نحوه انتخاب رشته

 

اشتباه بزرگ خیلی از دانشجویان این است که اهمیت انتخاب رشته را درک نمی کنند یا به اندازه کافی برای آن وقت و انرژی صرف نمی کنند.

داوطلبان پس از دریافت کارنامه خود ابتدا به دنبال درصد های کسب شده در هر درس و نمرات تراز و رتبه خود می باشند. اولین سؤال آن ها این است که با این رتبه در کدام دانشگاه، شهر یا رشته شانس قبولی دارم؟ آیا می توانم در شهر یا رشته مورد نظر خود قبول شوم؟ در سال گذشته، داوطلبان مشابه شرایط من کجا قبول شدند؟

 

تعیین رشته را به دو دلیل باید انجام دهید:

دلیل اول: این است که برای ورود به آموزش عالی باید رشته مورد نظر خود را انتخاب کنید؛ در غیر این صورت نمی توانید وارد دانشگاه شوید. در واقع سازمان سنجش برای شما تعیین رشته نمی کند، بلکه شما خودتانبا انتخاب رشته هدف خود را از تعیین رشته مشخص می کنید. باید این کار را انجام دهید؛

دلیل دوم: داوطلبان اهداف مختلفی برای تعیین رشته دارند. بعضی صرفاً می خواهند وارد دوره آموزش عالی شوند و فرقی زیادی بین رشته ها برای آن ها وجود ندارد.

این افراد اگر چه به بعضی از رشته ها گرایش بیشتری دارند، ولی رشته های دیگر برایشان مناسب است.

داوطلبان می توانند رشته خود را با در نظر گرفتن عواملی چون:علاقه/پرستیژ اجتماعی/راهنمایی های خانواده/میزان درامد/توجه به توانایی های خود انتخاب کنند. یک رشته خاص می تواند انگیزه های فردی، اجتماعی و اقتصادی داوطلب را ارضا کند و با انتخاب آن رشته خاص، وی چندین عامل را با هم و یکجا صاحب شود.

 

داوطلبان می توانند به دلایلی که بر شمردیم و به دلایل دیگری انتخاب رشته نمایند؛ ولی بهتر است ابتدا دلیل و هدف خود را از انتخاب رشته مشخص کند. 

در نظر داشته باشید که انتخاب رشته، شرایط و وضعیت شما را، یعنی شرایط شغلی، وضعیت اجتماعی، وضعیت اقتصادی، شرایط کاری و… را که بعد از فارغ التحصیلی خواهیم داشت و انتظاراتی را که در این رشته از شما دارند، مشخص می کند؛ به عنوان مثال، رشته پزشکی در گروه علوم تجربی بسیار مورد توجه داوطلبان این گروه است و ایده ال اکثر داوطلبان این گروه، پذیرش در این رشته می باشد. تصویر داوطلبان از این رشته، پرستیژ اجتماعی، درآمد بالا و مزایای دیگر می باشد؛ ولی اکثر داوطلبان شناخت کافی در مورد شرایط تحصیلی، طول مدت تحصیل و توانمندی خود برای تحصیل در این رشته ندارند و اگر هم در این رشته پذیرفته شوند، بعد از مدتی که به واقعیت های این رشته واقف شدند، دلسرد و نا امید می شوند.

بعضی از رشته های مهندسی در گروه علوم ریاضی و فنی هم بدین صورت است. رشته هایی هم هستند که داوطلب در آنها استعداد لازم را دارد ولی خودش اطلاعی ندارد؛ لذا سعی کنید رشته های تحصیلی مورد علاقه تان را شناسایی نمایید و انتظاراتی را که در این رشته ها از شما دارند و حتی دروسی را که باید در دانشگاه مطالعه کنید، بشناسید و آگاهانه رشته های مورد نظر خود را انتخاب کنید. یکی از راه های شناخت رشته های دانشگاهی مراجعه به دانشگاهی که رشته مورد نظر در آن تدریس می شود و مشاوره با اساتید و یا دانشجویان در شرف فارغ التحصیلی در رشته مورد نظر می باشد.

 

سازمان سنجش آموزش کشور نیز دو کتاب در مورد رشته های دانشگاهی به نام های «معرفی رشته های دانشگاهی» و «فرصت برابر» به چاپ رسانده است که هر یک به معرفی رشته های دانشگاهی می پردازند.

 پس قدم بعدی در انتخاب رشته، آشنایی با رشته های دانشگاهی و شرایطی است که طی چند سال تحصیل در دانشگاه در انتظار شماست، شرایط ادامه تحصیل در رشته مورد نظر و شرایط کاری بعد از فارغ التحصیلی می باشد.

 انتخاب شهر محل تحصیل اهمیت زیادی برای داوطلبان داردن اکثر داوطلبان یا تهران یا شهر محل سکونت خود را به عنوان شهر محل تحصیل انتخاب می کنند. انتخاب شهر دیگر، یعنی تحصیل در شهر دیگری برای چندین سالی که تحصیل ادامه دارد. شاید اکنون از اهمیت آن مطلع نباشید، ولی پس از پذیرش در شهر انتخابی، احتمال دارد به مشکلاتی بر خورد کنید که قبلاً هم تصور آن را نکرده اید. هزینه های زیاد رفت و آمد بین شهر محل سکونت و شهر محل تحصیل، اقامت در خوابگاه دانشجویان یا پیدا کردن محل سکونت، اختلاف فرهنگی بین شهر محل سکونت و شهر محل تحصیل، جدا شدن از خانواده و امکاناتی که در خانواده فراهم بود و به تنهایی زندگی کردن و سایر موارد مشابه، از جمله این مشکلات است. با آگاهی داوطلبان از این مشکلات آن ها می توانند به سهولت و بدون مشکل خاصی در شهر جدید به تحصیل خود ادامه دهند؛ ولی برای اکثریت داوطلبان چنین نیست و با شرایط جدیدی مواجه می شوند که برایشان خوشایند نیست و خود و خانواده خود را دچار درد سر های زیادی می کنند. برای تعدادی از داوطلبان، تغییر شهر امکان ندارد؛ چون خانواده اجازه تغییر محل تحصیل را به آن ها نمی دهد. این موضوع در بین داوطلبان دختر که پدر آن ها اجازه ادامه تحصیل در شهر دیگری را نمی دهد وجود دارد. بعضی از داوطلبان در شهر های دیگر، دارای امکاناتی (مانند داشتن اقوام در آن شهر) هستند که سکونت آن ها را آسان می کند. برای بعضی از داوطلبان شهر های نزدیک به محل سکونت شان مطلوب است و می توانند در رفت و آمد بین محل سکونت و محل تحصیل باشند. موارد بر شمرده، مشکلاتی است که احتمال دارد داوطلب با آن ها مواجه شود

هدف این طرح آن است که دانشجویان حتی الامکان در شهر محل سکونت یا نزدیک به محل سکونت خود ادامه تحصیل دهند تا از مشکلات دوری از خانواده، زندگی در خوابگاه، اثرات روانی و اجتماعی ناشی از دوری از خانواده، مشکلات اقتصادی و رفاهی و… بر حذر باشند.

 

بعد از نام رشته و شهر در رشته، نام دانشگاه مطرح می شود؛  معمولاً در این قسمت داوطلبان چندان مشکلی ندارند؛ چون با دانشگاه ها آشنا هستند و جمع آوری اطلاعات در مورد هر دانشگاه که در تهران مستقر است، چندان مشکل نیست و اکثر داوطلبان به راحتی می توانند در مورد انتخاب دانشگاه تصمیم بگیرند.

در دفترچه شماره 2 راهنمای انتخاب رشته تحصیلی آزمون سراسری که توسط سازمان سنجش آموزش کشور در زمان انتخاب رشته منتشر می شود. رشته های تحصیلی در دوره های مختلف به دو دسته متمرکز و نیمه متمرکز تقسیم شده است.

رشته های متمرکز رشته هایی هستند که نتایج آن ها در شهریور ماه اعلام می شود و اکثر رشته های دانشگاهی به روش متمرکز می باشند. رشته های نیمه متمرکز رشته هایی هستند که علاوه بر آزمون سراسری، نیاز به مصاحبه یا معاینه یا شرکت در آزمون جدا گانه ای دارند؛ به عنوان مثال، رشته تربیت بدنی از نوع رشته های نیمه متمرکز می باشد که نیاز به معاینه پزشکی و شرکت در امتحانات خاص این رشته دارد. نتایج رشته های نیمه متمرکز معمولاً 10 روز یا دو هفته بعد از اعلام نتایج نهایی آزمون سراسری در نیمه دوم شهریور ماه یا احتمالاً در دهه اول مهر ماه به صورت چند برابر ظرفیت اعلام می شود. داوطلبان باید هوشیار باشند که در امتحانات مربوط به این رشته شرکت کنند.

معمولاً اکثر واجدان انتخاب رشته، داوطلب انتخاب رشته در دوره های روزانه می باشند. دوره های روزانه، دوره هایی هستند که کلاس های آن ها به صورت معمول در طی روز برگزار می شود و داوطلبان علاقه مند هستند که رشته های خود را از این دوره انتخاب کنند. در جداول مندرج در دفترچه شماره 2(راهنمای انتخاب رشته های تحصیلی آزمون سراسری ) کد رشته ها همراه با نام رشته، گرایش رشته و ظرفیت هر رشته، جنس پذیرش در آن رشته و در صورت لزوم توضیحات مربوط به رشته درج شده است. در واقع اطلاعات مورد نیاز داوطلب که شامل رشته، شهر، دانشگاه می باشد، در این جداول مشخص شده است.

در دفترچه راهنمای انتخاب رشته پس از پایان رشته های تحصیلی دوره روزانه، رشته های تحصیلی مناطق محروم که دارای شرایط خاص می باشد معرفی شده است؛ رشته های تحصیلی کاردانی مراکز تربیت معلم نیز دارای شرایط مندرج در این دفترچه می باشد که همانند رشته های تحصیلی مناطق محروم، داوطلبان باید از آن ها اطلاع حاصل نموده و سپس مبادرت به انتخاب رشته نمایند. دوره های روزانه دارای رشته های تحصیلی به صورت نیمه متمرکز بوده همچنین مراکز تربیت معلم نیز دارای رشته های نیمه متمرکز می باشند.

 دوره های شبانه : همان طور که از اسم این دوره ها مشخص است، کلاس های آن در ساعات مورد نظر دانشگاه ها و مؤسسات آموزش عالی تشکیل می شود و شاید با ساعات کلاس های دوره روزانه متفاوت باشد و دارای شهریه می باشند.رشته های دوره شبانه دارای شرایطی می باشند که ممکن است با دوره روزانه متفاوت باشد؛ پس به این شرایط توجه کنید.

چند سالی است که دوره های نیمه حضوری در دانشگاه ها راه اندازی شده است که تعداد محدودی رشته و دانشگاه در این دوره ها دانشجو می پذیرند. همان طور که از اسم این دوره ها بر می آید. تعداد کلاس های آن محدود بوده و دانشجو صرفاً در کلاس ها برای رفع اشکال حاضر می شود. شرایطی هم برای این دوره در دفترچه شماره 2 ذکر شده است که داوطلبان باید آن ها را مطالعه کنند.

 

در دوره های مجازی یا آموزش الکترونیکی ، دانشجویان از کامپیوتر و اینترنت استفاده می کنند و از این طریق با استادان خود ارتباط بر قرار می کنند و در کلاس شرکت می نمایند؛ لذا داوطلبان باید دارای کامپیوتر و اینترنت پر سرعت باشند. سایر ضوابط این دوره ها در دفترچه شماره 2 ذکر شده است.

 

دوره های بین المللی، دوره هایی هستند که دانشجویان برای ادامه تحصیل در داخل کشور و با همکاری دانشگاه های خارج از کشور، ادامه تحصیل می دهند. پذیرش دانشجو در این دوره ها به روش نیمه متمرکز بوده و داوطلبان باید شرایط و ضوابط موسسات ذی ربط را در دفترچه شماره 2 راهنمای انتخاب رشته های تحصیلی آزمون سراسری مطالعه کنند.

 

دوره های دانشگاه پیام نور دارای تعداد زیادی رشته و با ظرفیت های مناسب می باشد و خیلی هم مورد توجه داوطلبان است. در این دوره ها، بر خلاف دوره های دیگر، انتخاب رشته باید بر حسب محل اقامت یا اشتغال باشد؛ لذا داوطلبان با توجه به محل اقامت یا اشتغال خود و با در نظر گرفتن جداول مندرج در دفترچه شماره 2، رشته های خود را انتخاب می نمایند و داوطلب نمی تواند هر مرکز یا واحد دانشگاهی را انتخاب نماید، بلکه از مراکزی رشته های خود را انتخاب می کند که در محل اقامت یا اشتغال وی باشد. دانشگاه پیام نور دارای رشته نیمه متمرکز تربیت بدنی و علوم ورزشی نیز می باشد که همان ضوابط رشته های نیمه متمرکز را دارد.

 

رشته های تحصیلی مؤسسات غیر انتفاعی رشته هایی هستند که سال به سال توسعه یافته و بیشتر مورد توجه داوطلبان قرار می گیرند. با توجه به اینکه این مؤسسات در شهر های زیادی وجود دارد، انتخاب این رشته ها برای تحصیل می تواند برای داوطلبانی که به شهر محل تحصیل اهمیت می دهند، انتخاب خوبی باشد. تحصیل در این نوع مؤسسات همانند دوره روزانه است؛ اما شرایط خاصی هم دارند که داوطلبان باید به آنها توجه کنند. به همین خاطر بهتر است برای آگاهی از هزینه تحصیل در آنها به جداول مربوط به چگونگی پرداخت شهریه در دفترچه شماره 2 توجه خاص کنید.

 

داوطلبان توجه کنند در گروهی می توانند انتخاب رشته کنند که در آزمون آن گروه شرکت کرده و در کارنامه نتایج اولیه، مجاز به انتخاب رشته در آن گروه باشند.

 

 در ابتدای کارنامه مشخصات فردی داوطلب ذکر شده است که بهتر است داوطلب آن را مطالعه نماید. در این کارنامه مشخصات تحصیلی داوطلب نیز آورده شده که قسمت های مهم آن مانند سهمیه، استان (ناحیه یا قطب) بومی را در ادامه این نوشتار توضیح خواهیم داد.

 در ادامه کارنامه وضعیت مجاز به انتخاب رشته بودن در گروه هایی که داوطلب امتحان داده است، بر حسب دوره بیان شده است. در این جدول در هر گروهی که داوطلب در آزمون آن شرکت کرده، وضعیت وی در دوره های مختلف ذکر شده است. اگر داوطلب می تواند در دوره های روزانه و شبانه انتخاب رشته نماید، کلمه «مجاز» در جدول ردیف نام گروه آورده شده است. کلمه «مجاز» بدین معنی است

که داوطلب می تواند در این دوره ها انتخاب رشته کند. در دوره های نیمه حضوری و مجازی و بین الملل نیز همین شرایط وجود دارد. اگر داوطلب در فرم تقاضا نامه ثبت نام آزمون سراسری علاقه مندی خود را به شرکت در گزینش رشته های تحصیلی دانشگاه پیام نور و مؤسسات آموزش عالی غیر انتفاعی اعلام کرده باشد و مجاز به انتخاب رشته در این دوره ها باشد، همانند دوره های قبلی، کلمه «مجاز» در جدول مربوط آورده شده است داوطلبان در هنگام انتخاب رشته باید بر حسب گروه یا گروه هایی که در آزمون آن شرکت کرده و دوره هایی که مجاز می باشند، اقدام به انتخاب رشته نمایند. اگر در گروه یا دوره ای که مجاز به انتخاب رشته نمی باشید، اقدام به انتخاب رشته نمایید، انتخاب های شما در گزینش حذف خواهد شد. این موضوع را در هنگام انتخاب رشته مورد توجه زیاد قرار دهید.

در جدول دیگری وضعیت رتبه و نمره کل داوطلب در هر زیر گروه و در گروه آزمایشی که در آن شرکت کرده اید. ابتدا از زیر گروه شروع می کنیم:

 در دفترچه راهنمای ثبت نام و شرکت در آزمون سراسری، در هر گروه آزمایشی، جداولی آورده شده که گروه آزمایشی را بر حسب ضرایب درسی به چند زیر گروه تقسیم می کند؛ مثلاً در گروه آزمایشی علوم ریاضی و فنی، سه زیر گروه وجود دارد.ضرایب دروس در زیر گروه ها فرق می کند. این تغییر ضرایب در نمره کل داوطلب تأثیر می گذارد و در نتیجه رتبه داوطلب در هر زیر گروه، متفاوت است. رشته هایی که در زیر گروه 1، 2 یا 3 می باشند، آورده شده است؛ مثلاً رشته آمار در زیر گروه 1 قرار دارد؛ لذا نمره کل داوطلب در رشته آمار، نمره کل داوطلب در زیر گروه 1 می باشد؛ چون نمره کل در زیر گروه وضعیت داوطلب را نسبت به بقیه داوطلبان مشخص نمی کند، رتبه داوطلب ملاک بهتری برای هر داوطلب می باشد که خود را با بقیه داوطلبان مقایسه کند. رتبه در زیر گروه مشخص می کند که چند نفر در این زیر گروه، در گزینش، مقدم تر از شما می باشند یا به عبارت دیگر، چند نفر زودتر از شما گزینش می شوند. داوطلبان بهتر است که رتبه در زیر گروه را در انتخاب رشته مد نظر داشته باشند و با توجه به دوره های مجاز و رتبه در زیر گروه، اقدام به انتخاب رشته نمایند. رتبه کشوری نیز در این جدول در هر زیر گروه آورده شده است. رتبه کشوری در واقع رتبه داوطلب بدون اعمال سهمیه می باشد و شرایط وی را نسبت به کل داوطلبان مشخص می کند.

در ادامه کارنامه نتایج علمی داوطلبان آزمون سراسری، نمرات داوطلبان در گروه هایی که در آزمون آن شرکت کرده اند، به عنوان نمره خام دروس امتحانی و به درصد بیان شده است. دلیل اینکه نمرات خام به درصد بیان می شود، این است که در دروس مختلف، تعداد سؤالات یکسان نیست؛ لذا نمره هر درس را باید با تعداد سؤالات هر درس در نظر گرفت؛ به عنوان مثال، در درس ریاضی در گروه علوم ریاضی و فنی، تعداد 55 سؤال وجود دارد. هر سؤال درست سه نمره دارد و هر سؤال غلط یک نمره منفی دارد. سؤال بی جواب نیز نمره ای ندارد. اگر داوطلبی 40 سؤال را درست جواب داده، 5 سؤال را جواب غلط داده و 10 سؤال را بی جواب گذاشته باشد، نمره وی     می باشد؛ پس 6/69 از 100 نمره را گرفته است و نیاز به دانستن تعداد سؤالات نیست. در درس ادبیات به عنوان یک درس عمومی 25 سؤال وجود دارد. اگر داوطلبی 15 سؤال را درست، 4 سؤال را غلط و 6 سؤال را بی جواب گذاشته باشد، نمره وی    می شود؛س 6/54 از 100 نمره را آورده است.

 نمره به درصد یا نمره خام ملاک خوبی برای ساختن نمره کل داوطلب نمی باشد. در مثال بالا داوطلب در درس ریاضی نمره خام 6/69 آورده است. در یک آزمون دشوار این نمره می تواند خیلی خوب باشد؛ در حالی که در یک آزمون نه چندان دشوار این نمره خیلی خوب نمی باشد؛ لذا نمرات خام با توجه به فرمول های آماری تراز می شود و از نمرات تراز شده هر درس، با توجه به ضرایب آن، نمره کل ساخته می شود. توجه کنید که ضرایب دروس اختصاصی در 3 ضرب می شود؛ پس برای محاسبه نمره کل داوطلبی در گروه آزمایشی علوم ریاضی و فنی و در زیر گروه 1 با توجه به ضرایب دروس عمومی و اختصاصی که بترتیب زبان و ادبیات فارسی (ضریب 4)، زبان عربی (ضریب 2)، فرهنگ و معارف اسلامی )ضریب 3)، زبان خارجی (ضریب 2)، ریاضی(ضریب 4)، فیزیک (ضریب 3) و شیمی (ضریب 2) می باشد، نمره این داوطلب در این زیر گروه:

 

 

برای داوطلبانی که معدل کتبی دیپلم و یا سایر پارامتر های ذکر شده توسط سازمان سنجش در نمره کل نهایی تأثیر می گذارد، نمره کل نهایی در زیر گروه از 85% نمره کل در زیر گروه و 15% معدل کتبی دیپلم یا سایر پارامتر ها محاسبه می شود.

 

 داوطلبانی که در فرم تقاضا نامه ثبت نام آزمون سراسری، سهمیه پذیرش خود را «مناطق» علامت گذاری نموده اند، بر حسب کد بخش سال پیش دانشگاهی، کد بخش محل اخذ دیپلم و کد بخش سال ما قبل دیپلم یا محل تولد، در یکی از مناطق 1، 2 یا 3 قرار خواهند گرفت. البته سهمیه های دیگری نیز وجود دارد که هر داوطلب در صورت واجد شرایط بودن، در سهمیه مربوط قرار خواهد گرفت. اگر سهمیه داوطلبی منطقه 1 باشد، رتبه وی در منطقه 1 می باشد؛ لذا رتبه داوطلب در سهمیه و در زیر گروه مربوط در کارنامه آورده شده است. رتبه کشوری بدون در نظر گرفتن سهمیه و فقط در زیر گروه در نظر گرفته می شود.

 

چگونه استان بومی داوطلب به دست می آید؟اگر به کارنامه توجه کنید، محل اخذ مدرک پیش دانشگاهی، محل اخذ دیپلم و محل اخذ سال ما قبل دیپلم و محل تولد آورده شده است. با توجه به محل اقامت داوطلب در سه سال آخر (پیش دانشگاهی، سال اخذ دیپلم و سال ما قبل دیپلم)، اگر سه سال در یک استان باشد، آن استان به عنوان استان بومی در نظر گرفته می شود؛ اگر در یک استان نباشد، استان محل تولد به عنوان استان بومی داوطلب در نظر گرفته می شود. برای داوطلبان نظام قدیم هم سه سال آخر در نظر گرفته می شود.از استان بومی داوطلب، ناحیه بومی و قطب بومی مشخص می شود. در دفترچه شماره 2 راهنمای انتخاب رشته های تحصیلی آزمون سراسری، دو جدول وجود دارد که ناحیه و قطب را تعیین می کند. چند استان مجاور هم تشکیل یک ناحیه می دهند؛ به عنوان مثال، استان های اصفهان، چهار محال و بختیاری و یزد ناحیه سه را تشکیل می دهند؛ لذا داوطلبانی که استان بومی آن ها یکی از این سه استان باشد، در ناحیه سه قرار دارند. چند ناحیه مجاور هم تشکیل یک قطب را می دهند؛ به عنوان مثال، ناحیه سه و ناحیه هشت (استان های ایلام، خوزستان و لرستان) تشکیل قطب چهار را می دهند؛ در نتیجه قطب چهار شامل شش استان اصفهان، ایلام، چهار محال بختیاری، خوزستان، لرستان و یزد می باشد.

 

در دفترچه شماره 2 راهنمای انتخاب رشته های تحصیلی آزمون سراسری، قبل از معرفی رشته های تحصیلی دوره های روزانه، در هر گروه آزمایشی، جدولی وجود دارد که نام رشته تحصیلی، گرایش، زیر گروه، مقطع تحصیلی و نوع گزینش را آورده است؛ به عنوان مثال، در گروه آزمایشی علوم ریاضی و فنی رشته فیزیک در زیر گروه یک قرار دارد و مقطع آن کارشناسی می باشد و نوع گزینش آن ناحیه ای است؛ داوطلبی که رشته ای را انتخاب می کند که نوع گزینش آن استانی می باشد، در دانشگاه ها و مؤسسات آموزش عالی که در استان بومی او می باشد، شانس قبولی بیشتری نسبت به داوطلب دیگری دارد که استان بومی او متفاوت است؛ به عنوان مثال، داوطلبانی که استان بومی آن ها اصفهان است، در دانشگاه ها و مؤسسات آموزش عالی استان اصفهان شانس قبولی بیشتری نسبت به داوطلبان دیگری دارند که استان بومی آن ها اصفهان نمی باشد.

اگر نوع گزینش رشته ای ناحیه ای باشد، داوطلبان آن ناحیه در دانشگاه و مؤسسات آموزش عالی که در آن ناحیه می باشند، نسبت به داوطلبانی که در ناحیه دیگری هستند، شانس قبولی بیشتری دارند. داوطلب استان بومی اصفهان در ناحیه بومی سه قرار دارد. این داوطلب در دانشگاه ها و مؤسسات آموزش عالی واقع در ناحیه سه نسبت به داوطلب دیگری که ناحیه بومی او سه نمی باشد، از شانس قبولی بیشتری بر خوردار است. اگر رشته ای در تمام استان ها و یا اکثر استان ها وجود داشته باشد یا نیاز به فارغ التحصیلان بومی دارد، نوع گزینش آن رشته استانی است. اگر رشته ای در تمام یا اکثر ناحیه ها وجود داشته باشد، نوع گزینش آن ناحیه ای بوده و به همین صورت برای رشته های قطبی عمل می شود.

لذا در گزینش بومی، به داوطلبان آن بوم (استان، ناحیه یا قطب) نسبت به داوطلبان بوم دیگر، شانس قبولی بیشتری داده می شود تا داوطلبان تا حد امکان در بوم خود ادامه تحصیل دهند تا از مشکلاتی که در استان ها، ناحیه ها یا قطب های دیگر برای داوطلبان به وجود می آید، به دور باشند.

 

 (به نقل از هفته‌نامه‌ی پیک سنجش ویژه‌نامه‌ی انتخاب رشته- دوشنبه 9 مرداد 1391)

 برخی از داوطلبان آزمون سراسری به‌دلیل عدم توجه به برخی از ضوابط و نکات در زمان انتخاب رشته، مشکلاتی برای خود و خانواده‌هایشان ایجاد می‌کنند که اغلب این مشکلات قابل حل نیستند. این ضوابط و نکات به‌طور خلاصه و مختصر عبارتند از:

1) تغییر رشته در مقاطع تحصیلی هم‌سطح امکان‌پذیر است. در غیر این‌صورت، فقط از مقاطع بالاتر به مقاطع پایین‌تر میسر است. به‌طور مثال تغییر رشته از مقطع کاردانی به کارشناسی ممنوع است اما برعکس آن امکان‌پذیر می‌باشد.

2) هر ساله حدود 80 درصد از انتخاب‌های داوطلبان به‌دلیل عدم تناسب محل اقامت داوطلب با محدودیت تحت پوشش مراکز دانشگاه پیام نور حذف می‌شود. برای مشاهده‌ی شهرستان‌های تحت پوشش مراکز پیام نور به جدول‌های مربوطه دردفترچه شماره‌ی 2 مراجعه نمایند.

3) تغییر رشته و یا انتقال از دوره‌های نوبت دوم (شبانه)، پیام نور، نیمه‌حضوری و مؤسسات غیرانتفاعی به دوره‌های روزانه ممنوع است.

4) تغییر رشته و انتقال از رشته‌های تحصیلی دارای شرایط خاص (بورسیه‌ها) و رشته‌هایی که پذیرفته‌شدگان آن‌ها دارای تعهد خاصی می‌باشند (همانند رشته‌های دبیری، رشته‌های تحصیلی بورسیه و مناطق محروم و …) به سایر رشته‌ها و یا مؤسسات ممنوع است.

5) سازمان سنجش آموزش کشور، داوطلبان را در اولین کدرشته تحصیلی مندرج در اولویت انتخابی آن‌ها که نسبت به سایر داوطلبان متقاضی همان کد (با در نظر گرفتن نمره، سهمیه و سایر ضوابط) در اولویت قرار می‌گیرند، معرفی می‌کند.لذا به‌طور مثال چنان‌چه داوطلبی در اولین اولویت انتخابی خود قبول شود پذیرش او در همه یا تعدادی از اولویت‌های بعدی به هیچ‌وجه میسر نیست.

6) درخواست تغییر یا افزایش رشته‌های انتخابی، بعد از تحویل فرم انتخاب رشته‌های تحصیلی، به هیچ‌وجه مورد قبول قرار نمی‌گیرد.

7) انتخاب رشته فقط و فقط باید از گروه یا گروه‌های آزمایشی که داوطلبان امتحان داده و براساس کارنامه مجاز به انتخاب رشته شده، انجام شود. به‌عبارت دیگر انتخاب رشته‌های مربوط به سایر گروه‌های آزمایشی باطل است.

8) به‌دلیل یکسان بودن کدرشته‌های گروه‌های آموزشی 2 و 3 چنان‌چه داوطلبی کدرشته‌ای را از گروه آزمایشی که در آن امتحان نداده انتخاب نماید، ممکن است این کدرشته، مشکلات زیادی برای داوطلب ایجاد کند.

9) داوطلبانی که به‌عنوان پذیرفته‌شده‌ی نهایی دوره‌های روزانه‌ی دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزش عالی آزمون سراسری سال 1391 اعلام شوند، به هیچ‌وجه مجاز به ثبت‌نام و شرکت در آزمون سراسری سال 1393 نخواهند بود.

10) در صورتی‌که علاقه‌مند به ادامه‌ی تحصیل در رشته‌های نیمه‌متمرکز هستید، لازم است با رعایت ضوابط، کد این‌گونه رشته‌های نیمه‌متمرکز را انتخاب نمایند.

11) داوطلبان لازم است با توجه به امکانات مالی خود و خانواده‌هایشان، نسبت به انتخاب رشته‌های تحصیلی دارای شهریه (همانند دوره‌های نوبت دوم، پیام نور، دوره‌های نیمه‌حضوری و مؤسسات آموزش عالی غیرانتفاعی) اقدام نمایند.

12) داوطلبان می‌بایست با در نظر داشتن شرایط خانوادگی و شخصی خود و محدودیت‌هایی که برای آنان وجود دارد، نسبت به انتخاب احتمالی رشته‌های تحصیلی دانشگاه‌هایی که در شهرستان یا استان محل اقامت آن‌ها واقع نیست، اقدام نمایند.

13) در زمان انتخاب رشته به شرایط خاص هر دانشگاه و مؤسسه آموزش عالی (امکانات، خوابگاه، دوری از محل اقامت و …) و نیز توضیحات مندرج در ستون ملاحظات مقابل هر یک از رشته‌ها، توجه کنید.

14) نمرات اکتسابی و رتبه‌ی خود را در نظر بگیرید و با توجه به واقعیت‌های موجود، انتخاب رشته کنید. ممکن است انتظارات بالا موجب شود تا موقعیت‌هایی را از دست بدهید.

15) در مورد رشته‌هایی که به آن‌ها علاقه دارید، تحقیق نمایید و اطلاعات کافی به‌دست آورید. ممکن است رشته‌هایی مورد علاقه شما باشد که با خصوصیات شخصی‌تان (از نظر فیزیکی، روانی و …) سازگار نباشد.

16) رشته‌ها را با توجه به توان علمی و استعداد تحصیلی خود انتخاب کنید تا در صورت قبولی، معضلاتی نظیر نیاوردن نمرات لازم در امتحانات دانشگاه، مشروط شدن، اخراج و یا تغییر رشته، ایجاد نشود.

17) در مورد اغلب مؤسسات آموزش عالی غیرانتفاعی، تغییر رشته و یا انتقال از یک رشته در مؤسسه‌ی غیرانتفاعی، به رشته‌ی دیگری و یا مؤسسه‌ی غیرانتفاعی دیگری، امکان‌پذیر نیست.

18) تکرار کدرشته و انتقال پذیرفته‌شدگان دانشگاه پیام نور به سایر دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزش عالی ممنوع است.

19) تکرار کدرشته‌ها در فرم انتخاب رشته‌های تحصیلی، شانس قبولی داوطلبان را در کدرشته‌ی انتخابی تکراری، تغییر نمی‌دهد.

20) اولویت انتخاب رشته بستگی به علاقه داوطلب دارد. درج کدرشته‌ای در اولویت اول یا آخر، شانس را در قبولی در آن رشته تغییر نمی‌دهد.

21) می‌بایست در انتخاب رشته‌های تحصیلی دارای شرایط خاص (بورسیه‌ها)، ضوابط مربوط را در نظر بگیرید و در صورتی‌که جزء معرفی‌شدگان این رشته‌ها قرار گرفته‌اید، کد این رشته‌ها را با اولویت‌های ذکرشده در دفترچه‌ی شماره‌ی 2 انتخاب نمایید.

22) در انتخاب کدرشته‌های تحصیلی دانشگاه پیام نور به ضوابط مربوط توجه کنید. در صورت عدم رعایت این ضوابط، کدرشته‌های انتخابی غیرمجاز از گزینش نهایی حذف خواهند شد.

23) برخی از دانشگاه‌ها شرایط خاصی دارند (مانند دانشگاه‌های شاهد)، در انتخاب رشته‌های این‌گونه دانشگاه‌ها شرایط مربوط به آن‌ها را در نظر بگیرید.

24)شرایط تحصیل و تشکیل کلاس‌ها در رشته‌های تحصیلی دوره‌های نیمه‌حضوری دانشگاه‌ها همانند دانشگاه پیام نور است.