جزئیات آیین‌نامه آموزشی دوره پیش‌دانشگاهی بزرگسالان

شرایط ثبت‌نام در دوره پیش‌دانشگاهی دانش‌آموزان مدارس بزرگسالان و داوطلبان آزاد شامل «دارا بودن گواهینامه پایان تحصیلات دوره سه ساله آموزش متوسطه»، «دارا بودن شرایط ادامه تحصیل از نظر قانون نظام وظیفه عمومی برای دانش‌آموزان پسر» و «از دست دادن شرایط ادامه تحصیل در دوره پیش‌دانشگاهی روزانه» است.

متقاضیان ثبت‌نام در دوره پیش‌دانشگاهی موظفند در موعد مقرر برابر دستورالعمل‌های مربوط جهت ثبت‌نام و انتخاب واحدهای درسی به دبیرستان‌های بزرگسالان مراجعه کنند؛  فارغ‌التحصیلان دی‌ماه دوره متوسطه و قبل از آن می‌توانند با رعایت سایر شرایط از نیم‌سال دوم سال تحصیلی، برابر ضوابطی که توسط معاونت آموزش متوسطه تهیه و ابلاغ می‌شود، ثبت نام کنند؛ در این نیمسال، ارائه 12 واحد درسی به صورت حضوری و 12 واحد درسی به صورت غیرحضوری به دانش‌آموزان دوره پیش‌دانشگاهی بزرگسالان یا مدارس آموزش از راه دور و 24 واحد درسی به داوطلبان آزاد مجاز خواهد بود.

* سن ثبت‌نام در دبیرستان‌های بزرگسالان حداکثر 20 سال تمام است

سن ثبت نام در دبیرستان‌های بزرگسالان برای مشمولان قانون نظام وظیفه حداکثر 20 سال تمام است «ملاک سن دانش‌آموز برای ثبت نام اول مهرماه هر سال خواهد بود.»

دانش‌آموز مشمول دوره پیش‌دانشگاهی که از معافیت تحصیلی استفاده می‌کند، در صورتی که در حین نیمسال تحصیلی، سن او به حداکثر سن مجاز برسد، استثنائاً تا پایان آن نیمسال تحصیلی می‌تواند در دبیرستان بزرگسالان ادامه تحصیل دهد.

مدیران دوره پیش‌دانشگاهی بزرگسالان موظفند در هنگام ثبت‌نام دانش‌آموزان تمام مدارک لازم مندرج در دستورالعمل‌های مربوط را کنترل و رسیدگی کنند و در صورت وجود هرگونه نقص در مدارک از ثبت‌نام آنان خودداری کنند؛ این قبیل افراد می‌توانند حداکثر یک هفته پس از مهلت مقرر جهت اصلاح یا رفع نقص مدارک خود اقدام و سپس در دبیرستان‌های بزرگسالان ثبت‌نام کنند؛ بدیهی است مسئولیت عدم رسیدگی و اقدام به موقع که منجر به تضییع با ایجاد حق برای دانش‌آموزان شود، متوجه مدیران خواهد بود.

دانش‌آموزان مشمول با رعایت حداکثر سن مجاز می‌توانند حداکثر یک سال تحصیلی به صورت روزانه و یک سال بعد در دوره پیش‌دانشگاهی بزرگسالان و یا مدارس آموزش از راه دور تحصیل کنند و از معافیت تحصیلی برخوردار شوند و ادامه تحصیل آنان در سال‌های بعد فقط به صورت داوطلب آزاد مجاز خواهد بود.

دانش‌آموزان غیرمشمول محدودیت سنی و یا سنوات تحصیلی در دبیرستان‌های بزرگسالان و یا داوطلب آزاد نخواهند داشت.

دانش‌آموزی که دفترچه آماده به خدمت (بدون مهر غیبت) گرفته است، چنانچه تاریخ اعزام مندرج در دفترچه وی حداقل تا پایان آن نیمسال تحصیلی باشد، می‌تواند با رعایت سایر شرایط در همان نیمسال تحصیلی به عنوان دانش‌آموز ثبت‌ نام کند و ادامه تحصیل دهد.

* برنامه آموزشی به صورت دو نیمسال و هریک به مدت 18 هفته اجرا می‌شود

آموزش در این دوره مبتنی بر نظام نیمسالی ـ واحدی است؛ در نظام واحدی ارزش هر درس با تعداد واحدهای آن درس سنجیده می‌شود و قبولی یا عدم قبولی دانش‌آموز در یک درس به همان درس محدود می‌شود و ارتباطی به سایر دروس ندارد.

هر واحد درس نظری و آزمایشگاهی و کارگاهی به ترتیب معادل 30 و 45 و 60 ساعت آموزش در طول هر نیمسال است که طبق برنامه مصوب تدریس می‌شود؛ برنامه آموزشی در هر سال تحصیلی به صورت دو نیمسال و هریک به مدت 18 هفته اجرا می‌شود.

در هر نیمسال پانزده هفته کامل به تشکیل کلاس درس اختصاص داشته و زمان باقیمانده هر نیمسال برای برگزاری امتحانات، اعلام نتایج و تمهید مقدمات نیمسال بعدی منظور می‌شود.

دانش‌آموز دوره پیش‌دانشگاهی بزرگسال یا داوطلب آزاد در هر نیمسال مجاز خواهد بود حداقل 8 واحد و حداکثر 12 واحد درسی را با رعایت سایر شرایط انتخاب کند؛ چنانچه تعداد واحدهای باقی‌مانده دانش‌آموز در آخرین نیمسال تحصیلی به کمتر از 8 واحد برسد، انتخاب واحد و ادامه تحصیل وی در آن نیمسال تحصیلی بلامانع است.

رشته‌های دوره پیش‌دانشگاهی شامل «ریاضی فیزیک»، «علوم تجربی»، «ادبیات و علوم انسانی»، «علوم و معارف اسلامی» و «هنر» است.

تعداد واحدهای درسی دوره پیش‌دانشگاهی در هر رشته 24 واحد است که شامل 8 واحد دروس عمومی و 16 واحد دروس تخصصی است.

جدول دروس رشته‌های پیش‌دانشگاهی شیوه نیمسالی ـ واحدی 

رشته ریاضی فیزیک			رشته علوم تجربی
عنوان درس	تعداد واحد	ساعت	عنوان درس	تعداد واحد	ساعت
معارف اسلامی	2	4	معارف اسلامی	2	4
زبان فارسی	2	4	زبان فارسی	2	4
زبان خارجه	4	8	زبان خارجه	4	8
فیزیک	4	8	فیزیک	2	6
شیمی	4	8	شیمی	4	8
حساب دیفرانسیل و انتگرال	4	8	ریاضی عمومی	2	6
هندسه تحلیلی و جبر خطی	2	4	زیست شناسی	4	8
ریاضیات گسسته	2	4	علوم زمین	2	4
جمع	24	48	جمع	24	48

 

رشته ادبیات و علوم انسانی			رشته علوم و معارف اسلامی
عنوان درس	تعداد واحد	ساعت	عنوان درس	تعداد واحد	ساعت
معارف اسلامی	2	4	اخلاق	2	4
زبان فارسی	2	4	اصول عقاید	2	6
زبان خارجه	4	8	زبان فارسی	2	4
ادبیات فارسی	3	6	زبان خارجه	4	8
عربی	3	6	ادبیات عرب	5	10
تاریخ	2	4	منطق صوری	2	4
جغرافیا	2	4	فلسفه	2	4
علوم اجتماعی	2	4	فقه و اصول	4	8
فلسفه	2	4	جمع	24	48
ریاضی پایه	2	4
جمع	24	48

 

رشته هنر
عنوان درس	تعداد واحد	ساعت
معارف اسلامی	2	4
زبان فارسی	2	4
زبان خارجه	4	8
آشنایی با رشته‌های مختلف هنری	2	4
هنر و ادب فارسی	2	4
سیر هنر در تاریخ	4	8
کارگاه هنر	4	12
انسان، فضا، طراحی	2	6
آشنایی با میراث هنری فرهنگی ایران	2	4
جمع	24	54

تمام دانش‌آموزان دوره پیش‌دانشگاهی بزرگسالان باید در آزمون روخوانی قرآن شرکت کنند و 8 نمره از درس معارف اسلامی در ارزشیابی مستمر به این آزمون اختصاص می‌یابد.

* درج کلمه "محروم" در کارنامه برای کسانی که غیبت غیر موجه دارند

چنانچه غیبت غیرموجه دانش‌آموز در هر درس بیش از دو پانزدهم مجموع ساعات آن درس در هر نیمسال باشد، از شرکت در امتحان پایانی آن درس محروم و در محاسبه معدل، نمره درس مذکور صفر منظور خواهد شد؛ در چنین مواردی کلمه «محروم» به جای نمره درس موردنظر قید شده لیکن در محاسبه جمع نمرات و معدل کل، کلمه محروم به منزله صفر خواهد بود؛ میزان ساعات غیبت دانش‌آموز در کسر نمره انضباط وی مؤثر می‌باشد.

اگر دانش‌آموزی در امتحانات غیرنهایی پایانی درس یا دروسی غیبت موجه داشته باشد، برای آن درس یا دروس نمره‌ای منظور نمی‌شود؛ در چنین مواردی کلمه موجه به جای نمره درس یا دروس، قید می‌شود و در جمع نمرات و معدل منظور نمی‌شود.

دانش‌آموز دوره پیش‌دانشگاهی بزرگسالان که در امتحانات غیرنهایی نیمسال اول،‌ نیمسال دوم و یا شهریورماه با عذرموجه غایب باشد در صورت درخواست دانش‌آموز یا ولی وی، مدیر دبیرستان مجاز است حداکثر تا دو هفته پس از آخرین امتحان از درس یا دروس مربوط به رعایت ضوابط امتحان به عمل آورد.

اگر دانش‌آموزی در طول نیمسال تحصیلی به دلیل غیبت موجه در درس یا دروسی (نهایی یا غیرنهایی) نمره مستمر نداشته باشد، نمره ارزشیابی پایانی وی عیناً برای نمره ارزشیابی مستمر آن درس یا دروس نیز منظور می‌شود.

‌چنانچه دانش‌آموزی در امتحان پایان نیمسال اول، نیمسال دوم و یا شهریورماه یک یا چند درس به علت غیبت غیرموجه شرکت نکند، نمره امتحان پایان نیمسال او در آن درس یا دروس صفر محسوب می‌شود؛ در چنین مواردی کلمه غایب (غ) به جای نمره درس یا دروس مورد نظر قید شده، لیکن در محاسبه جمع نمرات و معدل، مجموع نمره میان نیمسال و صفر به عنوان نمره درس یا دروس موردنظر ثبت می‌شود.

تشخیص غیبت موجه براساس دلایل و مدارک ارائه‌شده از طرف دانش‌آموز در امتحانات غیرنهایی با شورای مدرسه و در امتحانات نهایی با رئیس حوزه اجرا پس از هماهنگی با مدیر دبیرستان است.

* اعلام نمرات امتحانات نهایی حداکثر 10 روز پس از برگزاری آخرین امتحان

امتحانات پایان نیمسال از تمام محتوای برنامه درسی به دو صورت غیرنهایی (داخلی و هماهنگ) و یا نهایی برگزار می‌شود.

 امتحانات داخلی یا سؤالاتی که توسط معلمان مربوط و زیرنظر مدیر دبیرستان تهیه می‌شود، با نظارت اداره آموزش و پرورش محل برگزار می‌شود؛ براساس این امتحانات برای هر درس یک نمره مستقل به عنوان نمره امتحان پایان نیمسال آن درس منظور می‌شود؛ اوراق امتحانی حداکثر تا یک هفته پس از انجام امتحان هر درس توسط معلم مربوط و زیرنظر مدیر دبیرستان تصحیح و پس از ثبت نمره دانش‌آموزان در لیست نمرات و امضاء به دفتر دبیرستان تحویل می‌شود؛ مدیر می‌تواند با مسئولیت خود اوراق امتحانی را جهت تصحیح در خارج از محل مدرسه در اختیار معلمان قرار دهد.

 امتحانات نهایی در نیمسال‌های اول،‌ دوم و شهریورماه با برنامه و سؤالات امتحانی واحد که توسط مرکز سنجش آموزش و پرورش تهیه می‌شود، زیرنظر اداره کل آموزش و پرورش استان و به وسیله آموزش و پرورش منطقه برگزار می‌شود.

معاونت آموزش متوسطه وزارت آموزش و پرورش، مرکز سنجش آموزش و پرورش و یا اداره کل آموزش و پرورش استان می‌تواند در پایان هر نیمسال، یک و یا دو ماده درسی را با سؤالات امتحانی واحد و به صورت هماهنگ برگزار کند؛ اجرا، تصحیح و اعلام نتیجه این امتحانات همانند امتحانات داخلی است.

‌ نمرات امتحانات نهایی باید حداکثر 10 روز پس از برگزاری آخرین امتحان توسط رئیس حوزه تصحیح به واحد آموزشی محل تحصیل دانش‌آموز اعلام شود. 

عناوین دروس رشته‌های دوره پیش‌دانشگاهی که از آنها امتحان نهایی به عمل می‌آید: 

رشته‌های دوره پیش‌دانشگاهی
ریاضی فیزیک		ادبیات و علوم انسانی		علوم تجربی		علوم و معارف اسلامی		هنر
عنوان دروس		عنوان دروس		عنوان دروس		عنوان دروس		عنوان دروس
عمومی	تخصصی	عمومی	تخصصی	عمومی	تخصصی	عمومی	تخصصی	عمومی	تخصصی
زبان فارسی	فیزیک	زبان فارسی	ادبیات فارسی	زبان فارسی	فیزیک	زبان فارسی	ادبیات عرب	زبان فارسی	آشنایی با میراث فرهنگی ایران
معارف اسلامی	حساب دیفرانسیل و انتگرال	معارف اسلامی	عربی	معارف اسلامی	زیست‌شناسی	اصول عقاید	فقه و اصول	معارف اسلامی	سیر هنر درتاریخ

 در هر نیمسال نمره هر درس از مجموع نمره ارزشیابی مستمر با ضریب یک و نمره ارزشیابی پایانی با ضریب چهار به شرح جدول زیر محاسبه و منظور می‌شود. 

نمره ارزشیابی	نمره ارزشیابی پایانی	نمره درس
ضریب 1	ضریب 4	مجموع نمرات ارزشیابی‌ها با ضریب تقسیم بر پنج

سؤالات امتحانی داوطلبان آزاد و امتحانات شهریورماه بر مبنای بیست نمره طرح می‌شود و نمره مستمر نخواهد داشت.

دانش‌آموزی که در یک یا چند درس از دروس نیمسال اول و یا دوم موفق به کسب نمره قبولی نشود، باید در امتحان نوبت شهریور ماه همان سال شرکت کند؛ برای این قبیل دانش‌آموزان در صورت کسب شرایط قبولی، گواهی‌نامه دوره پیش‌دانشگاهی در نوبت شهریورماه صادر می‌شود.

مسئولیت حسن اجرای امتحانات غیرنهایی و اعلام به موقع نتایج به عهده مدیر دبیرستان است و اداره آموزش و پرورش محل و اداره کل آموزش و پرورش استان و مرکز سنجش آموزش و پرورش در صورت لزوم می‌توانند اوراق امتحانی تصحیح شده را مورد بازبینی قرار دهند؛ در صورتی که در بازبینی اوراق، نمره دانش‌آموزی تغییر یابد ملاک عمل آخرین نمره خواهد بود و موضوع باید کتباً به اطلاع معلمان مربوط برسد.

 نتیجه امتحانات پس از پایان هر نیمسال و شهریور به صورت کتبی به دانش‌آموز و یا ولی او اعلام می‌شود؛ مهلت اعتراض به نمرات امتحان کتبی دروس غیرنهایی حداکثر سه روز پس از اعلام نتیجه امتحانات است و مدیر دبیرستان موظف است نتیجه این بررسی را حداکثر ظرف مدت 7 روز پس از پایان مهلت اعتراض به دانش‌آموز اعلام کند.

جدول مواد آزمون تغییر رشته تحصیلی در دوره پیش‌دانشگاهی

رشته‌های دوره پیش‌دانشگاهی	ریاضی فیزیک	علوم تجربی	ادبیات و علوم انسانی	علوم و معارف اسلامی	هنر
ریاضی فیزیک		زیست‌شناسی (2)	ادبیات فارسی تخصصی	اصول عقاید(2)	تاریخ هنر ایران مبانی هنرهای تجسمی
علوم تجربی	جبر  و احتمال حسابان		ادبیات فارسی تخصصی	اصول عقاید(2)
ادبیات و علوم انسانی	جبر و احتمال حسابان فیزیک (3)	زیست‌ شناسی(2) شیمی(3)		عربی(3) ویژه معارف
علوم و معارف اسلامی	جبر و احتمال حسابان فیزیک (3)	زیست‌شناسی (2)	نیازی به شرکت در آزمون تغییر رشته نیست
فنی و حرفه‌ای	جبر  و احتمال حسابان	زیست‌شناسی (2)	ادبیات فارسی تخصصی	اصول عقاید(2)
کار و دانش	جبر و احتمال حسابان فیزیک (3)	زیست‌شناسی (2) شیمی(3)	ادبیات فارسی تخصصی	اصول عقاید(2)

انتقال دانش‌آموزان در طول سال تحصیلی از یک دبیرستان به دبیرستان دیگر با موافقت اداره آموزش و پرورش مقصد و تا یک ماه قبل از شروع امتحانات پایانی نیمسال اول یا نیمسال دوم بلامانع است؛ در این صورت مدارک، پرونده‌ای تحصیلی و نمرات مربوط به ارزشیابی‌های طول نیمسال این قبیل دانش‌آموزان باید پس از تأیید به موقع به دبیرستان مقصد ارسال شود؛ انتقال دانش‌آموز در محدوده یک منطقه آموزشی با هماهنگی دبیرستان مبدأ و مقصد با رعایت مقررات در زمان‌های تعیین‌شده بلامانع است. 

جدول تطبیق دروس مربوط به دانش‌آموزانی که در دوره پیش‌دانشگاهی تغییر رشته می‌دهند

ردیف	کد دروس	عنوان درس گذرانده شده	عنوان درس یا دروسی که معادل درس گذرانده شده از دانش‌آموز پذیرفته می‌شود
			ریاضی فیزیک	علوم تجربی	ادبیات و علوم انسانی	علوم و معارف اسلامی	هنر
1	1477	معارف اسلامی	(کد 1477)	(کد 1477)	(کد 1477)	(کد 1490)	(کد 1477)
2	1476	زبان فارسی	(کد 1476)	(کد 1476)	(کد 1476)	(کد 1476)	(کد 1476)
3	1475	زبان خارجه	(کد 1275)	(کد 1475)	(کد 1475)	(کد 1475)	(کد 1475)
4	1490	اصول عقاید (رشته علوم و معارف اسلامی)	(کد 1477)	(کد 1477)	(کد 1477)	ـــ	(کد 1477)
5	1484	فیزیک (رشته علوم ریاضی)	ـــ	(کد 1482)	ـــ	ـــ	ـــ
6	1480	شیمی	(کد 1480)	(کد 1480)	ـــ	ـــ	ـــ
7	1483	حساب دیفرانسیل و انتگرال	ـــ	(کد 1478)	(کد 1486)	ـــ	ـــ
8	1478	ریاضی عمومی	ـــ	ـــ	(کد 1486)	ـــ	ـــ
9	1489	ادبیات عرب	ـــ	ـــ	(کد 1487)	ـــ	ـــ
10	1456	فلسفه	ـــ	ـــ	(کد 1456)	(کد 1456)	ـــ

 دانش‌آموزان دوره پیش‌دانشگاهی بزرگسالان و همچنین داوطلبان آزاد این دوره نمی‌توانند به دبیرستان‌های روزانه منتقل شوند.