار جاده گناوه - دیلم در محل تل امامزاده، مرقد امامزاده سلیمان ابن علی واقع شده است . مردم بر این اعتقادند صاحب مقبره یعنی سلیمان بن علی از اولاد حضرت زین‌العابدین است .

بقعه شیخ منصور خزایی دشتستان :

بقعه شیخ منصور خزایی در روستای زیارت شهرستان دشتستان واقع شده است . این اثر مربوط به دوره تیموریان است .

بقعه امامزاده میرمحمد (محمد حنفیه) :

این بقعه در جزیره خارک واقع شده و از یادگارهای صدر اسلام است . مردم بر این باورند که این بقعه مدفن محمد حنفی فرزند حضرت امیرالمؤمنین (ع) است .

سایر امامزاده ها :

امامزاده آقا کوچک، قدمگاه حضرت علی (ع) و قدمگاه حضرت ابوالفضل(ع) از دیگر اماکن مذهبی هستند که در شهرستان بوشهر واقع شده‌اند .

آرامگاه حاجی مهد ابراهیم اصفهانی :

آرامگاه حاجی مهد ابراهیم اصفهانی در جزیره خارک و در اطراف آرامگاه میر مهد قرار دارد .

آرامگاه سیبویه :

آرامگاه سیبویه در ابتدای شاخه میانی و شمالی دره لیل سیراف واقع شده است .

آرامگاه حاجی محمد ابراهیم اصفهانی :

در جزیره خارک و در اطراف آرامگاه میر محمد ، قبرستان‌های جدید و قدیمی دیده می‌شود که اهم آنها یک آرامگاه هشت ‌ضلعی است که درون آن ، دو قبر وجود دارد .

گورستان شغاب :

گورستان شغاب در جنوب شهر بوشهر قرار دارد و به عیلامیها تعلق دارد.

گورستان باستانی خارک :

گورستان باستانی خارک در قسمتی از کوهستان جزیره خارک قرار دارد . قبرهای این گورستان به اواخر دوره ساسانی مربوط است .

گورستان باستانی سیراف :

در شمال غربی بندر طاهری در دامنه جنوبی ارتفاعات مشرف بر آن قرار دارد . این گورستان را به زرتشتیان نسبت می دهند .

کوشک اردشیر در دشتی :

این بنا بسیار شبیه به کاخ اردشیر در فیروزآباد است و از سنگ های نه چندان هموار که با ساروج به یک دیگر چسبیده اند، ساخته شده است . زیر بنای کوشک به صورت صلیب بوده و بنا دارای طاق های گهواره ای شکل است.

کاخ هخامنشی بردک سیاه :

این کاخ به دوره بعد ازکاخ های براز جان و پاسارگاد و همزمان با بنا های داریوش مربوط است. کاخ هخامنشی بردک سیاه در فاصله 15 کیلومتری شمال غرب برازجان و در میان نخلستان های روستایدرودگاه قرار دارد . درودگاه در محل اتصال دو رودخانه بزرگ "شاپور" و "دالکی" واقع است.

کاخ کوروش در برازجان :

این کاخ در سال 1350 به وسیله ی هیات باستان شناسی ایران حفاری شد. با توجه به شیوه های معماری و استفاده از سنگ سیاه و سفید زمان احداث آن را به دوره کوروش بنیان گذار سلسله هخامنشی منسوب کرده اند.

آلمان آباد بوشهر :

عمارت تابستانی و مقر کنسول آلمان در بیرون شهر بوشهر و در محل حوزه علیباش سابق را عمارت «جرمنی»، «آلمان آباد» می گفته اند . آلمان آباد عمارتی است که بنا به خواهش کنسول آلمان در خارج بوشهر ساخته شد .

عمارت ملک :

این عمارت که به صورت مجموعه ساختمانی متعلق به یک قرن قبل است . در هشت کیلومتری شهر قرارگرفته است .

عمارت گلشن :

عمارت گلشن در منتهی الیه شمال بوشهر، پشت اداره بندر در خیابان ساحلی واقع شده است. فاصله آن تا دریا 10 متراست. این عمارت در یکی از محله های قدیمی بوشهر به نام محله بهبهانی قرار گرفته که اطراف آن ساختمان های بافت قدیم وجود دارد .

عمارت امیریه :

ساختمان اصلی بنا مربوط به دوره قاجاریه است که نخست به دستور امیر وقت جنوب معروف به سید حسین بلدیه در آن محل انجام وظیفه می کرده است .

عمارت دهدشتی :

این عمارت در شهر بوشهر، خیابان انقلاب، ضلع شمال باختری مسجدامام و پشت بانک مسکن شعبه مرکزی است و از لحاظ واقع شدن در بافت قدیم در محله کوتیاست . در عصر قاجار توسط حاج غلامحسین دهدشتی که تاجر روغن بود احداث گردیده و به «عمارت دهدشتی» مشهور شده است.

عمارت تنگستانی :

عمارت تنگستانی در جنوب شهر بوشهر ، محله بهمنی که جای خوش آب و هوای این بندر است، قرار گرفته است . این بنامتعلق به دوره قاجار بوده و از طرف ملک التجار به محمد باقر خان تنگستانی اهدا شده است .

کلیسای بوشهر :

این کلیسا متعلق به ارامنه ی گریگوری است که در سال 1818 م تأسیس شده است. در این کلیسا تعدادی قبور مسیحیان و انگلیسی های کشته شده در جنگ بین الملل اول وجود دارد.

کلیسای ظهور مسیح :

این کلیسا مربوط به زمان تاسیس کمپانی هند خاوری یعنی اوایل سده 19 میلادی است . این کلیسای کوچک در جوار ساختمان کنسولگری سابق انگلیس و اداره دارایی پیشین بوشهر قرار دارد.

کلیسای مسیح مقدس :

این کلیسا در شهر بوشهر قرار دارد و ساختمان آن نمونه بسیار جالبی از فنون معماری در ایران است.

کلیسای قدیمی جزیره خارک :

در قسمت غربی جزیره خارک بقایای یک کلیسا و یک صومعه وجود دارد که احتمالاً به مسیحیان زمان ساسانیان تعلق دارد.

معبد کلات :

در دامنه کوه ‌مند در فاصله 30 کیلومتری خورموج در جنوب روستای حیدری و در ارتفاعات سنگی مشرف به بستر قدیمی رودخانه سیلابی، آثار حجاری‌هایی در دل صخره‌ای بلند وجود دارد که راه باریکی از سطح بستر رودخانه به سمت اولین مدخل آن در ارتفاع 60 متری کشیده شده است .

معبد پوزئیدون (خدای دریا)

در جزیره خارک معبدی وجود دارد. ساختمان این معبد به یونانیان منسوب است و از تاریخ احداث آن اطلاع صحیحی در دست نیست . در عهد ساسانیان بر روی بقایای آن آتشکده زرتشتی بنا شد .

قلعه هلندی‌ها :

قلعه هلندی‌ها در شمال شرقی جزیره خارک قرار دارد . این قلعه سابقاً برج و بارویی داشته که اکنون از بین رفته است . این قلعه به وسیله "بارون کینپ هاوزن" در سال 1747 بنا گردیده و به قلعه هلندی‌ها معروف است .

قلعه زائرخضرخان :

این قلعه در شمال منطقه اهرم واقع شده و به زائر خضرخان تنگستانی منسوب است و در حال حاضر نیز اعقاب و فرزندان او در آن سکونت دارند .

برج قلعه خورموج :

این برج بقایای قلعه عظیم خورموج است که در منطقه خورموج قرار دارد . سبک معماری آن سلجوقی و متأثر از سبک قلعه‌سازی دوره ساسانی است که با استفاده از طاق نماها و گچبری در آرایش دیوارها و درون اتاق ها بنا شده است .

دژ برازجان :

دژ برازجان که در مرکز شهر برازجان قرار دارد تا مدت‌های مدیدی به عنوان زندان مورد استفاده قرار می‌گرفت و در اصل کاروانسرایی از دوره قاجاریه است .

قلعه حصار ( آقاخان لیرادی) :

این قلعه در قلعه حصار ( آقاخان لیرادی ) دیلم قرار دارد و توسط آقا خان لیرادی و حاکم دهقان لیرادر ساخته شده است . مساحت قلعه 4000 متر مربع و دارای چهار برج که محل نگهبانی تفنگ چیان خارک بوده است . این قلعه همچنین دارای 15 اتاق و یک حمام بوده است .

برج خان بندر ریگ گناوه :

برج خان در شهر بندر ریگ از بنادر استان بوشهر واقع شده است . بنای برج خان متعلق به خانعلی حیات داوودی است که قدمتی 230 ساله دارد و به اسم مالک برج معروف است .

قلعه نصوری کنگان :

قلعه نصوری در بندر طاهری در کرانه خلیج فارس قرار دارد . این قلعه در خاور استان بوشهر و در 2500 کیلومتری آن قرار گرفته است . قلعه نصوری به «قلعه شیخ» مشهور بوده و متعلق به اوایل قاجاریه است .

تل‌مرو :

در جنوب شهر برازجان و در حدود فاصله‌ای نه چندان دور از کاخ هخامنشی، تپه‌ای به بلندی 15 متر و به قطر حدود 50 متر در بین زمین‌های زراعتی قرار گرفته است . در گویش محلی تل‌مرو به معنی تپه گرد است.

تل طلسمی :

این تل در جنوب برازجان واقع شده است . به نظر می‌رسد بنای اصلی آن به دوره ساسانی تعلق دارد و تا دوره اسلامی مورد استفاده قرار می‌گرفته است.

تل‌خندق :

در حدود شمال برازجان ، در سمت راست و چپ جاده‌ای که به طرف دالکی می‌رود ، در سطح وسیعی ، تعدادی تپه و محوطه باستانی وجود دارد که برخی تسطیح شده و برخی هنوز تا حدودی سالم مانده‌اند.

تل پهن :

این تل به فاصله اندکی از تل مرو قرار گرفته و ظاهراً به خاطر وسعت زیاد و سطح صاف ، به این نام خوانده شده است .

تل گوری گناوه :

تل گوری، تپه کوچکی بازمانده از بقایای محله ای زردتشتی نشین است که پیش از اسلام در گناوه به «تل گوری» یا «تل گبری» معروف بوده است . احتمالاً جای تولد ابوسعید گناوه ای در سال 254 ق در این محل بوده است.

تل سوزو دیر :

از بندر دیر به طرف باختر تا محلی به نام بتانه آثارتل های روستاها وآبادی های مسکون و شهر و بندر قدیمی بادی ها و آبادی های حوزه آن به خوبی آشکار است.

کاروانسرای دالکی دشتستان :

در 23 کیلومتری شمال شهر برازجان در کنار راه قدیمی شیراز به بوشهر و در وسط دهستان دالکی آثار زیبایی از اواخر دوره قاجار بر جای مانده است که به کاروانسرای «دالکی» معروف است . این اثر ارزشمند به دستور مشیرالدوله والی وقت فارس و توسط شخصی به نام محمد رحیم بنا شد . این کارونسرا از جمله بناهای حیاط دار چهار ایوانی است که فرم رایج معماری وقت در آن رعایت شده است . حیاط مرکزی آن دارای ابعادی در اندازه 7/30 × 30/60 است . پیرامون کاروانسرا دو ردیف بنا وجود دارد که در بخش پیشین اطاق هایی موجود است که بدون واسطه به داخل حیاط راه می یابند . این اطاق ها یک اطاقک کوچک را نیز در پیش دارند . در بخش پشتی تالارهای ستونداری است که به منظور نگهداری چهار پایان یا اصطلاحاً اصطبل ایجاد شده است.

آب ‌انبار قوام بوشهر :

ساختمان آب ‌انبار قوام در یک محوطه باز در کنار خیابان خلیج‌فارس قرار گرفته است . این آب‌انبار بیش از 150 سال عمر دارد و با مصالح محلی و در زمان قاجاریه ساخته شده است.

آب ‌انبار درخت یا تنب‌کرو :

حدود 12 کیلومتری شرق برازجان محوطه وسیعی به نام آب‌انبار یا تنب کرو وجود دارد که بقایای دیوارهای غربی آن از قلوه ‌سنگ و ملات گل است.

پل مشیر :

پل که امروزه به پل مشیر معروف است با فرمی ترکیبی از پل های مثلثی و پل های خطی و ترکیب دو نوع قوس ضربی و رومی در طاق پل بنا گردیده و دارای ۱۳۰ متر طول می باشد .