جاذبه های طبیعی استان کهگیلویه و بویر احمد

کوه

کهگیلویه و بویراحمد منطقه ناهمواری است. حدود سه چهارم مساحت منطقه از ارتفاعات و تپه ماهورها تشکیل شده است. دشتها تنها یک چهارم مساحت را تشکیل می دهند. بلندترین نقطه در این استان قله دنا واقع در شهرستان دنا با ارتفاع 4409 متر و پست ترین نقطه آن چره زن در جنوب غربی بی بی حکیمه در شهرستان گچساران می باشد که 197 متر از سطح دریا ارتفاع دارد. کوههای این استان از رشته کوههای زاگرس به شمار می روند که در شمال با داشتن یخچال های طبیعی سرچشمه رودهای پرآب هستند. کوههای مهمی همچون کوه خائیز در جنوب دهدشت، کوههای نیل و حجال در شمال شرق یاسوج، کوه خامی در شمال شرق گچساران، کوه نور( نیر) در مرکز استان، کوههای سیاه وسفید در بهمئی و شرق لنده و کوه دل افروز در شمال و کوه ساورز از مهمترین کوههای استان به شمار می روند.

قله دنا:

دنا بلندترین قله رشته‌کوه‌های زاگرس در غرب ایران است. ارتفاع این قله ۴۴۰۹ متر است و در ۳۵ کیلومتری شمال غربی شهر یاسوج در شهر سی سخت جای گرفته است. شهرستانی که این قله در آن قرار دارد نیز شهرستان دنا نام دارد . مهمترین قلل مرکزی دنا عبارتند از: لوکوره های مرکزی و جنوبی، کل گردل، موروگل، قاش مستان، برج آسمانی و ماش . بلندترین قله کوه دنا قله قاش مستان، با ارتفاع 4450 است. تمام این قلل را می توان از روستای خفر صعود کرد. جاده ای آسفالته به طول 70 کیلومتر این روستا را به سمیرم وصل می کند. تنها جان پناه جبهه شمالی قلل دنا در بالا دست این روستا قرار دارد. از مبدأ روستای خفر بسته به این که به کدام یک از قلل مرکزی فوق بخواهیم صعود کنیم مسیرهای متعددی وجود دارد. مهمترین مسیر همان مسیر مالرویی است که از تنگ قاش مستان به محلی به نام تله دژ می رود که جان پناه در آن قرار دارد. راه سپس وارد تنگ موروگل شده پس از عبور از روی یخچال موروگل درگردنه موروگل به ارتفاع 4175 متر به خط الرأس اصلی می رسد. قله موروگل به ارتفاع 4420 متر در سمت راست و قله قاش مستان به ارتفاع 4450 متر در سمت چپ گردنه موروگل واقعند . ادامه خط الرأس از موروگل به سمت شمال غرب ما را به رشته تل گردل و سپس به رشته کوه لوکوره وقلل مختلف آن می رساند و از قله لوکوره مرکزی با پیمودن یک بریدگی می توان به قله لوکوره غربی رفت که در حد فاصل قلل مرکزی و قلل شمالی است ، ادامه خط الرأس از قله قاش مستان به سمت جنوب شرقی ما را به قلل برج آسمانی و ماش می رساند. البته از مبدأ خفر دست یابی سریع به لوکوره ها و قله کل گردل امکان پذیر است. برای این کار باید به جای تنگ قاش مستان از راه مالروئی که به موازات رودخانه خفر وجود دارد استفاده کرد و در خلاف جهت آب پیش رفت. این دره سپس به دره های فرعی دیگری منشعب می شود که یکی از آنها دره لوکوره است که مستقیماً به سمت لوکوره مرکزی پیش می رود و دیگری تله گردل است که در انتهای خویش ما را بر خط الرأس سوار کرده سریعأ به قله کل گردل می رساند. همچنین از مبدأ خفر دستیابی به قلل برج آسمانی و ماش سریع تر صورت می گیرد. برای این کار باید از راه مالروئی استفاده کرد که ابتدا وارد تنگ قبله شده و سپس وارد تنگ زیبای دناسا می شود. این راه در نهایت پس از عبور از یخچالهای زیبا به گردنه دناسا رسیده سوار خط الرأس اصلی می شود. سمت راست گردنه قله برج آسمانی به ارتفاع 4435 متر و سمت چپ آن قله ماش به ارتفاع 4400 متر قرار دارد.

دزکوه:

دزکوه نام کوهی است بلند در ضلع غربی بخش گرمسیری سوق از توابع شهرستان کهگیلویه که دوران قدیم با توجه به موقعیت خاص آن بعنوان دژی مستحکم در برابر اقوام یاغی و مهاجم از آن استفاده می شده که به همین مناسبت به این نام مشهور گردیده است . طبق اطلاعات این کوه فقط دارای یک مسیر ورودی پیاده رو در قدیم و هم اکنون دارای جاده ماشین رو به ارتفاع کوه می باشد و با توجه به وجود چشمه ای بر روی این کوه گرمسیری، دارای سکنه و روستا می باشد. رودخانه مارون از ضلع غربی و جنوبی این کوه جاری و به سد مارون در شمال بهبهان می پیوندد. این محل زادگاه هنرمند محبوب زنده یاد حسین پناهی می باشد.

رود و آبشار

استان کهگیلویه و بویراحمد به علت فراوانی مناطق مرتفع و بادهای مربوط در هر دو منطقه سردسیر و گرمسیر از میزان بارندگی نسبتاً خوبی برخوردار است. ‌این بارندگی موجب پیدایش رودهای متعددی چون مارون، خرسان، زهره، بشار، نازمکان، ماربر، یاسوچ، دره آجم، گرد آوه، آب شور، تغار، قلات، خیر آباد در استان شده است. در مسیر رودخانه‌های استان، تندآب‌ها و گاهی آبشارهای زیبایی به وجود آمده است و چون این رودها اغلب از قعر دره‌ها و داخل ارتفاعات عبور می‌کنند علی رغم قابلیت‌های مختلف توریستی کمتر مورد استفاده قرار می‌گیرند. از سوی دیگر در این استان چه در ناحیه سردسیر و چه در گرمسیر، چشمه‌ها و سراب‌های بزرگی وجود دارد که مهمترین آن‌ها، چشمه میشی، هفت چشمه، خارکلون دخاک لدون، باغ چشمه بلقیس چرام، آب گرمو و چشمه‌های دیگر است و امکان احداث کمپینگ، اردگاه و تاسیسات تفریحی نیز در این مناطق وجود دارد ولی تاکنون از تمام ظرفیت های موجود استفاده قابل توجهی نشده است.

رود مارون:

رود مارون که در تنگ تکاب از مرز استان خارج می شود واز کنار بهبهان گذشته و به نام رود جراحی وارد خلیج فارس می شود.

رودخانه تغار:

طول این رودخانه 40 کیلومتر و ارتفاع آن از سطح دریا 2000 متر است. این رودخانه از دامنه شمالی کوه چست خوار در 37 کیلومتری شرق دهدشت سرچشمه می‏گیرد و به نام آب اسبکی رو به شمال غربی جریان می‏یابد و پس از مخلوط شدن با دو ریزابة جنوب شرقی، از کنار روستاهای عزیزی بالا و خلیفه و دلیاسیر می‏گذرد و با ورود به دره جنوبی کوه سیاه به رود تغار تغییر نام می‏دهد . پس از عبور از جنوب روستای دلی پیر محمود از شرق القچین بالا گذشته و به سوی روستاهای شیراز و اسکندری روان می‏گردد. در روستای شیراز با یک ریزابه بزرگ شرقی درهم می‏آمیزد و در 5/2 کیلومتری شمال غربی روستای گرداب با یک ریزابه بزرگ که از شرق دهدشت عبور می‏کند، مخلوط می‏شود و در یک کیلومتری جنوب روستای مزبور به رودخانه خیرآباد می‏پیوندد.

رودخانه آب شور:

طول این رودخانه 45 کیلومتر و ارتفاع سرچشمه آن از سطح دریا 2050 متر است . این رودخانه از دامنه کوه‏های «دل مهتو» و «تنگ یا سیلوم»، در 40 کیلومتری شمال شرقی دهدشت سرچشمه می‏گیرد و از طریق دره لاش به سوی شمال غربی روان می‏شود. پس از طی حدود 15 کیلومتر، کوه سیلوم را دور زده و از طریق دره جنوبی کوه باسوری و دره شمالی کوه پنبه به سوی روستای کان مسی روان می‏گردد. در این روستا، این رودخانه با یک ریزابه کوچک شمالی مخلوط می‏شود و به نام رودخانه سوررو به جنوب سرازیر می‏شود و ضمن عبور از منطقه لاش، روستای دلی‏یک را سیراب می‏سازد و از دره شرقی کوه سیل سیلک به سوی جنوب شرقی روان می‏شود و بالاخره در غرب روستای اندرون به رودخانة مارون می‏پیوندد.

رودخانه گردآوه:

طول رودخانه گرد آوه 30 کیلومتر و ارتفاع سرچشمه آن از سطح دریا 2500 متر است. این رودخانه از چشمه‏سارهای دامنة شمالی کوه‏های سفید و مورندون در 48 کیلومتری شمال غربی یاسوج سرچشمه می‏گیرد و به نام رود چنار به سوی جنوب شرقی روان می‏شود و در سر راه روستاهای سرچنار، میان چنار و دم چنار بالا و پایین را مشروب می‏کند. این رودخانه در دامنه جنوبی کوه دوگوش با یک ریزابه کوچک جنوبی مخلوط می‏شود و به نام رود گردآوه در روستای دروهان به رود معروف بشار می‏ریزد.

روستا

روستاهای هدف گردشگری استان کهگیلویه و بویر احمد عبارتند از روستاهای مختار، دلی بهرام بیگی، کریک، چشمه بلقیس چرام، دیشموک و مارین.

مختار:

روستای مختار از توابع بخش مرکزی شهرستان بویراحمد، با مختصات جغرافیایی 51 درجه و 31 دقیقه طول شرقی و 30 درجه و 40 دقیقه عرض شمالی، در سه کیلومتری غرب یاسوج قرار گرفته است. ارتفاع روستای مختار از سطح دریا 1760 متر است و آب و هوای آن در فصول بهار و تابستان بسیار دلپذیر و مطبوع و در زمستان سرد می‌باشد. استقرار روستا در ناحیه تاریخی استان کهگیلویه و بویراحمد و وجود امامزاده مختار از قدمت روستا حکایت دارد. مردم روستای مختار به زبان لری سخن می‌گویند، مسلمان و پیرو مذهبی شیعه جعفری هستند. براساس نتایج سرشماری سال 1375، روستای مختار در حدود 1600 نفر جمعیت داشته است که در سال 1385 ، به 1800 نفر افزایش یافته است. درآمد بیشتر مردم روستای مختار از فعالیت‌های زراعی، دامداری، باغداری و پرورش زنبور عسل تأمین می‌شود. گروهی از مردم، در بخش خدمات و تولید صنایع دستی اشتغال دارند. از مهم‌ترین جلوه‌های طبیعت زیبای روستای ییلاقی مختار می‌توان به تنگ گنجه‌ای، تفرجگاه تنگ مهریان، پارک جنگلی آبشار و بقعه امامزاده مختار اشاره کرد. مهم‌ترین صنایع دستی این روستا گلیم است که زنان و دختران روستا در تولید آن نقش مهمی دارند. انگور، برنج، روغن حیوانی، کشک و گلیم سوغات روستای مختار هستند.

مارین:

روستای مارین از توابع بخش مرکزی شهرستان گچساران، با مختصات جغرافیایی 50 درجه و 48 دقیقه طول شرقی و 30 درجه و 33 دقیقه عرض شمالی، در 32 کیلومتری شمال شهر گچساران و 198 کیلومتری جنوب شرقی یاسوج قرار دارد . این روستا از شمال، به کوه ولی گنج و از جنوب غربی به کوه کاردی محدود می‌شود ارتفاع این روستا از سطح دریا 1080 متر است. آب و هوای مارین در فصول بهار و پاییز ملایم و مطبوع ، در تابستان نسبتاً گرم و در زمستان سرد و خشک است. رودخانه شاه بهرام از شمال شرقی روستا عبور می‌کند. روستای مارین یکی از روستاهای تاریخی ایران است . راه سلطنتی شوش به تخت جمشید و بیشاپور (در دوره هخامنشیان) ، از هفت کیلومتری این روستا عبور می‌کرده است. موقعیت سوق‌الجیشی روستای مارین، در دوره هخامنشیان، اشکانیان و ساسانیان سبب احداث قلعه‌های متعدد راهبانی در حوزه نفوذ آن شده است. مردم روستای مارین به زبان لری سخن می‌گویند ، مسلمان و پیرو مذهب شیعه جعفری هستند. روستای مارین به دلیل شرایط مساعد اقلیمی و چشم‌اندازهای بی‌نظیر طبیعی، همه ساله گردشگران و طبیعت دوستان بسیاری را به سوی خود جلب می‌کند. استقرار روستا در میان دره‌ای که پیرامون آن را ارتفاعاتی بلند در برگرفته‌اند، چشم‌اندازهای بدیعی از تلفیق زندگی انسان و طبیعت پدید آورده است. این ارتفاعات جنگلی، در فصول بهار و تابستان تفرجگاه عمومی مردم روستا و گردشگران است. مهم‌ترین بنای مذهبی روستای مارین ، مقبره امامزاده حمیده خاتون است. تولید صنایع دستی و بافته‌های پشمی در میان روستائیان و عشایر منطقه متداول است. انواع گلیم، جاجیم، قالی و توبره ، مهم‌ترین صنایع دستی و هنری مردم روستای مارین می‌باشد. معروف‌ترین سوغات روستای مارین را صنایع دست بافت ، انار، رب انار، کره ، ماست، روغن، کشک و دوغ محلی تشکیل می‌دهد .

کریک:

روستای کریک از توابع بخش مرکزی شهرستان دنا، با مختصات جغرافیایی 51 درجه و 25 دقیقه طول شرقی و 30 درجه و 48 دقیقه عرض شمالی، در 15 کیلومتری جنوب غربی سی‌سخت و 25 کیلومتری یاسوج قرار گرفته است. این روستا از اطراف به ارتفاعات بلند دنا محدود می‌شود. روستای کوهستانی کریک، در حدود 1700 متر از سطح دریا ارتفاع دارد. آب و هوای این روستا، در فصول بهار، تابستان و پاییز ملایم و مطبوع و در زمستان سرد و خشک است . رودخانه کریک از میان روستا عبور می‌کند و بر طراوت و شادابی فضای روستا می‌افزاید . روستای کریک یکی از قدیمی‌ترین روستاهای شهرستان دنا به شمار می‌رود. یکجانشینی در این منطقه ، به دوران قبل از مهاجرت آریایی‌ها به فلات ایران مربوط است. عبور شاهراه سلطنتی هخامنشی از 15 کیلومتری کریک، سبب رونق تجارت و رفت و آمد بیشتر در این ناحیه شده است. بیشتر درآمد مردم این روستا از فعالیت‌های زراعی، دامداری و باغداری تأمین می‌شود . گروهی از مردم روستا در بخش خدمات و تولید صنایع دستی اشتغال دارند. روستای کریک در یک ناحیة کوهستانی، بر روی شیب ملایمی استقرار یافته است و بافت مسکونی متراکم دارد. اکثر خانه‌های این روستا عموماً یک طبقه و با دیوارهای ضخیم ساخته شده‌اند . در بافت قدیمی روستا واحدهای مسکونی دو طبقه و کوچک نیز وجود دارد. مصالح به کار رفته در ساخت خانه‌های قدیمی چوب ، خشت و گل است. روستای خوش آب و هوای کریک که در میان دره باصفای کریک و در مسیر دسترسی به منطقه ییلاقی و زیبای سی‌سخت واقع شده است، یکی از مسیرهای صعود به قله دنا محسوب می‌شود. از جمله جاذبه‌های مذهبی و تاریخی این روستا می‌توان به آرامگاه امام‌زاده عسگر و امام‌زاده اسحاق اشاره داشت. صنایع دستی روستای کریک مشتمل بر انواع قالی و گلیم با طرح‌ها و نقوش زیبا است.

غار

از دیگر جاذبه‌های طبیعی استان، غارها و اشکفت‌های متعددی است که در گوشه و کنار آن پراکنده شده‌اند و از مهمترین جاذبه‌های جهانگردی ناحیه مرکزی و استان کهگیلویه و بویراحمد بشمار می‌روند. غارنول، آب کناری، پیرزن، خی، کبوتر، مس، نی نه، شاه بهرام، نزل و دوفیری از مهمترین غارها این استان است، همچنین در نواحی مختلف کوهستان‌های این استان انواع شکاف‌های غار مانندی در دل کوه پدید آمده‌اند که اشکفت معروفند. از سوی دیگر این استان دارای دره‌ها و تنگ‌های بسیار زیبا و جالب توجهی است. دره‌های استان کهگیلویه و بویراحمد که اغلب چراگاه و ییلاق هستند، عبارتند از مهرجان (مهرگان)، خیارکار، برم شیر، گل اسفید، دالان، جوکار، بزه سبز، مهتاب، چیربیان، بهرام بیگی است و تنگه‌های سرخ، تیزاب، براق، گنجه‌ای، تامرادی، به همراه پوشش‌های گیاهی متنوع موجود در این مناطق زمینه مطلوبی را برای بهره برداری تفرجگاهی مهیا کرده است.

غار یخی:

یکی از غارهای معدود و منحصر به فردی است که در ارتفاع صعب العبور دیواره شمالی منطقه حفاظت شده دنا و در جنوب روستای خفر در محدوده امن منطقه موجود و سالانه پذیرای علاقمندان فراوانی از غار نوردان و کوه نوردان داخلی می باشد، خصوصیات بارز این غار وجود قندیلهای یخی در تمام فصول سال خصوصاً فصل تابستان در دیواره های آن می باشد.

غار شاه:

یکی از غارهای مشهور موجود در استان واقع در حوالی روستای شاه بهرام در منطقه پیچاب از توابع بخش باشت شهرستان گچساران و در منطقه گرمسیری و در فاصله 150 کیلومتری شمال شرقی شهر دوگنبدان واقع و این منطقه دارای جنگلهای انبوه از نوع بلوط، بنه، کلخنگ، زبان گنجشگ و انواع بادام می باشد.

غار دوفیری:

یکی از غارهای موجود در ارتفاعات غربی کوه سمسال واقع در حوالی روستای بن زرد علیا از توابع بخش پاتاوه شهرستان دنا و در منطقه حفاظت شده دنا می باشد . طبق اطلاعات کسب شده از اهالی محلی این غار که در صخره ای مرتفع از روستای فوق قرار گرفته در گذشته بعنوان قراولگاه و حفاظت از سکنه روستا از آن استفاده می شده است. با توجه به موقعیت مکانی تسخیر آن از طرف افراد و اقوام مهاجم میسر نبوده و به لحاظ اینکه ورودی غار دارای دو سوراخ شبیه بینی انسان می باشد به همین مناسبت به لهجه لری به غار دو فیری مشهور گردیده است.

غار دنگزلو:

این غار در ضلع شمال شرقی کوه دنا و در حوالی روستای دنگزلو از توابع بخش پادنای علیا شهرستان سمیرم و در حوزه استحفاظی استان اصفهان واقع گردیده که دارای جاذبه های فراوان از لحاظ قندیل های یخی ( استالاکتیت و استالاکمیت) که هنوز بطور کامل هم جاذبه های آن شناسایی نشده است که چنانچه همه زوایای آن شناخته شود در حد غار علیصدر همدان می توان از آن بهره برداری شود.

غار نیده( ندیده):

نام غاری است که در تنگه ای به همین نام در منطقه حفاظت شده خائیز سرخ و در فاصله 20 کیلومتری شمال شرقی شهرستان بهبهان قرار دارد و از نظر موقعیت طبیعی حائز اهمیت و در محدوده امن منطقه حفاظت شده قرار گرفته است. طبق اطلاعات مأمورین و محلیان این غار عمقی در حدود 150 متر در زیر زمین دارد

غارنول:

غار نول در کوه گل واقع در 20 کیلومتری منطقه سی سخت یاسوج واقع گردیده است. غار نول با طول 80 متر دارای چند تالار پلکانی و انشعاب های مختلف و از لحاظ بررسی های زمین شناسی حائز اهمیت می باشد. ارتفاع دهانه غار سه متر است که در برخی نقاط درون غار تا 20 متر تغییر می کند. سقف و بدنه غار از سنگهای آهکی اسماری و قندیلهای زیبایی پوشیده شده و قطعات آب از این قندیلها و سقف غار چکه می کند. در عمق غار چند چشمه وجود دارد که آب زلال و خنکی از آنها جاری است. دخالت های انسانی پیرامون چشمه سارها و قنات های اطراف این غار بیانگر استفاده از غار در دوره های گذشته و اخیر است. به نظر می رسد این غار در گذشته به عنوان پناهگاه موقتی مورد استفاده قرار گرفته است.

اشکفت داودی:

این غار در فاصله تقریباً نه کیلومتری شرق دیشموک و در داخل تنگ فارتق واقع شده است. این اثر غاری است تقریباً مثلثی شکل که با شیبی تند به جاده و تنگ فارتق منتهی می شود. ارتفاع این غار از سطح جاده در حدود 25 متر است. در بخش های بیرونی این غار بقایای ابزارهای سنگی نظیر ریزتیغه و تراشه به چشم می خورد. قدمت آثار این غار به دورة پیش از تاریخ می رسد.

اشکفت سیاه:

این اشکفت در قسمت های بالایی کوهی در شمال روستای چالموره قرار دارد. درون غار پوشیده از کود حیوانی و خاکستر است. در بیشتر بخشهای جنوبی غار ، کف صخره مشخص است. در عوض در بخش شمالی کف غار دیده نمی شود و به نظر عمق بیشتری دارند. در جلوی دهانه غار نهشته بسیاری قرار دارد. در مقابل غار سکویی از تخته سنگهای بزرگ چیده شده است که چندان قدیمی نیست و به نوعی مربوط به استفاده بومیان در دوره اخیر مربوط می شود. اشکفت سیاه در شمال روستای چالموره در بالای کوهی قرار دارد . این محوطه در اقلیمی معتدل و نیمه کوهستانی قرار دارد. میزان بارش در این منطقه چندان زیاد نیست و زمینها جز در بهار پوشش گیاهی چندان خوبی ندارند. در اثر فرسایش ناشی از عوامل طبیعی ، قسمتهایی از اشکفت فرو ریخته است. به نظر می رسد در نتیجه فعالیتهای انسانی بخشهایی از اشکفت دستکاری شده است. این اشکفت در قسمت های بالایی کوهی در شمال روستای چالموره قرار دارد. درون غار پوشیده از کود حیوانی و خاکستر است. در بیشتر بخشهای جنوبی غار، کف صخره مشخص است. در عوض در بخش شمالی کف غار دیده نمی شود و به نظر عمق بیشتری دارند. در جلوی دهانه غار نهشته بسیاری قرار دارد. در مقابل غار سکویی از تخته سنگهای بزرگ چیده شده است که چندان قدیمی نیست و به نوعی مربوط به استفاده بومیان در دوره اخیر مربوط می شود. براساس شواهد موجود، هم اکنون هم از این غار استفاده می شود . درون غار و در مقابل آن مصنوعات سنگی به دست نیامد اما تعدادی سفال اسلامی منقوش موسوم به شبه پیش از تاریخی به دست آمد. البته مقابل غار پوشیده از علف و گیاه بود که شاید به این دلیل ابزار سنگی مشاهده نشد.

باغ چشمه بلقیس چرام:

باغ چشمه بلقیس چرام در شهرستان کهگیلویه و در شهر چرام واقع شده است و یکی از مهمترین جاذبه های توریستی منطقه می باشد. زمین حاصلخیز منطقه باعث شده که از هر نوع درخت در این باغ پرورش یابد. باغ دارای چندین چشمه می باشد که از دهانه شمالی به باغ می ریزد وآب چشمه ها در جویبارهای مشبکی که با اصول معماری قابل توجهی تراس بندی شده به استخر زیبائی سرازیر می شود. باغ چشمه بلقیس در استان کهگیلویه و بویراحمد، در دشتی هموار معروف به شهرک قلعه کره شهبازی از توابع بخش چرام و در 9 کیلومتری شرق چرام و یک کیلومتری روستای شهرک در میان تپه ماهورها و کوهها واقع شده است. این باغ از شمال به جاده چرام ـ گچساران ، از جنوب به اراضی کشاورزی، از غرب به باغ جهاد کشاورزی(باغ عمران) و از شرق به اراضی کشاورزی و کوههای همجوار محدود می‎شود. چندین نهر فصلی و دایمی در این دشت جریان دارد و محصولات غلات چون گندم، جو و برنج در این منطقه کشت می‎شود. این بنا به گفته اهل منطقه توسط زنی به نام بلقیس حدود اواخر دوره ساسانی و اوایل دوره اسلامی احداث گردید. در سال 1327 مردم محل در اطراف آن به احداث چند باغ کوچک اقدام نمودند و در سال 1338 شخصی به نام اسکندر خان چرامی آن را خریداری شد و به گسترش آن اقدام نمود. چشمه بلقیس نام جدید روزگار ما برای باغی است که مرحوم اسکندر خان چرامی در اطراف این چشمه بر جای باغی که از ازمنه پیش از او، در این محل وجود داشت توسیع و تجدید رونق نموده است. مدتی هم این باغ و یک آبادی کوچک نزدیک آن در مکاتبات و اسناد و بعضی از سفرنامه ها به نام اسکندریه شهرت گرفته است. به نظر می‎رسد این باغ مربوط به اواخر دوره قاجار و اوایل دوره پهلوی می‎باشد. این باغ با مساحتی در حدود 38960 متر مربع و شامل فضاهایی چون چهار برج به ابعاد 70 *150 متر در ضلع غربی باغ، چشمه، استخر و در قسمت شرقی آن صخره‎ای بزرگ به ارتفاع 20 متر تشکیل شده است. این باغ در حال حاضر در تملک شهرداری می‎باشد. پوشش گیاهی این باغ بدلیل گرمسیری بودن این منطقه شامل اکالیپتوس، سدر، بلوط، سرو و دارای درختان متنوع میوه‎ای چون گردو، گلابی، سیب، لیمو ترش، خرمالو ، پرتقال ، نارنگی، انجیر، انگور، توت، نارنج ، نخل می‎باشد. همچنین بوته‎های گیاهی گوناگون و گلهای مختلف در آن به چشم می‎خورد. نظام آبیاری این باغ بر اساس فوران آب چشمه‌های اصلی و چندین چشمه فرعی می‎باشد که بوسیله نهرهای کوچک و بزرگ متعددی در باغ جریان می‎یابد و آب مازاد آنها بوسیله جویی بزرگ به طرف استخر باغ که در ضلع جنوب غربی باغ واقع شده هدایت می‎شود. این استخر زیبا به شعاع 10 متر و عمق 1/5 متر بصورت دایره و دارای سه ورودی و یک خروجی می‎باشد که آب چشمه از مسیر خروجی به رودخانه فشیان می‎ریزد. این استخر، باغچه‎ای به قطر جهار متر که پوشیده از درختان نخل، نارنج، پرتقال و گلهای زیبا و متنوع است را در آغوش گرفته است.

جنگل

استان کهگیلویه و بویراحمد از نظر جغرافیایی در ناحیه ایران و تورانی و در بخش کوچکی از جنوب در ناحیه صحاری – سند واقع شده است. پوشش گیاهی استان به دلیل نوع آب و هوای گرمسیری و سردسیری متنوع است. ناحیه سردسیری به علت آب فراوان، پوشش گیاهی نسبتاً انبوه، متراکم و جنگلی دارد. در قلمرو گرمسیری پوشش گیاهی اغلب تنک و نیمه انبوه است. از سوی دیگر طبیعت زیبا و منحصر به فرد استان کهگیلویه و بویر احمد شرایط زندگی جانوری و پرندگان بسیاری را در این منطقه فراهم نموده است. استان کهگیلویه و بویراحمد گونه های مختلفی از حیات وحش را در خود جای داده است. این گونه ها شامل پستانداران، پرندگان و آبزیان هستند. استان کهگیلویه و بویراحمد یکی از زیباترین استان‌های کشور است که ترکیب کوه، دشت، جنگل و عناصری هم چون چشمه‌های طبیعی و آبشار را یک جا در خود دارد.

منطقه حفاظت شده دنا:

منطقه حفاظت شده دنا یک منطقة کاملاً کوهستانی است. اختلاف ارتفاع بلندترین و پست‏ترین نقاط منطقه بالغ بر 3000 متر است. دنا دارای قله‏های بلند، دیواره‏های عظیم و دره‏های عمیق است. در شرق دنا گردنه تاریخی «بیژن» قرار دارد و مرزهای شمالی، غربی و جنوبی آن را رودخانه‏های «ماربر» و «بشار» احاطه کرده‏اند. رودخانه ماربر که در شمال دنا از شرق به غرب جاری است، با گذشتن از چند روستا و تنگ خرسان، به رودخانه «خرسان» تغییر نام می‏دهد و پس از عبور از تنگه‏های باریک به رودخانه «بشار» می‏پیوندد. محل پیوند رودخانه‏های خرسان و بشار، ناحیه‏ای جنگلی است که زیبایی خیره‏کننده‏ای دارد. ارتفاع این محل از سطح دریا 1300 متر است که پائین‏ترین نقطه منطقه حفاظت شده دنا به شمار می‏رود. کوه‏های دنا به عنوان ذخایر منابع آب دره‏های متعدد و دامنه‏های آن نیز پر از چشمه‏های کوچک و بزرگ است. کوه‏های دنا سرچشمه بسیاری از رودخانه‏های جنوب ایران است و به عنوان ذخیره‏گاه منابع آب، نقش تعیین‏کننده‏ای در زندگی مردم جنوب کشور دارد. منطقه حفاظت شده دنا از نظر تنوع گونه‏های گیاهی بسیار غنی است و با توجه به مجموعه درختان و گیاهان جنگلی، مرتعی، دارویی، خوراکی و تزئینی، سرمایه ژنتیکی با ارزشی به حساب می‏آید. در ارتفاع 2500 متری ، جنگل‏های بلوط دامنه‏های جنوبی دنا را پوشانده است. در میان درختان بلوط، گونه‏های مختلف جنگلی نظیر بن، کیکم، ارژن ، زالزالک، شن و ارژن دیده می‏شود. از ارتفاع 3500 متر به بالا، انواع گونه‏ها و گیاهان علفی و بوته‏ای سطح زمین را فرا گرفته است. از ارتفاع 4000 متر به بالا نیز گیاهان کوچک و زیبایی، در پناه سنگ‏ها و شکاف صخره‏ها، از وزش بادهای تند مصون مانده‏اند و خودنمایی می‏کنند. همچنین بعضی گل‏های لاله که در دنا می‏روید ، ویژه این منطقه است و در جای دیگر دیده نمی‏شود. گل بسیار زیبای «لاله بیشه‏زار» یکی از این گل‏هاست. حیات ‏وحش دنا معرف سیمای تنوع جانوری زاگرس است. خرسهای قهوه‏ای بزرگ، کبک دری با جثه پنج کیلوئی، انواع عقاب، پلنگ، گرگ و انواع گربه‏های وحشی در دنا زندگی می‏کنند. در منطقه حفاظت شده دنا امکان تماشای پرندة بسیار زیبا و نادر هما ، که پروازی آرام و با شکوه دارد، بیش از هر جای دیگر ایران است. همچنین پرندگانی نظیر شاهین، کبک، سنگ چشم، کمرکلی و انواع چکاوک‏ها و سهره‏ها در دامنه‏های دنا زندگی می‏کنند. جانورانی مثل سمور، راسو ، سنجاب ایرانی که از زیباترین سنجاب‏های جهان است و در احیای جنگل بلوط نقش اکولوژیک بسیار مؤثری دارد، به وفور در دنا دیده می‏شوند. حفاظت از دنا باعث افزایش انواع گونه‏های جانوری این منطقه شده است، به طوری که هم اکنون در کوهستان دنا برای دیدن خرس، بز و پازن، نیازی به دوربین چشمی نیست. منطقه حفاظت شده دنا صرف‏نظر از تنوع گونه‏های گیاهی و جانوری، بنا به دلایل اقلیمی و پدیده‏های بارز زمین‏شناختی، از نظر آموزشی و پژوهشی نیز بسیار مورد توجه پژوهشگران زیست‏شناسی و زمین‏شناسی است . این منطقه همچنین از نظر ورزش‏ها و تفریح‏های کوهستانی قابل توجه است.

منطقه حفاظت شده کوه خامین:

این منطقه در حدود30 کیلومتری ضلع شرقی دو گنبدان با وسعت 30000 هکتار با پوشش گیاهی و جنگلی بلوط ، ارژن، انجیر وحشی، کیکم چویل، گون، زالزالک و کلخنگ واقع شده است. گونه های جانوری وحیات وحش پلنگ، خوک وحشی، سمور وحشی، جغد، گرگ، خرگوش و شاهین را می توان در این منطقه یافت و دارای راه دسترسی آسفالته می باشد.

دریاچه‌ کوه‌ گل:

دریاچه‌ کوه‌ گل‌ در شمال‌ شهرستان‌ بویراحمد و در شمال‌ شرقی‌ شهرتوریستی‌ سی‌ سخت‌ در دهانه‌ انبری‌ گردنه‌ مشهور بیژن‌ و در کنار تپه‌های‌ کوه‌ گل‌ واقع‌ شده‌ است‌. محل‌ استقراردریاچه‌ یکی‌ از زیباترین‌ نواحی‌ استان‌ است‌ که‌ در فصل‌ بهار و تابستان‌ از انواع‌ گل‌های‌ شقایق‌ و گیاهان‌ وحشی‌ وهمچنین‌ آویشن‌ خوش‌ عطر کوهستانی‌ مملو می‌شود. در فصل‌ تابستان‌، تجمع‌ پرندگان‌ مهاجر همراه‌ با پرندگان‌ بومی‌ در سواحل‌ و کنار دریاچه‌، زیبایی‌ حیرت‌انگیزی‌ پدید می‌آورد. از پرندگان‌ مهاجری‌ که‌ در دامن‌ این‌ دریاچه ‌اتراق‌ می‌کنند، می‌توان‌ به‌ انواع‌ مرغابی‌ و اردک‌ کله‌ سبز، لک‌ لک‌، حواصیل‌، درنا، خروس‌ کولی‌ و چنگر اشاره ‌کرد.

دریاچه مور زرد زیلایی:

در 135کیلومتری شمال غرب یاسوج و در ارتفاعات 2180 متری از سطح دریا قرار دارد. مساحت این دریاچه 14 هکتار است. حداقل عمق آن هفت متر و حداکثر آن 14 متر است . این دریاچه در تنگی واقع شده که اطراف آن را کوه هایی با سنگ آهکی پوشانده است. تعدادی آبزیان در این دریاچه به حیات خود ادامه می دهند که ماهی کپور معمولی از مهمترین آنهاست.

تالاب برم الوان:

در40 کیلومتری شهر لیکک بهمئی، دهستان سرآسیاب یوسفی واقع شده است. آب آن دائمی است و ارتفاع آن از سطح دریا 1100 متر می باشد. مساحت این دریاچه 15 هکتار و حداقل عمق آب آن 12 متر و حداکثر 30 متر می باشد. برم های کوچک و فصلی دیگری همچون برم علی داد، دره صحه در زیلایی، برم مداب در شرق یاسوج در دهستان کاکان، برم کوه گل سی سخت و برم دلی پیروزک در شهرستان بویراحمد و برم گراب دیشموک، برم کهکزک، برم شرابگروه در سرفاریاب در شهرستان کهگیلویه و برم خونی شاه بهرام در شهرستان گچساران وجود دارند که مجموعاً به همراه 160 چشمه و16 قنات و تعدادی چاه عمیق و نیمه عمیق منابع آب استان را تأمین می کنند .

تالاب‌ برم‌شیر:

این‌ تالاب‌ با 5000 متر مربع‌ مساحت‌، در دره‌ تنگ‌ شیر بویراحمد واقع‌ شده‌ است‌. این‌ ناحیه‌ از قابلیت‌ تفرجگاهی‌ جالبی‌ برخوردار است‌ و می‌تواند به‌ محیطی‌ مناسب‌ برای‌ گذران‌ اوقات‌ فراغت ‌تبدیل‌ شود. چشم ‌انداز و پیرامون‌ تالاب‌ جذاب‌ و بسیار دیدنی‌ است‌.