تئاتر، مدرسه انسان ساز است

تئاتر و مدرسه دو مقوله جدا نشدنی در سیستم آموزشی کشور هستند زمانیکه به این دو مقوله نگاه می کنیم مفاهیمی چون آموزش، پرورش، ورزش و هنر در مدرسه برایمان یادآوری می شود که نشاندهنده وابستگی آنها به یکدیگر است.

تئاتر مدرسه از دهه های گذشته در درون مدارس کشور به اشکال متفاوت فعالیت خود را آغاز کرده و توانسته جایگاهی بسیار خوب در درون سیستم آموزشی کشور بر عهده گیرد.

اما با روی کار آمدن و شکل گرفتن کانون پرورش فکری کودکان در دهه 40 و 50 این اتفاق به شکل بسیار قوام یافته ای در مدارس کشور جریان یافت اما هر سال با قوت و ضعف های روبرو بود که شاید بتوان بهترین دوره تئاتر کودک و مدرسه را در دهه 60 دانست و به حضور هنرمندانی چون رضا بابک، مرضیه برومند، رضا کیانیان و ... در این نهاد فرهنگی کشور اشاره کرد.

در سالهای گذشته و پس از حضور مسافر آستانه به عنوان مدیر مرکز هنرهای نمایشی کشور، او با ده رویکرد جدید و فعال کردن آنها تمام اهالی هنر و مخصوصاً تئاتری های کشور را سوپرایز کرد و آن شکل گرفتن تئاتر مدرسه با همکاری آموزش و پرورش بود.

این امر باعث شد بارها از سوی شخص اول تئاتر کشور در دوره فوق صحبت از تئاتر مدرسه شود و حتی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی نیز در برنامه های خود بارها از تئاتر و مدرسه یاد کند.

به راستی کدام هنر می تواند به اندازه تئاتر برای دانش آموزان مثمرثمر واقع شود؛ تئاتر به دلیل کیفیت های فراوان خود قادر است بهتر از هر ابزار رسانه ای مفاهیم را منتقل کند؛ از سویی جنبه سرگرمی و عنصر جذابیت دارد، از سوی دیگر تمام قابلیت های رمان و داستان را با خود به همراه دارد و از سویی چون قصه توسط تولیدکنندگان تئاتر روایت می شود، ارتباط گیری مخاطب با داستان و قصه و کیفیت های داستانی به مراتب راحت تر است. از سوی دیگر نهادینه شدن تئاتر در مدرسه خود به خود پیامدهایی را در پی خواهد داشت. نخستین مسئله شکل گیری امکانات سخت افزاری و در رأس آن سالن است؛ وقتی سالن تئاتر در مدارس ساخته شود، این هنر رسمیت پیدا می کند، شخصیت اجتماعی و هویت فرهنگی خود را به دست می آورد.

در همین ارتباط رضا بابک با اشاره به اهمیت تئاتر کودک و نوجوان و مدارس می گوید، تئاتر کودک به حضور افراد نخبه احتیاج دارد، تئاتر کودک نباید تنها به دنبال شو باشد و باید افراد نخبه هنر تئاتر در این هنر حضور داشته باشند.

او می افزاید: حضور افراد با سابقه تئاتر در نمایش های کودک الزامی است و در این ژانر هنری نباید تنها به اجرای شو پرداخت. اگر هنرمندان با تجربه تئاتر به حضور در نمایش کودک روی بیاورند این ژانر هنری مغفول نمی ماند و شاهد استقبال بیشتر مخاطبان خواهد بود.

بابک ادامه می دهد: باید تئاتر کودک از وضعیت کنونی خارج شود و این نمایش ها کودک را به فکر کردن وا دارد و آنها را از استفاده از cd و پلی استیشن و دیگر چیزها که فکر را از کودک کم می کند دور کند.

در این باب داوود کیانیان محقق و پژوهشگر تئاتر کودک و نوجوان معتقد است؛ تئاتر مدرسه انسان پروری است، آموزش و پرورش باید تئاتر مدرسه ای را مدیریت کند و نقش مهمی را در آن بازی کند.

وی با اشاره به نقش آموزش و پرورش در تئاتر کشور می افزاید: باید در جشنواره تئاتر کودک و نوجوان بخش ویژه ای برای تئاتر مدرسه ای در نظر گرفته شود که مدیریت مستقیم آن بر عهده آموزش و پرورش باشد.

این محقق و پژوهشگر تئاتر کشور ادامه می دهد: به نظر من تأسیس رشته تئاتر کودکان و نوجوانان در دانشگاه ها راهی برای تربیت مربیان برجسته در این زمینه است.

در پایان باید از نقش مهم تئاتر در مدارس سخن گفت، به راستی تئاتر یک مدرسه انسان پروری است، تئاتر را نباید مثل قدم زدن در پارک یا سینما رفتن تلقی کرد. دیدن هر نمایش مثل خواندن هر کتاب، افزودن یک تجربه تازه زیستی است. هرکدام از ما یک بار فرصت حیات داریم، اما با تماشای تئاتر انگار تجربه آدم های هر نمایش هم تجربه زیستی ما می شود، پس تئاتر را باید بیش از تفریح، درس زندگی تلقی کنیم.

سالن آمفی تئاتر، تئاتر دانش آموزی، بازیگر و کارگردان دانش آموز، گروه تئاتر دانش آموزی و در کل تئاتر مدرسه با جدیت می تواند به یک فرهنگ یا زمینه فرهنگساز و فرهنگ آفرین تبدیل شود.

در ادامه مخاطبان تئاتر دانش آموزی شکل می گیرند، بخشی از این مخاطبان خود بچه های مدرسه اند که اغلب جمعیتی بالغ بر صدها نفر است و نیمی دیگر از مخاطبان را والدین و دیگر اعضای خانواده تولیدکنندگان تئاتر دانش آموزی شکل خواهند داد. از سوی دیگر خود مدرسه، رده های سنی و مقاطع آن حائز اهمیت است. از دبستان گرفته تا راهنمایی و دبیرستان هر کدام به یک نوع تئاتر و یک شیوه و بیان خاص سن و مقطع تحصیلی خود نیازمند است. عمدتاً این گونه از تئاتر در قالب تئاتر کودک و نوجوان تعریف می شود و می تواند در رشد جشنواره تئاتر کودک نیز سهیم باشد.