جاذبه های طبیعی استان خراسان جنوبی
بند دره :
این بنا در دوره قاجار در زمان حکمرانی امیر حشمت الملک علم ساخته شده است. بند یا سد تاریخی دره ، بنایی است عظیم از سنگ ، آجر و ملات ساروج که بر مسیر سیلابی در رشته کوه باغران احداث شده است . این بنا با 31 متر طول تاج ، 3 الی 5 متر عرض تاج و حدود 13 متر ارتفاع ، مهمترین بند تاریخی در بیرجند محسوب می شود .
بند عمر شاه :
بند تاریخی عمر شاه در فاصله دو کیلومتری جنوب غرب بیرجند و در داخل رشته کوه باغران بنا شده است . این سد از سازه های آبی متعلق به دوره قاجار است ، این سد در دوره قاجار و زمان حکمرانی حشمت الملک علم بنا شده است.
بند تجنود :
بند تاریخی تجنود در فاصله حدود 2 کیلومتری شمال غرب روستای تجنود قرار دارد. طول تاج این بند 26 متر، عرض تاج 5/5 متر و ارتفاع آن از پایین ترین نقطه رودخانه 14 متر است. قسمت پایین بند در دوره های معاصر تخریب شده واین امر باعث شده آب در پشت بند جمع نشود. این بنا در اواخر دوره قاجار و به دستور ابراهیم خان شوکت الملک ، حاکم وقت منطقه ساخته شده است.
آبگرم معدنی هلال فردوس
آبگرم معدنی هلال فردوس درکیلومتر 20 جاده اصلی فردوس به مشهد واقع شده و بیش از دویست سال قدمت دارد، از سال1345 تولیت آن را هلال احمر فردوس عهده دار شد که با توجه به افزایش خدمات رفاهی و اقامتی،امروزه آبگرم معدنی هلال فردوس به عنوان یکی از مهمترین جاذبه های طبیعی و قطب گردشگری سلامت و آبدرمانی شرق کشور و بزرگترین مجتمع اقامتی استان خراسان جنوبی محسوب می شود که همه روزه پذیرای جمع کثیری از مردم شریف ایران اسلامی بوده و با توجه به ظرفیت ها و قابلیت های بالای این مجتمع، توسط هیئت محترم دولت، به عنوان منطقه نمونه گردشگری کشوری مصوب و معرفی گردید.
آبگرم معدنی هلال فردوس در حال حاضر مجهز به دو استخر آب درمانی (زنانه و مردانه)، وان های خصوصی، سوئیت های اقامتی با تمام امکانات و در مجموع 206 تخت اقامتی، اتاق های ارزان قیمت، رستوران، فروشگاه، شهر بازی، فضاهای ورزشی و تفریحی می باشد. همچنین با راه اندازی اولین اردوگاه و کمپ گردشگری هلال استان در محل این مجتمع با امکانات سالن کنفرانس200 نفری، دو باب آشپزخانه مرکزی و سرویس های بهداشتی و حمام (زنانه و مردانه)، این مجتمع به بزرگترین مجتمع اقامتی استان تبدیل شده است و امکانات مناسبی برای برگزاری اردوهای دانش آموزی و تفریحی و همچنین برگزاری دوره های آموزشی و جلسات استانی ادارات و نهادها فراهم شده است.
با توجه به آزمایشات و تحقیقات انجام شده، از جمله مزایای آب درمانی درآبگرم معدنی هلال فردوس می توان به: درمان امراض جلدی و کبدی، دردهای مفصلی و عصبی، اتصاع عروق، پیشگیری از رسوب سنگ درکلیه، درمان بیماری های رماتیسمی، افزایش سوخت و سازبافت ها، کاهش درد و رفع گرفتگی عضلات، افزایش دامنه حرکتی اندام ها، بهبود دردهای ناحیه ستون فقرات و دیسک کمر و پیشگیری از ایجاد انحراف در ستون فقرات اشاره کرد که همین امر باعث افزایش روز افزون مراجعین به این مجتمع شده است.
کوه باقران، بیرجند :
رشته کوه باقران که از شمال غربى به جنوب شرقى امتداد مى یابد، حدود یکصد کیلومتر طول و 13 کیلومتر عرض دارد و بلندترین قله آن 2595 متر ارتفاع دارد.
کوه مومن آباد بیرجند :
رشته کوه مؤمن آباد یا مینا آباد نیز به موازات آن امتداد مى یابد که بلندترین قله آن به نام «بن در» 2782 متر ارتفاع دارد.
سایر ارتفاعات استان :
سایر کوههاى مهم استان عبارتند از: شاه کوه با ارتفاع 2732متر که در غرب نهبندان است، کوههاى گلرک با ارتفاع 2481 متر، زینآباد با ارتفاع 2419 متر، بازو با ارتفاع 2352 و بزو با ارتفاع 2335 متر که در جنوب شرقى شهرستان بیرجند قرار دارند و کوههاى باران با ارتفاع 2518 متر و آتشکده با ارتفاع 2159 متر، که در شمال شوسف واقع شده‌اند.
آبشار گیوک، بیرجند :
این آبشار در انتهاى درهاى سرسبز قرار دارد و مجموعه اى از چندین آبشار است و مرتفعترین آنها هشت متر ارتفاع دارد.
آبشار چهار ده، بیرجند :
این آبشارها در انتهاى درهاى به همین نام در ارتفاعات باقران در شمال بیرجند قرار دارند. در اولین و مرتفعترین این آبشارها آب از ارتفاع حدود هفت مترى به پایین سرازیر مى شود.
روستای ماخونیک:
روستای ماخونیک در منطقه ای کوهستانی و در دامنه جنوبی کوهی بنام ماخونیک واقع شده است .این روستا مرکزیت منطقه ای را داراست که متشکل از 12 روستا است که ماخونیک بزرگترین آنهاست و اهالی 21 روستای دیگر اصل و نسب خود را از ماخونیک می دانند .این روستا ها از نظر مذهب ،معیشت ،شیوه زندگی و اوضاع اجتماعی با یکدیگر وجه اشتراک زیادی دارند .ویژگی جالب این روستا قوام و دوام سنتها وآداب ورسوم مردم آن است که با گذشت زمان دستخوش کمترین تغییر وتحول نشده است .
روستای خور:
بافت تاریخی روستای خور تحت تأثیر شرایط اقلیمی و جغرافیایی محیط شکل گرفته است . خانه‌های گلی با برخورداری از پوششهای گنبدی ، حیاط مرکزی ، بادگیر‌ها، اتاقهای محاط بر حیاط ، هشتی و دهلیز ، دیوارهای قطور ، حوض و باغچه‌های میانسرا ( حیاط ) که به گونه‌ای هماهنگ و منسجم و مطابق با اقلیم منطقه ساخته شده‌اند از ویژگیهای این بافت است . بناهای تاریخی این روستا متعلق به دوره صفویه است .
