جاذبه های طبیعی استان لرستان
روستای وفایی :
شهرستان بروجرد ، بخش اشترنیان ، دارای رودخانه ، باغات میوه ، سرچشمه و جنگل
روستای درب گنبد :
شهرستان کوهدشت ، دارای مقبره امامزاده شاه محمد (ع) ، بازارچه محلی و رودخانه
روستای ولی عصر :
شهرستان پلدختر ، بخش مرکزی ، دارای تالاب های سه گانه و پارک مصنوعی
روستای کمندان :
شهرستان ازنا ، بخش مرکزی ، دارای رودخانه ، باغات میوه و زندگی عشایری
روستای حشمت آباد :
شهرستان دورود ، بخش مرکزی ، همجوار رودخانه ، چشمه و جنگل
روستای دره تنگ علیا :
شهرستان الشتر ، بخش مرکزی ، همجوار رودخانه ، جنگل ، درختان گردو و بیشه
روستای شول آباد :
شهرستان الیگودرز ، دارای آبشار آب سفید ، رودخانه و ایستگاههای پیک نیکی
روستای بیشه :
شهرستان خرم آباد ، بخش سپید دشت ، دارای آبشار بیشه ، رودخانه سزار ، بازارچه محلی، جنگل
دریاچه کیو (کی یو) :
دریاچه کیو در کنار پارکی در خرم آباد واقع شده است و آب آن از چشمه تأمین می شود . این دریاچه ، زیبایی خاصی به شهر بخشیده است . مساحت آن هفت هکتار و عمق آن بین سه تا هفت متر است . این دریاچه از ارزش های گردشگری درون شهری برخوردار است .
دریاچه گهر (گل گهر):
علاوه بر همه زیبایی های اشترانکوه دریاچه گهر گوهر دیگری است که در زمره دریاچه های کوهستانی و مرتفع این منطقه به شمار می آید . این دریاچه از ذوب برف های اشترانکوه و انباشت آب آن در پشت سد یا آب بندی که از ریزش کوه پدید آمده ، به وجود آمده است . فراوانی نسبی آب های ورودی به این دریاچه باعث می شود ، سرزیر آب به دریاچه پایینی (بزرگ) بریزد . دریاچه گهر مانند آبگیری است که از چشمه ها ، آبشارها و سراب های اشترانکوه پرشده و آب آن در تابستان و زمستان ثابت است . بیشتر سطح دریاچه گهر در زمستان یخ می بندد . این دریاچه از لحاظ زیست بوم و محیط طبیعی اهمیت زیادی دارد و به علت نداشتن راه ماشین رو تا حد زیادی از خرابی و آلودگی به دست انسان به دور مانده است. این دریاچه بر روى گسل اصلى امروزى زاگرس قرار دارد . بنابراین این دریاچه احتمالاً در اثر جنبش گسل دورود و رویداد یک زمین لغزش- سنگ ریزش تشکیل شده است .
تالاب بیشه دالان بروجرد :
این تالاب زیستگاه پرندگان مهاجر در فصل زمستان و نیز پرندگان بومی و تأمین کننده بخشی از آب منطقه است .
تالاب های پل دختر :
پلدختر را می توان شهر تالاب های لرستان نامید ، این شهر دارای تالاب های فصلی و دائمی است که تالاب گری بلمک با 14 هکتار وسعت بزرگترین آنهاست .تالابهای پلدختر در تابستان دارای هوای گرمسیری و در زمستان معتدل می باشند تالاب تکانه ، تالاب لفانه ۱و۲ ، تالاب زردابه ، تالاب سیاه ، تالاب بلمک ، تالاب جمجمه ، تالاب کبود ، تالاب ۱و تاف ۱ و ۲ ، تالاب بیشه دالان تالاب گلم سوزه و تالاب پیکه از دیگر تالاب های شهرستان پلدختر به شمار می آیند .
غار دوشه :
غار تاریخی دوشه در روستای کرشوراب از توابع بخش چگنی خرم‌آباد واقع شده است . غار دوشه حاوی نقاشی‌ها و کتیبه‌های تاریخی متعدد و جالب توجه است . ارتفاع سقف تا کف غار در حدود پنج متر است و داخل آن به شکل دایره‌ای منظم است . بر دیوارهای مسطح این غار در حدود 110 نقش با رنگ سیاه نقاشی شده و بر دیواره غربی آن نیز به جز نقش‌های یاد شده ، دو کتیبه وجود داشته که یکی به کلی از بین رفته و دیگری نیز محو شده است . مهمترین علت سالم ماندن نقوش کتیبه ، دوری آنها از عوارض طبیعی است . در دهانه‌حفره‌های انتهایی غار ، استخوان‌های انسان ، حیوان و سفال‌های شکسته یافت شده است . این غار اعجاب‌انگیز جزو میراث ملی ایران در استان لرستان بشمار می‌رود .
غار کوگان :
این غار یکی از معدود غارهای مصنوعی است که به دست انسان در دل کوهستان‌ها بوجود آمده است . این غار در فاصله هشت کیلومتری خرم‌آباد - کرمانشاه واقع شده است . غار کوگان جزو غارهای چند طبقه‌است که دسترسی بسیار سختی دارد . این غار دژ مانند به استناد سکه‌هایی که در اطراف آن به دست آمده ، به دوره اشکانیان تعلق دارد و طی قرون متمادی به عنوان یک محل سکونت دائمی مورد استفاده قرار گرفته است .
غار قاژه یا مغار :
این غار در جنوب شرقی "کوه یافته" از بخش چگنی خرم آباد واقع شده است که در داخل آن ، تعدادی استالاکتیت و استالاگمیت دارد . دهانه غار به سوی شرق است . در داخل غار ، حوضچه آب سرد نسبتاً بزرگی با بیش از 5/1 عمق وجود دارد . این غار ، اقامتگاه موقت شکارچیان است .
غار قمری :
غار قمری در غرب دره خرم آباد واقع شده است و سطح داخلی دهانه آن بیش از 200 متر است . طول راهرو غار ، باریک و طولانی است و تاکنون انتهای آن کشف نشده است .
غار کلماکره پلدختر :
«کلماکره» به زبان محلی به معنی جایگاه بز (کل کوهی) و انجیر است . این غار در 20 کیلومتری شمال باختری شهرستان «پل دختر» واقع شده و از جنبه های طبیعی و فرهنگی ، در زمره غارهای با ارزش کشور است . «کلماکره» در یک منطقه باستانی ، در ارتفاعات معروف به کوه محله و در یکی از دره باغ ها واقع شده است . این غار از نظر ساختار ، در سازندهای آهکی دوره کرتاسه به وجود آمده و با توجه به ته نشست های رسوبی و آهکی فراوان، حاوی استالاگتیت (چکنده ها) و استالاگمیت (چکیده های) بسیار زیباست .
پوشش گیاهی و جنگل ها :
سطح جنگلهای لرستان حدود 750 هزار هکتار است که به این وسعت حدود 1250000 هکتار مرتع نیز باید اضافه نمود . در بعضی دامنه ها جنگلهای تنک و پراکنده و در برخی دیگر جنگلهای انبوه و نیمه انبوه دیده می شود . بیشتر جنگلهای لرستان از نوع بلوط است در غرب دره ها و کنار جویبارها و رودها ، گیاهان و نباتات رطوبت پسندی چون بید ، صنوبر و خر زهره دیده می شود . دیگر انواع درختان جنگلی لرستان عبارتند از: زالزالک ، پسته وحشی ، مازو ، زیتون ، گلابی وحشی ، شن ، تاک ، ارجن ، نارون ، انجیر ، گردو ، انار ، آلبالو وحشی ، گیلاس وحشی ، مو ، زبان گنجشک ، توت ، کرنجیل ، ون و ارغوان . غیر از درختان جنگلی ، انواع نباتات دارویی و معطر مثل گل گاو زبان ، خاکشیر ، گل ختمی ، آویشن ، عناب ، ترنجبین ، هلیله ریحان ، گل بنفشه ، پر سیاوش ، کاسنی ، گل محمدی ، گل سرخ ، شقایق ، بید مشک ، لاله ، زنبق ، شیرین بیان و نرگس نیز در استان می روید . همچنین نباتات خوراکی چون پاقزان ، پی نام ، پیشوک ، شنگ ، زرشک ، کنگر وحشی ، ریواس ، حاجی بیان، فرفیان ، پونه و نعناع نیز به دست می آید .
منطقه حفاظت شده اشترانکوه :
اشترانکوه یکی از مناطق منحصر به فرد استان لرستان است که به لحاظ برخورداری از شرایط ویژه اکولوژیکی و توپوگرافی زیستگاه مناسب و مستعدی برای رشد و تکثیر وحوش به ویژه پستانداران بزرگ است و به همین دلیل از دیرباز به عنوان یک شکارگاه ممتاز مورد توجه عشایر و اعیان و اشراف بوده است . وجه تسمیه این نام وجود نیم دایره چال‌ها و معابر خط‌الراءس بین قلل منطقه است که افراد محلی آن را به کوهان و گردن شتر شباهت داده‌اند.
منطقه حفاظت شده سفیدکوه :
منطقه حفاظت شده سفیدکوه در استان لرستان بین18/48 تا 43/47 عرض طول شرقی و 49/33 تا 29/33 عرض شرقی واقع شده است . مساحت آن 71477 هکتار می باشد . این منطقه دارای پوشش گیاهی بلوط ، ارژن ، کیکم ، انجیر وحشی ، زالزالک ، آلبالوی وحشی ، گلابی وحشی ، بنه ، گون ، درمنه ، چوبک و آویشن است . همچنین منطقه حفاظت شده سفیدکوه دارای پستاندارانی چون کل و بز ، قوچ و میش ، خرس قهوه ای ، پلنگ ، گراز و گرگ است .
دشت سیلاخور :
این دشت در شمال شرقی استان واقع شده و دو شهر بروجرد و درود را در منتهی الیه شمال و جنوب خود در بر گرفته است . دشت سیلاخور با قریب 70 هزار هکتار مساحت وسیعترین دشت استان است .
دشت الیگودرز :
این دشت در شرق استان واقع شده و بالغ بر 60 هزار هکتار مساحت دارد و در ارتفاع بیش از 1500 متر از سطح دریا قرار دارد .
دشت الشتر :
این دشت در شمال استان و در میان مناطق کوهستانی با ارتفاع بالاتر از 1500 متر قرار گرفته است. این دشت بستر پر تراکم ترین نقاط روستایی کم جمعیت استان به شمار می رود و مساحت آن بالغ بر 30 هزار هکتار است .
دشت کوهدشت :
این دشت در غرب استان واقع و در ارتفاعی بین 1000 تا 1500 متر از سطح دریا قرار دارد . و مساحت آن 40 هزار هکتار است .
دشتهای پراکنده :
در این استان دشتهای پراکنده و کم عرض وجود دارند که عموماً در طرفین رودخانه های مهم قرار گرفته اند از جمله دشت کرگاه در جنوب خرم آباد ، دشت ازنا در شرق خرم آباد ، چغلوندی ، نورآباد ، طرهان و خاوه در شمال استان ، رومشکان در جنوب و جایدر در جنوب غرب را می توان نام برد .
کوههای شرقی و جنوب شرقی :
در این ناحیه که مرتفع ترین قلل استان واقع شده ، اشترانکوه با حدود 4050 متر ارتفاع از شمال غربی به جنوب شرقی امتداد یافته و دارای قلل متعدد می باشد در جنوب اشترانکوه کازنهستان و در غرب آن کوه سرسبز واقع شده است . این کوهها در تمامی سال پوشیده از برف می باشند و از منابع آبی مهم استان به شمار می روند دریاچه های زیبای این کوهها در حوزه آبریز رودخانه دز قرار دارند .
کوههای شمالی :
در شمال استان کوههای مرتفع از قبیل گرین با 3623 متر ، رخاش 3592 متر ، میش پرور با 3587 متر و خرگوشناب وجود دارد . این کوهها در حد فاصل بروجرد و الشتر قرار گرفته و به صورت سدی ارتباط بخش شمال غربی با شمال شرقی را از یکدیگر قطع نموده است .
کوههای مرکزی :
رشته کوهی که بخش میانی شهر خرم آباد را در برگرفته ، سفید کوه نام دارد . این کوه در شمال غربی شهر قرار گرفته از شمال غربی به جنوب شرقی امتداد دارد و ارتفاع آن 2931 متر می باشد و نیز کوه هشتاد پهلو با 2991 متر در این ناحیه قرار دارد .
کوههای غربی :
کوههای موجود در غرب استان که کوهدشت را در بر گرفته اند عموماً به صورت موازی در جهت شمال غرب به جنوب شرق امتداد یافته که مهمترین آنها عبارتند از کوه هنجیس با 2642 متر ، پشتکوه با 2002 متر مله کوه با 2004 متر ، کوه بلوران با 1902 متر ارتفاع و چند رشته از انتهای غربی استان قرار گرفته اند .
کوههای جنوبی :
بخشهای جنوبی استان از رشته کوههای کمتری ( در مقایسه با سایر نواحی ) برخوردار است مهمترین کوههای این بخش عبارتند از : کوه از ، گراخو ، کو ، سراب و کوه گریوه .
اشترانکوه :
اشتران کوه رشته کوهی به درازای تقریبی 50 کیلومتر است که در محدوده الیگودرز و بروجرد در جهت شمال باختری – جنوب خاوری امتداد دارد . این رشته کوه یکی از زیباترین کوه های کشور به شمار می رود که یخچال های طبیعی و دایمی آن در تمام سال برف و یخ پوشیده شده است . اشترانکوه قلل متعددی دارد که بلندترین قله آن معروف به چال کبود و به نام «سن بران» است که 4100 متر از سطح دریا ارتفاع دارد . چال های اشترانکوه و قله های مهم آن به ترتیب از باختر به خاور عبارتند از : چال های میشان ، کبود ، بران ، فیال سون ، پنجم ، پیار و چال همایون . چال همایون آخرین چال مهم اشترانکوه است که قله مرتفع کفت همایون با 4000 متر ارتفاع در آن قرار دارد .
کوه تمندر :
رشته کوه تمندر در نواحی بریرود و زلفی شهرستان الیگودرز واقع شده است و دارای چهار رشته شمالی ، جنوبی ، خاوری و مرکزی است . رشته شمالی دو قله از ناو دره سر را در بر می گیرد که به ترتیب 3200 و 3500 متر ارتفاع دارند . رشته مرکزی دارای شش قله به نام های قله مرکزی تمندر ، هما ، قله شمالی ، خاوری و جنوبی تمندر و قله جنوبی دره سر است که همه آن ها بیش از 3500 متر ارتفاع دارند . قله مرکزی تمندر 3900 متر ارتفاع دارد . رشته شمالی تمندر دو قله فرسش و قله جنوبی را شامل می شود. رشته جنوبی تمندر نیز شامل یک خط الراس 15 کیلومتری است که در انتهای باختری آن قله مخروبه قدیمی به نام قلعه دختر قرار دارد .
کوه گرین :
بیشتر مساحت آن در شمال استان لرستان و بخشی نیز در استانهای همدان و کرمانشاه قرار دارد . طول آن به بیش از ۱۸۰ کیلومتر می رسد . قله های بلند آن شامل یال کبود در کوه چهل نابالغان با ارتفاع تقریبی ۳۸۵۰ متر در جنوب نهاوند ، قله ۱۸ یال در بروجرد و نیز قله ولاش (۳۶۲۳ متر)در شمال الشتر است . دیگر قله های آن شامل بازگیر و چهل تن می شود . گرین از غرب به دلفان ، از شمال به شهرستان نهاوند ، از شرق به شهرستان بروجرد و از جنوب به شهرستان سلسله محدود می شود . گرین در گویش محلی گرّو و در گویش لکی گروین نامیده می شود و یکی از کانونهای آبگیر دائمی لرستان است که رودهای دز و گاماسب را تغذیه می کند . از مرتفع ترین و زیباترین قله های این رشته کوه ، قله ولاش است که مسیر صعود آن از روستای پرسک در شرق الشتر یا از ونایی و تیزه زن در بروجرد ممکن می باشد .
کوه چهل نابالغان :
چهل نابالغان یکی از کوه های عظیم زاگرس در مرز استان لرستان و استان همدان است . چهل نابالغان از شمال به نهاوند ، از جنوب به الشتر ، از غرب به شهرستان دلفان و از شرق به بروجرد محدود است . بلندترین قله آن یال کبود با ارتفاع تقریبی ۳۸۵۰ متر است . چهل نابالغان بخشی از رشته کوه بزرگ گرین است و دسترسی به آن بیشتر از الشتر یا نهاوند امکان پذیر است . سراب گاماسیاب در دامنه شمالی این کوه قرار دارد.
رودخانه خرم‌آباد :
این رودخانه دایمی است با طول 80 کیلومتر از ریزابه‌های بسیاری که همگی آنها از ارتفاعات پیرامون خرم‌آباد سرچشمه گرفته‌اند ؛ پدید می‌آید . این رودخانه نخست از دره شمال خاوری کوه لپوپیاده به سوی جنوب خاوری روان شده سپس به موازات خرم آباد به نصرآباد جریان می‌یابد و پس از عبور از دره خاوری سفید کوه به شهر خرم آباد وارد می شود . در این شهر با ریزابه بزرگی که از بلندی‌های خاوری سرازیر شده مخلوط می‌شود و در جنوب شهر نز با رودخانه تنگ بهرام کش در هم می‌آمیزد و رو به باختر تغییر مسیر داده و به دهستان کرگاه وارد می‌شود . در این دهستان با رودخانه دره نسب مخلوط می شود و پس از عبور از دهستان ویسیان دردهستان هویان به رود کشگان می‌ریزد . حوزه این رود ، خلیج فارس و دریای عمان است .
رودخانه سزار الیگودرز :
رودخانه سزار که شاخه اصلی رود دز است ، آب های خود را از مناطق کوهستانی الیگودرز ، ازنا ، دورود ، اشترینان و بروجرد دریافت می کند و در مسیر راه آهن سراسری به سوی جنوب ایران سرازیر می شود . این رودخانه در پایین دست، رودخانه دز نامیده شده و سد بزرگ دز روی این رودخانه ساخته شده است. از شاخه های مهم سزار ، رود تیره است که پس از دریافت آب های اشترینان (گله رود ، سراب سفید ، کرتول و چند رود دیگر) به رودخانه ماربره (که از به هم پیوستن آب های الیگودرز ، دورود و ازنا تشکیل می شود) می پیوندد .
